Kafli 17 Flashcards

Question

Hugrænar kenningar (Cognitive Theories)

Answer 1

Sjá geðröskun sem afleiðingu neikvæðra hugsana. Það hvernig við túlkum aðstæður hafi áhrif á hegðun og tilfinningar.

Answer 2

Sjá geðröskun sem afleiðingu félagslegra þátta, t.d. fátæktar.

Answer 3

Sjá geðröskun sem meðfædda tilhneigingu/veikleika (Predisposition) sem komi fram við streitu og álag. (glósað ofar).

Answer 4

Ástand spennu og ótta sem er náttúrulegt svar við skynjaðri ógn. Eðlilegt viðbragð við streituvaldandi eða hættulegum aðstæðum. Líkaminn er að undirbúa sig undir átök; fight or flight (slást eða hlaupa). Blóðflæðið fer hratt í vöðvana, svitnum, t.d. í lófunum (tilgátur um að ná að sleppa úr átökunum eða til að vera stamur í lófunum til að ná betra taki á hlutum fyrir átök), verðum pirruð í skapinu, mikil orka í líkamanum (erum í ástandi sem er að búa okkur undir átök).

Answer 5

Huglægur-tilfinningalegur hluti (a subjective-emotional component): Finnum fyrir spennu og ótta. Maður er að búast við einhverju slæmu ``` Vitsmunalegur hluti (a cognitive component): Áhyggjufullar hugsanir og tilfinning um vanhæfni til að takast á við atburðinn. Maður heldur að maður ráði ekki við þetta og að það sé eitthvað hræðilegt að fara gerast. Lífeðlisfræðileg viðbrögð ``` (physiological responses): Hjartað slær hraðar, blóðþrýstingur hækkar, vöðvaspenna, hraður andadráttur, ógleði, þurr í munni, niðurgangur, sviti og sífelld þörf til þess að pissa = (Autonomic Arousal Symptoms). Hegðunar viðbrögð (behavioural responses): Maður forðast ákveðnar aðstæður og maður ræður ekki eins vel við aðstæður (Impaired task performance). Maður sem sagt forðast það sem veldur manni kvíða/áreitið og gerir eitthvað annað í staðinn eða ræður illa við aðstæðurnar vegna kvíðans. Eða að maður höndli aðstæður betur vegna kvíðans. ATH! Þegar við upplifum kvíða í litlu/eðlilegu magni þá hjálpa þessir þætttir okkur, einbeiting skerpist til dæmis en hjá fólki með kvíðaraskanir koma viðbrögðin/einkennin fram í aðstæðum sem eru ekki taldar kvíðavaldandi eða þá að fólk er að búast við að eitthvað gerist/hrætt við að eitthvað gerist. (Reykskynjarinn fer af stað þegar verið er að sjóða pasta, en það er enginn reykur og engin þörf er fyrir reykskynjarann að fara í gang).

Answer 6

Tíðni og styrkleiki kvíðaviðbragða er ekki í réttu hlutfalli við aðstæður sem kveikja þær og kvíði truflar daglegt líf. Truflun á eðlilegu kvíðaviðbragði. Í kvíðaröskunum upplifir einstaklingur kvíða í aðstæðum sem flestir ráða vel við og eru ekki hættulegar. Einkenni kvíðaraskana eru líkamleg, hugræn, tilfinningaleg og koma fram í hegðun. Helstu kvíðaraskanir skv. DSM-5 og ICD-10.

Answer 7

Ótti við tiltekið áreiti, hlut, dýr eða aðstæður. Dæmi: Köngulær, myrkur, þrumuveður, slöngur.

Answer 8

Ótti við að verða sér til skammar við félagslegar aðstæður.

Answer 9

Felur í sér langvarandi kvíða og áhyggjur sem beinast að mörgum ólíkum þáttum en ekki einu áreiti eða sérstökum aðstæðum. Einkenni: Einbeitingarerfiðleikar, erfitt að taka ákvarðanir, vanlíðan, vöðvaspenna, þreyta, eirðarleysi. Tíðnin er um 3%. Hefst oft í barnæsku.

