hematopoeza 1 2 3

Question 1

sto je hematopoeza

Answer 1

hematopoeza = proces stvaranja krvnih stanica; od svih procesa stvaranja stanica u organizmu najkompleksnija zbog kratkog životnog vijeka krvnih stanica te neprekidne potrebe za kontinuiranim stvaranjem novih stanica tijekom čitavog života

Question 2

organi i tkiva hematopoetskog sustava

Answer 2

koštana srž – primarni i osnovni organ hematopoeze​

timus​

slezena​

limfni čvorovi​

mukozno limfocitno tkivo​

Question 3

brzina hematopoeze

Answer 3

1010 eritrocita/h​

108 – 109 granulocita/h​

Question 4

sto je ishodiste za hematopoezu

Answer 4

matične stanice su ishodišne stanice hematopoeze iz kojih diferencijacijom nastaju bilo koji drugi tipovi stanica, nalaze se u koštanoj srži te su samoobnavljajuće

Question 5

2 vrste koštane srži i objasni

Answer 5

2 vrste koštane srži – crvena i žuta koštana srž​

crvena koštana srž je ta u kojoj se odvija hematopoeza, a žuta koštana srž je građena pretežno od masnog tkiva​

crvena koštana srž = aktivna koštana srž​

žuta koštana srž = inaktivna koštana srž, može se aktivirati u slučaju izrazito povećanih potreba za hematopoezom​

Question 6

Odnos koštene srži od rođenja pa kroz starenje itd

Answer 6

pri rođenju se crvena koštana srž nalazi unutar svih kostiju, a starenjem se mijenja odnos crvene i žute koštane srži te se u odrasle osobe crvena koštana srž naposlijetku nalazi samo u epifizama dugih kostiju, plosnatim kostima te u kralješcima

Question 7

ekstramedularna hematopoeza sve

Answer 7

ekstramedularna hematopoeza = hematopoeza izvan koštane srži, prvenstveno u slezeni i jetri koje su u fetusa primarni organi hematopoeze​

​

kod određenih bolesti u kojima dolazi do infiltracije koštane srži, najčešće tumorskim tkivom​

​

kod male djece kod kojih ima premalo žute koštane srži da bi preuzela hematopoezu​

Question 8

MIKROOKOLIŠ (STROMA) KOŠTANE SRŽI

Answer 8

sposobnost matičnih stanica da se diferenciraju u različite tipove stanica koje će naposlijetku postati zreli limfociti, eritrociti i trombociti ovisi i o okolišu u kojem se te stanice nalaze (tzv. stroma)​

​

primjer stanica takvog mikrookoliša ili strome poticajnog za hematopoezu su stanice koje izlučuju proliferacijske faktore i faktore rasta koje se vežu za matične stanice i usmjeravaju ih prema početku hematopoeze​

Question 9

diferencijacija

Answer 9

DIFERENCIJACIJA – proces u kojem jedna stanica postaje funkcionalno i morfološki (strukturno) potpuno druga stanica​

Question 10

poliferacija

Answer 10

PROLIFERACIJA – povećanje broja iste vrste stanica​

Question 11

maligna proliferacija

Answer 11

MALIGNA PROLIFERACIJA – nekontrolirana proliferacija jedne te iste stanice (klona)

Question 12

maturacija stanica

Answer 12

SAZRIJEVANJE (MATURACIJA) STANICA – prirodni proces nastanka funkcionalne stanice preko niza nezrelih oblika stanice počevši od matične stanice

Question 13

bolest matične stanica
leukemija

Answer 13

leukemije na razini matičnih stanica imaju u podlozi poremećeno stvaranje proliferacijskih faktora i faktora rasta koji sudjeluju u hematopoezi​

​

genski poremećaj zbog kojeg je pojačana ekspresija gena za stvaranje određenog proliferacijskog faktora uzrokuje nekontroliranu produkciju tog faktora te nekontrolirano bujanje stanica u određenoj fazi sazrijevanja (nezrele stanice koje nikad ne postanu zrele funkcionalne stanice)

Question 14

timus

Answer 14

timus ili prsna žlijezda je organ u kojem tijekom hematopoeze sazrijevaju limfociti T nastali prethodno u koštanoj srži​

​

zajedno s koštanom srži spada u primarne organe hematopoeze, s tim da se samo u koštanoj srži odvija hematopoeza svih stanica, a timus te sekundarni hematopoetski organi (slezena, limfni čvorovi i mukozno limfocitno tkivo) mjesta su sazrijevanja samo limfocita​

​

u djece je timus mnogo veći nego u odraslih, a nakon puberteta gotovo potpuno vremenom atrofira​

Question 15

slezena

Answer 15

zajedno sa limfnim čvorovima i mukoznim limfocitnim tkivom spada u sekundarne organe hematopoeze jer se hematopoeza limfocita u njima odvija tek nakon kontakta s antigenima u vidu aktivacije zrelih limfocita (dok u koštanoj srži i timusu limfociti sazrijevaju bez prisutstva antigena)​

