Hjúkrun bráð- og alvarlegra veikra sjúklinga: úrlestur hjartarafrits - 15.ágúst

Question 1

Útskýrðu hvað hjartalínurit (Electrocardiogram (EKG/ECG)) er

Answer 1

• Hjartalínurit sýnir rafvirkni hjartans yfir ákveðið tímabil
• Sýnir 12 mismunandi ,,sjónarhorn’’ á hjartanu
• Þau eru notuð til að greina m.a hjartsláttaróreglur og blóðþurrðarbreytingar í hjartavöðvanum (hjartaáföll)

Question 2

Hvernig er tekið 12 leiðslu EKG?

Answer 2

Notaðar eru 10 tengingar / leiðslur
- 4 útlimaleiðslu
- 6 brjóstleiðslur

Question 3

Hvernig er EKG hringrásin ?

Answer 3

• Talað er um ,,bylgjur / wave’’ eða takka
• EKG hringrásin felur í sér P-QRS-T bylgjur
• Þessar bylgjur sýna afskautun (vöðvasamdráttur) og skautun (vöðvi gerir sig tilbúinn fyrir næsta samdrátt) hjartavöðvans

Question 4

Hvað sýnir P takkinn / bylgjan ?

Answer 4

Hann sýnir afskautun í gáttunum.

Question 5

Hvað sýnir P-R bilið ?

Answer 5

P-R bilið er virknin í AV hnútunum þ.e.a.s boðin berast um AV hnútinn

Question 6

Hvað sýnir QRS komplexinn?

Answer 6

Sýnir afskautun í sleglunum

Question 7

Hvað sýnir ST bilið?

Answer 7

S takkinn fer niður, kemur svo upp og bein lína þangað til T takkinn byrjar = ST bilið

Breytingar á ST línunni hvort hún fer upp eða niður getur sagt til um blóðflæði um kransæðar
Í S-T bilinu á sér stað fullkomin afskautun og samdráttur á sér stað í hjartanu

Question 8

Hvað sýnir QT bilið?

Answer 8

QT bilið er frá upphafi afskautunar til loka endurskautunar = refractory time (hjartað getur ekki brugðist við annarri örvun þrátt fyrir styrk örvunar)

Question 9

HVað sýnir T takkinn/bylgjan ?

Answer 9

Sýnir endurskautun í sleglum

Question 10

Hraði á EKG

1. Hvað er 1 lítill reitur markar sek ?
2. Hvað eru 5 litlir reitir / 1 stór reitur margar sek?
3. Hvað eru 5 stórir reitir margar sek?

Answer 10

1. 1 lítill reitur = 0,04 sek
2. 5 litlir reitir / 1 stór reitur = 0,02 sek
3. 5 stórir reitir = 1 sek

þessar tímasetningar skipta máli - segja okkur hvað er að gerast í hjartavöðvanum
1 mm = 1 kassi

Question 11

Hverjar eru 3 aðferðir til þess að reikna hraða á EKG?

Answer 11

Aðferð 1: Telja fjölda RR bila (segir okkur hraðann) á 6sek og margfalda við 10
- RR bil = bil milli QRS
- 6sek = 30 stórir kassar
- Hentar vel fyrir hæga og óreglulega takta

Aðferð 2: 300 deilt með fjölda stórra kassa í einu RR bili
- t.d 300/3 = 100 s/m
- Hentar vel fyrir reglulegan takt

Aðferð 3: 1500 deilt með fjölda litla kassa í einu RR bili
- t.d 1500/15
- Hentar vel fyrir hraða og óreglulega takta

Question 12

Hvert er viðmið PR bils?

Answer 12

0,12 - 0,20 sek

Question 13

Hvert er viðmið QRS breiddar?

Answer 13

< 0,12 sek

Question 14

Hvert er viðmið QT bils?

Answer 14

~ 0,40sek

QT bil stjórnast af hjarsláttarhraða sjúklings
- Hraður púls = styttra QT
- Hægur púls = lengra QT

Question 15

Hvað er QTc bil?

Answer 15

Það er það QT bil sem er búið að reikna út frá hraðanum
- QTc hjá kvk < 0,46 sek og kk <0,45 sek

Question 16

Hvað má ST bilið hækka/lækka um mikið?

Answer 16

ST bil á að vera ‘‘flatt’’ þ.e.a.s á að vera í sömu línu og biliið milli PR
- Hækkun/lækkun um 1mm er innan marka

Question 17

Hvernig er átta þrepa ALS nálgun í úrlestri á hjartafriti (EKG) ?