Answer 10

Felur í sér endurtekin ofsakvíðaköst (Panic Attack) sem er ástand þar sem viðkomandi upplifir skyndilegan ofsakvíða, mikil líkamleg einkenni og finnst gjarnan hann vera að deyja.

Answer 11

Þróast hjá um 20% sjúklinga með felmturöskun og felur í sér mikinn flótta frá öllum aðstæðum þar sem ofsakvíðakast gæti átt sér stað. Fólk verður oft algerlega einangrað. Mikill ótti við að fá kvíðaköst á almannafæri orsakar víðáttufælni.

Answer 12

Ótti við aðskilnað frá einhverjum nákomnum.

Answer 13

Þráhyggja (Obsessions): Þrálátar hugmyndir, hugsanir, ímyndir, hvatir sem orsaka kvíða og vanlíðan. Árátta (Compulsions): Endurtekin hegðun eða hugsun með það markmið að minnka kvíða og vanlíðan (sem eru vegna þráhyggjunnar), EKKI til að ná sælu eða vellíðan.

Answer 14

Kemur fram í kjölfar alvarlegra atburða þar sem öryggi manns eða annarra er ógnað. Einkenni eru meðal annars að endurupplifa atburðinn, endurteknar martraðir, áreiti tengd atburðinum valda mikilli vanlíðan, forðast allt sem tengist atburðinum, manneskjan finnur fyrir tilfinningalegri flatneskju (numb). Orsakar að manneskja eigi erfitt með að starfa eðslilega og komast í gegnum daginn. Ein rannsókn (Bresleu, Davis, Peterson & Schultz) leiddi í ljós að konur sem fá áfallastreituröskun eru tvöfalt líklegari að þróa með sér þunglyndi og þrefalt líklegri til að þróa með sér áfengisvandamál. Miðað við karla sýna konur tvöfalt hlutfall af PTSD eftir áfall. Einkenni nefnd í bók: Manneskja upplifir alvarlegan kvíða, örvun og vanlíðan sem var ekki til staðar fyrir áfallið. Manneskjan fær flassbökk af atburðinum og fær martraðir um hann. Manneskjan verður tilfinningalega dofin (numb to the world) og forðast áreiti/hluti sem minna hana á atburðinn. Manneskja sem lenti í hörmungum ásamt öðru fólki (sem dó) þá finnur manneskjan oft fyrir mikilli “Survivors guilt” sem þýðir að hún sé með sektarkennd yfir því að hún hafi lifað af en hinir dáið. ATH! DSM5 flokkar ekki lengur OCD og PTSD sem kvíðaraskanir. Í fælni er óttinn hamlandi, sem sagt það alvarlegur að hann hamli daglegt líf. Sem sagt: Röskun = hamlar daglegu lífi. (fælni og röskun hamla).

Answer 15

Líffræðilegir þættir Hugrænir þættir Námstengdir þættir Menningarlegir þættir

Answer 16

Erfðir; Erfðafræðilegir þættir geta skapað varnaleysi (vulnerability) fyrir kvíðaröskunum, 21,5% líkur eru á að vera með kvíðaröskun ef eineggjatvíburinn þinn er með en 13,5% líkur eru ef tvíeggjatvíburinn þinn er með kvíðaröskun. Ofvirkt streituviðbragð, boðefnatruflanir. Líffræðilegir og umhverfistengdir spila saman.

Answer 17

Neikvæð hugsunamynstur: Hamfarahugsanir, ofmat á hættu í umhverfi, skortur á bjargráðum.

Answer 18

Sum tilfelli fælni má rekja til klassískrar skilyrðingar, annarra til hermináms. Virk skilyrðing viðheldur einkennum. Manneskja getur þróað með sér ótta/fælni vegna atburðar sem kom fyrir það. Til dæmis ef manneskja datt niður af einhverju (high place) tengir öll high place (skilyrt áreiti) sem hann sér við sársaukann sem það fann fyrir við fallið (óskilyrt áreiti). Óttinn við high place er skilirt svar. ATH! Fólk þarf ekki endilega að hafa lent í slæmum atburði tengdum fælninni til þess að þróa með sér fælni heldur getur herminám (observational learning) orsakað fælni. Til dæmis manneskja sem verður vitni að bílslysi, eða sér í sjónvarpinu, getur þróað með sér fælni við bíla.

