Kleine herkauwers Flashcards
(66 cards)
1
Q
Vergelijk houden schapen met houden runderen
A
- Schapen grazen korter dan rundvee -> men kan ze houden op grote opp met weinig grasgroei (nt geschikt voor Ru) zoals bergachtige gebieden, droge vlakke gebieden
- Melkschapen kunnen gehouden w waar melkkoeien nt gehouden kunnen w owv vegetatieve of geografische factoren. Bij betere vegetatie ook vleesschapen
2
Q
bespreek ‘doeleinden’ schap
A
- Lamsvlees: seizoensproductie
- Wolproductie: nt lonend, is eerder bijproduct vleesproductie. Jaar: 5 kg/ooi
- Melkproductie: zeldzaam, soms ambachtelijke productie. Melken na spenen kan tot 500 kg melk opleveren
- Natuurbeheer: sobere rassen om ze van uitsterven te behoeden. Begrazen v dijken: onstaan stevige grasmat zonder dijken te beschadigen door gewicht
3
Q
bespreek scheerziekte
A
- wat: torsie darmpakket met afklemmen vd BV en afsterven gedeelte darmen
- > gevolgen: toxinemie -> sterfte
- vaak in combinatie met penstympanie
- sympt: progressieve pijn, afzonderen v kudde (! zeer ontwikkeld kuddeinstinct), veel liggen, nt eten, kreunen, donkere slijmvliezen, snelle pols, tympanie
- preventie: nt over rug draaien bij scheren, darm- en maaginhoud verkleinen voor het scheren dmv 24u ervoor te vasten of op schrale weide te zetten
4
Q
penstympanie
A
ophoping gassen in pens
5
Q
bespreek verwentelen bij schapen
A
- wat: op rug of zij liggen en nt meer zelfstandig recht geraken
- > gevolgen: verhinderde spijsvertering en uitlaten gassen (boeren) en dus tympanie -> druk op longen
- oorzaak: ?, ectoparasieten (jeuk)
- minder bij regenweer en bij geschoren schapen
- preventie: ectoparasieten bestrijden, scheren, aanbrengen v schuurmogelijkheden
6
Q
hoe komt het dat verwentelen minder voorkomt bij geschoren schapen?
A
- verwentelen: op rug of zij liggen en nt meer zelfstandig recht geraken
- nt geschoren = dikke wolvacht: is verend -> schaap op zn rug kan zich moeilijk afduwen om weer recht te geraken
7
Q
bespreek preventiemanieren schapenziektes
A
- algemeen goed bedrijfsmanagement
- strategische ontwormingsprogramma’s/ omweidingsprogramma’s (Faciola hepatica, haemonchus, nematodirus (rondworm))
- efficiente vaccinatiepolitiek (enerotoxemie)
- regelmatige klauwverzorging (rotkreupel)
- preventieve behandeling ectoparasieten (myiasis)
8
Q
wat zijn maatregelen bij uierontsteking schaap?
A
- ooi isoleren
- algemene behandeling Ab
- lammeren bijvoederen
! altijd controleren v uiers voor het dekken en eventuele knobbels en verhardingen verwijderen
9
Q
geef mogelijke oorzaken uierontsteking ooi
A
- acute mastitis: vnl door:
- > Staphylococcus aureus
- > Pasteurella haemolytica
- meestal snel na geboorte door:
- > vuile bodembedekking bij aflammeren
- > tepelbeschadigingen
- > via zuigen (Pasteurella haemolytica is normaal aanwezig in neus en keel lammeren)
- Chronische mastitis door:
- > minder agressieve kiemen
- > besmetting na het spenen
- > blijvende veranderingen uierweefsel na acute mastitis
10
Q
geef symptomen uierontsteking ooi
A
- mastitis: 1 sterke zwelling 2 roodheid 3 ooi algemeen ziek 4 lammeren z hongerig - chronische mastitis: verminderde melkproductie
11
Q
wat is blauwuier?