Answer 17

1. Er rafvirkni til staðar? (er púls ?)
2. Hver er hraðinn á QRS ?
3. Er QRS reglulegur eða óreglulegur ?
4. Er QRS grannur eða breiður (undir / yfir 0,12 - grannur/gleiður)
5. Er rafvirkni í gáttum ? (eru p takkar?)
6. Hvernig er rafvirkni í gáttum tengd rafvirkni í slegum ? (hvaða taktur?)
7. Eru ST breytingar á riti?
8. Eru T bylgjur jákvæðar
   - Er lenging á QT bili ?

Question 18

Hvaða fyrirbæri er hægt að sjá á EKG?

Answer 18

• Blóðþurrðarbreytingar
• Kransæðastíflur a.k.a hjartaáföll
• Hjartsláttartruflanir
• Gömul hjartaáföll og skemmdir á hjartavöðva
• Stækkanir á hjartavöðva (Hypertrophy) –> ef R-takkar eru orðinir risastórir
• Gollurshúsbólga (Pericarditis)
• Truflanir á elektrólítum
• Vökva í gollurshúsi
• ofl

Question 19

Hvernig er EKG hringrásin ?
Hvað gerist ef truflun verður á hringrásinni?

Answer 19

EKG hringrásin:
1. SA hnútur (stjórnstöðin, hann segir ‘‘ooog slá…oog slá’’. Hann sendir boð sem fara í gáttirnar –> 2. Gáttir –> AV hnútur sem er milli gátta og slegla. Þarna safnast boðin saman og þau fara svo í gegnum alla sleglana –> Sleglar

Ef truflun => hjartsláttatruflanir

Question 20

Hvað er Sinus Rhythm (SR) ?

Answer 20

• '’Eðlilegur’’ hjartsláttur
• EKG sýnir P-QRS-T þar sem P er á undan öllum QRS og QRS á eftir öllum P
• Viðmiðunarmörk 60-100 sl/mín -> eðlilegt hjá fólki í góðu formi að fara í 50 sl/mín
• Ef RR bilin eru óregluleg er talað um sinus óreglu = getur veirð eðlilegt hjá ungu fólki

Question 21

Hvernig eru aukaslög frá gáttum ?

Answer 21

• Grannur QRS, minni en 0,12 sek (x3 litlir kassar)
• P-takkar sjást ekki alltaf
• P-takkinn getur haft annað útlit
• Hafa svipað útlit og SR slög. ef þau eru tíð getur það litið út eins og Sinus óregla

Ekki hættuleg - algeng nema þau séu rosaleg oft. Smá eins og ,,fjörfiskur’’ í hjarta

Question 22

Aukaslög frá sleglum (Ventricular Extra systole = Vesur)

Answer 22

• Gleiður QRS, meira en 0,12 sek (x3 litlir kassar)
• Engir P-takkar
• Stakar vesur
• Geta verið margar saman, talað um paraðar þegar þær eru 2 og yfir 4 saman er talað um VT-runu. 2 = bigeminy, 3 = trigeminy og 4 = quadrigeminy
• Geta haft mismunandi útlit
• Því fleiri sem koma saman og því fleiri sem þær eru = hættulegra

Ein og ein ekki hættuleg !

Question 23

Hvað er Ofanslegla hjartsláttartruflanir a.k.a hjartsláttartruflanir frá gáttum ?

Answer 23

Allar hjartsláttartruflanir sem eiga uppruna sinn frá gáttum, fyrir ofan AV-hnútinn, þ.a.l eru QRS grannir (<0,12sek)
- Gáttatif / A.fib
- Gáttaflökt / A.flutter
- Ofansleglahraðsláttur /SVT
- Wolf Parkinsons white

Fyrir ofan AV = grannur
Fyrir neðan AV = gleiður

Question 24

Hvað er GáttaTIF/ Atrial fibrillation ?

Answer 24

• Óregluleg óregla = gáttir slá óreglulega og boð berast óreglulega til slegla
• Engir skýrir P-takkar
• Óreglulegt RR bil
• Getur verið hröð og hæg

Fólk sem er lengi í þessu finnur fyrir mæði.
Óreglulegt flæði = geta myndast pokar þar sem myndast storka = blóðtappi

Question 25

Hvað er GáttaFLÖKT / Atrial flutter?

Answer 25

- Regluleg óregla = Gáttirnar slá reglulega á sínum ''eigin'' hraða en boðin berast ekki alltaf niður í sleglana - Margir P-takkar sem myndast sagtennt útlit á milli QRS komplexa --> í raun engir P-takkar, bara flutter bylgjur - Getur verið hröð eða hæg - Mjög reglulegt en mismunandi hlutföll --> 3:1 eða 4:1 þ.e.a.s þriðja/fjórða hvert slag leiðir niður í slegla

Question 26

Hvað er Ofansleglahraðtaktur / SVT ?

