Kadın Doğum Flashcards
(157 cards)
1
Q
GnRH salınımını stimüle edenler nelerdir?
A
Noradrenalin, glutamat (puberteye giriş), Kispeptin (puberteye giriş)
Ek olarak: Nöropeptit Y, Asetilkolin, VIP, Nalokson, Galanin
2
Q
GnRH’ın salınımını inhibe edenler nelerdir?
A
Dopamin, Endojen Opiatlar
asa
Gonadotropinler (negatif feedback), estradiol, progesteron ve CRH (opiat yapımını arttırırlar), Melatonin, Seratonin, gaba
3
Q
asa
- Tüm steroid hormonlarının öncülü olan HORMON nedir?
- Bütün steroid hormonlarının öncülü nedir?
- Steroid hormonların oluşma sırası nasıldır?
A
- Kolesterol
- Asetat
- Kolesterol (27C)–> Pregnalon–> Progesteron (21C) –> Androgen (19C)–> Estrogen (18C)
4
Q
- Asetattan östrojene gidişte arada hangi enzimler var?
A
Asetat –(HMG-CoA redüktaz)–> Kolesterol–(P450 scc + Star)–> pregnalon–(3 beta hidroksisteroid dehidrojenaz)–> Progesteron–(cyp 17)–> Androgen–(aromataz)–> Estrogen
* STAR proteini, kolesterolu alıp mitokondri içindeki p450 scc enzimine
- Pregnalon ve prog adrenal bezde mineralo ve glukokortikoidlere döner.
- cyp 17–> 17-alfa OH + 17-20 desmolaz.
17 alfa hidroksilaz eksikliği: kortizol yapılamaz, glukokortikoid eksik. And ve est de yok. Acth çok artar. Mineralokortikoid çok artar.
5
Q
- Overde androjen nerede üretilir?
- Androjen overde hangi hormonun etkisiyle üretilir?
A
- Theca hücrelerinde
- LH etkisiyle
6
Q
- Aromataz enzimi overerin neresinde bulunur?
- Aromataz enzimi hangi hormonun etkisiyle çalışır?
A
- Granülozada bulunur.
- FSH
androjenler granülozaya pasif dif ile yollanır
7
Q
- Adenohipofiz ne demek?
- Gonadotropin salgılayan hücrelerin adı nedir?
A
- Ön hipofiz
- Bazofilik hücreler
8
Q
Bir kadında overde ana olarak üretilen östrojen nedir?
A
Estradiol.
Estradiol, üreme çağında dışarı verilince bunu granüloza salar
9
Q
Bir kadında sürekli LH yüksek olması thecaları çok çalıştırır. Thecalar da androjen salgılıyor. Aromataz kapasitesi yetmeyince androjen artıp kana karışmaya başlar. Bunun sonucunda hangi hastalık ortaya çıkar?
A
PCOS
10
Q
LH nereden ve nasıl salgılanır?
A
Ovulasyona bir iki gün kala, granüloza hücrelerinde FSH etkisiyle LH reseptörleri meydana çıkar. Ovulasyon LH piki ile olduğundan 1-2 gün önce LH artar. Bu yüzden reseptörü gerekli.
LH reseptöre bağlanınca progesteron sentezi başlar. Luteinize granülosa hücrelerinden.
11
Q
Progesteron ve östrojen hangi hormonları nasıl etkiler?
A
Progesteron artınca beyinde LH’ı baskılar. Östrojen artınca beyinde aromataz inhibe olması için FSH’I baskılar.
Kok’ta ikisi de var. Est–> xFSH–> XFolikül –> x ovülasyon x
progesteron–> LH x –> ovülasyon x
12
Q
İnhibin, aktivin ve folistatin nasıl etki ederler?
A
İnhibin–> FSH inhibe eder.
Aktivin–> FSH aktive eder
Folistatin–> aktivini inhibe eder, FSH’ı da dolayulı yoldan.
İnhibin IGF de salgılatır. (hem granulosa hem thecadan)
13
Q
IGF nedir ve nasıl etki gösterir?
A
Her şeyi arttırır. En çok da LH’ın theca üstündeki etkisini arttırır.
IGF artarsa, LH daha çok çalışır. Androjen artarsa aromataz kapasitesi aşılır ve androjen kana verilir. İnsülin direnci artar ve obezite gelişir. PCOS!!
14
Q
GnRH pulsatilitesini bozarak amenoreye sebep olan hastalık ya da durumlar nelerdir?
A
- Hipotiroidi
- Hiperprolaktinemi
- Kilo alma ya da verme (aşırı)
- Kadın atlet sendromu
15
Q
GnRH hipotalamusta nereden salgılanır?
A
Arkuat nukleus.
Pulsatil salgılanmazsa etkisini gösteremez.
16
Q
Kallman sendromu nasıl oluşur?
A
GnRH salgılayan nöronal hücreler olfaktor alandan köken alırlar ve embriyogenezde kranial sinirler vasıtası ile göç ederek arkuat nükleusa gelirler. Bu olfaktor bölgeden göçün olmaması sonucunda genetik olarak GnRH eksikliği oluşur
Anozmi + GnRH eksikliği–> Kallman
17
Q
Endorfin düzeyi menstrual siklus boyunca nasıl değişir?
A
Luteal fazda en yüksek, mens sırasında en düşük
Seks steroidleri santral endrofin salınımını arttırarak GnRH’I baskılarlar.
18
Q
- GnRH agonistleri nelerdir?
- Etkileri nedir?
A
- Leuprolide, goserelin, nafarelin, buserelin vb.
- Medikal Ooferektomi (kimyasal menapoz.)
GnRH agonistlerinin pulsatil verilmesini takiben endojen GnRH benzeri etki ile FSH ve LH salgısını
arttırırken; sürekli infüzyonu sonucunda önce GnRH benzeri etki ile kısa süreli bir FSH, LH salgı artışı
(alevlenme, flare-up), takiben 2 hafta içerisinde reseptör down-regülasyonu ile gonadotropin salgısı
inhibe olur (medikal ooforektomi).
19
Q
- GnRH antagonistleri nelerdir?
- Etkileri nedir?
A
- Cetrorelix, ganirelix, elagolix.
- Anında kimyasal menapoz
Antagonistler doğal GnRH ile kompetitif yolla yarışarak GnRH reseptörlerine bağlanırlar ve 24-72 saat
içinde süratle gonadotropinleri baskılarlar. Ayrıca agonistlerde başlangıçta gözlenen alevlenme etkisi
(flare-up etki) de ortaya çıkmaz.
20
Q
GnRH analoglarının endikasyonları (agonist + antagonist)
A
Ø Endometriozis
Ø Hormon bağımlı tümörler (endometriyum
kanseri, meme kanseri vb.)
Ø Myoma uteri
Ø Santral (gerçek) veya idiopatik puberte
prekoks
Ø DUK (Disfonksiyonel uterin kanama)
Ø Ovaryan hiperandrojenizm
Ø Premenstrüel sendrom
Ø Ovulasyon indüksiyonu (pulsatil)
Ø Ovulasyon inhibisyonu (devamlı)
Ø Hipofiz gonad fonksiyonunun aktivasyonu
(GnRH)
Ø Gecikmiş puberte
Ø Fonksiyonel hipotalamik amenore
Ø Hipogonadotropik hipogonadizm (Kallmann
sendromu)
Ø Hipofizer-gonadal inhibisyon (Agonistler)
Ø Kontrasepsiyon
Est bağımlı hastalıkların tedavisinde kimyasal menapoz için Gnrh analogları lazım.
21
Q
GnRH analoglarının yan etkileri nelerdir?
