Kafli 1 og 2

Question 1

Hvað er steady state og equlibrum?

Answer 1

Steady state = stöðugt ástand líkamans, þarf orku til að viðhalda því.
Equlibrum = Jafnvægi, engin breyting er í líkamanum og þarf enga orku til að viðhalda því.

Question 2

Negative vs positive feedback

Answer 2

Negative = Vinnur á móti breytingum í líkamanum.
Positive = Stuðlar að aukinni breytingu t.d. oxytosin í fæðingu.

Question 3

Í hvaða 3 hópa skiptast efna boðberar (chemical messengers) ?

Answer 3

1.Innkirtlar = Seyta hormónum í blóði sem berast að markfrumu.
2. Neurotransmitters (taugaborðefni) = taugafruma sendir boð sem fer að markfrumu eða taugafrumu.
3. Paracrine/autocrine =
Paracrine = fruma verður fyrir áreiti og seytir boðefnum til nærliggjandi frumna.
Autocrine = fruma verður fyrir áreyti og seytir boðefni sem hefur áhrif á sjálfa sig.

Question 4

Hvaða kerfi eru algengustu kerfin til að bera boðefni? (2)

Answer 4

Innkirtlakerfið og taugaboðefni (neurotransmitters).

Question 5

Hvað er..

Adaption, acclimatization og developed acclimitation?

Answer 5

Adaption = Aðlögun, t.d. líkaminn venst þunnu loftslagi.
Acclimatization = Aðhæfing, allt sem hjálpar þér að lifa betur í því umhverfi sem þú lifir í t.d. stökkbreyting á lungum hjá ættbálki í þunnu loftslagi.
Developed acclimitation = aðhæfing sem þróast með aldrinum vegna aðstæðna, t.d. tunnubrjóst.

Question 6

Hvar eru prótónur, neutrónur og electrónur hvernig eru þær hlaðnar?

Answer 6

Prótónur (róteindir) = + hlaðnar og eru inni í kjarnanum.
Neutrónur (nifteindir) = 0 hlaðnar og eru inni í kjarnanum.
Electónur (rafeindir) = - hlaðnar og liggja á brautum utan um kjarnan.

Question 7

Hvað eru ísótópar?

Answer 7

Efni sem hafa sama fjölda róteinda en mismunandi fjölda nifteinda. t.d. 12C og 14C.

Question 8

Skautuð vs óskautuð sameind..

Answer 8

Skautuð = hafa ekki eins frumefni, sameindir sem innihalda skautað tengi eða jónir. => eru vatnsleysanleg.

Óskautað = hafa eins frumefni, sameindir yfirgnæfandi og oftast samsettar með óhlöðnum tengjum => eru fituleysanleg.

Question 9

Hvað er sterkasta tengið milli atóma?

Answer 9

Covalent bond, það er þegar atóm deila saman rafeind á ysta hveli.

Question 10

Atóm sem hafa misst eða fengið rafeind kallast?

Answer 10

Jónir.

Question 11

Katjónir vs anjónir

Answer 11

Katjónir (cations) = + hlaðnar jónir.
Anjónir (anions) = - hlaðnar jónir.

*Þessar jónir kallast blóðsölt og eru mikilvæg til að flytja boðspennur á milli frumna.

Question 12

Hvað er hydrogen bond?

Answer 12

Vetnistengi, tvær skautaðar sameindir eru nálægt hvor annari og dragast saman.
*Eru veik tengi og auðveldlega rofin.

Question 13

Sýra vs basi

Answer 13

Basi = sameind sem tekur við H+ (venti)
Sýra = sameind sem getur losað sig við H+
Sterk sýra= þegar sameindin klofnar 100%, HCI => H+ + Cl-
Veik sýra = þegar sameind klofnar ekki alveg 100%.

*Ph skali er notaður fyrir súrt og basískt.

Question 14

Í hvaða 4 flokka eru lífrænum efnum skippt?

Answer 14

Kolvetni = Hydroxyl hópernir (–OH) eru skautaðir og því flest kolvetni vatnsleysanleg.
Fitur = Óskautaðar sameindir sem leysast illa í vatni.
Prótein =
Kjarnsýrur.

Question 15

Hver er algengasta einsykran?

Answer 15

Glúkósi

Question 16

Í hvaða 4 flokka skipptast fitur?

Answer 16

Fatty acids (fitusýrur) = langar keðjur sem innihalda C,H og O.

Tríglíseríð = algengasta fitan í líkamanum, myndast þegar glýseról tengist þremur fitusýrum.

Fosfórlípíð = Hafa skautaðan haus og óskautaðan hala. eru vantselsnandi og svipuð í uppbyggingu og tríglíseríð.

Sterar = ólíkir öðrum fitum í byggingu, 4 tengdir hringir af C-atómum. Eru ekki vatnsleysanlegir. Cholestrol, estrogen og testósterón.

Question 17

50 eða fleiri amínósýrur í keðju kallast?

50 eða færri amínósýrur í keðju kallast?

Answer 17

50 eða fleiri amínósýrur í keðju = prótein

50 eða færri amínósýrur í keðju = pepptíð

Question 18

Hvað er glýkóprótein?

Answer 18

Glýkóprótein er þegar einsykrur tengjast R-hóp amínósýrunnar. Finnast í frumuhimnu.

Question 19

Hvert er hlutverk kjarnsýra?

Answer 19

Kjarnsýrur sjá um geymslu, tjáningu og sendingu erfðaefna.

*Eru 2% líkamsþyngdar.

Question 20

DNA (5)

Answer 20

• Geymir erfðaupplýsingar.
• Tvöfaldur helix
• Sykrur = deoxyribose
• Basar = adenine, guanine, cytosine, thymine
• Hafa G-C tengi og A-T tengi.

Question 21

RNA (5)

Answer 21

• Ber skilaboð frá DNA til að stjórna myndun próteina.
• Ein keðja af nucleotide
• Nucleotide = kirni, byggingareining sem inniheldur fosfór, sykru og basa.
• Sykrur = ribose.
• Basar = adenine, guanine, cytosine og uracil.

Question 22

ATP (4)

Answer 22

• Orkumiðill líkamanns.
• Fær orkuna frá niðurbroti kolvetna, fitu og próteina.
• ATP verður að ADP vegna þess að einn fosfat hópurinn er tekin af ATP.
• Orkan er við ýmislegt t.d. vöðvasamdrátt.

Question 23

Sætistala segir til um..

Answer 23

Fjölda róteinda í kjarna atóms