Kosmografie deel 1

Question 1

EM straling

Answer 1

elektromagnetische straling

Question 2

stralingen van klein naar groot

Answer 2

• Radiogolven
• Microgolven
• IR
• Zichtbaar licht
• UV
• X-stralen
• gammastralen

Question 3

optische radiotelescopen

Answer 3

vanop aarde

zichtbaar licht, gedeelte vd radiogolven, gedeelte UV straling bestuderen

Question 4

interessante info over sterren onderzoeken die aardoppervlak niet bereikt

Answer 4

ruimtevaart

ruimtesondes, satellieten, ruimtetelescopen

Question 5

optische telescoop

Answer 5

bestudeert zichtbaar licht (‘s nachts)

bestaat uit lenzen en spiegels

volgmotor is noodzakelijk door aardrotatie

locatie is zeer belangrijk

spectraalanalyse geeft info over identiteit en beweging van hemellichamen

Question 6

locatie optische telescoop

Answer 6

op bergtoppen, ver van bewoonde wereld, zo weinig mogelijk atmosfeer om doorheen te kijken, zo mogelijk in droge gebieden

Question 7

voorbeelden optische telescoop

Answer 7

VLT Telescope (very large …)

E_ELT (European extremely …)

Question 8

radiotelescopen

Answer 8

waarnemingen in het radiovenster

= enorme radioantennes

meeste bestaan uit één of meerdere parabolische schotelantennes

kunnen overal worden opgezet

kunnen ook overdag gebruikt worden

ontvangen uit de EMS vooral korte radiogolven (lange w weerkaatst)

Question 9

James Webbtelescoop makers

Answer 9

van NASA, ESA, CSA

Question 10

James Webbtelescoop doel

Answer 10

(oerknal en andere sterrenstelsels)

opvangen van licht van sterren en sterrenstelsels die kort na oerknal werden gevormd

bepalen hoe oudste sterrenstelsels zijn geëvolueerd

vorming van nieuwe sterrenstelsels observeren

fysische en chemische samenstelling van verre sterrenstelsels meten en mogelijkheden vh bestaan van leven onderzoeken

Question 11

afstanden binnen zonnestelsel

Answer 11

AE (astronomische eenheid)

1 AE = gemiddelde afstand aarde-zon

Question 12

straal zonnestelsel

Answer 12

40 AE

Question 13

afstanden buiten zonnestelsel

Answer 13

lj (lichtjaar)

= afstand die licht aflegt in 1 jaar tijd aan 300 000 km/s

Question 14

1 AE

Answer 14

150 000 000 km

Question 15

1lj

Answer 15

9,4608 . 10^12 km (ongeveer 10 biljoen km)

Question 16

grootte heelal

Answer 16

steeds groter

Question 17

hoe zie je dat sterrenstelsels wegbewegen?

Answer 17

rode kleur (dx w groter)

Question 18

hoe zie je dat sterrenstelsels dichterbij komen?

Answer 18

blauwe kleur

Question 19

big bang

Answer 19

oerknal

13,82 miljard jaar geleden

ontstaan heelal vanuit oeratoom
- razendsnelle expansie
- ontstaan van tijd, ruimte, massa en energie

geen centrum v heelal waar oerknal gebeurde, gebeurde overal

Question 20

CMB

Answer 20

(cosmic microwave backgroundradiation)

straling vd oerknal

Question 21

theoriën oerknal

Answer 21

alles w steeds groter, dus alles in miniballetje dat explodeerde

leeftijd oudste sterren is vglbaar met veronderstelde leeftijd heelal

ontdekking vd CMB

Question 22

mogelijke uitkomsten evolutie heelal

Answer 22

big rip

big chill

big crunch

Question 23

big crunch

Answer 23

uitdijen w afgeremd en sterrenstelsels trekken naar elkaar toe

heelal trekt samen en stort ineen

Question 24

big rip

Answer 24

donkere energie versnelt expansie

ruimte tussen en binnen sterrenstelsels dijt zo snel uit dat alles uit elkaar w getrokken

Question 25

big chill

Answer 25

sterrenstelsels gaan steeds verder uit elkaar totdat ze uit ons zicht verdwijnen sterren doven uit heelal eindigt als donkere, koude leegte