Question 16

uloge slezene

Answer 16

filtracija cirkulirajuće krvi, odnosno razgradnja eritrocita kad oni dosegnu kraj svog životnog vijeka​

rezervoar (skladište) krvnih stanica, odnosno spremnik krvi; aktivira se u slučaju krvarenja​

diferencijacija limfocita u kontaktu sa stranim antigenima​

moguće mjesto ekstramedularne hematopoeze

Question 17

limfni čvorovi

Answer 17

tvorbe okruglog ili ovalnog oblika do 1 cm u promjeru​

nalaze se u nakupinama po tijelu i povezane su limfnim žilama​

u njima sazrijevaju limfociti pod utjecajem antigena​

limfociti B, uz posredstvo antigen prezentirajućih stanica, u limfnim čvorovima proliferiraju i sazrijevaju u efektorske plazma stanice koje izlučuju specifična protutijela ​

Question 18

mukozno limfocitno tkivo

Answer 18

sastoji se od limfnih čvorića i difuznih infiltrata limfocita neposredno ispod epitela probavnog, respiratornog i mokraćnog trakta​

glavna uloga mu je stvaranje IgA protutijela koja prelaze u sekret što prekriva površinu sluznica stvarajući tako lokalni imunitet

Question 19

FAKTORI RASTA HEMATOPOETSKOG SUSTAVA

Answer 19

molekule koje reguliraju proliferaciju i diferencijaciju hematopoetskih nezrelih prethodnih stanica, počevši od pluripotentne matične stanice, ali reguliraju i funkciju zrelih krvnih stanica​

primjeri hematopoetskih faktora rasta:​
interleukini, eritropoetin, trombopoetin​

Question 20

koji su mehanizmi kojim faktori rasta djeluju na matične stanice

Answer 20

mehanizam kojim faktori rasta djeluju na matične stanice je da se faktor rasta veže za specifični receptor samo za njega na stanici te na taj način potiče kaskadu reakcija unutar stanice (aktivacija raznih enzima) koja rezultira transkripcijom određenih gena u jezgri stanice​

jedan od najistraženijih takvih signalnih puteva je tzv. JAK/STAT signalni put ​

​

Question 21

Eritrocitopoeza i eritropoetin

Answer 21

glavni faktor rasta odgovoran za sazrijevanje eritroidne loze je ERITROPOETIN​

90 posto eritropoetina se stvara u bubregu​

glavni fiziološki poticaj za stvaranje eritropoetina je hipoksija, tj. pad parcijalnog tlaka kisika u bubrežnome tkivu​

za normalno zbivanje eritrocitopoeze i sazrijevanje eritrocita iz nezrelih stanica eritroidne loze, uz eritropoetin, potrebni su i brojni metali i vitamini (željezo, kobalt, mangan, vitamin B12, folna kiselina, vitamin C, vitamin E, vitamin B6, tiamin, pantotenska kiselina) čiji nedostatak dovodi do anemije​

​

Question 22

Kako se mogu dokazati najraniji stadiji eritocitopoeze koji su nastali diferencijacijom pluripotentne matične stanice

sto je Proeritroblast

Answer 22

najraniji stadiji eritrocitopoeze koji nastaju diferencijacijom iz pluripotentne matične stanice mogu se dokazati samo in vitro​

morfološki najnezrelija stanica eritrocitne loze koja se može prepoznati u koštanoj srži je PROERITROBLAST​

eritroblasta u normalnim fiziološkim uvjetima nema u krvi, samo u koštanoj srži​

Question 23

bazofilna i acidofilna molekula

Answer 23

bazofilno/acidofilno – bazofilne molekule u stanici su negativno nabijene (nukleinske kiseline) i boje se izrazito zagasito tamno plavo i ljubičasto, dok su acidofilne molekule pozitivno nabijene (proteini) i boje se u sivkastim svjetlijim tonovima plave i ljubičaste te crveno​

Question 24

PROERITROBLAST

Answer 24

izrazito bazofilan (zbog RNA)​
15-22 μm​
jezgra zaprima najveći dio stanice​
kromatin jezgre je fino zrnat​
vidljive nukleole (jezgrice)​
blijedi dio oko jezgre (perinuklearni halo)​

​

Question 25

BAZOFILNI ERITROBLAST

Answer 25

nešto manji od eritroblasta​ nukleoli se teže vide

Question 26

POLIKROMATOFILNI ERITROBLAST

Answer 26

sivkasto-modra citoplazma​ kromatin se zgušnjava, jezgra se smanjuje​ stanica gubi svoju bazofilnost zbog stvaranja hemoglobina u citoplazmi​ još manja stanica od prethodne ​ omjer jezgra/citoplazma se smanjuje (raste u korist citoplazme)

Question 27

ACIDOFILNI ERITROBLAST

Answer 27

stanica gubi jezgru

Question 28

RETIKULOCIT

Answer 28

mladi eritrocit koji sadrži još nešto RNA poput mreže