I Flashcards
(123 cards)
1
Q
gelişmiş ülke büyümesi vs az gelişmiş büyümesi
A
gelişmiş: büyüme
azgelişmiş: kalkınma
2
Q
insani gelişme endeksi boyutları
A
doğumda yaşam beklentisi (uzun yaşam) eğitim (bilgiye erişebilirlik) gelir endeksi (insan onuruna yakışır)
3
Q
insani gelişme endeksi puanları
A
100-76: çok yüksek
75-51: yüksek
50-26: orta
25-0: düşük
4
Q
kalkınmanın temel sorunu
A
az gelişmişlik. kişi başına gelir temel ölçüt
5
Q
az gelişmişliğin özellikleri
A
econ ve tech
yapısal
demografik
sosyokültürel
6
Q
az gelişmişliğin econ ve tech özellikleri
A
1) kişi başına gelirin düşük olması
1005 ve altı: düşük gelirli
1006-12275: orta
12275 - +: yüksek gelirli
2) gelir dağılımının adaletsiz olması
kişisel: lorenz eğrisi / Gini katsayısı: (0-1) 0 en adil
7
Q
kuznets ters u eğrisi
A
kişi başına gelir ve gini katsayısı ilişkisini açıklar.
kalkınmanın ilk aşamalarında kişi başına gelir arttıkça adaletsizlik artar. sonra azalır. çünkü kalkınma finansmanı için gerekli kaynakları, tasarruf eğilimi düşük gruplardan yüksek gruplara transfer edilir.
8
Q
tasarruf ve yatırımların düşük olması
A
kişi başına düşen az olduğundan, gelirin büyük kısmı harcanır. düşük tasarruf = düşük yatırım = düşük sermaye birikimi
9
Q
tarım hakimiyeti
A
az gelişmişte tarım hakimdir ve teknoloji ve verim seviyeleri düşüktür.
10
Q
işsizlik
A
az gelişmişte yüksektir. çalışanda da:
korunaksız istihdam: güvencesiz
çalışan yoksulluğu: çalışıyor ama kendisini ve ailesini 1,1.25 ve 2 doların üstüne çıkaracak gelir elde edemiyor.
11
Q
dış ticaret
A
az gelişmişte az.
birincil mal ithal ediyor sanayi malı ihraç ediyor.
12
Q
sermaye piyasası
A
en çok sıkıntı çekilen konu. organize olamamış sektör, kırsalda monopol ve monopson fon kaışları. organize olmuşla olmamış arasındaki fon akışı sınırlı.
13
Q
girişimci ve üretim org eksikliği
A
iş sermaye toprağı bir araya gelitren ve risk alan girişimci az. tasarımlarını da gerçekleştiremiyor.
14
Q
yapısal özellikler
A
pazar yapısı: etkisiz piyasalar.
dual economy: modern ve geleneksel bir arada, ilerleyemiyor.
15
Q
boeke - sosyal ikilik kuramı
A
dışardan akınan sosyal sistem iç sistem ile çatışır. ihtiyaçlar sınırlı, fiyat yükselince daha az risk alınır.
profesyonel tic yok, org yeteneği az, spekulatif piyasalar düzenli gelir kaynağı değil, kadercilik hakim.
16
Q
demografik özellikler
A
1) hızlı nüfus artışı:
bağımlı nüfus artışı: gelir tüketime harcanır.
yatırım sapması: altyapı değil eğitim sağlığa para gidiyor.
sermaye sığlaşması: işçi başına sermayenin düşük olması verimliliği düşürür, büyümeyi engeller
17
Q
sosyokültürel özellikler
A
geleneksel toplum yapısı orta sınıfın azlığı eğitim düzeyinin düşük olması fazla çocuk işçi bulunması okur yazar oranının düşük olması
18
Q
neden az gelişmiş? teorileri
3 tane
A
geleneksel kalkınma yaklaşımı
yapısalcı ve neoyapısalcı yaklaşım
neo-marksist az gelişmişlik teorileri ve bağımlılık
19
Q
geleneksel kalkınma yaklaşımı:
A
makroekonomiktir. gelişmiş ve az gelişmiş ülke ekonomilerinin niteliklerinin farklı olması
20
Q
yapısalcı ve neoyapısalcı yaklaşım
A
neden sermaye az?
sanayi finansmanının zorlukları neler?
21
Q
neo-marksist az gelişmişlik teorileri
A
makro.
iktisadi + politik yapılar (ekonomi-politik)
22
Q
kalkınma iktisadının yükselişi
50-70ler
A
after WWII. hem yeniden inşa, hem de eski sömürgelerin sanayileşmesi.