A
Menapoz yan etkileri. En önemlisi, osteoporoz.
Yan etkiler içinde en önemlisi osteoporoz olup 6 ay veya daha uzun süre kullanımda ortaya çıkar. Tam olarak
geri dönmez. Uzun sürecek GnRH analog tedavisi programlarına osteoporozu önlemek amacıyla düşük doz
östrojen ilave edilir (yeniden yerine koyma tedavisi).
22
Q
Glikoprotein yapıda hormonlar nelerdir?
A
FSH, LF, TSH ve hCG
FSH-LH yarı ömrü kısa. hCG yüksek.
hCG ve LH’nın β subüniti %96 oranında benzerlik gösterir. Aynı zamanda LH ve hCG aynı reseptöre bağlanarak
etki gösterirler.
23
Q
FSH’ın etkileri nelerdir?
A
Ø Folliküllerde granüloza hücre proliferasyonu ve östrojen üretimi
Ø Granüloza hücrelerinde FSH ve LH reseptör oluşumu
Ø Aromataz ve 3β-hidroksisteroid dehidrogenaz enzim aktivasyonu
Ø Folliküllerin uyarılması ve apoptozisten korunma
24
Q
- LH’ın etkileri nelerdir?
- LH reseptörleri nerede bulunur?
A
- Ø Teka interna hücre proliferasyonu ve androjen üretimi
Ø Granüloza hücrelerinde LH reseptörü ortaya çıktığında (siklusun 11-12.günleri) luteinizasyon ve
progesteron üretimi
Ø Ovulasyonun sağlanması (E-88)
Ø Oogenezde I.mayozun tamamlanması (primer oositin, sekonder oosite dönüşmesi) - Teka interna ve luteinize granüloza
25
1. İnhibin nereden salgılanır?
2. Kaç formu vardır
3. Bu formlar hangi işlevlere sahiptir?
1. Granüloza, Sertoli, plasenta ve az miktarda da hipofizer bazofilik hücrelerden salınır.
2. A ve B, 2.
3. İnhibin-B folliküler fazda, inhibin-A ise luteal fazda FSH inhibisyonu yapar. Bu yüzden: adet gören kadın--> İnhibin B Hamile--> inhibin A
26
İnhibin'in etkileri nelerdir?
* İnhibin lokal olarak LH aktivitesini uyarır, hem granüloza hem de teka interna hücrelerinden IGF salınımını uyarır ve androjen yapımını arttırır.
* * İnhibin-B’nin folliküler fazın başındaki düzeyleri (siklusun ilk 4 günü) ovaryan rezervin bir göstergesi olarak kullanılır. OVER REZERVİNİ GÖSTERİR
* * İnhibin-A da Down sendromunda bir belirteç olarak kullanılmaktadır (Down sendromunda inhibin-A artar) HAMİLELERDE BAKARIZ
27
Transforme edici büyüme faktörü-ß ailesi içerisinde yer alan hormonlar nelerdir?
İnhibin, aktivin ve Anti mülleryen hormon
28
Kolesterolden östradiol sentezlenmesinde aşağıdaki enzimlerden hangisinin rolu yoktur?
1. P450c17
2. P450arom
3. P450c11
P450c11
29
Seks hormon bağlayıcı globulin nedir?
Steroid hormonlar dolaşımda plazma proteinlerine bağlı olarak veya serbest halde dolaşırlar. Hormonun biyolojik aktivite gösteren formu serbest formudur.
* Estradiol ve testosteronun büyük kısmı bir β-globülin olan ve karaciğerde sentezlenen seks hormon bağlayıcı globülin (SHBG) ile kanda taşınır.
## Footnote
SHBG azalırsa, yüksek serbest androjen, virilizasyon
SHBG arttırmak tedavi.
30
Hormonlar genel olarak nasıl taşınır?
Progesteron dolaşımda ana olarak albümin ile taşınır.
SHBG‛ye en az bağlanan seks steroidi: Progesteron
Transkortinle taşınabilen tek seks steroidi: Progesteron
Serbest formu en yüksek olan seks steroidi: Androstenedion
31
Seks hormone binding globuline salınımını arttıranlar?
* Hipertiroidi ve tiroid hormonları
* Östrojen
* Kombine oral kontraseptifler
* Gebelik
* Luteal faz
* Tamoksifen
* Rosiglitazon (tiazolidindion)
* Siroz
## Footnote
KOK İÇİN: kc yanlızca est ile muhattap olur. progesteronun kc etkisi yoktur. Sadece est. Kok pcos tedavisinde bundan verilir.
32
Seks hormone binding globuline salınımını azaltanlar?
* Progestinler
* Androjenler ve hiperandrojenizm
* Akromegali ve GH
* Hiperprolaktinemi
* Hiperinsülinemi (insülin rezistansı) ve IGF-I
* Obezite
* Hipotiroidi
* Steroidler
## Footnote
Hipotiroidi bundan hirsutizm
est dışında seks koritkoidleri
33
Count the Estrogen types
þ Östron (E1): Göreceli olarak zayıf bir östrojendir. Overde üretilse de temel olarak periferik
östrojendir.
þ Östradiol (E2): En potent ve reprodüktif dönemde en fazla üretilen östrojendir.
þ Östriol (E3): En zayıf östrojendir, metabolik son üründür, overden salgılanmaz.
þ Östetrol (E4): Fetal karaciğerde oluşur, termde maksimumdur, bebeklik döneminde aktivitesi azalır ve
yetişkinlerde tespit edilemez ve klinik kullanımı yoktur.
34
Östrojenleri güç bakımından sırala.
Östradiol (E2) > Östron (E1) > Östriol (E3)
35
Overdeki aromatazla hangi östrojenler üretilir?
Östron (E1)
Östriol (E2)
36
1. Reproduktif dönemde hakim olan östrojen nedir?
2. Prepubertal ve postmenapozal dönemde hakim olan östrojen?
1. Östradiol (e2)
2. Östron (E1)
37
1. Östrojenler nerede metabolize olur?
2. Östrojen neyle atılır?
1. Karaciğer (prog gibi)
2. Safra ile
38
Östrojenin ürogenital epitel üzerindeki etkisi nedir?
Östrojen proliferatif bir hormondur. GENEL ANLAMDA, KALINLAŞTIRIR.
## Footnote
Üretral proliferasyonu arttırır. Est düşerse idrar kaçırma artar. (Menopozda mesela.)
Vajende superficial hücre hakimiyetini arttırır. (prog-> intermediate katmanı arttırır)
Vajen ph azaltır.
Servikal mukusun akışkanlığını arttırır. ph arttırır.
þ Endometriyumun gland ve stromasında proliferasyon yapar.
þ Endometriyumda progesteron reseptör oluşumunu arttırır.
þ Uterusun düz kas hücrelerini, gap junction’larını, kontraktil proteinlerini (connexin 43) ve miyometriumun
oksitosine duyarlılığını arttırarak uterin kontraktiliteyi arttırır.
þ Tubada silier aktivite ve motiliteyi arttırır.
þ Overde folliküler gelişimi uyarır.
39
1. Vajinada kaç katman vardır?
2. Bu katmanları dıştan içe sırala
3. Bu katmanların hangisine hangi hormonlar nasıl etki eder yaz
1. 4
2. superficial, intermediate, parabasal, basal
3. superficial--> est arttırır proliferasyonu. intermediate--> prog arttırır proliferasyonu.
40
Spinnbarket ve Ferning nedir?
