Komórki glejowe i nerwowe Flashcards
(107 cards)
1
Q
Do czego służy i jak przebiega transport aksonalny szybki?
A
Szybkość to ok. około: 20 30 cm na dobę. Jest dwukierunkowy. Dzieli się na dwa rodzaje:
- aksonalny (od ciała komórki nerwowej do zakończenia aksonu) - transportuje białka funkcjonalne i mitochondria (kinezyna).
- wsteczny: zużyte białka i przekaźniki oraz czynniki wzrostu (dyneina) Mitochondria wracają do ciała komórki jak zużyte baterie - żeby się naładować
2
Q
Czym charakteryzują się neurony projekcyjne?
A
Mają długie aksony i przekazują na długie odległości (np. z mózgu do rdzenia kręgowego albo z jednej półkuli do drugiej)
3
Q
Inna nazwa neuronów projekcyjnych to:
A
Golgiego I
4
Q
Na ile szacowana jest liczba komórek nerwowych?
A
Najczęściej na 100 miliardów
5
Q
Czego jest więcej: komórek nerwowych czy glejowych?
A
Komórek glejowych, ok. 10-50 razy więcej
6
Q
Wzdłuż czego odbywa się transport aksonalny szybki?
A
Wzdłuż mikrotubul
7
Q
Jaka choroba powstaje za sprawą uszkodzenia komórek glejowych, a nie nerwowych?
A
Encefalopatia wątrobowa
8
Q
Co jest przyczyną encefalopatii wątrobowej?
A
Zwiększony poziom amoniaku we krwi powoduje zwiększony poziom amoniaku w mózgu. Tylko astrocyty i oligodendrocyty potrafią usuwać amoniak. W skutek zaburzeń przemian energetycznych maleje ich zdolność do metabolizowania amoniaku oraz ich nieprawidłowej pracy.
9
Q
Czym jest neurogeneza?
A
Tworzenie się nowych neuronów
9
Q
Czym jest apoptoza?
A
Zaprogramowane obumieranie nueoronów.
10
Q
Jakie są funkcje mikrogleju?
A
Apoptoza, czyli zaprogramowane usuwanie nadmiarowych komórek nerwowych oraz oczyszczanie układu nerwowego poprzez usuwanie grzybów, wirusów, substancji mogących powodować nieprawidłowe działanie układu nerwowego.
11
Q
Czym jest refrakcja absolutna?
A
Krótki okres czasu, w którym neuron jest całkowicie niepobudliwy. To część okresu repolaryzacji, następującej po wystąpieniu potencjału czynnościowego.
12
Q
EPSP to inaczej?
A
Pobudzający potencjał postsynaptyczny
13
Q
Okres, w którym nie ma żadnej możliwości pobudzenia neuronu nazywamy…?
A
Refrakcją absolutną
14
Q
Ile wynosi potencjał spoczynkowy?
A
Około - 70 mv
15
Q
Jeśli wartość potencjału błonowego komórki wynosi -75 mv to mamy do czynienia z….?
A
Hiperpolaryzacją
16
Q
Co odróżnia komórki glejowe od komórek nerwowych?
A
Brak możliwości generowania impulsów nerwowych.
17
Q
Czym są komórki nerwowe?
A
Komórki nerwowe to komórki, które występują w układzie nerwowym, są zdolne do generowania impulsów nerwowych, otrzymują i przekazują informacje innym komórkom nerwowym.
18
Q
Czym są komórki glejowe?
A
Komórki glejowe to komórki, które występują w układzie nerwowym, nie są zdolne do generowania impulsów nerwowych, ale pełnią szereg innych funkcji, bez których nie jest możliwa prawidłowa funkcja układu nerwowego.
19
Q
Czym jest doktryna neuronalna?
A
Doktryna neuronalna to podstawowe założenie naszej wiedzy o układzie nerwowym. Mówi, że komórki nerwowe generują impulsy i przekazują informacje między sobą. Gdy pracują, zużywają więcej tlenu, glukozy i częściej przepływa przez nie krew → wtedy realizują funkcje psychiczne
20
Q
Kto i w jaki sposób odkrył, że komórki nerwowe są osobnymi komórkami w układzie nerwowym?