- altın çağdır.
kalkınma çaresi: hızlı sermaye birikimi. hızlı sanayileşme = ‘iktisadi’ kalkınma.
finansman? : 1) yurt içi tasarrufların arttırılması + dış yardımlar. 2) ithal ikameci sanayileşme.
hepsi için de PLANLAMA
temel amaç: modenleşme = batılılaşma
Kuzey-Güney Diyaolgu: kalkınmaya ilişkin tartışmalar. 1960’lı yıllar Birinci Kalkınma On Yılı ilan edilmiştir.
Yeni Uluslararası Ekonomik Düzen: 1974 Belge ve programı. 80lerin petrol fiyatı düşüşleri sebebiyle kurulması başarısız olmuş.
70’ler: Güney-Güney işbirliği. hem gelişsinler hem daha etkin olsunlar. Technical Coop Among Developin Countries.: bilgi beceri, kaynak, teknik yöntem.
23
Q
Kalkınma İktisadının gerilemesi
(1980-2000ler)
1989 washington uzlaşısı
A
70ler sonu: neoliberal politikalar; piyasanın kendiliğinden işlemesi.
1989 Washington Uzlaşısı:
mali disiplinin sağlanması
kamunun harcama önceliklerini sübvansiyonlardan diğer alanlara düşürülmesi
vergi reformu yapılması (tabanının genişletilmesi, oranların düşük tutulması)
faizlerin serbest bırakılması
döviz kurlarının rekabetçi düzeylerde olmasının sağlanması
dış ticaretin serbestleşmesi
doğrudan yabancı yatırımların serbestleşmesi
kamu iktisadı kuruluşlarının özelleştirilmesi
piyasaya ilişkin müdahaleci ve kısıtlayıcı kuralların kaldırılması (deregulation)
mülkiyet haklarına yasal güvence sağlanması
işe yaramamış, ters tepmiştir.
24
Q
kalkınma iktisadının yeniden yükselişi
2000_ler: Post-Washington Uzlaşısı
Binyıl Kalkınma Hedefleri
A
aktif hükümet müdahaleleri ve kurumsallaşma
yönetişim, hesap verilebilirlik, saydamlık, yolsuzluk.
Binyıl Kalkınma Hedefleri: 2000 yılı.
aşırı yoksulluk ve açlığın ortadan kalkması
herkes için temel eğitimin sağlanması
cinsiyet eşitliğinin ilerletilmesi ve kadınar
çocuk ölümlerinin azaltılması
anne sağlığının iyileştirilmesi
HIV, AIDS, sıtma ve diğer hastalıklarla mücadele
çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması
kalkınma için küresel bir ortaklığın geliştirilmesi
kalkınma iktisattan çıkmış, daha geniş bir hedef kazanmıştır.
25
sürdürülebilir kalkınma
BM Dünya çevre ve Kalkınma Komisyonunun Brundtland Raporu (ortak geleceğimiz) sürdürülebilir kalkınmayı açıklamış:
sürdürülebilir kalkınma: bugünün gereksinimlerini, gelecek nesillerin gereksinimlerini karşılama yeteneğinden ödün vermeden karşılayan kalkınmadır.
26
sürdürülebilir kalkınma belge kronolojisi
1972 dennis & donella meadows: büyümenin sınırları
1972: stockholm, BM insan çevresi bildirgesi: eko-kalkınma kavramı
1987: BM çevre komisyonu Brütland Raporu "ortak geleceğimiz": sürdürülebilir kalkınma
1992: rio de jeneiro: BM Çevre ve kalkınma konferansı: Gündem 21
2002 Johannesburg: Dünya Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi (Rio 10+)
2012 Rio de Janeiro: Dünya BM sürdürülebilir kalkınma zirvesi (rio+20)
27
yoksulluk çeşitleri
mutlak yoksulluk: minimum gıdayı vb alamayacak durumda
göreli yoksulluk: toplumsal varlığını devam ettiremeyecek düzeyde olması
öznel yoksulluk: anketlerle ortalama görüşü bulmak
insani yoksulluk: yeterli eğitim, sağlık, altyapı hizmetlerine erişme ve uzun yaşam sürme (parasal kıstas yok)
28
insani yoksulluk endeksi
```
gelişmekte olan:
40 yaş altı nüfus %
okuma yazma %
temiz su %
temel sağlık hizm %
5 yaşın altında beslenemeyen %
```
```
gelişmişler için:
60 yaş üstü nüfus %
fonksiyonel okuma yazma %
gelir yoksulluğu altında nüfus %
uzun dönem işsizlik oranı
```
29
çok boyutlu yoksulluk endeksi
sağlık, eğitim, yaşama stdları vb de dikkate alınır. 10 üstünden hesaplanır.