* Spinnbarket--> Servikal mukusun vizkositesine bakılan test. (est, sıvılaştırır, prog katılaştırır)
* Ferning--> Servikal mukusta sodyum klorür (NaCl) kristalizasyonununa bakarak oluşan ya da olulşmayan eğrelti otu görüntüsü ile hamileliği değerlendirmemizi sağlayan test. (görüntü varsa hasta gebe kalabilir. Gebede u test - olur. + ise erken membran rüptürü)
41
Östrojen ve progesteron, vajinal ve servikal ph'ı nasıl etkiler?
Östrojen: V-> asidik yapar, s-> bazik yapar
Prog: V-> bazik, s-> asidik
42
Gebelikte ve doğum sırasında progesteron ve östrojen arasından hangileri diğerine baskın gelir?
Gebelikte: Prog > est
Doğumda: Est > prog
## Footnote
Çünkü, Est Uterusun düz kas hücrelerini, gap junction’larını, kontraktil proteinlerini (connexin 43) ve miyometriumun
oksitosine duyarlılığını arttırarak uterin kontraktiliteyi arttırır.
43
Östrojenin meme üzerindeki etkileri nelerdir?
Duktal gelişimi sağlar.
(prog: lobül + alveol.
Gebelikte, hem duktus hem lobül artar.)
Est, pubertede meme gelişiminde de etkilidir. (telarş)
44
Östrojen ve Progesteron genelde karşıt etkilere sebep olan 2 hormondur. Peki, hangi durumda aynı etkiyi yaparlar?
þ Kemiklerde osteoblastik aktiviteyi arttırarak kemik yoğunluğunu arttırırlar.
Est de prog da kemiği korur.
45
Östrojenin karaciğer üzerindeki etkileri nelerdir?
Östrojen genellikle karaciğerde inküsiyon yapar. Yani, üretimi arttırır. + olarak trombozu arttırır.
(Progesteronun çok kc üzerinde etkisi yoktur.)
## Footnote
SHBG sentezini arttırır.
þ Kortikotropin bağlayıcı globülin (transkortin), tiroksin bağlayıcı globülin sentezini arttırır.
þ Anjiyotensinojeni arttırır.
þ Pıhtılaşma faktör yapımını arttırır (F II, VII, VIII, IX, ve X)
þ Antitrombin yapımını azaltır.
46
Östrojenin tiroid hormonları üzerindeki etkileri nelerdir?
Serbest tiroksini azaltır, çünkü Kortikotropin bağlayıcı globülin (transkortin), tiroksin bağlayıcı globülin sentezini arttırır. Gebelikte kc sadece estden etkilenir. Gebede TBG artar. Kokta da artar. Gebede ama sertebst t4 aynı kalır. Tbg artar, t4 değişmez, dolayısıyla total t4 artar.
47
Östrojenin lipidler ve safra üzerindeki etkisi nedir?
Östrojen, trigliserid ve kolesterolu arttırır. HDL çok arttırır, LDL azaltır. Bu da atelosklerozu azaltır.
Est, safra aktif transportunu azaltır ve koelstaza neden olur.
## Footnote
þ Trigliseridleri arttırır.
þ Total kollesterol ve HDL’yi arttırır, LDL’yi azaltır.
þ Safra tuzu konsantrasyonunu arttırarak, safra taşı oluşumunu kolaylaştırır (kolesterol taşları).
48
Östrojen ödem yapar mı?
Evet. Su ve tuz tutulumunu arttırır.
49
Kombine Oral Kontraseptif (KOK) etki mekanizması nedir?
1. Prog etkisiyle--> servikal mukus tıkacı
2. Prog etkisiyle--> endometrial atrofi
3. Prog etkisiyle--> tubal silier aktivite azalır (EKTOPİK HAMİLELİK RİSKİ)
4. Kc''e est etkisiyle--> Tromboemboli riski artar
5. Kc''e est etkisiyle--> Ateroskleroz azalır
6. est + prog etkisiyle--> Ödem
50
Östrojen antagonstleri nelerdir?
1. Saf antiöstrojen: Fulvestrant
2. Mikst antiöstrojenler (SERM): klomifen, tamoksifen, droloksifen, toremifen ve raloksifen
51
1. Progesteron nereden metabolize edilir?
2. Progesteron nasıl atılır?
1. Karaciğerde metabolize edilir
2. idrarla atılır
52
Progesteron antagonistleri nelerdir?
Mifepriston, ulipristal ve onapriston birer selektif progesteron reseptör modülatörleridir (SPRM).
Epostan
53
* Androjenler nelerdir?
* Androjenler nerelerden üretilebilirler?
* Androjenler: DHEA, DHEA-S, Androstenedion, Testosteron, DHT olarak 5 tanedir.
* ACTH kontrolünde adrenal kortekste, LH etkisiyle overde ve periferde üretilir.
54
Adrenal bezde hangi androjenler üretilir?
Üretilen ana androjen--> DHEA-S.
Az miktarlarda DHEA, androstenedion ve testosteron da üretilir.
55
Overde hangi androjenler üretilir?
Overin major androjen ürünü androstenedion, testosteron ve DHEA’dır. Bunlar teka interna
hücrelerinden sekrete edilirler.
56
Periferde hangi androjenler üretilir?
Kadınlarda dolaşımdaki testosteronun büyük çoğunluğu periferde androstenediondan
dönüşüm ile elde edilir
## Footnote
DHT, en potent androjendir. DHT, dolaşımda bulunmaz.
57
Hangi Androjen adrenal bezde yapılmaz?
A) DHEA
B) DHEA-S
C) Androstenedion
D) Testosteron
E) DHT
E) DHT
58
1. En güçlü potensli androjen nedir?
2. en güçsüz androjen nedir?
3. Sadece adrenal bezden salgılanan androjen nedir?
1. DHT
2. DHEA
3. DHEA-S
59
1. Overde üretilmeyen androjenler nelerdir?
2. Dolaşımda bulunmayan androjen nedir?
1. DHEA-S, DHT
2. DHT
60
Foliküler fazda folikülin gelişim evrelerini sırala
Primordial Folikül --> aktif primordial folikül --> Preantral folikül (çok katlı primer folikül) --> antral folikül (sekonder folikül) --> Preovulatuar folikül (graaf fol)
## Footnote
Primordial Folikül--> FSH BAĞIMSIZ. Primer oosit halinde.
Preantral folikülden sonra FSH bağımlı ilerler. Bunda, zona pellusida oluşmuştur.
Antral--> Theca int ve ext oluşur. OVulasyona 1-2 gün kalmıştır.
Graaf--> kumulus ooforus. Yumurta, kumulus ooforus ile atılır.
61
1. Anti Mülleryen Hormon nedir?
2. Nereden salgılanır?
1. AMH, hangi folikülün dominant olacağını seçen hormondur.
2. Granülozadan salgılanır. Erkekte de granülozanın karşılığı sertolide salgılanır.
62
1. AMH değerlerine ne zaman bakılır? (optimum sonuç için)
2. Puberteye kadar kızlarda ve menapoz sonrasında AMH nasıl değişir?
1. Bu tuzak bir soru. Diğer hormonlar adetin 3. günü gibi bakılır ama AMH gonadotropinlerden bağımsız olduğu için her gün bakılabilir
2. AMH 0 olur. O yüzden, AMH over rezervini gösteren bir hormondur.
63
1. Östrojen LH'a +/- feedback etkisinde bulunur.
2. Progesteron FSH'a +/- feedback etkisinde bulunur.
HANGİSİ, SEÇ
1. Östrojen LH'a + feedback etkisinde bulunur.
2. Progesteron FSH'a + feedback etkisinde bulunur.
64
1. östrojen hangi seviyenin üzerinde olunca LH piki oluşur?