Answer 26

- Regluleg óregla = reglulegt RR-bil, grannir QRS - Erfitt að greina P-takka á milli QRS komplexa útaf hraðanum - Mjög hraður hjartsláttur, hálfgerður ,,fjörfiskur'' í hjartanu

Question 27

Hvað er Wolf Parkinson White / WPW ?

Answer 27

- Aukaleiðslubraut er á milli gátta og slegla sem að sendir líka boð til slegla eins og AV = delta bylgjur. Þær fara allt aðra leið - Stutt PR bil og delta bylgja fyrir framan QRS. Óalgengt - erfðagalli

Question 28

Hvað eru hjartsláttaróregla frá sleglum - Ventricular arrythmias ?

Answer 28

Einkennast af gleiðum QRS (upptök fyrir neðan AV hnút) - Sleglahraðtakur / VT - Sleglatif /Vfib - Torsa De Point - Ventricular rhythm / Agonal taktur

Question 29

Hvað er Sleglahraðtaktur / VT ?

Answer 29

- Regluleg óregla - Gleiðkomplexa = QRS yfir 0,12 sek - P-takkar sjást ekki - Getur komið fram sem runur sem eru mislangar eða stöðugur taktur, geta verið monomorphic (eins og QRS) eða polymorphic (ólíkir QRS) - Hraðinn er oftast um 100-250 sl/mín - Lífshættulegur taktur !! -> nauðsynlegt að bregðast strax við ef kemur fram á EKG eða sírita - Stuðanlegur taktur

Question 30

Hvað er Torsa De Point?

Answer 30

- Regluleg óregla - Polymorphic VT - Mjög einkennandi útgáfa af VT sem tengist lengdu QT bili - RR bilið er reglulegt en hæð QRS útslaganna eru mismunandi og það myndar spólulaga/DNA útlit. - Getur verið runa eða viðvarandi taktur - Lífshættulegt ! - Stuðanlegur taktur, hluti meðferðar er einnig magnesíum í æð

Question 31

Hvað er Sleglatif / Vfib ?

Answer 31

- Óregluleg óregla - Mjög kaotískur taktur - Alltaf hjartastopp !! - Stuðanlegur taktur

Question 32

Hvað er Ventricular rhythm / Agonal taktur?

Answer 32

- Regluleg óregla - Gleiðkomplexa reglulegur hjartsláttur - P-takkar sjást ekki - Engin rafboð berast frá gáttum og sleglarnir slá hægt - Getur verið hægur (20-40 sl/mín) eða hraður (40-100 sl/mín) - Lífshættulegt (oft deyjandi manneskja)

Question 33

Hvað er hjartablokk / AV blokk ?

Answer 33

Einkennist af truflunujm á boðleiðni í gegnum AV hnútinn 1° blokk - smá hik á boðunum 2° blokk - stundum komast boðin í gegn - Mobitz týpa 1 / Wenkebach - Mobits týpa 2 3°blokk - boðin komast aldrei í gegn - Total AV blokk Saga til minnis: - AV hnúturinn er dyravörður á Auto. Rafboðin frá SA hnútnum ert þú að reyna að komast inn að dansa - SR = þú bankar og dyravörðurinn hleypir þér beint inn að dansa - 1°blokk = þú bankar og dyravörðurinn er lengi að opna en gerir það á endanum - 2°blokk = þú bankar. Stundum hleypir dyravörðurinn þér inn en stundum þarftu að banka aftur til að hann hleypi þér inn. - 3°blokk = Sama hvað þú berð á hurðina og öskrar á dyravörðinn að hleypa þér inn þá opnar hann ekki hurðina. Þú færð ekki að dansa :/ Margar ástæður geta verið fyrir því að AV hnúturinn hættir að virka en hættulegust = Eftir hjartaáfall og það er skemmd í AV hnútnum.

Question 34

Útskýrðu 1°blokk

Answer 34

Ef PQ (PR bil stundum kallað) er lengra en 0,20sek (1stór kassi) = 1°blokk - Lengingin er til staðar í öllum P-Q bilum

Question 35

Útskýrðu 2°blokk - Týpa 1 / Wenkebach (vinka-bakka)

Answer 35

TÝPA 1 / Wenkebach - Bilið milli P-Q lengist og lengist í hverjum hjartslætti þangað til það kemur stakur P-takki með engum QRS á eftir. - Getur gerst stöku sinnum eða endurtekið Saga til minnis: - Helga og Sonja eru að kveðjast, Helga vinkar Sonju og hún vinkar til baka. - Helga labbar aðeins í burtu og vinkar Sonju aftur, hún sér hana og vinkar til baka. - Helga heldur áfram þangað til hún sér Sonju ekki lengur vinka og vinkar því ekki til baka (vinka-bakka)