30
kafa sayısı endeksi
yoksulluk çizgisi altında nüfus / toplam nüfus. yaygınlığı gösterir, yoksulluğun şiddetini göstermez.
31
yoksulluk açlığı endeksi
yoksulluk şiddetini ölçer.
32
sen endeksi
yoklukkuğun şiddetini daha iyi, gini katsayısını kullanarak da ölçer.
33
foster-greer-thorbecke endeksi
yoksul kişi yoksulluk çizgisinden ne kadar gerideyse ona daha fazla ağırlık verilir.
34
insani unsurları içeren diğer endeksler
```
temel ihtiyaçları karşılama endeksi
fiziki yaşam kalitesi endeksi
eşitsizliğe uyarlanmış insani gelişme endeksi
insani yoksulluk endeksi
cinsiyete bağlı gelişme endeksi
toplumsal cinsiyeti güçlendirme endeksi
cinsiyet eşitsizliği endeksi
insai özgürlük endeksi
siyasi özgürlükler endeksi
```
35
yakınsama vs ıraksama
gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin arasındadaki teknoloji verimlilik ve kişi başına gelir açıklarının kapanması: yakınsama
36
yakınsama vs ıraksama: neoklasik yaklaşım
koşulsuz (mutlak) yakınsama:
zaman içinde yakınsama olacak. az gelişmişte sermaye yok, öbüründe var. bir birimlik yatırım gelişmişte daha az verim getireceğinden (azalan verimler), zamanla yakınsaşacak.
koşullu yakınsma: koşulsuz yakınsama olmak zorunda değil. sosyal, kültürel vb açılardan benzer olanlar yakınsaşır. en yakın değişken: okullaşma.
37
yakınsama vs ıraksama:
| abromovitz: yakalama hipotezi
ne kadar geriyse kişi başına gelir büyüme oranı o kadar yüksek olur.
aslolan sosyal yetenek. eğer ülke teknolojiyi transfer ettiyse sosyal yeteneği yoksa bi bok olmaz.
38
yakınsama vs ıraksama: perez ve soete: fırsat pencereleri
geri kalmış ülkelerin iki seçeneği var: birinci fırsat penceresi ve ikinci penceresi
yeni teknoloji sürülüp standartlaştıkça üstünlük geri kalanın lehine: birinci fırsat penceresi
techno ekonomik paradigma değişimlerinde geri kalmış daha fazla avantajlı: ikinci fırsat penceresi. çünkü köklü değişiklik yapılması gerektiğinde gelişmiş daha katı, gelişmemiş daha esnek kurumsal açıdan.
39
yakınsama vs ıraksama: gerschrenkton: farklılaştırılmış sistem
ger kalmış ülkeler önce teknik bilgi transfer eder. budan büyük kurumlar rol oynar. (örn japonya ve güney kore).
sanayileşme için önkoşul sanayileşme öncesinde değil, eş anlı olan.
40
dengeli kalkınma (büyüme) modeli
| Rosenstein-Rodan Büyük İtiş Teorisi
birbirini tamamlayan sektörlere yatırım yapılır. böylelikle tek başına iş yapamayanlar karlı olmaya başlar.
sosyal ve marjinal getiri farkı kapatılarak kaynakların etkin dağıtımı amaçlanır.
Rosenstein-Rodan Büyük İtiş Teorisi: özel sektör piyasa küçük diye yatırım yapmak istemiyor. teknik olarak telep bölünemez. az gelişmiş ülkeler durgundur. durgunluktan kurtulmak için gelirin bir eşiğe ulaşması lazım: oraya gelirse kendini götürür. bunun için farklı sektörlere eş anlı, genişleyen, talep yaratan yatırımlar yapılmalı.
gelişmekte olanda altyapı yetersiz. kamu, zel üretken yatırımları tamamlayacak ve dışsallık yaratacak sosyal sabit sermaye (altyapı) yatırımları yapmalı.
lewis ve nurkse: katılıyoz. aynen.
41
dengesiz kalkınma (büyüme) modeli
albert otto hirschman: öncü sektöre yatırım yap, hepsi gelişir.
az gelişmişte her şey kıt. bu nedenle ayrıntılı planlama yapmak zor. sosyal sabit yatırımlarında (altyapı) ya da doğrudan üretken faaliyetlerde yoğunlaşsınlar.
özellikle ARA İMALAT SANAYİ. çünkü ileri ve geri bağlantıları yüksek.
perroux, scitovsky, streeten: katılıyoz.
streeten: belli sektörlere yoğunlaşmak dinamizm getirir.
her şeye odaklanamazsın çünkü piyasa sınırları belli. pozitif dışsallıkların en yoğun olduğu şeyleri bul, hızla geliş.
scitovsky: dışsal ekonomilerin yatırım üzerindeki etkiler neler?