Answer 19

Til eru mismunandi kvíðaraskanir víðs vegar um heiminn (Culture-bound disorders) sem gefur í skyn að menningarlegir þættir hafi áhirf á þróun kvíðaraskana. Taijin Kyofushu: Röskun sem er aðeins í Japan, felur í sér ótta við að móðga aðra með lyktinni af sér (odour), fólkið roðnar, glápa á viðkomandi eða eru með óviðeigandi svipbrigði. Latah: Finnst í Austur-Asíu. Í raun ofnæmi fyrir skyndilegs ótta, oftast miðaldra konur, fara í “trans like state”. Einkennin eru grátur, skjálfi, hiti fyrir brjósti og getur liðið yfir fólk. Koro: Finnst í Suð-Austur Asíu. Ótti karlmanna við að limurinn hans dragist inn í kvið hans og drepi hann. Einnig kallað Genital Retraction Syndrome (GRS).

Answer 20

Útskýrð með líffræðilegu líkani Útskýrð með hugrænu líkani Útskýrð með atferlislíkani (víðáttufælni) Útskýrð með hugrænu líkani Útskýrð með atferlislíkani (víðáttufælni)

Answer 21

Framköllun ofsakvíða með því að trufla eðlilega öndun. Tilgáta um ofvirkt baráttu-flótta viðbragð (fight or flight responce). Tilraun var gerð þar sem truflað var öndun hjá fólki, það var látið ofanda. Fólk með kvíðaraskanir fóru strax að finna fyrir einkennum kvíðakasts, verki fyrir brjóstið, heldur að það sé að deyja, að missa vitið og heldur að þetta sé bara líkamlegt. Mögulega skilyrðing oföndunnar/andauðar (greinireiti) við kvíðakast. Átti að vera líkamleg kenning en funkerar einnig sem skilyrðingar kenning.

Answer 22

Það kemur áreiti, líkamleg einkenni koma fram (hraður hjartsláttur, þeim svimar, oföndun og vöðvaspenna), hugsanir vakna við líkamlegu breytingarnar (,,ég er að fá hjartaáfall” - ,,ég er að missa vitið” - ,,ég er að deyja”) og ýta kvíðakastinu af stað.

Answer 23

a) Manneskja fær kvíðakast í matvörubúð, hún forðast matvörubúðir, kvíðinn minnkar við forðunina þannig mannseskjan forðast matvörbúðir enn meira. (Neikvæð styrking, tíðnin; að forðast hækkar.) b) Manneskja fær nokkur kvíðaköst heima hjá sér, heimilið verður “savety signal”, óttinn við kvíðakast minnkar sem veldur því að manneskjan er meira heima hjá sér. (Neikvæð styrking, tíðnin; að vera heima hjá sér hækkar)

Answer 24

Kvartanir um líkamleg einkenni sem benda til undirliggjandi sjúkdóms án vefrænna skýringa og er ekki viljastýrð af sjúklingi. ATH! Ekki sama og heilsukvíði.

Answer 25

Ótti og kvíði vegna líkamlegra einkenna, áhyggjur af því að fá alvarlega sjúkdóma.

Answer 26

Mikill sársauki án vefrænna skýringa eða í ósamræmi við áverka eða sjúkdóm. Skilyrði að leita af vefrænum vanda áður en greint er manneskju með sársaukaröskun.

Answer 27

Skyndileg alvarleg taugafræðileg einkenni s.s. lömun, blinda eða skert snertiskyn. Fólk með hugbrigðaröskun sýna óeðlilega kærulaus viðbrögð við verkjunum (lack of concern) Í sumum tilfellum er ástandið sem einstaklingurinn kvartar um líffræðilega ómögulegt, til dæmis glove anaesthesia þar sem einstaklingur missir tilfinninguna í höndinni fyrir neðan úlnliðinn en við vitum að það er taugafræðilega ekki hægt því annars myndi verkurinn einnig vera í úlnliðinum og olnboganum. Annað tilfelli er blindni af sálrænum orsökum (psychogenic blindness) þar sem augun starfa eðlilega en einstaklingur sér þó ekki. Margir sem hafa þessa röskun höfðu áður lent í hræðilegum atburðum, til dæmis þeir sem komust lifandi frá killing fields í Kambodiu.