A
Santiago Ramón y Cajal stosując metodę Golgiego tzw. czarną reakcję, dzięki której zobaczył malutkie odstępy między komórkami. Metoda Golgiego przypomina wywoływanie i utrwalanie zdjęć w dawnych technikach szlachetnych:
– moczenie preparatu (z tkanką nerwową) przez 2 dni w formalinie i chromianie potasu, potem przez 2 dni w azotanie srebra
– na niektórych błonach komórki chromian srebra ulega krystalizacji i powoduje zabarwienie na czarno.
Oglądając wtedy komórki nerwowe pod mikroskopem, widać, czy te komórki są oddzielne. Cajal zobaczył malutkie odstępy między komórkami.
21
Q
Gdzie znajduje się najwięcej komórek w układzie nerwowym?
A
Najwięcej komórek nerwowych znajduje się w móżdżku
22
Q
Co odróżnia budowę komórki nerwowej od budowy innych komórek?
A
Obecność wypustek - aksonów i dendrytów
23
Q
Czym jest akson?
A
Akson (neuryt) to najdłuższe włókno w komórce nerwowej. Akson jest niezwykle ważny, bo w nim powstaje potencjał czynnościowy i przemieszcza się od początku aksonu czyli od ciała komórki nerwowej aż do zakończenia aksonu.
24
Gdzie zaczyna być generowany potencjał czynnościowy?
Na zgrubieniu u początku aksonu, nazywanym wzgórkiem aksonalnym
25
Czym są dendryty i do czego służą?
Rozgałęziające się wypustki, zwężające ku końcowi, stanowiące przedłużenie komórki nerwowej. Jest ich zawsze znacznie więcej niż aksonów. Neurony mogą mieć dziesiątki, setki dendrytów. Dendryty przekazują pobudzenie do ciała komórek od innych komórek (ale to nie jest potencjał czynnościowy tylko informacja!). Dzieje się to za pomocą receptorów synaptycznych na powierzchni dendrytu.
26
Czym jest komórka presynaptyczna?
Neuron nadawczy, ma przekazać jakąś informację.
27
W jaki sposób mitochondria w neuronach wytwarzają energię?
ATP (kwas adezynotrifosforowy) jest przekształcany w ADP (kwas adezynodifosforowy) i anion fosforowy, podczas tego przekształcenia wydziela się energia, dzięki rozpadowi wysokoenergetycznych wiązań
28
Gdzie się znajduje i do czego służy siateczka śródplazmatyczna?
Siateczka śródplazmatyczna mieści się w somie neuronu. Może być gładka albo ziarnista. Służy do syntezy i transportu białek po komórce.
29
Gdzie się znajdują ziarnistości Nissla?
To zgrubienia na siateczce śródplazmatycznej,
30
Gdzie znajduje się chromatyna?
W jądrze komórkowym w somie neuronu
31
Z czego zbudowana jest błona neuronu?
Z podwójnej warstwy lipidowej
32
Jakie konstrukcje białkowe znajdują się w błonie neuronu?
receptory i kanały
33
Co i w jaki sposób przenika przez błonę neuronu?
Przez warstwę błony przenikają swobodnie tylko niektóre substancje (np. woda, tlen, dwutlenek węgla), jony przenikają przez kanały, a inne substancje są blokowane.
34
Czym jest BDNF?
Czynnik wzrostowy pochodzenia mózgowego
35
Jakie rodzaje białek tworzą cytoszkielet aksonu?
Neurofilamenty, mikrotubule i mikrofilamenty
36
Czym są neurofilamenty?
Jeden z rodzajów białek tworzących cytoszkielet aksonu. Postać = skręcone liny z rozgałęzieniami.
37
Na czym polega wolny transport aksonalny?
Wolny transport aksonalny trwa około: 1 mm na dobę i związany jest z rozbudowywaniem aksonu.
38
Czym są mikrotubule?
Jeden z rodzajów białek tworzących cytoszkielet aksonu. Ma postać włóknistej rurkowatej struktury zbudowanej z tubuliny.
39
Czym są mikrofilamenty?