42
yoksulluğun kısır döngüsü
ragnar nurkse
yoksul oldukları için yoksullar. yoksulluk kalkınmanın önündeki en büyük etken. düşük verimlilik=düşük gelir=düşük tasarruf=düşük yatırım=düşük verimlilik
onun için ülkeler yatırımlarını DENGELİ BİÇİMDE genişletmek zorunda.
ilk kısır döngüyü klasik iktisatçılar ortaya atmış.
eleştiriler:
Lewis: tasarrufun düşük olmasının sebebi modern kesimin yeterince gelişmemiş olması.
ayrıca etkiyi tek yönlü gösteriyor. olayı kendi içinde açıklamaya çalışıyor.
43
sınırsız emek arzı modeli
nobelli arthur lewis.
gizli işsizlik, sermaye birikimi, teknoloji gibi kalkınma hızını belirleyen faktörler. geleneksel - modern arasındaki ilişki nedir?
sanayi kesiminin ihtiyaç duyduğu emek tarımdan sağlanacak: sınırsız emek arzı ile kalkınma.
tasarruflar yatırıma yönlendirilmeli,
en az geçim ücreti yükseltilmemeli
teknoloji emeğin verimliliğini arttırmalı
teknoloji daha çok emek kullandırmalı.
emek transferi bittiğinde kalkınma tamamlanmış olur.
44
Sosyal ikilik kuramı
Boeke.
Endonezya örneği
Az gelişmiş ülkelerde iki ayrı sosyal sistem var. Birinden diğerine geçişte çatışma çıkar.
45
Dualite teorileri
| 2 tane
Ekonomik ikilik: A. Lewis
| Sosyal ikilik: H. Boeke
46
Harris Todaro modeli
kırsaldan kente göçün temeli ücret farklılığı.
| kentteki işi de arttırırsan göç çoğalabilir: torado paradoksu
47
Singer - prebish modeli
yapısalcı model.
dış ticaret az gelişmiş ülkelere faydalı olmaz. iç pazarları düşük. dışarı da açılamaz, diğerleri var.
özel girişime devlet desteği lazım. katalizörler gerekiyor.
dış borçlanmaya ve yabancı yatırıma hayır.
yapısal uyuşmazlıklar, ekonomik tıkanıklıklar, ekonomik ve mali yapı yeterli esnekliğe değil ve enflasyon oluyor.
48
Lat am + prebishin geliştirdiği model
merkez - çevre modeli
49
Bağımlılık Modeli
Baran ve Frank
- Kapitalist ekonominin dünya genelinde değişimi
- Ülkeler arasındaki sömürü ilişkisi
- Ülkelerdeki gelişmişlik ve az gelişmişlik (merkez-çevre ayrımı)
Siyasi yozlaşma ve elit çevre, sermaye akımları
eleştiriler:
alternatik sunmuyor.
gri alanları gözardı ediyor.
50
Kurumsalcı model
Myrdal ve ayres
uluslararası ticaret az gelişmişe yaramaz, gelir dağılımını kötüleştirir.
bölgesel göçleri önlemek için kamu müdahalesi şart.
büyüme kutupları olursa overall fakirleşme olur.
teknolojinin önündeki engel gelenekselcilik
51
Perroux
büyüme kurupları
| çekim merkezi olan yer: büyüme kutbu. bu diğer yerlere spillover yapar
52
kalkınmanın aşamaları modelleri
- clarkın sektör tezleri
| - rostowun aşamaları
53
clark'ın sektör tezleri
üç aşama: 1. tarım 2. imalat 3. hizmet. üçü de varsa tamam. giderek birden üçe kayar.
54
rostowgil büyüme aşamaları
- geleneksel toplum: emek yoğun, düşük verimlilik
- kalkışa hazırlık: dışsal çoklar. ulaştırma ve altyapı yatırımlarının artması lazım.
- kalkış aşaması: sanayileşme başlıyor. bu koşullar olmaı: yartırımların payı artmalı, yüksek gelişme hızına sahip imalat sektörleri, toplumsal yapı. gelişme önündeki tüm etkenler kalkar. önder sektörlerin ileri, geri ve yana faydaları var.
- olgunlaşma aşaması: kendi kendini besleme. yüksek tasarruf. karmaşıklaşan sanayi. uluslararası pazarda yer edinme.
- yoğun kitlesel tüketim aşaması: toplumsal refah. üretim sanayisi dayanıklı tüketim malları. hizmet sektörünün önemi artar. otomobil ucuzlar. askeri teknoloji.
55
1. kaldor büyüme yasası
imalat sanayisindeki üretim büyümesinden GSYH büyümesine doğru pozitif ve güçlü bir ilişki vardır.