A
- Een uit de hand gelopen mastitis vd ooi
- zo ver dat zelfs weefselnecrose plaatsvindt
- merendeel ooien sterft snel als het nt behandeld w
12
Q
geef symptomen enterotoxemie schaap
A
- hyperacute sterfte (na 1 a 2u al)
- autopsiie: vloeibare hemorragische darminhoud
13
Q
wat is en geef oorzaak enterotoxemie schaap
A
= ‘het bloed’: aantasting v bloedvatwanden waardoor vloeibare hemorragische darminhoud verkrijgen
- oorzaak: Clostridium perfringens die kans krijgt zich te veel te vermenigvuldigen
- vnl bij jonge, snelgroeiende lammeren
14
Q
wat is clostridium perfringens
A
- bodembacterie
- sporen ervan bevinden zich in darm gezonde schapen
15
Q
hoe komt het dat, ondanks dat het in de darm v gezonde schapen voorkomt, Clostridium perfringens enterotoxemie kan veroorzaken?
A
- Door gewijzigd milieu in darmen ontluiken de sporen -> vermenigvuldiging vd bacterie -> productie toxines: deze tasten de bloedvatwanden aan
- gewijzigd milieu: wijziging pH bij weelderige voeding: jong gras, overmaat krachtvoeder
16
Q
bespreek behandeling enterotoxemie schaap
A
- altijd te laat (sympt is letterlijk hyperacute sterfte, dier bloed leeg)
17
Q
bespreek preventie enterotoxemie schaap
A
- vaccineren
- Als 1tje het heeft gehad: - eventueel: rest kudde overplaatsen naar schrale weide (schraal = gn overdaad aan voedsel -> pH blijft ongeveer hetzelfde -> sporen Clostridium perfringens kunnen nt ontluiken en vervolgens vermenigvuldigen)
18
Q
geef vaccinatieschema tegen enterotoxemie bij schapen
A
- 1x/jaar
- 1e x op dag 0 -> 2e x 4-6w later herhalen
- ooien: boostervaccinatie: tijdens dracht vaccineren zodat hoge concentratie antistoffen in colostrum -> lammeren blijven tot 2 maanden beschermd
- product: gecommercialiseerde vaccins: deze z multivalent: bevatten meerdere Clostridia-species en toxines
19
Q
wat is incubatietijd bij blauwtong?
A
4-12 dagen
20
Q
geef symptomen blauwtong
A
- het komt voor bij Ru en KRu, maar vnl bij schapen zijn symptomen te zien
- incubatietijd: 4-12 d
- 1ste week: hoge koorts, tachypnee, oedeemkop, hyperemie (overmatig bebloed) mucosa, erosies lippen en muil, speekselen, soms cyanose tong
- 2e week: zwelling kroonrand, kreupelheid, abortus
- 3e week: herstel of sterfte (tot 20% sterft eraan)
21
Q
bespreek behandeling blauwtong
A
- zachte voeding
- NSAID’s
- evt Ab
22
Q
bespreek preventie blauwtong
A
- aangifteplichtige ziekte
- insectenwerende behandeling, vaccinatie (verplicht voor alle geregistreerde schapen!)
23
Q
bespreek diagnose blauwtong
A
serologie
24
Q
wat is incubatietijd?
A
tijd die verstrijkt tussen de besmetting en de eerste klinische symptomen vd ziekte
25
bespreek oorzaak blauwtong
- Reovirus: een familie v virussen
- vermeerdert in (3):
1. lymfocyten
2. endotheelcellen
3. macrofagen
- overgedragen door muggen (spec: Cullicoides (= knutten, stekende muggen))
26
tachypnee
versneld ademhalen
27
bespreek behandeling infectieuze kerato-conjunctivitis
- lokaal via zalf
- evt langwerkende Ab
- geneest ook spontaan zonder blijvende letsels
- wel vaak recidieven
28
wat is infectieuze kerato-conjunctivitis en geef symptomen
= 'zere oogjes', acute koppelziekte veroorzaakt door Mycoplasma conjunctivae
- eerst ontsteking bindvlies (conjunctivum): rood, zwelling, tranenvloei, lichtschuwheid
- dan aantasting hoornvlies ( cornea): vertroebeling, ontstaan zweren
29
wat is een koppelziekte
= als 1 het heeft, moet iedereen gelijktijdig behandeld w
| - bvb infectieuze (!) kerato-conjunctivitis
30
wat is ectyma bij schapen?