2. LH pik yaptıktan ne kadar sonra obulasyon olur?
1. 200pg/ml
2. 10-12 saat
65
MittelSchmerz ne demektir?
Ovulasyon döneminde çekilen ağrıdır. (genelde tek taraftadır). Buna neden olan şey: folikül içi sıvının batın içine dökülüp peritoneal irritasyon yapmasıdır.
## Footnote
Bu ağrı için ağrı kesici, yani prostoglandin sentez inhibitörü kullanılabilir ama pg olmayınca gebe kalamaz hasta (mense çok var). Gebe kalmak isteyenler ve infertiller ağrı kesici kullanmamalıdır.
66
Ovulasyon döneminde kadınlarda hormonlar nasıl değişir?
Fsh, artar.
E>210
LH>51
Prog, artar. (mesela, 2.5)
## Footnote
adetin 3. günü hoırmonlara bakıldığında FSH> 10 olursa, bu over rezervi açısından kötüye işarettir.
67
1. Over rezerv testleri nelerdir?
2. Kadında libido hangi dönemde, neden artar?
1. Inhibin B azalması, FSH artması, Östrojen yükselmesi, AMH azalması
2. LH piki, androjen artışına yol açarak libidoyu arttrırı
68
Ovulasyonun göstergeleri nelerdir?
1. Bazal vücut ısısının (BBT) artması
2. Servikal mukusun kalın olması, Spinnbarkeit ve Ferning (-) olması
3. LH artışının gösterilmesi
4. Endometriyal biyopside sekretuvar endometriyumun gösterilmesi
5. Midluteal serum progesteron ölçümünün >3 ng/mL olması
6. USG‛de var olan follikülün kaybolması
7. Ovulasyonun en kesin göstergesi gebeliktir
69
Hem folüküler hem luteal evrede pik yapan hormon nedir?
Östrojen
70
Siklusun postovulator fazında overden salgılanan seks steroidlerinin ve inhibin A‛nın majör kaynağı olan yapı nedir?
Korpus Luteum
71
1. Mens kanaması nasıl bir kanama türüdür?
2. Mens kanaması nasıl oluşur?
1. Progesteron çekilme
2. Prog endometriumda fosfolipazı inhibe eder. Bu da pg sentezini azaltır. CL ölünce prog çekilir. Endometriumda prostaglandin sentezi başlar. Prostoglandinler spiral arterlerde vazokonstriksiyon yapar. Endometrial fonksiyonel tabaka iskemiye uğrayarak dökülür. Böylece mens olur.
72
1. Foliküler evrenin uteral karşılığı nedir?
2. Luteal evrenin uterustaki karşılığı nedir?
1. Proliferatif faz
2. Sekretuar fazz
73
Primer amenore nedir?
Sekonder seks karakterleri gelişenlerde 15 yaşında, gelişmeyenlerde ise 13 yaşında halen adet görememe
durumudur.
74
Sekonder amenore nedir?
Önceden adet gören bir kadında en az 90 gün boyunca adet görememe durumudur.
75
Primer amenore sebepleri nelerdir?
1. Gonadal disgeneziler %30, (en sık)
2. Müllerian agenezi (RKMH)
3. Testiküler feminizasyon
## Footnote
1. Gonadal disgeneziler --> Turner, 46XX/XY, saf gonadal disgenezi olan swayer.
76
Sekonder amenore sebepleri nelerdir?
En sık görülen sekonder amenore nedeni gebeliktir
Diğer nedenler:
1. Kronik anovulasyon..........................% 28
2. Hipotalamik supresyon...................% 10
3. Anoreksia / kilo kaybı....................% 10
4. Prolaktinomalar ...............................% 7.5
5. Asherman sendromu.......................% 7
6. Hipotiroidizm...................................% 1
77
Amenoreler gonadotropin seviyelerine göre nasıl ayrılır?
1. Hipergonadoropik amenore--> FSH> 20. PROBLEM OVERDE
2. Hipogonadoropik amenore--> FSH<5. PROBLEM SSS'DE
3. Normogonadoropik amenore--> FSH: 5-20. PROBLEM YOLDA
78
Hipergonadoropik Amenore türleri nelerdir?
1. Gonadal disgeneziler (en sık)
2. X kromozomunun parsiyel delesyonu
3. Seks kromozomlarında mozaik yapı (45X/46XX en sık)
4. Frajil X sendromu
5. Gonadotropin reseptör mutasyonları
6. Rezistan over sendromu (Savage Sendromu)
7. Otoimmün ooforit (Blizzard Sendromu)
8. Galaktozemi
9. Enzim defektleri
10. Radyasyon ve kemoterapi
11. Enfeksiyonlar
## Footnote
1. Gonadal disgeneziler (en sık)
§ Turner sendromu
§ 46,XX saf gonadal disgenezi
§ 46,XY saf gonadal disgenezi (Swyer sendromu)
2. X kromozomunun parsiyel delesyonu
3. Seks kromozomlarında mozaik yapı (45X/46XX en sık)
4. Frajil X sendromu
5. Gonadotropin reseptör mutasyonları
§ LH reseptör mutasyonu
§ FSH reseptör mutasyonu
6. Rezistan over sendromu (Savage Sendromu)
7. Otoimmün ooforit (Blizzard Sendromu)
8. Galaktozemi
9. Enzim defektleri
§ 17α-Hidroksilaz ve 17-20 Desmolaz eksikliği
§ Aromataz eksikliği
§ Konjenital lipoid adrenal hiperplazi
10. Radyasyon ve kemoterapi
11. Enfeksiyonlar
79
Hipergonadotropik amenore türleri nelerdir?
1. Fizyolojik (konstitüsyonel) gecikme (en sık)
2. Kallmann sendromu
3. SSS tümörleri (en sık kraniofarinjioma)
4. Hipofizer lezyonlar
5. Hipotalamik GnRH salınımının bozulması
6. GnRH reseptör mutasyonu
7. FSH eksikliği
## Footnote
1. Fizyolojik (konstitüsyonel) gecikme (en sık)
2. Kallmann sendromu
3. SSS tümörleri (en sık kraniofarinjioma)
4. Hipofizer lezyonlar
§ Boş sella sendromu
§ Sheehan sendromu (hipofizer apopleksi)
§ Enfeksiyonlar (tüberküloz, sarkoidoz)
§ Hand Schüller Christian hastalığı
§ Diyabetik vaskülit
§ Orak hücreli anemi
§ Pitüiter adenomlar
§ Pitüiter hipoplazi
5. Hipotalamik GnRH salınımının bozulması
§ Anoreksia nervosa, bulumia, malnutrisyon
§ Stress, aşırı egzersiz
§ Hiperprolaktinemi
§ Hipotiroidi
§ Cushing sendromu
§ Kronik hastalıklar, neoplazi, malabsorbsiyon, marihuana kullanımı
§ Obezite
6. GnRH reseptör mutasyonu
7. FSH eksikliği
80
Normogonadotropik amenore türleri?
1.. Müllerian anomaliler
2. Asherman sendromu
3. Endometriyum yokluğu
4. Komplet androjen insensitivitesi sendromu (testiküler feminizasyon)
## Footnote
. Müllerian anomaliler
§ İmperfore himen
§ Transvers vajinal septa
§ Serviks veya vajen yokluğu
§ RKMH sendromu
2. Asherman sendromu
3. Endometriyum yokluğu
4. Komplet androjen insensitivitesi sendromu (testiküler feminizasyon)
81
En sık görülen primer amenore nedeni nedir?
Gonadal disgenezi. Hipergonadotropik amenorenin de en sık sebebidir. En sık görüleni de Turner'dır.
82
Mental retardasyon ve primer(prematür) ovaryan yetmezlik ile gelen bir hastada ne düşünülmelidir?