56
2. kaldor büyüme yasası
imalat sanayindeki üretim büyümesinden imalat sanayindeki verimlilik büyümesine doğru pozitif bir ilişki vardır. verdoorn yasası
57
3. kaldor büyüme yasası
imalat sanayisindeki üretim büyümesinden imalat sanayisi dışındaki sektörlerin verimlilik büyümesine doğru pozitif bir ilişki vardır.
58
nüfus artışı pozitif etkileri
talep: piyasa genişler.
arz: emek arzı ve çıktı miktarı artar.
59
nüfus artışı negatif etkileri
kıt kaynak tüketimi, sosyal sorunlar, tasarruf düşmesi, verimlilik azalması
60
optimum nüfus tanımı
1. kişi başına hasıla maksimum
2. toplam refah maksimm
3. kişi başı hasıla = geçimlik düzeyi. maltusgil denge noktası
4. toplam hasıla maksimum
* belli bir zaman aralığında mevcut nüfus, sermaye stoku ve teknoloji ile nasıl belirlendiğini açıklar. statiktir.
61
demografik geçiş teorisi
sanayileşme ile ölüm oranı düşmeye başlar ve nüfus artar. kalkımanın ilerleyen aşamalarında yine istikrarlı olur.
62
nüfus artış oranı
doğum oranı - ölüm oranı + net göç oranı
63
düşük düzey denge tuzağı
| fakirlik - yoksulluk tuzağı
R. Nelson.
gelir artış hızı nüfus artış hızını kalıcı olarak aşmazsa ekonomi düşük düzeydeki dengeye döner.
verimliliği arttır
doğurganlığı düşür.
64
"nüfus artışı ülkelerin alehyinedir" ilk bahseden
maltus: aritmetik vs geometrik.
65
kritik minimum çaba tezi
Harvey Leibenstein
| kişi başına geliri, gelir artış hızının nüfus artış hızını kalıcı olarak geçmesi için gereken minimum çaba nedir?
66
genç nüfus bağımlılık oranı
15 yaş altı aktif olmayan nüfus / 15-64 aktif nüfus
67
yaşlı bağımlılık oranı
65 üstü aktif olmayan nüfus / 15-64 aktif nüfus
| bunlar yükselince tasarruf oranı düşer.
68
yatırım kriterleri
hangi yatırım hangi kritere göre yapılmalı?
a) minimum sermaye - hasıla oranı. kıtsermeya kar eder, emek istihdamı artar
b) sosyal fayda - maliyet analizi
sosyal fayda sırıfdan büyükse yap
c) sosyal marjinal ürün.
birim başına en yüksek net değer hangisinde?
d) kişi başına en çok yeniden yatırılabilir artık
gelecekte reel geliri en çok ne arttıracak?
69
dış finansman kaynakları
dış yatırımlar
doğrudan yabancı yatırımlar
ihracat gelirleri
dış borçlanma
70
iç finansman kaynakları
gönüllü ve zorunlu tasarruflar
enflasyon
vergiler
borçlanma
71
bugünkü çıktı değerini iki katına çıkaracak süre:
70/ yıllık ortalama büyüme oranı
72
safi büyüme oranı neyi gösterir
verimliliği.
| ekonominin gerçek gücünü
73
üretim olanakları eğrisi diğer adı:
dönüşüm eğrisi
74
dönüşüm eğrisi:
transformasyon eğrisi
75
marjinal dönüşüm oranı:
fırsat maliyeti
76
ekonomi üretim imkanları eğrisinin altındaysa
atıl kapasite ve işsizlik.
77
üretim olanakları eğrisinin kayması
tam istihdamda ekonomik büyüme
| içerden çizgiye kaylaşıyorsa eksik istihdamda büyüme olur
78
modern büyüme teorileri eksik istihdamda büyümeyi inceler D/Y
yanlış. tam istihdamda inceler.
79
durgun durum
değişkenlerin sıfır oranında büyümesi. klasik büyüme modelleri
80
durağan durum
değişkenlerin birbirine eşit/sabit büyümesi. hasıla emek dengesi değişmez.
81
kararlı büyüme:
ekonomi dengenin dışından kendiliğinden durağan duruma gelmesi
82
adam smith büyüme modelleri
Ulusların Zenginliği ; Sebep ve Sonuçları (Temel Eser)
```
Ekonomik büyümenin kaynakları ;
Sermaye birikimi,
işbölümü ve uzmanlaşma,
uluslar arası ticaret,
nüfus artışı,
fiyat mekanizması
```
Bazı özellikler ;
Büyüme süreklilik arz etmez. Her büyüme dönemini bir durgunluk dönemi takip eder
Teoride ekonominin bütün sektörleri dikkate alınarak (tarım, sanayi, hizmet) analiz yapılır.