= 'zere bekjes', een pokkenvirus
| - besmettelijke korsten rond bek
31
geef symptomen ectyma bij schapen
- besmettelijke blaasjes en korstvorming rond bek
| - kan ook rond kroonrand -> kreupelheid (strawberry footrot)
32
wat is strawberry footrot
- ectyma zich uit via blaasjes en korstvorming rond de kroonrand en zo leidt tot kreupelheid
(normaal blaasjes rond bek)
33
beschrijf behandeling ectyma
- geneest vanzelf na enkele weken
- in koppel: kan maanden persisteren
- > evt Ab
34
bespreek ectyma doorgave
- zoonose -> pijnlijk en langdurig bij mens
- via zuigende lammeren overgaan op uiers
- in een koppel
35
bespreek behandeling zwoegerziekte
geen
36
bespreek bestrijding zwoegerziekte
- serologische screening
| - dragers nt laten verder leven
37
bespreek symptomen visna-vorm v zwoegerziekte
- progressieve aandoening: -> na 1-2 jaar: iets bemoeilijkte ademhaling
- > deze blijft verergeren
- vermageren
38
geef 2 vormen zwoegerziekte
1. Visna-vorm = longvorm
| 2. Maedi-vorm = zenuwvorm
39
bespreek symptomen maedi-vorm v zwoegerziekte
1. bemoeilijkte gang
2. dwangbewegingen
3. krampen
4. verlammingen
40
bespreek alle mogelijke symptomen v zwoegerziekte
- Visna-vorm (longvorm):
-> progressief moeilijker ademhalen vanaf 1-2 jaar na besmetting
-> vermageren
- Maedivorm (zenuwvorm):
-> verlammingen
-> krampen
-> dwangbewegingen
-> bemoeilijkte gang
- Induratieve mastitis:
-> als virus in uier komt ontstaat vleesuier (meer weefsel in uier)
-> minder melkproductie
-> meer lammersterfte en lager speengewicht
=> economische schade
41
wat is zwoegerziekte
= 'maedi-visna'
| - heeft 2 vormen met iedere vorm met specifieke symptomen
42
geef oorzaak zwoegerziekte
- Lenti-virus
- besmetting is levenslang (-> bestrijding: doden v dragers)
owv vorming v nt-protectieven antistoffen
- verspreiding via direct contact via uitgeademde lucht, melk, speeksel, urine
43
bespreek symptomen wolfschurft
- weinig in zomer, vnl in herfst en winter
- begint met vochtige plekjes, daarna korstvorming en woluitval
- heel ernstig: wegkwijnen -> sterfte
! asymptomatische dragers komen ook voor
44
bespreek behandeling wolschurft
- Ectoparasitica
| - Endectociden: middel tegen endo- en ectoparasieten
45
wat is wolschurft en geef oorzaak
- zeer besmettelijke ziekte
- veroorzaakt door Psoroptes ovis = mijt
- deze voedt zich met afscheidingsproducten huidklieren (talg) -> beschadigt de huid nt, maar wel korstvorming en exsudatiereactie (vocht-afgifte bij ontsteking)
46
hoe verspreidt wolschurft zich
-via direct en indirect contact (via borstel oid)
| ! heel besmettelijk
47
bespreek preventie myiasis
1. diarree voorkomen
2. scheren ooien voor het lammeren
3. preventie ectoparasieten
4. 1x/dag controleren bij warm + vochtig weer
5. Preventieve bestrijdingsmiddelen
48
hoe voorkom je diarree en indirect myiasis?
- strategisch ontwormen
- gn plotse voederwijzigingen
- goed beweidingsprogramma
49
wrm is scheren ooien voor het lammerren een goede manier van preventie myiasis?
- scheren ooien voor het lammeren geeft dunnere wol in het voorjaar -> geeft lagere vochtigheidsgraad in wol -> minder aantrekkelijk voor vliegen om eitjes in te leggen
50
wrm is preventie ectoparasieten zo belangrijk om myiasis te voorkomen?
