Hoofdstuk 3

Question 1

Sociale-tijdsdiagnose vraag

Answer 1

= 3de basisvraag vd sociologie
In welke maatschappij leven we thans?
=> Hoe is de hedendaagse maatschappij gestructureerd?
=> Hoe geven de gevonden kenmerken de levenstrajecten en -kansen mee vorm?
=> observeren en conceptueel definiëren van structuurkenmerken
=> Detecteren en analyseren van de structurele maatschappelijke verandering

Question 2

Taakdifferentiatie

Answer 2

Arbeidsdeling
=> gevolg: gegeneraliseerde afhankelijkheid

Question 3

Structuurkenmerk/ structureel kenmerk

Answer 3

En essentiële en duurzame eigenschap van een sociaal verband, zoals een samenleving, die licht werpt op haar globale functioneren en geordende karakter

Question 4

Sociale differentiatie

Answer 4

Het bestaan van verschillen tussen sociale eenheden die aan de hand van een eenduidig principe kunnen worden gedefinieerd
=> structuurkenmerken

Question 5

Verticale sociale differentiatie

Answer 5

De stratificatie van een samenleving in verschillende lagen die boven elkaar zijn gestapeld
=> ongelijke sociale eenheden
=> klassendifferentiatie, etnische differentiatie, geslachtsdifferentiatie

Question 6

Horizontale sociale differentiatie

Answer 6

<-> stratificatie
<-> verticale sociale differentiatie
=> gelijke sociale eenheden
=> afhankelijkheidskettingen

Question 7

Maatschappelijke functies

Answer 7

algemene opgaven waarvoor iedere samenleving zicht gesteld ziet
=> hoe maatschappij dit aanpakt = structuurkenmerk

Question 8

Functionele differentiatie

Answer 8

Het uiteenvallen van de samenleving in relatief zelfstandige sociale eenheden die zich toeleggen op het vervullen van telkens één enkele maatschappelijke functie
= horizontale sociale differentiatie (gelijkwaardig)

Question 9

functiesystemen

Answer 9

Functionele sub- of deelsystemen

Question 10

Structurele verandering

Answer 10

Duurzame ontwikkeling of evolutie die gevolgen heeft voor het globale functioneren en de algemeen ordening van een sociaal verband.

Question 11

‘Gemeinschaft’ Gemeenschap, versie Tönnies

Answer 11

een sociaal verband waarbinnen een grote onderlinge saamhorigheid of solidariteit bestaat op grond van een sterke wederzijdse affectieve betrokkenheid
- bloedgemeenschap
- plaatsgemeenschap
- geestesgemeenschap

verwijst naar een type samenleving waarin relaties en sociale structuren worden gekenmerkt door intimiteit, solidariteit en wederzijdse afhankelijkheid.
Dit model komt het meest voor in traditionele, rurale gemeenschappen en hechte sociale groepen zoals families en dorpsgemeenschappen.

Question 12

‘Gesellschaft’ Maatschappij, versie Tönnies

Answer 12

Een berekend individualisme waarbij mensen uit eigenbelang ruilverhouding met andere aangaan contractgeregelde relaties

verwijst naar een rationeel-georganiseerde, formele samenleving waarin relaties gebaseerd zijn op individualisme en functionele belangen in plaats van persoonlijke banden.
Dit concept is typisch voor moderne, stedelijke samenlevingen en wordt gekenmerkt door abstractere, instrumentele relaties.