Sermaye azalan verimler kanununa tabidir.
Diğer klasiklere göre durgunluğu olumsuz bir durum olarak kabul etmez. Bu nedenle “iyimser klasik” olarak adlandırılır.
Malthus’un Nüfus Kanunu kabul edilir.
Büyüme Aşaması
Fazla Kaynak, Düşük Sermaye Stoku Yüksek Kar Oranı Sermaye Stoku Artışı İşgücü Talebi Artışı Ücret Hadleri Artışı Sermaye Stoku ve Nüfusun Maksimuma Ulaşması EKONOMİK BÜYÜME
B. Durgunluk Aşaması
Sermayenin Azalan Verim Kanuna Tabi Oluşu Sermaye Birikiminin Yavaşlaması Kar Hadlerinin Faiz Oranı Düzeyine Düşmesi Ücretlerin Düşmesi EKONOMİK DURGUNLUK
Sermaye Birikimi ;
Kaynak ; kar ve tasarruflardır.
Tasarruf artışı kar artışı yatırım artışı sermaye stoku artışı
İşbölümü ve Uzmanlaşma
Emek birimi başına düşen sermayenin artırılmasıdır.
Hangi durumda faydalıdır? Sermaye Birikimi ve pazarın yeterli olması durumunda
83
Ricardo Büyüme modeli
Politik İktisat ve Vergileme İlkeleri (1817)
Modelin Varsayımları ;
sabit katsayılı üretim fonksiyonu (K/L) geçerlidir. Emek ve sermaye birbirinin yerine ikame edilemez.
arazi varlığı sınırlıdır, bu nedenle tarım sektörü için Azalan Verimler Kanunu geçerlidir.
Nüfus, işgücü ve sermaye arttıkça tarımsal üretimi artırmak için iki yol söz konusudur.
Entansive Yöntem; toprak sabit daha fazla emek ve sermaye kullanımı Extansive Yöntem ; daha verimsiz toprakların üretime açılması
Toprağı kiralayanlar toprak sahibine rant öderler
Ücretler, kısa dönemde arz-talep tarafından belirlenir. Uzun dönmede, asgari geçimlik üret seviyesinde oluşur.
Sermaye işçilere ödenen ücret fonundan ibarettir.
Tam istihdam, ve tam rekabet şartları geçerli, devlet ekonomiye müdahale etmez.
84
Adam - Ricardo Mathus ortak özellikleri
Büyümenin kaynağı: işbölümü. artık değerin yatırıma dönüşmesi.
Büyümenin özelliği
sınırlı büyüme
tarımda AVK nedeniyle sınırlı büyüme
nüfus kanunu nedeniyle sınırlı büyüme
85
Karl marx büyümenin kaynağı ve özellikleri
kaynak: sermaye birikimi
özellikleri
kapitalist süreçte kar oranlarının düşmesi nedeniyle sınırlı büyüme
86
J. A. Schumpeter (1911-1939)
| büyümenin kaynağı ve özellikleri
kaynak: yenilikler demeti
büyümenin özellikleri
kararsız büyüme
yenilikler ve girişimci üzerine durmuştur.
87
Harrod ve Domar büyümenin kaynağı ve özellikleri
kaynak: yatırım ve tasarruflar
özellik: kararsız denge
sornu: ekonomi uzun dönemde tam istihdama ulaşacak mı?
- Leontief üretim fonksiyonu. teknoloji katsayısı dikkate alınır. büyüme tek noltada meydana gelir.
88
Solow dışsal büyüme modeli
| büyümenin kaynağı ve özellikleri
kaynak:
nüfus ve teknolojik gelişme “dışsal”
özelliği
teknolojik gelişmenin yokluğu nedeniyle geçici büyüme
89
Roma Kulübü Modelleri
Meadows (1972)
büyümenin kaynağı ve özellikleri
doğal kaynaklar
özellikler
nüfus patlaması, çevre kirliliği ve enerji tüketimi nedeniyle sonlu büyüme
90
```
Yeni Büyüme Teorileri
(İçsel Büyüme Teorileri)
P. Romer (1986)
R. Lucas (1998)
R. Barro (1990)
J. Greenwood (1990)
B. Jovanovic (1990
```
büyümenin kaynağı ve özellikleri
fiziki sermaye, beşeri sermaye, teknoloji, kamu sermayesi, mali aracılar
özellikler
büyümenin içsel olması, devletin yenilenmesi, tarihsel geçmişin dikkate alınması
91
Feldman büyüme modeli
yatırım ve tüketim malları sektörlerindeki dağılımın iktisadi etkileri incelenir.