Frajil X sendromu
83
30 yaşından önce hipergonadotropik amenoreli tüm olgularda karyotip analizi yapılmalıdır. Y kromozomu varlığında gonadlar, malign transformasyon (gonadoblastoma, disgerminoma, koryokarsinoma, yolk sac tümörü) riski nedeniyle çıkarılmalıdır. DOĞRU MU YANLIŞ MI?
DOĞRU
84
Resistan over sendromu (savage sendromu) nedir?
Hastaların overlerinde primordial folliküller vardır; ancak FSH reseptörlerinin olmaması veya
postreseptör defekt varlığı nedeniyle FSH’ye cevap yoktur ve folliküler gelişim devam edemez .
85
Primer/ primatür ovaryen yetmezlik nedir?
Kırk yaşından önce menapoza girilmesi durumuna primer ovaryan yetmezlik adı verilmektedir. Primer
ovaryan yetmezlik tanı kriterleri; 4 aydan fazla süredir amenore, iki ayrı ölçümde serum FSH
düzeyinin menopoz seviyesinde olması (>20) ve 40 yaşın altında olmaktır.
86
Primer overyan yetmezlik sebepleri nelerdir?
Primer ovaryan yetmezlik vakalarının çoğunda neden bilinmemektedir (idiopatik). Bilinen
nedenler içerisinde seks kromozom bozuklukları (FMR1 premutasyonu, mozaizm, X kromozom
delesyonu, 47XXX), tek gen mutasyonları, toksik etkenlere maruziyet (radyasyon, kemoterapi) ve
otoimmünite vardır. Primer ovaryan yetmezlikli kadınların %4’ünde otoimmün lenfositik ooforit
görülmektedir.
87
Primer ovaryen yetmezlik ve erken menopz farkı?
POY--> <40
EM--> <45
88
Otoimmün ooforit nedir? (Diğer adları: Blizzard sendromu, Lenfositik ooforit)
Tekanın lenfosit infiltrasyonu ile iptal olması yüzünden östrojen yapılamaz ve FSH yüksektir. (est az FSH yüksek yani.)
Ekartasyon tanısıdır ama tanıda en güvenilir test adrenal beze karşı oluşmuş antikor pozitifliğidir.
89
Primer ovaryan yetmezlik ayırıcı tanısında yapılması gereken testler nelerdir?
FMR1 premutasyonu--> Frajil X için
karyotip (30 yaşın altında)
21 hidroksilaz antikorları--> otoimmün ooforit. hashimato da varsa daha da yüksek ihtimal.
90
Poliglandüler otoimmün sendrom nedir?
Primer overyan yetmezliğin başka otoimmün hastalıklarla seyretmesidir. (birden fazla endokrin ve endokrin olmayan organlara karşı otoimmun aktivitenin olduğu heterojen bir hastalık grubudur)
91
Primer overyan yetmezlik, poliglandüler otoimmün sendromun bir parçasıysa hangi hastalıklarla beraber görülebilir?
Hipoparatiroidizm, adrenal yetmezlik, myastenia gravis, diyabet, otoimmün hemolitik anemi, ITP, romatoid artrit, sistemik lupus eritematozus,
inflamatuar barsak hastalığı ve vitiligo
92
Menopoz yaşını belirleyen tek şey nedir?
Genetik
93
Hipergonadotropik amenore sebeplerinden biri olan enzim defektleri, hangi enzimlerin eksikliğinde görülür?
§ 17α-Hidroksilaz ve 17-20 Desmolaz eksikliği
§ Aromataz eksikliği
§ Konjenital lipoid adrenal hiperplazi
94
§ 17α-Hidroksilaz ve 17-20 Desmolaz eksikliği nedir ve hastalar nasıl bir yapıda olabilirler?
Bu enzimler hem overde hem de adrenal bezde steroid yapımından sorumludurlar.
Hastalar 46,XX veya 46,XY yapıda olabilir ve 46,XX bireylerde uterusun bulunması kendilerini
46,XY bireylerden ayırır. Her iki grup hastada da dişi fenotip, primer amenore ve sekonder
seks karakterlerinde gerilik ve beraberinde hipertansiyon ile hipokalemi bulunur
## Footnote
Primer amenore, ht + adet görmeme ile presente olurlar. Folikülleri vardır bu hastaların ama est yapaamzlar. Yüksek miktarda meneralokortikoid salınımı olur vebu da su ve tuz tutulumuna neden olur.
Hipernetremi, hipokalemi ve hipert ortaya çıkar. Prog geride biriktiğğinden yüksektir.
95
17α-Hidroksilaz ve 17-20 Desmolaz eksikliği nasıl tedavi edilmelidir?
Glukokortikoid ve glukoz verilmelidir.
## Footnote
BU ARADA, AROMATAZ EKSİKLİĞİ 17α-Hidroksilaz ve 17-20 Desmolaz eksikliği İLE ÇOK BENZER BULGULARA YOL AÇAR
96
Konjenital lipoid adrenal hiperplazi nedir?
Mineralo ve glukokortikoid üretilemez--> adrenal yetmezlik.
Yenidoğan döneminde hiponatremi, hiperkalemi ve asidoz görülür. Hem XX hem XY bireyler fenotipik
olarak dişidir. 46,XY olgularda uterus bulunmazken 46,XX olgularda uterus bulunur.
## Footnote
FSH> 20 Amenore
97
Overlerin radyoterapinin ve kemoterapinin etkilerine en duyarsız olduğu evre hangi dönemdir?
Prepubertal dönemdir
98
Kemoterapötikler içerisinde overe en toksik ajanlar hangi ajanlardır?
Alkilleyici ajanlar. Özellikle siklofosfamid.
## Footnote
kemoterapi sonrası overyen fonksiyon geri dönebilirken radyoterapi sonrası geri dönmez.
99
Hangi enfeksiyonların primer overyan yetmezlik ve hipergonadotropik amenore yapma riski vardır?
Kabakulak ve HIV enfeksiyonu
100
Hipogonadotropik amenoreler klinik olarak nasıl görülmektedir?
Olguların çoğu bir sendromla birliktelik göstermeyen nedenlerle gelişmektedir ve sekonder amenore ile gelmektedirler.
Hastaların seksüel gelişimleri geri ve gonadotropin seviyeleri düşüktür.
SSS X
101
Hipogonadotropik amenorenin en sık görülen sebebi nedir?
Fizyolojik (Yapısal) Gecikme
## Footnote
GnRH pulsatil sisteminin gecikmeli
olgunlaşmasına bağlıdır
102
Kallman sendromu nedir?
Konjenital, GnRH YOK. İkinci sıklıktaki hipotalamik primer amenore nedenidir. Koku alma defekti (anosmi) ile birlikte bulunmaktadır. Seksüel infantilizm vardır.
## Footnote
FSH<5 amenore.
Pulsatil GnRH tedavisine yanıt verirler ve
ovulasyon indüksiyonunda en fizyolojik yaklaşımdır. Fertilite arzusu olmayanlarda östrojen ve progesteron
verilmelidir.
Çoğunlukla sporadiktir ancak genetik geçiş de gösterebilir.
103
En sık primer amenoreye yol açan SSS tümörü nedir?
Kraniyofarenjiyoma
## Footnote
Bunun yanı sıra
germinomlar, tüberküler veya sarkoid granülomlar ve dermoid kist de amenoreye yol açabilir.
104
Hipogonadotropik amenoreye sebep olabilen hipofizer lezyonlar nelerdir?