Jeden z rodzajów białek tworzących cytoszkielet aksonu. Cienkie i krótkie włókna, ważne szczególnie w zakończeniu, utrzymują konstrukcje nazywane pęcherzykami, w których umieszczone są neuroprzekaźniki
40
Jaka jest inna nazwa interneuronów?
Golgi II
41
Czym charakteryzują się interneurony?
mają krótkie aksony, komunikują inne neurony między sobą przenoszą informacje na małe odległości
42
Jak dzielimy neurony ze względu na długość aksonów?
Neurony typu Golgi I (projekcyjne) i neurony typu Golgi II (Interneurony)
43
Jak dzielimy neurony pod względem funkcjonalnym?
Czuciowe, wewnętrzne i ruchowe
44
Czym zajmują się neurony czuciowe?
To neurony aferentne ⇒ przewodzą informacje do struktury (np. z rdzenia kręgowego do mózgu)
45
Czym zajmują się neurony wewnętrzne?
przewodzą informację lokalnie, po jakiejś strukturze
46
Czym zajmują się neurony ruchowe?
To neurony eferentne. przekazują informację od jakiejś struktury (np. z rdzenia kręgowego do efektora czyli mięśnia i np. wywołuje jakieś działanie)
47
Jakie są rodzaje neuronów pod względem budowy?
- piramidowe, znajdują się w korze mózgowej
- Purkiniego, w korze móżdżku
- gwiaździste w korze mózgowej
- wrzecioniowate też w korze mózgowej
- koszyczkowe leżące w korze mózgowej i móżdżku
48
Jak działa neuronowa sieć konwergencyjna?
Scalanie, integrowanie z wielu komórek nerwowych do jednej komórki nerwowej. Pozwala na integrację informacji z wielu komórek presynaptycznych.
49
Jak działa neuronowa sieć dywergencyjna?
To taki zbiór neuronów w ramach sieci neuronowej, gdzie informacja (pobudzenie, hamowanie) jest rozpraszana z jednej komórki nerwowej na wiele komórek. Aktywność jednej komórki może się rozprzestrzeniać na wyższych poziomach sieci neuronowej
50
Jakie mamy grupy komórek glejowych?
Makroglej, mikroglej i komórki nabłonkowe
51
Jakie mamy przykładowe rodzaje makrogleju?
- astrocyty (komórki gwiaździste)
- oligodendrocyty (komórki skąpowypustkowe)
- komórki Schwanna (obwodowy układ nerwowy)
- inne np. komórki Bergmana (móżdżek), glej Mullera (siatkówka), komórki osłonkowe komórek opuszki węchowej
52
Jakie są funkcje astrocytów?
Współtworzą barierę krew-mózg
owijają się wokół zakończeń synaptycznych,
wychwytują nadmiar jonów K+ (aby nie nastąpiła depolaryzacja sąsiednich komórek) lub Cl-
Mogą za pomocą połączeń sieciowych wysyłać nadmiar K+ na dalekie odległości
Metabolizowanie przekaźników Gaba i Glu
53
Czym jest glejoprzekaźnictwo?
Zdolnością astrocytów do przekazywania jonów na dalekie odległości dzięki połączeniom sieciowym
54
Czym jest astroglejoza?
Reakcja komórek astrogleju na uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Pojawia się w przebiegu różnych zmian mózgu (np. infekcyjnych, genetycznych, chemicznych) i w przebiegu różnych chorób neurologicznych np. Alzheimera, encefalopatii wątrobowej, stwardnienia rozsianego.
55
Jakie są mechanizmy astroglejozy?
- hipertrofii - powiększanie się komórek astrogleju
| - hiperplazji - namnażanie się komórek astrogleju
56
Jakie są plusy astroglejozy?
- przywracanie homeostazy czyli równowagi chemicznej w mózgu
| - dostarczanie czynników troficznych czyli substancji stymulujących neurony do wzrostu
57
Jakie są minusy astroglejozy?
- hamują wzrost neurytów → bo zabierają przestrzeń
| - pęcznienie powoduje wzrost ciśnienia śródczaszkowego i niekontrolowane wydzielanie Glu
58
Czym jest bariera krew-mózg?