Question 13

Doelrationeel handelen

Answer 13

De doordachte of berekende, planmatige omgang met middelen en hun gekende neveneffecten met het oog op het bereiken van een doel
= los van egoïstische, affectieve of traditionele motieven

Question 14

Doelrationalisatie

Answer 14

Het handelen binnen de verschillende maatschappelijke deeldomeinen wordt almaar doelrationeler
=> taakdifferentiatie

Question 15

Modernisering

Answer 15

Het modern worden van een voormoderne of traditionele samenleving
= verzamelnaam voor vele veranderingen
VWD: daling sterftecijfer + daling geboortecijfer, ingrijpen op vruchtbaarheid, scholarisatie

Question 16

Moderniteit

Answer 16

Het geheel van structuurkenmerken dat een moderne samenleving en cultuur karakteriseert

Question 17

veelvoudige moderniteit

Answer 17

Varianten van moderniteit

Question 18

Ruimte van plaatsen (space of spaces)

Answer 18

Een geheel van gescheiden geografische plaatsen of territoria waarbinnen mensen met elkaar omgaan op basis van fysieke copresentie

Question 19

Ruimte van stromen (Space of flows)

Answer 19

gelijktijdige verplaatsingen van de diverse componenten tussen uiteenlopende plaatsen

Question 20

Crux van huidige financiële wereldmarkt

Answer 20

-Hypersensibel mondiaal netwerk (belang van digitale comm.)
- Globalisering + neoliberale deregulering: hiërarchische ontkoppeling tussen de financiële en de reële economie
- niets/niemand controleert de financiële wereldeconomie, maar iedereen voelt er de werking van
- beperkt zicht op gevolgen van eigen handelen -> kuddegedrag

Question 21

Financialisering van de economie

Answer 21

De financiële waardebepaling van bedrijven heeft zich deels losgezongen van hun reële waardeproductie

Question 22

functioneel gedifferentieerde globalisering

Answer 22

Globalisering is een meervoudig proces, omdat het zich afspeelt binnen de voorheen al bestaande matrix van functionele differentiatie
=> migratiebewegingen
=> ontkoppelen van territiorialiteit en sociabiliteit, fysiek en temporeel samenzijn
VWD: Lingua Franca ‘global english’

Question 23

culturele homogenisering

Answer 23

De uitvlakking van culturele verschillen door de globale distributie en receptie van dezelfde cultuuruiting (bv. taal)
=> cult. imperialisme

Question 24

Globalisering, versie ‘links’

Answer 24

een mondiaal systeem met een westers centrum en een uitgebreide periferie dat tot op een zekere hoogte de vroegere koloniale verhoudingen continueert

Question 25

Glocalisatie

Answer 25

Het in elkaar grijpen van het globale en het lokale niveau, dus van globaal circulerende stromen en meer plaatsgebonden, territoriaal afgegrensde cultuuruitingen en culturele praktijken

Question 26

Culturele hybridisering (Creolisering)

Answer 26

Het vermengen van globale formats met lokale vormen van culturele expressie

Question 27

Individualisering

Answer 27

Sociaal- cultureel bekeken: detraditionalisering of ontroutinisering van het individuele leven Individueel bekeken: een toegenomen persoonlijke beslissingsvrijheid of autonomie ≠ meer egoïsten/ alleenstaanden ≠ niet langer in sterke sociale bindingen (zelfs meer afhankelijkheid) => secundaire standaardisering van de levensloop VWD: verbetering van de levensomstandigheden

Question 28

Traditie

Answer 28

Een geheel van vanzelfsprekende opvattingen en handelingsgewoonten dat ver terugreikt in de tijd en zonder veel reflexiviteit van generatie op generatie wordt doorgegeven

Question 29

Zuil

Answer 29

Omkadert zijn leven van de wieg tot het graf via een netwerk van organisaties de alle dezelfde levensbeschouwing uitdragen; het netwerk is tevens aangesloten op een politieke partij die de zuilbelangen in de sfeer van politiek en beleidsvoering behartigt

Question 30

Immanente paradox van keuzes

Answer 30

Een vrije keuze maken betekent de keuzevrijheid vernietigen => Keuzedwang, keuzestress, fomo ## Footnote De immanente paradox van keuzes ontstaat doordat keuzes enerzijds de vrijheid en de mogelijkheid bieden om het gewenste pad te volgen, maar anderzijds gepaard gaan met onzekerheid, verantwoordelijkheid en de mogelijkheid van spijt. Deze paradox maakt keuzes zowel bevrijdend als belastend, en kan leiden tot psychologische spanningen, zoals keuzestress, spijt en twijfels over de eigen identiteit en beslissingen. Het is een inherent en onvermijdelijk aspect van het menselijk bestaan in een samenleving die keuzes waardeert.

