Hoofdstuk 4 Evolutie

Question 1

Fossielen

Answer 1

Resten of sporen van organismen in gesteenten.

Question 2

Chemische evolutie

Answer 2

Er werden stoffen gevormd waaruit de eerste eencellige kon ontstaan.

Question 3

Organische stoffen

Answer 3

Stoffen van organismen afkomstig.
Relatief grote, ingewikkeld gebouwde moleculen.
(bv eiwitten, vetten, glucose: C6H12O6)

Question 4

Anorganische stoffen

Answer 4

Komen voor in zowel de levenloze natuur als in organismen.
Opgebouwd uit kleine, eenvoudige gebouwde moleculen.
(vb H20, NaCl)

Question 5

Oersoep

Answer 5

Een theorie over het ontstaan van leven; waarbij de eerste organische storen terecht kwamen in zee, waar ze zich ophoopten. Uit kleinere moleculen ontstonden grotere (protobionten) waaruit de eerste cellen ontstonden.

Question 6

Zelforganisatie

Answer 6

Ontstaan van eenheden met nieuwe eigenschappen op een hoger organisatieniveau.
vb: Het ontstaan van cellen uit organische stoffen.

Question 7

Black smokers

Answer 7

Onderzeese (vulkanische schoorstenen) warmwaterbronnen die voorkomen op de oceaanbodem, hierbij zouden ook protobionten kunnen zijn ontstaan.

Question 8

Protobionten

Answer 8

Eenvoudige, primitieve structuren die worden gezien als de voorouders van levende cellen.
Soort druppels waarbinnen reacties kunnen plaatsvinden.

Question 9

Prokaryoten

Answer 9

• Eencellige organismen
• Zonder celkern
• Erfelijk materiaal los in cytoplasma: cirkelvormig chromosoom
• De eerste waren anaeroob
• Heterotroof

Question 10

Anaeroob

Answer 10

Organismen die uitsluitend kunnen leven in een milieu zonder zuurstof

Question 11

Heterotroof

Answer 11

organismen die hun energie en voedingsstoffen verkrijgen uit organisch materiaal –> afhankelijk.
Ze halen hun energie uit het afbreken van koolhydraten, vetten en eiwitten die ze opnemen via voedsel.

Question 12

Autotroof

Answer 12

m.b.v. zonlicht in staat zijn chemische energie vast te leggen met fotosynthese / uit anorganische stoffen organische stoffen kunnen maken

Question 13

Eukaryoten

Answer 13

bij dit organisme ligt het DNA in de celkern (cel bevat organellen)

Question 14

Endosymbiosetheorie

Answer 14

theorie volgens welke oorspronkelijk vrijlevende prokaryoten als organellen (i.c. mitochondriën en chloroplasten) in andere cellen zijn gaan leven. Zo zouden eukaryote cellen zijn ontstaan

Question 15

Biodiversiteit

Answer 15

Verwijst naar de verscheidenheid aan leven op aarde. Het omvat alle verschillende soorten organismen, zoals planten, dieren, schimmels en micro-organismen, evenals de genetische variatie binnen deze soorten en de ecosystemen waarin ze leven.

Question 16

Archea

Answer 16

ook wel oerbacteriën of archaebacteriën genoemd, zijn een domein van prokaryotische organismen, die meestal onder extreme omstandigheden leven.

Question 17

Chlorofyl

Answer 17

het groene pigment dat verantwoordelijk is voor de opname van lichtenergie in planten

Question 18

Genus

Answer 18

geslacht (meervoud genera)

Question 19

Flagellen

Answer 19

draadvormige, zweepachtige structuren die worden gebruikt door bepaalde cellen en organismen om zich voort te bewegen of vloeistoffen langs hun oppervlak te verplaatsen.

Question 20

Plasmiden

Answer 20

kringvormig chromosoom bij een bacterie

Question 21

Eiwitmantel

Answer 21

(Capside)
Geeft genetisch materiaal bescherming tegen virussen

Question 22

Schimmel

Question 23

Genen

Question 24

Milieufactoren

Question 25

Epigenetica

Question 26

Natuurlijke selectie

Answer 26

verschijnsel dat individuen met een beter aan het milieu aangepast genotype een grotere overlevingskans en voortplantingskans hebben en daardoor meer in de populatie zullen voorkomen dan andere.