Fizyczna bariera, służąca ochronie komórek nerwowych, utworzona przez warstwę nabłonka wyścielającego światło naczyń, które stykają się tzw. złączami ścisłymi i uniemożliwiają dyfuzję makrocząsteczek (czyli ich wnikania do komórek nerwowych niektronolowanego).
Zapobiega ona wnikaniu do neuronów różnych substancji (negatywnych ale też pozytywnych)
Zbudowana jest z perikarionów astrocytów i ich wypustek.
59
Jakie substancje mogą przenikać barierę krew-mózg w sposób pasywny?
tlen, dwutelenek węgla, pewne substancje rozpuszczalne w tłuszczach.
60
Do czego służą oligodendrocyty?
Tworzą mielinę aksonów w ośrodkowym układzie nerwowym (czyli przede wszystkim w rdzeniu kręgowym i mózgu).
61
Do czego służą komórki Schwanna?
Tworzą osłonę mielinową w obwodowym układzie nerwowym.
62
Jakie są funkcje gleju promienistego?
Decyduje o kierunku migracji (przemieszczania się) neuronów, dendrytów
i aksonów w czasie rozwoju zarodkowego.
63
Gdzie można znaleźć glej promienisty po zakończeniu rozwoju układu nerwowego?
Po zakończeniu rozwoju układu nerwowego glej
promienisty zanika. Ale niewielka jego ilość u ssaków pozostaje w hipokampie oraz w opuszce węchowej = odbywa się w tych obszarach nieprzerwanie neurogeneza czyli powstawanie nowych komórek nerwowych (hipokamp jest szczególnie zaangażowany w mechanizmy uczenia się i pamięci).
64
Gdzie jest najwięcej jonów potasu podczas potencjału spoczynkowego?
Wewnątrz komórki
65
Jakie zasady decydują o kierunku ruchu jonów?
- **gradient stężeń →** cząsteczki przemieszczają, dążąc do wyrównania ilości
- **gradient elektrochemiczny** → cząsteczki obdarzone ładunkiem będą dążyły do przeciwnego ładunku np. cząsteczka naładowano dodatnio dąży do środowiska ujemnego
66
Jakie są fazy działania komórki nerwowej?
1. potencjał spoczynkowy
2. potem może nastąpić EPSP albo IPSP (jeśli pojawi się EPSP to jest szansa na potencjał czynnościowy, a jeśli IPSP, to szansa jest znacznie mniejsza)
3. potencjał czynnościowy
4. hiperpolaryzacja następcza
5. repolaryzacja
6. przywrócenia stanu podstawowego - potencjał czynnościowy
67
Jeśli komórka ma ładunek -70 mv, to mamy do czynienia z?
Potencjałem spoczynkowym
68
Co odpowiada za utrzymywanie minusa komórki nerwowej przez cały czas?
Aniony białkowe, które są zbyt duże, żeby opuścić komórkę przez kanały
69
Jak można opisać potencjał spoczynkowy na poziomie chemicznym?
Na poziomie chemicznym → nie ma ruchu jonów. Nierównomierne rozmieszczenie jonów nieorganicznych i organicznych
70
Jak można opisać potencjał spoczynkowy na poziomie elektrofizjologicznym?
Na poziomie elektrofizjologicznym → linia pozioma na oscyloskopie, stałe napięcie
71
Jakich jonów jest najwięcej na zewnątrz komórki podczas potencjału spoczynkowego?
Sodowych i chlorkowych
72
W jakim neuronie zachodzi EPSP?
Tylko w neuronie odbiorczym
73
Co oznacza nazwa EPSP?
Pobudzający potencjał postsynaptyczny
74
W którym miejscu komórki dzieją się potencjały?
Na błonie komórkowej, NIE dzieją się wewnątrz komórki.
75
Na czym polega EPSP w wymiarze chemicznym?
Otwarcie kanałów dla Na+ , które będą chciały wejść do wewnątrz do środka (działa na nie gradient chemiczny i elektryczny).
76
Na czym polega EPSP w wymiarze elektrofizjologicznym?
Na wymiarze elektrofizjologicznym to depolaryzacja: na oscyloskopie lekkie wychylenie w górę, komórka staje się mniej elektroujemna, mała depolaryzacja.