- ectoparasieten zoals luizen en schurft zorgen voor jeuk -> schuren -> verwondingen = heel aantrekkelijk voor vliegen
51
beschrijf het gebruik v preventieve bestrijdingsmiddelen voor preventie myiasis
- belangrijk: goed contact met huid
- dompelen of rugspuit met voldoende hoge druk
- vanaf april-mei (wanneer het warmer en vochtiger wordt en dus kans op myiase vergroot is)
- regelmatig herhalen
- wrm: gebruik v endectociden voorkomen aandoeningen die het dier zouden verzwakken (diarree door wormen, wolschurft...) en zo vatbaarder zouden maken voor myiasis
52
bespreek behandeling myiasis
- scheren
- wassen met insecticide
- in erge gevallen: Ab, heel erg: euthanasie
53
bespreek oorzaak myiasis
- Groene vleesvlieg: w aangetrokken door vochtig milieu in wol en bepaalde geuren (huidinfecties, zweten, wondvocht, diarree) -> volwassen vliegt legt eieren in vacht -> larven komen uit -> vallen op bodem en verpoppen tot vlieg of overleven de winter OF vreten zich in de huid -> vochtafscheiding ontstaat (ontstekingsreactie) en donkerverkleuring v wol die loskomt
- meeste problemen in zomer want vliegen zijn bezig v april tot eind oktober (deel lente, zomer en herfst)
- vnl op schouders en achterhand, kan overal!
54
geef symptomen myasis
- erge jeuk
- erge pijn
- onrust
- nt eten
- vermageren
- snelle sterfte bij warm weer (oa door sepsis)
55
bespreek klauwverzorging schapen/geiten
- regelmatig! -> voorkomen rotkreupel
- wand en zool op gelijke hoogte zetten
- overtollige en losse hoorn wegsnijden
- holtes verwijderen (ideale plek voor bacterien)
56
wat is rotkreupel schaap /geiten wanneer komt het vnl voor?
= contagieuze digitale epidermatitis
= chronische ontsteking v epidermis v tussenlauwhuid
-> leidt tot ondermijning hoorn in balgebied
- vnl in lente (maart - juni) en winter (november - febr want dan in stal (vol bact))
57
Geef oorzaken rotkreupel schaap/geit
1. Dichelobacter nodosus: noodzakelijke veroorzakende kiem
- obligaat parasitair
- ANAEROOB (holle gaatjes in klauw, stal)
- produceert proteolytische enzymes (afbraak proteinen aka waaruit cellen klauw bestaan)
2. Fusobacterium necrophorum: aanwezig in elke schapenkolonie.
- is destructief wanneer in combi met voorgaande en verminderde weerstand
- doet epitheelcellen afsterven
58
etiologie
leer vd oorzaken
59
geef symptomen rotkreupel schaap/geit
- kreupel -> op knieen grazen
- specifieke geur uit klauwen
- vochtige tussenklauwspleet
- losse hoorn en kloven in balgebied
- overmatige hoorngroei met omslaan wandhoorn
60
geef behandeling rotkreupel schaap/geit
- regelmatige klauwbehandeling!
- lokaal: Abspray
- curatieve vaccinatie (Footvax)
- erg geval: algemene Abtherapie
- groot bedrijf: ontsmettend voetbad
- > dieren die nt/slecht reageren op behandeling: nt verder laten leven
61
Welke ziekten zijn erg gelijkend tussen geiten en schapen?
- rotkreupel
- ectyma
- infectieuze kerato-conjunctivitis
- enterotoxemie
62
wat is caprine arthritis en ecephalitis?
= CAE
| - geitenvariant vh zwoegerziektevirus
63
geef bestrijding CAE geit
- serologische screening
| - dragers nt laten verder leven
64
geef behandeling CAE
geen
65
bespreek verspreiding CAE
- verspreiding via direct contact via uitgeademde lucht, melk, speeksel, urine
66
bespreek symptomen CAE
- algemeen: nt goed doen, stilletjes wegteren
- chronische (interstitiele) pneumonie -> meestal geen symptomen
- Induratieve mastitis: 'vleesuier' -> verminderde melkproductie -> sterfte lammeren en lager gewicht lammeren -> economische schade
- chronische arthritis