Question 36

Útskýrðu 2°blokk - Týpa 2

Answer 36

- P-Q bilið er annaðhvort innan marka eða lengt - Stöku sinnum kemur P-takki þar sem enginn QRS fylgir - Gerist stöku sinnum eða endurtekið - Hættulegri útgáfa, líklegri til að þróast í 3°blokk Random P-takkar með engum QRS

Question 37

Útskýrðu 3° blokk

Answer 37

- Engin tenging milli gátta og slegal sem þýðir að ekkert samhengi er milli P og QRS komplexa - P-takkar eru í reglulegum takti og QRS er í reglulegum takti - Hægur hjartsláttur - Lífshættulegt - Meðferð og gangráður P-takkinn er að dansa vals (hægur dans) en QRS er að dansa salsa (hraður dans)

Question 38

Hvað er Nodal taktur / Junctional rythm ?

Answer 38

- QRS bylgjur en engir p-takkar og QRS er grannur - Lífshættulegt

Question 39

Hvað er það sem veldur blóðþurrð (ischemia) í hjartavöðvaÐ

Answer 39

Blóðþurrð hefur nokkra orsakavalda en það helst kransæðaþrengingar og stíflur sem valda þessum breytingum - Kransæðar stíflast --> vöðvi fær ekki súrefni --> vöðvi skemmist --> leiðsla rafboða um vefinn breytist --> breytingar á EKG

Question 40

Blóðþurrðabreytingar hafa 5 birtingarmyndir, hverjar eru þær?

Answer 40

1. Neikvæðir / invertaðir T-takkar 2. ST-lækkanir 3. ST-hækkanir 4. Q-takki 5. Nýtt vinstra greinrof mikilvægt að skoða og meta allar leiðslur m.t.t ST bils og Q takka og bera rit saman við eldra EKG

Question 41

Hvernig vitum við hvaða æð er stífluð?

Answer 41

Hjartaáföll (Myocardial Infarct / MI) eru flokkuð í 5 flokka eftir því hvaða hluti hjartavöðvans verður fyrir súrefnisskorti vegna stíflu / þrengingu - Septal - Anterior - Posterior - Inferior - Lateral - þessi nöfn endurspegla staðsetningar á hjartanu

Question 42

Hvað þarf að gerast til að hægt sé að tala um MI ?

Answer 42

Talað er um samliggjandi leiðslur þ.e.a.s til að hægt sé að tala um MI þurfa breytingar að vera í öllum samliggjandi leiðslum. Samliggjandi leiðslur eru: - II, III og aVF - I, aVL, V5 og V6 - V1, V2, V3 og V4 Ath breytingar bara í V1 og V2 er nóg því það eru septal leiðslurnar

Question 43

Hvað eru neikvæðir / invertaðir T-takkar?

Answer 43

- T-takkar eiga að snúa upp - T-taki sem snýr niður eða er flatur, getur verið merki um blóðþurrð til hjartans - Má vera neikvæður í V1 og aVR

Question 44

Hver er munurinn á ST hækkunum og ST lækkunum ?

Answer 44

ST-hækkanir - ST bilið fer upp fyrir grunnlínuna meira en 1mm (einn lítill kassi) - þarf að sjást í 2 eða fleiri samliggjandi leiðslum til að flokkast sem STEMI - STEMI : ST-elevation myocardial infarction = hjartaáfall - getur verið lífshættulegt ST-lækkanir - ST bilið fer niður fyrir grunnlínu meira en 1mm (einn lítill kassi) - þarf að sjást í 2 eða fleiri leiðslum til að teljast marktækt - Getur verið merki um blóðþurrð og koma oft í ''öfugum'' leiðslum við ST hækkanir (hækkanir í anterior leiðslum og þá lækkanir í inferior leiðslum)

Question 45

HVað getur Q-takkinn sagt okkur?

Answer 45

- Q-takkinn er fyrsti hluti QRS komplexins - hann sýnir afskautun skilrúmsins milli slegla (septum) - þegar hann vísar niður eða er gleiður getur það verið merki um gamla kransæðastíflu

Question 46

Hvað er Greinrof / bundle branch block ?

Answer 46

- Truflun á raboðum niður septum sem veldur því að sleglar slá ekki í fullkomnum takti - Truflunin er annaðhvort í hægra eða vinstra leiðslukerfi go heitir greinrofið eftir því > Vinstra greinrof V1 = W og V6 =M > Hægra greinrof V1 = ; og V6 = W Einkenni: - QRS er gleiður (>0,12 sek / 3 litlir kassar) - Útlit QRS segir til um hvort er að ræða vinstra eða hægra greinrof eða aðra slegla-takttruflun - Breytingar á að sjá í V1 og V6 til að hægt sé að tala um greinrof Nýtt vinstra greinrof getur verið merki um bráða kransæðastíflu