77
Co oznacza skrót IPSP?
**Hamujący potencjał postsynaptyczny**: IPSP *inhibitory postsynaptic potential*
78
Kiedy wydarza się IPSP?
Jeśli do receptora dotrze neuroprzekaźnik hamujący i spowoduje otwarcie kanałów albo dla jonów potasowych albo dla jonów chlorkowych.
79
Na czym polega IPSP w wymiarze chemicznym?
IPSP na poziomie chemicznym → napływ trochę jonów chlorkowych do komórki lub wyjście trochę jonów potasowych poza komórkę.
Efektem jest zwiększenie ujemności w środku.
80
Na czym polega IPSP w wymiarze elektrofizjologicznym?
W oscyloskopie wahnięcie w dół, komórka jest trochę bardziej elektroujemna.
Nie prowadzi do potencjału czynnościowego.
81
Jak inaczej nazywamy potencjał czynnościowy?
Potencjał iglicowy
82
Na czym polega potencjał czynnościowy w wymiarze chemicznym?
Pod wpływem depolaryzacji dodatnie jony sodu lawinowo wpływają do komórki poprzez kanały regulowane przez napięcie. W rezultacie wnętrze komórki staje się elektrododatnie.
83
Na czym polega potencjał czynnościowy w wymiarze elektrofizjologicznym?
Na poziomie elektrofizjoloficznym → na oscyloskopie widzimy iglicę, to zmiana bardzo szybka i bardzo intensywna, komórka dąży do plusa. Bardzo duża depolaryzacja.
84
Co jest warunkiem wystąpienia potencjału czynnościowego?
Przełamanie progu pobudzenia, który wynosi ok. -55mv.
85
O czym mówi reguła wszystko albo nic?
Amplituda (intensywność) oraz szybkość potencjału czynnościowego jest niezależna od bodźca, który go wywołał. Albo próg pobudzenia zostanie przełamany i nastąpi potencjał czynnościowy albo nie zostaje przełamany i nie nastąpi potencjał (bo nie zareagują kanały napięciozależne). Nie ma znaczenia jak duży będzie bodziec, ważne jest przekroczenie progu pobudzenia.
86
Czy pojedyncze EPSP prowadzi do powstania potencjału czynnościowego?
Pojedyncze EPSP nie musi prowadzić do powstania potencjału czynnościowego → bo nie prowadzi do przekroczenia progu pobudliwości. Może do tego doprowadzić seria szybko następujacych po sobie EPSP. Bo wtedy nie zależy to już od receptorów zależnych od neuroprzekaźników, ale takich zależnych od napięcia → receptory napięciozależne otwierają się przy odpowiednim poziomie pobudzenia (-55 mv) i otwierają kanały sodowe, co pozwala na lawinowy napływ jonów sodu.
87
Czym jest potencjał końcowy?
wartość graniczna, do której dąży potencjał czynnościowy, po której więcej jonów sodu wejść nie może (bo ich nie ma).
88
Na czym polega hiperpolaryzacja następcza na poziomie chemicznym?
Lawinowy wypływ jonów potasowych z komórki
89
Na czym polega hiperpolaryzacja następcza na poziomie elektrofizjologicznym?
Duża hiperpolaryzacja, zwiększanie elektroujemności. Komórka staje się coraz bardziej elektroujemna, nawet bardziej niż przy potencjale spoczynkowym (więcej niż -70 mv).
90
Czym jest repolaryzacja?
Przywrócenie stanu spoczynkowego neuronu po zaistnieniu potencjału czynnościowego i hiperpolaryzacji następczej w skutek działania pompy sodowo potasowej.
91
Jakie mamy fazy repolaryzacji?
- repolaryzacja (refrakcja) absolutna - krótki okres czasu, w którym neuron jest całkowicie niepobudliwy → jony sodu nie zostały jeszcze całkowicie wyrzucone na zewnątrz, więc nie ma co wchodzić do komórki
- repolaryzacja względna - krótki okres czasu, w którym neuron jest mniej wrażliwy na zadziałanie bodźca, potencjał czynnościowy może zaistnieć pod wpływem silnego bodźca, zdolnego do przełamania progu pobudzenia, mimo, że komórka jest bardziej na minusie niż w czasie potencjału spoczynkowego.