§ Boş sella sendromu
§ Sheehan sendromu (hipofizer apopleksi)
§ Enfeksiyonlar (tüberküloz, sarkoidoz)
§ Hand Schüller Christian hastalığı
§ Diyabetik vaskülit
§ Orak hücreli anemi
§ Pitüiter adenomlar
105
Gebelikte en çok büyüyen endokrin organ nedir?
Hipofizdir. %135 büyüyebilir. Doğum sonrası kanamalara çok duyarlıdır. Hemen hipotansiyonda ya da kanamaya bağlı hipofizde nekroz görülürse panhipotiroidizme kadar gidebilir tablo. SHEEHAN SENDROMU.
106
Sheehan sendromu nedir?
Postpartum atoni kanaması sonucu gelişen derin hipotansiyon ve hipovolemik şoka bağlı akut
hipofizer nekrozdur. Postpartum amenore vardır ve genellikle ilk görülen bulgu laktasyonun
olmamasıdır.
| Hipofiz Doğum sonrası kanamalara çok duyarlıdır. Hemen hipotansiyonda ya
## Footnote
Baş ağrısı ve görme alanında daralma gibi görme bozuklukları eşlik edebilir. Aksiller
ve pubik kıllar dökülür, panhipopitüitarizm gelişir. En sık rastlanılan eksiklikler büyüme
hormonu ve gonadotropinlerde olur. Ayrıca hipotiroidizm de izlenir.
107
Hipogonadotropik amenoreye sebep olabilen ve Hipotalamik GnRH salınımının bozulması ile oluşan hastalıklar nelerdir?
* § Anoreksia nervosa, bulumia, malnutrisyon
* § Stress, aşırı egzersiz
* § Hiperprolaktinemi
* § Hipotiroidi
* § Cushing sendromu
* § Kronik hastalıklar, neoplazi, malabsorbsiyon, marihuana kullanımı
* § Obezite
| Anoreksiya en önemli sebep.
108
Anoreksiyada hangi hormonlarda ya da bulgularda azalma gözlenebilir?
1. Bradikardi
2. Hipotansiyon
3. Hipotiroidi
4. Osteopeni (kemik yoğunluğu azalması)
5. FSH
6. LH
7. Östrojen
109
Normogonadotropik amenore neden oluşur?
Yolda porblem varsa. Yani, her şey normaldir ama anatomik bir anomali olduğundan amenore olur.
110
Müller agenezi nedir?
(Diğer adı--> Rokitansky-Küster-Mayer-Hauser Sendromu)
Tuba yok, uterus yok, vajenin üstü yok (kör vajen).
Bir dişi bebeğe intrauterin hayatta AMH verilmesidir. AMH puberte öncesinde bulunmamaldır.
## Footnote
Hastaların karyotipi 46,XX’dir ve ovaryan fonksiyonları normaldir. Ancak primer amenoreli olan bu hastalarda tuba, uterus ve vajen üst kısmı gelişmemiş olup ince bant şeklindedir. Pubik kıllanma, meme gelişimi ve hormonal profil ise normaldir.
111
Asherman sendromu nedir?
Bazal endometrium zarar görürse endometirum rejenere olamaz ve endometriyum olmayınca adet de göremez hasta.,
Histeroskopi--> tanı + tedavi
## Footnote
Sekonder bir normogonadotropik amenore türüdür.
Endometriyal küretaj, sezaryen, miyomektomi ve metroplasti operasyonları sonrasında bazal
endometriyum zarar görebilir.
112
Transvers Blokaj Yapan Durumlar nedir?
İmperfore himen, transvers vajinal septum ve serviks veya vajen yokluğuna bağlı olarak ortaya çıkar.
## Footnote
İmperfore himende, batına geriye doğru gelen endometrium dokusu peritona düştüğü yerde büyümeye devam ederek endometriosise neden olur.
113
İmperfore himen ve transvers vajinal septum nasıl klinik olarak presente olur?
puberteye girişten itibaren siklik pelvik ağrı,
hematokolpos, hematometra veya hemoperitoneum görülebilir. Ultrasonografide uterus ve overler normal
izlenmesine karşın douglasa uzanım gösteren yoğun içerikli kistik kistik izlenir (hemtokolpos). Bu
hastalarda endometriozis riski de artmıştır.
114
Sekonder amenore ile gelen kadından hangi testler istenmelidir?
1. B-hcG
2. PRL
3. TSH
4. Estrogen
5. FSH
115
Amenore genel olarak nasıl tedavi edilmelidir?
* Eğer mümkünse primer neden düzeltilmelidir.
## Footnote
* Hipogonadotropik hipogonadizmde primer neden düzeltilemiyorsa sekonder seks karakterlerini başlatmak, matür hale getirmek ve devamı için kombine östrojen ve progesteron siklik olarak kullanılır.
+ Hipergonadotropik amenore tedavisinde gonadotropinlerin yeri yoktur.
116
Prolaktini hangi hormon inhibe eder?
Dopamin.
## Footnote
Dolayısıyla, dopamin antagonisti olan metoklopramid, PRL arttırır.
117
Prolaktin inhibitör ve aktivatörleri nelerdir?
İnhibitörleri--> Ø Dopamin Ø GABA Ø Diketopiperazin
Ø Piroglutamik asit Ø Somatostatin
Stimülatörleri--> Ø Endojen opiatlar Ø 17β-Estradiol
Ø GnRH Ø TRH Ø Histamin, serotonin Ø Substans P, VİP
118
Hiperprolaktineminin en sık görülen sebebi nedir?
İlaç kullanımı.
Antidepresanlar: - Amokapin- İmipramin- Amitriptilin
Dopamin antagonistleri: Metoklopramid
Östrojen ve KOK
## Footnote
İlaç, gebelik ve emzirme harici Olguların yaklaşık 1:3’ü idiopatiktir. Hiperprolaktinemilerin yaklaşık %35’inde hipofiz adenomu, %35’inde ise primer hipotiroidizm saptanır. Bu hastalarda artan TRH sekresyonu hipotalamusdaki dopamin etkisini azaltarak PRL
salınımının artmasına yol açar.
119
Hiperprl nasıl kliniğe gelir?
Hiperprolaktinemilerin 2/3’ünde galaktore görülür. Hiperprolaktineminin yapmış olduğu anovulasyona bağlı olarak da amenore ve infertilite ortaya çıkar.
Galaktore olmaksızın da % 15 olguda amenore görülebilmektedir. Galaktore + amenoresi olanların 2/3’ünde hiperprolaktinemi vardır. Bunların da 1/3’ünde prolaktinoma vardır.
## Footnote
Hirşütizm de görülebilir.
+ Erken başlangıçlı hiperprolaktinemi puberte tarda‛ya yol açabilir.
120
Hiperprolaktineminin reprodüktif fonksiyonlar üzerine etkileri nasıldır?
1. Granüloza hücre sayısında ve FSH bağlanmasında azalma
2. Hipotalamusdan GnRH‛ın pulsatil salınımının baskılanması (anovulasyonun temeli)
3. Granüloza hücresinden estradiol üretiminin inhibisyonu
4. Yetersiz luteinizasyon
5. Progesteron salınımında azalma
## Footnote
4. Yetersiz luteinizasyon--> Korpus luteumun erken ölmesidir. Düşüğe neden olabilir. Hiperprl, luteal faz yetmezliğinin en temel sebebidir. Düşük ve tekrarlayan gebelik kayıplarının ardında bunu düşünebiliriz.
121
PRL ölçmeyi düşünmemiz gereken durumlar nelerdir?