Answer 28

Niðurbrot á sjálfi, meðvitund eða minni. Sjaldgæft. Manneskja með hugrof missir tengingu við sjálfa sig. ATH! Ekki sama og geðrof, manneskja með geðrof missir tengingu við raunveruleikann ekki heldur það sama og hugröskun/taugaveiklun. Orsakir samanstanda af líffræðilegum- og sálfræðilegum “vulnerabilities”. Gengur í fjölskyldum. ATH! Það er misjafnt eftir manneskjum hversu vel þær finna fyrir innri starfsemi (internal sensations).

Answer 29

Alvarlegt minnisleysi í kjölfar streituvaldandi atburða (án þess að höfuðáverkar hafi áhrif).

Answer 30

Viðkomandi man ekki hver hann er, fer á flakk og byrjar nýtt líf.

Answer 31

Tveir eða fleiri persónuleikar í sama einstaklingnum. Sjalgæf þannig ekki er til almennilegt data um röskunina nema bara af nokkrum tilfellum, þekkingin byggir aðeins á anecdotal cases. Fólk getur breytt um hreyfimynstur, talanda og oft er ólík geta á milli persónuleika.

Answer 32

Algengastar, u.þ.b. 20% lífslíkur. Depurð (Depressive Disorders) Þunglyndi (Major Depression): Alvarleg depurð sem velur skertri virkni. Fólk sem hefur einkennin alla daga í a.m.k. 2 vikur. Þegar maður hefur einu sinni fengið þunglyndislotu þá hefur maður tilhneigingu til að fá aðra lotu aftur seinna; Líkurnar á að manneskja fái aftur þunglyndislotur eftir fyrstu lotuna eru 50%, líkurnar á að fá aldrei aftur eru 40% og líkurnar á að ná ekki bata af þunglyndinu eru 10%. Maður missir eiginleikann til að gleðjast eða njóta þess sem maður naut áður; tilfinningaleg flatneskja. Óyndi (Dysthymia): Langvarandi vægt þunglyndi, einstaklingur er búinn að vera með einkennin í 2 ár til að fá greiningu. Oflæti (Manic Episodes): Lotur sem einkennast af mikilli orku, miklu sjálfstrausti, eyrðarleysi og minnkaðri svefnþörf o.fl. Kallað Manía. Skilur oft eftir sig mikinn skaða, verður oft til þess að fólk verði lagt inn. Manía er mjög sjaldgæf og aðeins 1% af mannkyninu er með maníu, en manneskja sem fær einu sinni maníulotu hefur tilhneigð til að fá hana aftur. Geðhvörf / Geðhvarfasýki (Bipolar Disorder): Röskun þar sem þunglyndis- og oflætislotur skiptast á. Truflanir á matarlist og svefni, truflanir á hugrænum ferlum. Rannsóknir sýna að röskunin er erfðatengd (ásamt örðu). Líkurnar á að maður fái geðhvarfasýki eru minni en 1%, um 50% þeirra sem hafa geðhvarfasýki eiga foreldri, systkini eða ættingja með geðröskunina.

Answer 33

Tilfinningaleg einkenni Hugræn einkenni Hvatningar einkenni Líffræðileg einkenni

Answer 34

Manneskjan er leið, vonleysistilfinning, kvíði, eymd og getur ekki notið þess sem hún naut áður.

Answer 35

Neikvæðar hugsanir í garð sjálfs síns, heimisins og framtíðarinnar.

Answer 36

Missir áhuga, missir viljann/hvatninguna til að gera hluti og erfitt að byrja á einhverju.

Answer 37

Missir matarlyst, missir orku, erfitt með að sofa, bætir á sig eða grennist.