Question 27

Genetische variatie

Question 28

Recombinatie

Answer 28

het ontstaan van nieuwe combinaties van allelen

Question 29

Meiose

Question 30

Mutaties

Answer 30

verandering in de volgorde van het DNA of RNA

Question 31

overlevingskans

Question 32

Selectiedruk

Answer 32

invloed van milieufactoren, waardoor genfrequenties veranderen.

Question 33

Voortplantingssucces

Question 34

Adaptatie

Answer 34

aanpassing

Question 35

Soort

Answer 35

Organismen die zich onderling kunnen voort plantten en daarbij vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen

Question 36

Populatie

Answer 36

groep individuen van dezelfde soort in een bepaald gebied die zich onderling voortplanten

Question 37

Gene flow

Answer 37

het verschijnsel dat tussen individuen van twee populaties van dezelfde soort uitwisseling van genen plaats vindt

Question 38

Genenpool

Answer 38

de verzameling van alle allelen in een populatie

Question 39

Allelfrequentie

Answer 39

(genfrequentie); het percentage waarmee een bepaald allel deel uitmaakt van de genenpool in een populatie

Question 40

Regel van Hardy-weinberg

Question 41

Seksuele selectie

Question 42

Kunstmatige selectie

Question 43

Genetic drift

Answer 43

veranderingen in de allelenfrequenties ( genfrequenties) binnen een bepaalde populatie tengevolge van toevalsfluctuaties. In een kleine populatie is de genetic drift groter.

Question 44

Flessenhalseffect

Question 45

Stichtereffect

Answer 45

het optreden van genetic drift doordat een klein deel van een populatie zich vestigt in een nieuw gebied

Question 46

Reproductieve isolatie

Answer 46

bij deze vorm van isolatie vindt gedurende lange tijd geen voortplanting plaats tussen twee populaties

Question 47

Allopathische soortvorming

Answer 47

een manier van soortvorming waarbij dochtersoorten ontstaan uit een vooroudersoort, als er een duidelijk aanwijsbare ruimtelijke scheiding is tussen de dochterpopulaties en de oudersoort die wordt veroorzaakt door geologische verschijnselen of migratie. Door die scheiding kunnen de dochterpopulaties zich op den duur ontwikkelen tot aparte soorten.

Question 48

Sympathische soortvorming

Answer 48

een bepaalde manier waarop soortvorming plaatsvindt. Sympatrische soortvorming is een begrip dat aangeeft dat een dochtersoort kan ontstaan uit een vooroudersoort, zonder dat er een geografische barrière, zoals een rivier, bergketen of zee, tussen de toekomstige dochtersoorten zit. Het woord zegt het eigenlijk al: er vindt soortvorming plaats terwijl de populaties samen (sym) een (vader-)land (patris) blijven delen

Question 49

Homologie

Question 50

Divergentie

Question 51

Verwantschap

Question 52

Convergentie

Question 53

Afstamming

Question 54

Cladogram

Answer 54

schematische weergave van de verwantschap tussen soorten van een clade, inclusief de gemeenschappelijke voorouder

Question 55

Radioactieve isotopen

Question 56

Clade

Answer 56

een groep soorten bestaande uit een voorouder en alle nakomelingen daarvan

Question 57

Conjugatie

Answer 57

de overdracht van DNA van de ene cel op een andere cel, en één van de vormen van genetische uitwisseling

Question 58

Domein

Answer 58

de levende natuur wordt ingedeeld in 3 domeinen: bacterie, archaea en eukaryoten

Question 59

Genetic drift

Answer 59

veranderingen in de allelenfrequenties ( genfrequenties) binnen een bepaalde populatie tengevolge van toevalsfluctuaties. In een kleine populatie is de genetic drift groter.

Question 60

Isolatie

Answer 60

een deel van een populatie raakt gescheiden en vormt een nieuwe populatie

Question 61

Macro-evolutie

Answer 61

het ontstaan van nieuwe soorten en groepen organismen

Question 62

Micro-evolutie

Answer 62

de verandering van allelfrequenties in een populatie