Question 26

hoe weten wij vorm melkweg

Answer 26

studie van Melkwegsterren en beelden van andere sterrenstelsels

Question 27

planetenstelsel

Answer 27

zonnestelsel 11 lu

Question 28

sterrenstelsel

Answer 28

de melkweg 100 000 lj

Question 29

clusters

Answer 29

(+/- 10 sterrenstelsels) locale groep 7 miljoen lj

Question 30

superclusters

Answer 30

locale supergroep 100 miljoen lichtjaar

Question 31

muren

Answer 31

Grote muur van Sloan 500 miljoen lj

Question 32

volgorde stelsels

Answer 32

planetenstelsel sterrenstelsel cluster supercluster muur

Question 33

interstellaire ruimte

Answer 33

leeg absorptienevels emissienevels reflectienevels planetaire nevels donkere materie

Question 34

absorpienevels

Answer 34

dikke wolk van gas en stof die het licht van sterren tegenhoudt hier ontstaan nieuwe sterren

Question 35

emissienevels

Answer 35

geïoniseerd deel van absorptiewolk

Question 36

reflectienevels

Answer 36

reflecteren licht van omliggende sterren

Question 37

planetaire nevels

Answer 37

sterren op het einde van hun leven gaslaag afstoten

Question 38

donkere materie

Answer 38

buigen licht af, heeft wel een massa, geen lading, geen EMS donkere materie is een kracht die zwaartekracht uitoefent maar geen licht uitzend

Question 39

EMS

Answer 39

emissienevels

Question 40

hoe lang geleden oerknal

Answer 40

13,82 miljoen jaar geleden

Question 41

cosmic backgroundradiation

Answer 41

Straling die vrijkwam bij de oerknal en nu nog een temperatuur van 3 K heeft.

Question 42

hoe oud is de zon?

Answer 42

4,6 miljard jaar oud in de helft van haar leven

Question 43

evenwicht ster

Answer 43

gravitatiekracht naar binnen tegenovergestelde kracht door straling naar buiten

Question 44

welke stoffen in zon gevormd?

Answer 44

H en He

Question 45

4 protonen -->

Answer 45

He-4 + 2 p+

Question 46

corona

Answer 46

ijle gassen rond zon

Question 47

ijl

Answer 47

dun

Question 48

poollicht

Answer 48

ontploffing (plasmawolk) rond zon electrisch geladen deeltjes in de ruimte via noord- en zuidpool in de atmosfeer vd aarde --> licht = poollicht

Question 49

protuberansen wat en plaats

Answer 49

= zonnestorm in chromosfeer

Question 50

ontstaan planeten —> zonnestelsel

Answer 50

nevel (= kleine deeltjes) concentratie tot proto-zon ontstaan van vele planeetjes (massa + zwaartekracht --> baan rond zon) botsingen --> 8 planeten + dwergplaneten

Question 51

ontstaan planeten

Answer 51

planetesimalen protoplaneet planeet

Question 52

planetesimalen

Answer 52

kleine massa's in baan rond zon

Question 53

protoplaneet

Answer 53

object heeft genoeg gravitatie om bolvormige planeet te worden aantrekking van andere protoplaneten en planetesimalen --> samensmelting

Question 54

planeet

Answer 54

wanneer protoplaneet baan volledig heeft kunnen leegmaken

Question 55

definitie planeet

Answer 55

draait rond zon samengeperst tot bolvormig geheel kosmische nabijheid opgekuist

Question 56

volgorde planeten

Answer 56

terrestrische planeten: Mercurius Venus Aarde Mars gasreuzen: Jupiter Saturnus ijsreuzen: Uranus Neptunus (My Very Excellent Mom Just Served Us Noodles)

Question 57

terrestrische planeten

Answer 57

- metaal en steen: zwaarste metalen (opp = korst = klein)

Question 58

gasreuzen

Answer 58

bestaan grotendeels uit gassen vaste kern groot

Question 59

ijsreuzen

Answer 59

veel gassen + veel ijs grotere kern dan gasreuzen

Question 60

planetoïden

Answer 60

kleine planeetjes baan rond de zon Tussen Mars en Jupiter

Question 61

meteoroïden

Answer 61

brokstokken van botsende planetoïden in ruimte kunnen aangetrokken w door planeten

Question 62

kleine brokstukken --> verbranden

Answer 62

meteoren

Question 63

grote brokstukken --> verbranden niet helemaal en vallen op de grond

Answer 63

meteorieten (zelden)

Question 64

maan

Answer 64

draait rond planeet ontstaan door botsing aarde met andere protoplaneet aarde --> 1 maan + verschillende kunstmanen

Question 65

Kometen

Answer 65

- objecten uit Kuipergordel of Oortwolk - extreem eliptische baan om zon - grote sneeuwbal - ontstaan van een staart

Question 66

exoplaneet

Answer 66

planeet die rond andere ster dan onze zon draait