Answer 38

Boðefnaskipti og þunglyndi: Viðtakarnir fyrir norepinephrine og serotonin (boðefni sem gegna mikilvægum hlutverkum þegar kemur að heilasvæðum sem sjá um umbun og vellíðunartilfinningu) starfa ekki eðlilega hjá þeim sem eru þunglyndir, þannig að taugaboðefnin 2 ná ekki að binda sig við viðtaka annara taugafrumna. Talið er að mandlan og drekinn hafi áhrif á þá sem eru þunglyndir. Lyf sem virka best við viðtakavandamálinu eru lengi að virka (en virka þó sem styður kenninguna) sem gefur í skyn að það eru fleiri en bara líffræðilegir þættir sem orsaka þunglyndi. Einnig er meiri virkni í stúku (Thalamus), menn hafa einnig fundið frávik í virkni í framheilaberki, möndlu og undirstúku. Erfðir: Ef tvíbúri er með þunglyndi þá eru 67% líkur á að eineggjatvíburinn hans fái einnig þunglyndi en aðeins 15% líkur hjá tvíeggja tvíburum. Uppeldið skiptir einnig máli, börn sem alast upp hjá þunglyndu foreldri eru líklegri að þróa með sér þunglyndi þegar þau verða eldri.

Answer 39

Hugræn þrenning (Depressive Cognitive triad) (Aaron Beck): Neikvæður eignunarstíll (Depressive Attributional Pattern) (Aaron Beck): Lært hjálparleysi (Learned Helplessness) (Martin Seligman):

Answer 40

Neikvæðar hugsanir um sjálfan sig Neikvæðar hugsanir um reynslu sína Neikvæðar hugsanir um framtíðna. Þessar neikvæðu hugsanir poppa upp sjálfkrafa í meðvitund þeirra, þau ná ekki að bæla niður eða vísa hugsununum frá.

Answer 41

Að eigna sjálfum sér neikvæða atburði en umhverfinu jákvæða atburði. Beck telur að taka ekkert “kredit” fyrir árangur en að ásaka sjálfa sig um mistök hjálpi þunglyndu fólki að viðhalda lágu sjálfsáliti og trúi því að þeir séu einskis virði.

Answer 42

Þegar búist er við neikvæðum atburðum og engin trú á eigin getu til að bregðast við þeim eða koma í veg fyrir þá. Tilraun með hundana; í fyrri aðstæðum hjá hópi 1 var engin útkomuleið, og í seinni aðstæðum hjá sama hópi var útkomuleið en þeir flúðu ekki. Hópur 2 fékk útkomuleið í báðum aðstæðum og flúði í báðum.

Answer 43

Lewinsohn, Hoberman, Teri og Hantzinger töldu að þunglyndi orsakist vegna missis einhvers nákomins, missis einhvers sem veitti þeim gleði, vegna “punishing event” eða vegna mikillar lækkunar á jákvæðri styrkingu í lífi einstaklingsins. Þegar þunglyndi hefur myndast þá gerir einstaklingur minna úr því að leita í atburði eða eitthvað sem veitir þeim gleði, til dæmis áhugamál eða að hitta nána. Við það eykst þunglyndið. Hegðun þeirra veldur vanlíðan hjá öðrum sem verða þreytt á hegðun þeirra og verða jafnvel pirruð út í einstaklingin. Byrja að fjarlægjast einstaklinginn, þannig hann hefur minni stuðning. Við það eykst þunglyndið. Ófullnægjandi jálkvæð styrking (það sem kom í raun þunglyndinu af stað).

Answer 44

Freud talaði um raskanir tengdar kvíða sem neuroses. Taugaveiklunarkvíði (Neurotic Anxiety) Samkvæmt kenningu sálkönnunar varð taugaveiklunarkvíði til hjá einstaklingi ef hvatir frumsjálfsins verða svo sterkar að sjálfið (ego) missir stjórn á þeim. Karl Abraham og Sigmund Freud töldu að þunglyndi orsakaðist vegna missis einhvers nákomins eða höfnun í barnæsku, sem sagt myndu áföllin orsaka meiri “vulnerability” fyrir þunglyndi og þegar manneskjan byrjar að syrgja eða finnur fyrir reiði verður reiðin hluti af persónuleika manneskjunnar sem myndi ýta undir þunglyndi.