Ø İnfertil kadın ve hipogonadotropik infertil erkek
Ø Amenore
Ø Galaktore
Ø Amenore ile birlikte olan hirsutizm
Ø Anovulatuvar kanama
Ø Puberte tarda
## Footnote
PUBERTE PREKOKS DEĞİL
122
1. Normal bir menstruel siklus ne kadar aralıkta sürmelidir?
2. Toplam kanama miktarı ne kadar olursa anemiye yol açmaz?
1. Normal bir menstrüel siklus genellikle 28 ± 7 gün arasında sürmekte olup toplam kanama süresi 8 günden azdır.
2. Toplam kanama miktarı 80 mL’yi aşmadıkça anemiye neden olmaz.
## Footnote
* Menarş sonrasındaki ilk 2-5 yıl anovulasyon sıktır ve adelösan dönemde siklus uzunluğu sıklıkla 21-45 gün
sürmektedir.
123
Oligomenore nedir?
35 günden uzun intervallerle oluşan kanamalardır ve folliküler faz uzamıştır. (kronik anovulasyon)
## Footnote
Bir yıl içinde <10 kanama olmasıdır. Foliküler evre uzar çünkü luteal evre sabittir + anovulasyon sebepli olur, aralar açılır.
124
Polimenore nedir?
21 günden daha kısa aralıklarla oluşan kanamalardır ve folliküler faz kısalmıştır
## Footnote
Menopoza girmeden önceki ilk bulgudur. Foliküler evre kısalır. Over rezervi azalır çünkü.
125
Menoraji nedir?
Miktarı fazla (>80 ml), süresi (> 8 gün) uzun ancak düzenli olan kanamalardır (adenomiyozis, RİA)
## Footnote
Myometriyum hastalığıdır diyebiliriz. Myometriyum kasılmasını bozan her şey menoraji yapar
Adenomyozis--> Myometriyumda endometriyum olması.
126
Metroraji nedir?
Kanama aralıkları düzensiz ancak miktarı normal olan kanamalardır. (endometriyal polipler, endometrit)
## Footnote
Endometriyum hastalıklarında görülür.
127
Menometroraji nedir?
Zamanı düzensiz ve sık aralıklarla oluşan fazla miktarda ve uzun süreli kanama.
128
Hipomenore ve hipermenore nedir?
* Hipomenore: Miktarı az (<20 ml) düzenli kanamalardır.
* Hipermenore: Miktarı fazla (> 80 ml) düzenli kanamalardır.
129
İntermenstrual kanama nedir?
Siklus ortasında görülen kanamalardır (ovulasyon kanaması).
130
Anormal uterin kanamaların sebepleri nelerdir?
## Footnote
%30u organik, %70 fonksiyonel. Organikleri soruyor soru.
Yenidoğan
Prepubertal
Adölesan
Reproduktif
Perimenapozal
Postmenapozal
## Footnote
Yenidoğan--> maternal est çekilmesi
Prepubertal--> Vulvovajinitler, Vajende yabancı cisim, puberte prekoks, tümörler, diğer
Adölesan--> Anovulasyon, ekzojen hormon kullanımı, gebelik, koagülopati + hematolojik sebepler
Reproduktif--> ekzojen hormon kullanımı, gebelik, Anovulasyon, fibroidler, servikal ve endometrial polipler, tiroid disfonk
Perimenapozal--> Anovulasyon, fibroidler, servikal ve endometrial polipler, tiroid disfonk
Postmenapozal--> Endometrial atrofi. Endometrial polip. ENDOMETRİUM CA. endometrial hiperplazi. Diğer reproduktif ca'lar
131
Adolesan ve perimenopozal hastada en sık snormal uterin kanama sebebi nedir?
Anovulasyon
131
Disfonksiyonel uterin kanama nedir?
Östrojen Çekilme Kanaması
Östrojen Kırılma Kanaması
Progesteron Çekilme Kanaması
Progesteron Kırılma Kanaması
132
Östrojen çekilme kanaması türleri nelerdir?
þ Ekzojen östrojen tedavisinin aniden kesilmesi
þ Bilateral ooforektomi
þ Radyoterapi sonrası
þ Menstruasyon ortasında görülen ovulasyon kanaması (intermenstrüel kanama)
þ Yenidoğanda görülen kanama (maternal östrojenin çekilmesi)
## Footnote
Son adet görülür ve sonra iş tamamen biter
133
Östrojen kırılma kanaması türleri nelerdir?
þ PKOS gibi tüm anovulatuvar kanamalar bu gruba girer.
Reprodüktif dönemde en sık rastlanılan DUK tipi östrojen kırılma kanamasıdır
134
Progesteron çekilme kanaması türleri nelerdir?
þ Ekzojen progesteron tedavisinin aniden kesilmesi
þ Progesteron çekilme testi (PCT)
þ Korpus luteum yetmezliği
## Footnote
MENS. MENS BİR PROG KIRILMA KANAMASI AMA ANORMAL DEĞİL.
135
Progesteron kırılma kanaması türleri nelerdir?
þ Korpus luteum persistansı
þ KOK kullanımı sırasında
þ Uzun etkili progesteron içeren kontrasepsiyonlarda (Depo MPA, implantlar, LNG-RİA)
þ Minipill kullanımı
136
AUK yakınması ile başvuran 45 yaş ve üzerindeki kadınlar, kronik anovulasyonu olanlar, obez
kadınlar, tamoksifen kullananlar veya endometriyum kanseri için diğer risk faktörü olan kadınlardan
endometriyal örnekleme yapılmalıdır. DOĞRU MU YANLIŞ MI?
Doğru
137
AUK tedavisi nedir?
Ø Progesteron Tedavisi
Ø Östrojen Tedavisi
Ø Kombine Oral Kontraseptif Tedavisi
Ø LNG-RİA
Ø Prostoglandin sentez inhibitörleri (mefanemik asid, ibuprofen)
Ø GnRH Analogları
## Footnote
Progesteron Tedavisi
Ø Östrojen Tedavisi: Östrojenler aynı zamanda kapiller düzeyde pıhtılaşmayı da indükleyerek kanamanın
kesilmesini sağlarlar.
Ø Kombine Oral Kontraseptif Tedavisi: Hem progesteron hem de östrojen tedavisini içeren kombine bir
tedavidir.
Ø LNG-RİA: Cerrahiye alternatif olması ve kronik hastalarda güvenle kullanılabilmesi en önemli
avantajlarıdır. Ağır kanaması ve kontrasepsiyon isteği olan kadınlarda ilk tercih edilmesi gereken medikal
yöntemdir.
Ø Prostoglandin sentez inhibitörleri (mefanemik asid, ibuprofen): Akut ve şiddetli kanamalarda
kullanılmaz ancak idiopatik menorajili hastalarda kanama miktarını %30-50 oranında azaltırlar.
Ø GnRH Analogları: Akut kanamalarda etkinliği yoktur.
138
Hirsutizm nedir?
* Hiperandrojeneminin en sık karşılaşılan klinik bulgusudur. Kadınlarda normalde terminal kıllanmanın olmadığı androjen bağımlı yerlerde (orta hatta) yüz (yanak, bıyık, sakal), göğüs, memeler arası, uyluk iç yüzü, karın ve sırtın alt bölgelerinde koyu renkli, sert ve yoğun terminal kılların gelişmesidir.
* En sık nedeni PKOS’tur. İlaçlara bağlı da oluşabilmektedir (testosteron, danazol, anabolik steroidler, metoklopramid, metildopa, fenotiazinler, progestinler, rezerpin).
139
Hiperkortikozis nedir?
Androjene bağımlı olmayan renksiz, ince ve seyrek terminal kıllardaki artıştır (ön kol, bacak, alın, lanugo,
kaş, kirpik).
140
Virilizaasyon nedir?