92
harrod moar yatırımların ekonomi üzerindeki etkisi:
1. gelir arttırır. milli gemir çarpanı kadar.
| 2. üretim kapasitesi artar. teknoloji ve altyapı üretim gücünü arttırır.
93
filli büyüme hızı > gerekli büyüme hızı
- tasarruflar planı aşmıştır
- gerekli sermaye hasıla katsayısı gerçekleneni aşmıştır
- enflasyon vardır
94
filli büyüme hızı
- tasarruflar beklenenin altında
- gerekli sermaye katsayısı gerçekleşenden küçük
- deflasyon var
95
Harrod Domarda yoldan sapılırsa:
bir daha töbe dengeye gelemez. bu nedenle kararsız büyümeyi açıklar. ekonomiyi piyasaya bırakırsan kendiliğinden tam istihdam olamaz.
96
Domara göre yatırırımların ikili etkisi:
- kapasite arttırıcı etki: sermaye stoku artar (klasik etki)
- talep yaratıcı etki
dengeli büyüme oranı= bıçak sırtı büyüme oranı demiş. çünkü talep bekletişi yanılırsa enflasyon ya da deflasyon olur ve kararsız büyüme gerçekleşir.
97
Harrod Domar Keynese ne katkı yaptı?
Keynesin kısa dönemde talep ve gelir yaratma etkisine uzun dönemde hasıla yaratma (yatırımların üretim kapasitesini arttırıcı etkisi) dahil etti ve uzun dönemli dinamik bir analiz oluşturdu.
98
Neoklasik büyüme modeli kişileri
Bu teori 1956 yılında birbirinden bağımsız olarak ABD’li SOLOW ve Avustralya’lı SWAN tarafından geliştirilmiştir.
Robert SOLOW İktisadi Büyüme Teorisine Bir Katkı (1956) 1987 Nobel İktisat Ödülü
Trevor SWAN Ekonomik Büyüme ve Sermaye Birikimi (1956)
99
Neoklasik büyüme modeli derdi
Neo-klasik büyüme teorisi, nüfus artışına ve teknolojik değişmeye tasarruf, yatırım ve ekonomik büyümenin nasıl cevap verdiğini açıklamaktadır.
Neden bazı ülkeler yoksulken diğer ülkeler zengindir?
(solow ve swan)
100
solow sermayenin altın kuralı
Solow modelinde tüketimi maksimize eden durağan durumdaki sermaye düzeyine, sermaye düzeyinin altın kuralı denir.
101
solowda nüfus artışının etkileri
Nüfus artışının ihmal edildiği temel modelde, işçi başına sermaye düzeyini etkileyen iki unsur;
Yatırım (olumlu bir etki)
Yıpranma (olumsuz bir etki)
Nüfusun artması ve buna bağlı olarak işçi sayısının artması, yıpranma gibi işçi başına sermaye düzeyini olumsuz biçimde etkileyen bir unsurdur.
102
solow yakınsama
Solow büyüme modeline göre tasarruf haddinin, yıpranma haddinin, nüfus büyüme haddinin ve teknoloji düzeyinin aynı olduğu ülkeler, aynı durağan durum düzeyine sahiptirler.
Bu ise aynı durağan durumla karşı karşıya olan ülkelerden fakir olanların zengin olanları bir süre sonra yakalayacaklarını içerir. Bu yakalama olgusuna mutlak yakınsama hipotezi denir.
Ülkelerin başlangıç koşullarındaki farklılıklar hesaba katıldığında artık mutlak yakınlaşmadan değil koşullu (nispi) yakınlaşmadan bahsederiz.
Yani koşullu yakınlaşmada ülkeler arasında parametreler yönünden heterojenliğe izin verilmekte ve ülkeler arasında farklılıklar olduğu kabul edilmektedir.
103
solow geçiş süreci dinamiği
Bir ülke kendi durağan durum değerinin ne kadar altındaysa o kadar hızlı büyür. Buna geçiş süreci dinamiği denir.
104
solow: biz neden daha zenginiz diğerleri yoksul?
Solow modeline göre bunun nedeni, bizim daha çok yatırım yapmamız, daha az nüfus artış hızına sahip olmamız; bu ikisinin birlikte daha çok işçi başına sermaye birikimi yapmamıza olanak sağlaması ve bundan dolayı da işgücü verimliliğinin artmasıdır.
105
Neden ekonomiler Solow modelinde kalıcı büyüme gösterirler?
Cevap, teknolojik gelişmedir.
Teknolojik gelişme olmaksızın, kişi başına büyüme, sermayeye göre azalan getiri durumuna getirildiğinde en sonunda durmaktadır.