Question 31

Authenticiteitsethos

Answer 31

Het kunnen ontwikkelen van een eigen zelf, dus zelfontplooiing of zelfverwezenlijking is de richtinggevende waarde => transformatie van de menselijke identiteit van een gegeven naar een opgave en sociale activiteit (vloeibare identiteit) => overgang van overlevingswaarden naar zelfontplooiingswaarden => zelfreligie

Question 32

Onderhandelingshuishouding

Answer 32

Huishouden waarin minder commando's van de ouders richting de kinderen en van de man richting de vrouw gaan (midden '60) = overgang van rigide sociabiliteit naar open sociabiliteit <--> bevelshouding => samenhandelen wordt onderhandelen => wat men van elkaar kan verwachten wordt expliciet overlegd

Question 33

Individualisering van de sociale ongelijkheid

Answer 33

Sociale ongelijkheid werkt door op het individuele niveau => fractioneert het proces van individualisering

Question 34

Eerste of eenvoudige modernisering

Answer 34

De overgang van een traditionele agrarische samenleving naar een moderne industriële maatschappij

Question 35

Secularisatie

Answer 35

Het complexe proces waarbij godsdienst of religie aan maatschappelijk en individueel belang inboet ≠ godsdienst verdwijnt, iedereen wordt atheïst = godsdienst wordt een individuele keuze= godsdienst verliest zijn functie als overkoepelend zingevingssysteem voor de hele Samenleving = Godsdienst krijgt commerciële dimensie

Question 36

Tweede of reflexieve modernisering

Answer 36

De algemene veronderstelling en nieuwe tradities van de industriële revolutie of eerste moderniteit beginnen hun vanzelfsprekendheid te verliezen = laatmoderniteit = vloeibare moderniteit = gedesorganiseerde moderniteit ## Footnote In tegenstelling tot de eerste modernisering, die gericht was op het bevorderen van vooruitgang en verbetering, ligt de nadruk in de tweede modernisering op het erkennen van de beperkingen van vooruitgang en het zoeken naar manieren om met de onbedoelde gevolgen van de moderne wereld om te gaan.

Question 37

Risicomaatschappij

Answer 37

Een samenleving met een hoog risicobewustzijn inzake het grootschalige gebruik van wetenschap en technologie ## Footnote is een concept ontwikkeld door de Duitse socioloog Ulrich Beck, dat verwijst naar een samenleving waarin de nadruk ligt op het beheren van risico's die voortkomen uit technologische vooruitgang, globalisering, en de sociale veranderingen die deze processen met zich meebrengen.

Question 38

Postmoderniteit

Answer 38

voorbij de moderniteit

Question 39

Maatschappelijke differentiatie

Answer 39

Voorheen bestaande harde grenzen of verschillen tussen de diverse functiesystemen eroderen, waardoor hun functioneren met elkaar verstrengeld raakt

Question 40

Mediëring

Answer 40

De instrumentele inzet van technische of sociaalnetwerk media

Question 41

Sociaalnetwerkmedia

Answer 41

Bv. twitter Doel: vergroten de potentiële horizon aan sociale relaties, verhoudingen of betrekkingen => verandert manier van samenhandelen

Question 42

Mediatisering

Answer 42

Verandert met meer of minder impact de directe wijze waarop een autonoom functiesysteem zijn specifieke maatschappelijke taak vervult onder invloed van massamedia => dedifferentiatie tussen politiek en massamedia