Answer 45

Tegund af geðrofsröskun. Þar sem einstaklingur missir tengslin við raunveruleikann, ekki algengur kvilli, ein erfiðasta röskunin til að kljást við. Fólk getur verið misveikt, röskunin kemur ekki í lotum eins og þunglyndi eða mania. Ekki er hægt að lækna sjúkdóminn en hægt er að halda honum niðri svo fólk geti átt góða tíma inn á milli. Manneskjan gerir sér ekki grein fyrir því að hún sé búin að ,,missa vitið”. Einkenni: Ranghugmyndir (Delusions) Ofskynjanir (Hallucinations) Óskipulögð hugsun (Disorders of cognition) Einangrun Truflun á tilfinningarlífi og hvatningu. Truflun á hegðun. Einkennin skiptast í: Jákvæð einkenni (of mikið af einhverju, plúshlaðið) Neikvæð einkenni (of lítið af einhverju, mínushlaðið)

Answer 46

Brostin raunveruleikatengsl, einstaklingurinn áttar sig ekki á því hvað sé raunverulegt og hvað ekki.

Answer 47

Algengt að heyra raddir, oft margar raddir í einu, raddirnar eru að lýsa hegðun manneskjunnar, raddirnar tengjast ranghugmyndunum; til dæmis eru raddirnar að segja eitthvað tengt ranghugmyndum einstaklingsins.

Answer 48

Einstaklingurinn á erfitt með að halda þræði í hugsunum sínum, nær ekki að flokka þær né skynjanirnar sem koma inn. Á einnig erfitt með tal.

Answer 49

Einstaklingurinn einangrar sig til að finna fyrir meira öryggi (fólk heldur oft að það séu einhverjir á eftir þeim eða að aðrir séu hættulegir).

Answer 50

Ranghugmyndir, ofskynjanir, óskipulögð hugsun og tal.

Answer 51

Skert tilfinningatjáning, skert áhugahvöt og skert tal.

Answer 52

Afturför (Regression) Líffræðilegar orsakir (eru ráðandi í dag)

Answer 53

Samkvæmt Freud er Geðklofi afturför einstaklings til fyrra og öruggara ævistigs vegna kvíða.

Answer 54

Erfðir: Ef manneskja á eineggja tvíbura með geðröskun eru 48% líkur á að hún fái geðklofa. Ef bæði foreldrin eru með geðklofa eru 46% líkur á að barnið fái hann líka en ef aðeins annað foreldrið er með þá eru 13% líkur. Ef manneskja á tvíeggja tvíbura með geðklofa þá eru 17% líkur á að hún fái líka geðklofa. Ef manneskja á systkini með geðklofa þá eru 10% líkur. Rýrnun heilavefs: MRI sýna að manneskja með geðklofa hefur stærra heilahólf heldur en manneskja sem er ekki með röskunina. MRI rannsóknir sýna einnig að rýrnun heilavefs, tap á taugafrumum í heilaberki eða randerfinu (dreki, mandla), ásamt stækkuðum ventricles (holrúm sem geyma miðkerfisvökva; cerebral fluid). ATH! Í kafla 4, um heilann, var minnst á að stúkan í fólki með geðklofa er ekki eins og í heilbrigðu fólki, skynjun sem er send frá stúkunni veldur ruglandi skynjunarviðbrögðum og ofskynjunum. Dópamín tilgátan (Dopamine Hypothesis): Einkenni Geðklofa, sérstaklega jákvæð einkenni, koma fram vegna ofvirkni dópamín kerfisins í heilastöðvum sem tengjast tjáningu tilfinninga, áhugahvöt og hurgrænni virkni. Það sem styður við kenninguna er að fólk sem neytir amfetamíns getur fengið geðklofaeinkenni og amfetamín eykur framleiðslu dópamíns. Galli við tilgátuna er að lyfin sem blokka dópamínvirknina virka of hægt sem þýðir að það sé sennilega eitthvað annað sem hefur líka áhrif.