Teknolojik gelişme, sermayenin marjinal ürünündeki azalmayı ortadan kaldırabilir ve uzun dönemde ülkeler, teknolojik gelişme oranında kişi başına büyüme gösterirler.
106
Solow modeli, ülkelerarası büyüme oranı farklılıklarına nasıl yanıt vermektedir?
İlk bakışta, teknolojik gelişmeye başvurması dışında, Solow modelinin bunu yapamadığı görüntüsü oluşmaktadır.
Bununla birlikte, geçiş süreci dinamiğine başvurularak, ilk anda fark edilemeyen daha kaydadeğer bir açıklama bulunmaktadır.
Geçiş süreci dinamiğinin ülkelerin kendi uzun dönem büyüme oranlarından farklı oranlarda büyümelerine olanak sağladığına ilişkin çok sayıda örnek vardır.
Örneğin, kendi uzun dönem düzeyinin altında bir sermaye-teknoloji oranına sahip olan bir ekonomi, sermaye-teknoloji oranı kendi durağan durum düzeyine ulaşıncaya kadar hızlıca büyüyecektir. Bu, Japonya ve Almanya gibi İkinci Dünya Savaşında sermayesi yok olmuş ülkelerin son elli yılda neden ABD’den daha hızlı büyüdüklerini açıklamaya yardımcı olabilir.
Ya da, yatırım oranını arttıran bir ekonominin neden daha yüksekteki çıktı-teknoloji oranına geçiş yaparken hızlıca büyüyeceğini açıklayabilir. Bu açıklama, Güney Kore, Singapur ve Tayvan gibi ekonomiler için daha iyi işleyebilir.
107
solow modelinde dengeden uzaklaşıldığında
kendiliğinden tekrar geri gelir: kararlılık.
| harrod domarda gelmiyordu: kararsızlık
108
teknoloji ile genişletilmiş (harrod-nötr) solow modeli
Durağan durum (uzun dönem) çıktı düzeyini belirleyenler:
- teknolojik gelişme hızı
- tasarruf oranı
- nüfus artış hızı
- yıpranma oranı
- hasılanın sermaye esnekliği
109
solow modelinde toplam çıktı büyüme oranı =
nüfus artış hızı (emek arzı artış hızı)
110
solow modelinde uzun dönem kişi başına çıktı büyüme oranı =
0 (sıfır)
111
teknoloji ile genişletilmiş (harrod-nötr) solow modelinde uzun dönemde toplam çıktı büyüme oranı =
nüfus artış hızı + teknolojik gelişme hızı (etkin / efektik emek artış hızı)
112
teknoloji ile genişletilmiş (harrod-nötr) solow modeliinde uzun dönemde kişi başına çıktı büyüme oranı =
teknolojik gelişme hızı
113
solowda tasarrufun etkisi
kısa dönemde olumlu etkiler. (düzey ve büyüme etkisi)
| uzun dönemde düzey etkisi var, büyüme etkisi yok.
114
solowda uzun dönemde düzey etkisi olması fakat büyüme etkisi olmaması
solow paradoksu / solow sürprizi
115
enformasyon yatırımları vs reel gelir ölçümleri paradoksu
bu da solow paradoksu. verimlilik paradoksu da denir. 70lerden beri iletişime yapılan yatırım çok büyük ama bu verimliliğe ve büyümeye çok da yansımamış.
116
teknoloji kaynaklı büyümenin emek ve sermaye kaynaklı büyümeden çok daha fazla olması
solow artığı
117
solow modeli ve kamu harcamaları
denk bütçede vergi yatırım amaçlı mı tüketim amaçlı mı?
s>verginin yatırım için kullanım oranı: devlet sermaye birikimini yavaşlatır. geçiş sürecinde büyüme yavaşlar ama durağan durumdaki büyüme değişmez.
118
Feldstein-Hoioka bulmacası
açık ekonomide de yurt içi tasarruflar ve yatırımlar arasında güçlü bir ilişki var.
(solowda yok)
119
fakirlik tuzakları
az gelişmişler: düşük gelirli durağan durum. fakir olmalarının sebebi fakir olmaları.
120
içsel büyüme modelleri
romer, lucas ve barro
| - teknoloji dışsal değil. teknoloji hızını açıklayabiliriz.
121
romerdeki iki önemli etki
omuzlar üzerinde yükselme etkisi
| tüketici artışı etkisi
122
beşeri sermaye modeli
1988 Lucas
Fiziksel sermaye birikimi: tüketim yerine tasarruf (like Solow.).
Beşeri sermaye birikimi: çalışmak yerine eğitim (beceri kazanma)
123
barro modeli diğer adı
1990 kamu politikası modeli
| kamu harcamaları ekonomik büyümeyi hızlndırır.