Erkekleşmedir. Hastalarda kas kitlesinde artış, seste kalınlaşma, klitoromegali, akne, androjenik alopesi
ve defeminizasyon bulguları (meme atrofisi, kadınsı obezitenin kaybı) görülür.
* Her ne kadar hirsutizm virilizme eşlik ediyorsa da; virilizm hirsutizmden çok daha şiddetli bir androjenik
uyarı ile ortaya çıkmaktadır (ovaryan tümörler, adrenal tümörler veya Cushing sendromu). Bu nedenle
tablo hızlı gelişmektedir.
141
Hiperandrojenizm nedir?
Vücuttaki androjenik aktivitenin artmasına hiperandrojenizm denir.
Hiperandrojenemi ise yükselmiş plazma veya serum androjen konsantrasyonlarının oluşturduğu hiperandrojenizm tablosudur. Hiperandrojenizm, en sık hirsutizm olarak ortaya çıkmaktadır. Hiperandrojenizm esas olarak üç şekilde gelişir: over, adrenal ve periferik/ idiopatik kaynaklı.
## Footnote
Akla tümör gelmeli. Overyan tümörde de akla--> sertoli ve leydig hücreli tümör gelmelidir.
142
Over kaynaklı hiperandrojenizm nedir?
Hiperandrojenizmlerin %80’ini oluşturur. Sıklıkla anovulasyon ile birliktedir (PKOS). Serumda testosteron yükselir
## Footnote
Ovaryan Nedenler
Non-neoplazik ovaryan nedenler
þ PKOS (Hiperandrojenizm ve hirsutizmin en sık nedenidir.)
þ Stromal hiperplazi
þ Stromal hipertekozis
Neoplazik ovaryan nedenler
þ Fonksiyonel (En sık androjen üreten tümörler ovaryan neoplazilerdir.)-
Sertoli-Leydig hücreli tümör (üreme çağında en sık görülen virilizan tümör (E-20)), Leydig hücreli
tümör, steroid hücreli tümör, jinandroblastom, gonadoblastom, tekoma, granüloza hücreli tümör, anüler
tübülleri olan seks kord stromal tümörler, sklerozan stromal tümörler
þ Non-Fonksiyonel-
Krukenberg tümörü, müsinöz kistadenom, Brenner tümörü, seröz kistadenom, endodermal sinüs
tümörü, benign kistik teratom (dermoid kist), disgerminom
Gebelikle ilişkili nedenler
þ Teka-lutein kistleri
þ Gebelik luteoması
143
Adrenal kaynaklı hiperandrojenizm nedir?
Ø Hiperandrojenizmlerin %1-5’ini oluşturur. Serumda DHEA-S yüksektir.
## Footnote
** Adrenal Nedenler
Ø Geç başlangıçlı konjenital adrenal hiperplazi
Ø Adrenal tümörler (En sık virilizan adrenal neoplazi adrenal karsinomdur.)
Ø Cushing sendromu**
144
Periferik kaynaklı (idiopatik) hiperandrojenizm nedir?
Ø Hiperandrojenizmlerin %15-30’undan sorumludurlar ve artmış periferik duyarlılık söz konusudur. İdiopatik
olarak da kabul edilen bu grupta, periferde yani hedef dokuda artmış 5α-redüktaz enzim aktivitesine bağlı
olarak testosteronun, DHT’ye dönüşümü artmıştır.
Ø Serumda DHEAS ve testosteron düzeyi normaldir; çünkü burada sadece testosteronun daha potent
olan DHT’ye dönüşümü söz konusudur (N-15).
Ø Bu olgularda DHT’nin metaboliti olan 3α androstenediol glukronid seviyesi serumda artmıştır.
Ø Menstrüel sikluslar ise düzenlidir.
145
Kıllanma ile gelen bir kadında hangi testleri istememiz gerekir?
1. Testosteron
2. 17-OH prog: geç başlangıçlı adrenal hiperplazi ekartasyonu için
3. DHEA-S: adrenal tümör ekartasyonu
4. TSH ve Prl
5. 24 saatlik idrarda kortizol
146
Hirsutizmde kullanılan skorlama sisteminin adı nedir?
Ferriman- Gallway
147
Hiperandrojenizm nasıl şekillerde tedavi edilebilir?
1. Hormonal supresyon
2. Antiandrojenler
3. Steroidogenaz enzim inhibitörleri
4. 5 alfa redüktaz enzim inhibitörleri
5. Eflornitin hidroklorid
148
Hiperandrojenizm tedavi ederken hormon supresyonu ile etki gösteren ilaçlar nelerdir?
Kombine oral kontraseptifler
Medroksiprogesteron asetat
GnRH-analogları
Glukokortikoidler
149
Hiperandrojenizm tedavi ederken antiandrojenik oldukları için etki gösteren ilaçlar nelerdir?
* Spironolakton
* Siproteron asetat
* Flutamid
150
En etkili hirsitizm tedavisi nedir?
Hirsutizm tedavisinde ilk tercih KOK‛lardır. En etkili hirsutizm tedavisi ise KOK + Spiranolakton
kombinasyonudur.
151
Kronik anovulasyon saptanan bir hastada ayırıcı tanıda nelere dikkat edilmelidir? Hagi testler istenmeli, hangi etiyolojiler değerlendirilmelidir?
Kronik anovulasyon saptanan olgularda ayırıcı tanıda hipotalamohipofizer bozukluklar, hipotiroidizm,
anoreksia nervoza, PKOS ve primer ovaryan yetmezlik değerlendirilmelidir. Ayırıcı tanıda mutlak bakılması
gereken tetkikler serum FSH, PRL ve TSH düzeyleridir
152
Kronik anovulasyonunun uzun dönem komplikasyonları nelerdir?
1. İnfertilite
2. Menstrüel düzensizlikler (oligomenore - amenore - DUK)
3. Hirsutizm, alopesi, akne
4. Endometriyum kanseri riskinde artış
5. Kardiovasküler hastalık riskinde artış
6. İnsülin rezistansı ve diyabet riskinde artış
| Aynı tablo pcosta da var.
153
Üreme çağındaki kadınlarda anovulatuvar infertilitenin, hirsutizmin ve hiperandrojenizmin en sık nedeni nedir?
PCOS.
154
PCOS'un epidemiyolojisi nedir?
İnsidansı %5-10 olup, kompleks kalıtsal özellik gösteren familyal bir hastalıktır (multigenik). Klinik veya biyokimyasal hiperandrojenizm, kronik anovulasyon ve ultrasonografik polikistik over görüntüsü ile karakterizedir. Sıklıkla obezite ve insülin rezistansı ile ilişkilidir. Reprodüktif, metabolik ve kardiyovasküler sonuçları olabilmektedir.
155
1. PCOS gelişiminin en önemli nedeni nedir?
2. PCOS gelişimi patofizyolojisi nedir?
1. Kronik anovulasyon
2. Kronik anovulatuvar hastalarda, progesteron
yokluğuna bağlı olarak santral opiat tonusu azalır. Bunun sonucunda GnRH pulsatil salınım frekansı artar. GnRH pulsatil salınım frekansının artması LH salınımını arttırırken FSH salınımını arttırmaz. FSH’nin
artmama nedeni yükselen periferik östrojenlerin negatif feedback etkisi ve normal düzeydeki inhibinin etkisine bağlıdır. Bu nedenle PKOS’ta LH:FSH oranı yükselmiştir. Artan LH ovaryan androjen yapımını arttırır. Yükselen androjenler SHBG’yi baskılayarak serbest androjen miktarını arttırırlar. Bu da folliküler atrezi, anovulasyona ve hirsutizme yol açar.
156