92
W jakich fazach pobudzenia komórki dochodzi do depolaryzacji?
- EPSP
- potencjał czynnościowy
- repolaryzacja
93
Jakie są etapy działania pompy sodowo-potasowej?
1. Do pompy wpadają jony sodu
2. Do pompy przyłącza się ATP
3. ATP rozpada się na ADP i cząsteczkę kwasu fosforowego
4. Część P czyli fosfor przyłącza się do pompy = wydzielenie ogromnej ilości energii
5. Klapka się otwiera
6. Jony sodu są wyrzucone na zewnątrz
7. Jony potasu wchodzą do pompy
8. ATP i P łączą się w ADP dzięki energii z mitochondriów
9. Otwiera się wewnętrzna część pompy i jony potasu mogą wniknąć do środka
94
Z czego pompa sodowo-potasowa czerpie energię?
Energia potrzebna do transportu pochodzi z rozpadu ATP w ADP
95
Jaki jest stosunek przenoszenia jonów przez pompę sodowo-potasową?
Stosunek przenoszenia: 3 jony Na+ na 2 jony K+
96
Jakie jest podstawowe zadanie pompy sodowo-potasowej?
Podstawowe zadanie = przenosi jony Na+ w przeciwnym kierunku niż K+, a więc Na+ na zewnątrz komórki, a K+ do wewnątrz. Tym samym przywraca pierwotne rozłożenie jonów.
97
Czym jest przewodzenie ciągłe?
Przemieszczanie się pobudzenia nerwowego w aksonie bez mieliny, a więc odnawiajace się na całej długości aksonu. Ruch jonów odbywa się przez kanały rozlokowane po całej powierzchni błony komórkowej aksonu
98
Który rodzaj przewodzenia jest szybszy - ciągłe czy skokowe?
Skokowe
99
Jakie są ograniczenia przewodzenia ciągłego?
Jest wolniejsze niż przewodzenie skokowe oraz jest skuteczne tylko na małych odległościach - gdyby zachodziło w aksonie bardzo długim bez mieliny, depolaryzacja by się zmniejszała i przewodzenie nie byłoby skuteczne.
100
Jak działa przewodzenie skokowe?
Przemieszczanie się pobudzenia neuronowego wzdłuż aksonu z mieliną. Ruch jonów odbywa się w przewężeniach Ranviera → brak mieliny. W jednym przewężeniu odbywa się potencjał czynnościowy. Jony sodowe lawinowo napływają do komórki. Jony sodowe przemieszczają się wewnątrz aksonu. Część z nich przesunie się do następnego przewężenia, gdzie spowodują małą depolaryzację i dochodzi do odrodzenia się potencjału czynnościowego w tym miejscu. W poprzednim miejscu następuje kolejna faza czyli hiperpolaryzacja następcza.
101
Jak nazywają się fragmenty aksonu z mieliną, na których nie ma mieliny?
Przewężenia Ranviera
102
Jakie są zalety przewodzenia skokowego?
Przewodzenie skokowe jest szybsze. Depolaryzacja nie zmniejsza się wraz z odległością, więc przewodzenie może się odbywać na duże odległości.
103
Skąd się bierze ból?
receptory bólowe przekazują informację do komórek nerwowych i poprzez obwodowy układ nerwowy trafiają do rdzenia kręgowego i rdzeniem kręgowym są przesyłane do góry do mózgu. Odczuwamy ból, gdy pobudzą się odpowiednie obszary bólowe.
104
Jak działają leki znieczulające miejscowo?
przyłączają się do kanałów sodowych, zapobiegając przechodzeniu jonów sodu (czyli powstawaniu potencjału czynnościowego)
105
Jakie mamy na przykład leki znieczulające miejscowo?
Nowokaina i ksylokaina
106
Jak działają leki znieczulające ogólnie?
działają na cały mózg otwierając kanały potasowe a więc powodując małą hiperpolaryzację → znacznie trudniej przełamać jest próg pobudzenia
