Het X-chromosoom Flashcards
(35 cards)
SRY mutaties/deleties (Swyer syndroom)
- Incidentie 1:30000
- 15-20% van de XY females
- Streak gonads
o Wel uterus en eileiders
o Verhoogd kankerrisico
o Rx hormoonbehandeling in de puberteit voor ontwikkeling menstruatie en secundaire geslachtskenmerken kunnen zwanger worden met eiceldonatie - De novo geërfd van een vader met mozaïek
- NB mutaties NR5A1 en DHH kunnen ook Swyer syndroom veroorzaken
SRY positief testiculair feminisatiesyndroom
- Incidentie 1:20000
- 80% van de XX males
- In principe de novo
- Fenotype
o Azoospermie
o Klein testesvolume, cryptorchidisme, hypospadie
o Soms ambigu genitaal
o Rx testosteron voor ontwikkeling secundaire geslachtskenmerken en gynaecomastie preventie
o Korte gestalte - NB 20% SRY negatief oorzaak onbekend
Wat is G-banding?
In de gebieden waar het chromosoom GC rijker is, kleurt het aan
homozygoot
2 precies dezelfde allelen (gen bestaat uit 2 allelen). Je wordt homozygoot bijvoorbeeld bij consanguiniteit aan denken.
heterozygoot
2 verschillende allelen
compound heterozygoot
dat iemand op elk van beide allelen van een gen een verschillende mutatie heeft
hemizygoot
als er slechts één kopie van een chromosoom aanwezig is.
dubbel heterozygoot
een individu dat heterozygoot is voor twee verschillende genetische loci.
Dit betekent dat het op elk van deze loci twee verschillende allelen heeft (één van elke ouder).
X-linked recessieve aandoening
Alle dochters zijn draagster, alle zonen hebben het niet.
Duchenne symptomen
Manifestatie bij jongens tussen 18 mnd - 4e levensjaar
- laat lopen
- moeilijkheden bij opstaan van de grond
- vaak vallen
- moeilijkheden bij het beklimmen van trappen door spierzwakte
- pseudohypertrofie van de kuitspieren (opzwellen spierweefsel)
Complicaties Duchenne
- orthopedische vervormingen
- verlamming ademhalingsspieren
- hartstilstand
- mentale retardatie
- levensverwachting: 30 jr
Overerving Duchenne, X-linked recessief
bij moeder draagster: 50% van de dochters draagster, 50% van de zonen aangedaan
Waarom leidt het verschil in X-chromosomen tussen man en vrouw niet tot grote verschillen?
Een van de X-chromosomen kan uit en aan staan bij de vrouw. Per cel heeft een vrouw maar één X-chromosoom actief (net als bij de man), de ander wordt deïnactiveerd en vormt een zogenaamde Barr body = X-inactivatie of Lyonisatie.
Wanneer gebeurt X-inactivatie?
gebeurt in blastocyst stadium. Alle dochtercellen van die cellen hebben dezelfde X-inactivatie.
Wat is het X inactivatie centrum?
Hierin ligt een gen, dit RNA vormt een soort inactiverende coating en dit RNA is noodzakelijk voor de initiatie van de inactivatie, niet voor het in stand houden.
Pseudo-autosomaal
Aan beide tippen van het X-chromosoom zit een regio die aan de P-arm groot is, aan de Q arm kleiner. Die ontsnappen aan de X-activatie. Ze komen overeen met de tippen van het Y-chromosoom, daarom noem je ze pseudo-autosomaal. X en Y wisselen kleine stukjes met elkaar uit net als de autosomen.
Hoe werkt X-inactivatie bij meervoudige aneuploïdie?
Alle overtollige Xen worden geïnactiveerd, er zijn dan meerdere Barr bodies.
uiteinde van de korte arm van het X-chromosoom (Xp-ter) altijd actief
Inactivatie X-chromosomen
- random in blastocyst
- dochtercellen hebben zelfde activiteitenpatroon
- gecondenseerd X-chromosoom (Barr body): geen transcriptie, late replicatie
- uiteinde van de korte arm van het X-chromosoom (Xp-ter) blijft altijd actief
- in meiose zijn beide X-chromosomen actief
Hemofilie A
- 85% met hemofilie A –> stollingsfactor 8
X-linked recessief
Hemofilie B
- 15% stollingsfactor 9
X-linked recessief
Wat maakt een Turner een Turner?
Er is maar een pseudoautosomale regio. Dit levert het fenotype op.
Waardoor is er verschil in ernst hemofilie?
Verschillen (bij mannen) in ernstig, matig, mild komen door de ernst van de mutatie. Ernstig kan een grote deletie zijn, puntmutaties zorgen voor matig ernstig of mild.
Ernst binnen familie is vrijwel constant voor mannen
Klachten hemofilie vrouwen
Verschillen (bij mannen) in ernstig, matig, mild komen door de ernst van de mutatie. Ernstig kan een grote deletie zijn, puntmutaties zorgen voor matig ernstig of mild.
draagsters hemofilie A of B
- een dochter van een hemofiliepatient is draagster. Zij kunnen alle mogelijke waardes hebben
- een zus van een hemofiliepatient en een dochter van een draagster hebben beide 50% kans draagster te zijn