Answer 55

Tíðni geðklofa er hæst meðal fólks með litla menntun og litlar tekjur. Þetta hefur verið útskýrt með tvennum hætti: Félags-orsaka tilgátan (Social Causation Hypothesis): Há tíðni geðklofa í þessum hópi er vegna þess að fátækt fylgir meiri streita. Niðurfærslutilgátan (Social Drift Hypothesis): Þegar fólk fær geðklofa skerðist persónuleg og atvinnutengd virkni þess sem veldur því að samfélagsleg staða þess versnar, fátækt eykst og búseta í fátækum borgarhverfum verður líklegri. Tíðni geðklofa er hins vegar svipuð um allan heiminn sem bendir til þess að röskunin sé ekki menningartengd.

Answer 56

Langvarandi mynstur neikvæðrar og skaðlegrar hegðunar sem valda erfiðleikum í samskiptum við aðra eða hamla virkni einstaklings í samfélaginu. Mest rannsakaðar af þeim röskunum sem eru til. Andfélagsleg Persónuröskun (Antisocial Personality Disorder) Jaðarpersónuleikaröskun (Borderline Personality Disorder) Histrionic Personality Disorder Narcissistic Personality Disorder

Answer 57

Mest rannsökuð af þeim, þeir sem hafa röskunina eru kallaðir sækópatar, rannsóknir sýna að þeir sýni minni örvun við þjáningar annarra, tengist því að alast upp við ákveðnar aðstæður. Þeir leita sífellt í eitthvað sem fullnægir þeim (impulsive need of gradification), oft mjög stjórnandi (Manipulative) og vantar samkennd með öðrum.

Answer 58

Mynstur af neikvæðri og skaðlegri hegðun, margir eiga sögu um vanrækslu í barnæsku, skerðing á tilfinningastjórnun. Mynsur óstöðugleika sjálfsmyndar, samskipta og tilfinninga milli einstaklinga og lýsa oft til skiptis öfgar ást og hatur gagnvart sömu persónu; mikil tíðni sjálfsvígshegðunar. Einkennist sem sagt af persónulegu ójafnvægi.

Answer 59

Mikil og dramatísk tilfinningaleg dramatísk viðbrögð, leita mikið í athygli annarra, oft kynferðislega ögrandi, áberandi og áhrifamikill (Impressional), ekki í sambandi við neikvæðar tilfinningar.

Answer 60

Stöðug þörf fyrir aðdáun frá öðrum, stolt sjálfsmynd, næmur fyrir mati annarra á sér, skortur á samkennd og fer mikið fyrir þeim.

Answer 61

Mjög margar geðraskanir og þroskaraskanir koma fram í barnæsku. Bókin nefnir einungis tvær: ADHD (Attention Deficity Hyperactivity Disorder) Einhverfurófsröskun (Autism Spectrum Disorder)

Answer 62

Athyglisbrestur, hvatvísi, hreyfiofvirkni. Um 5% tíðni, algengara hjá drengjum en stúlkum. Strákar með ADHD eru oft ofbeldisfullari heldur en stelpur með ADHD. Stelpur með ADHD eru aðallega með athyglisbrest (ekkert annað eins og strákarnir).

Answer 63

Skert félagsleg samskipti. Þröng og endurtekin mynstur hegðunar og áhuga. Um 1% tíðni, algengara hjá drengjum. Börn með einhverfu sýna meðal annars skerta færni á prófum sem kanna kenningu um hugann (Theory of mind); til dæmis eru tvær stelpur að leika sér Sally setur boltann í körfuna og fer fram, en á meðan setur Anne boltann í kassann, hvar ætti Sally að leita þegar hún kæmi til baka. Flest börn með einhverfu myndu segja að leita í körfunnu, þau átta sig ekki á því að það sem þau vita, veit Sally/aðrir ekki.

Answer 64

Bæði einhverfa og ADHD eru taldar meðfæddar raskanir. Erfðaþáttur er sterkur í báðum kvillum. Einnig frávik í heilaþroska. Í ADHD virðist framheili þroskast hægar, færri frumur og færri tengingar. Í einhverfu virðist heilavöxtur vera hraðari (á ákveðnum aldri), heili barna með einhverfu er stærri en hjá meðalbarni. Einnig frávik í virkni ýmissa heilastöðva.

Kafli 17 Flashcards

(88 cards)