KP Flashcards

Question

hypomane

Answer 1

Hypomane episode → Minimaal 4 dagen manisch zonder grote beperking

Answer 2

Bipolaire I-stoornis Bipolaire II-stoornis Cyclothyme stoornis Bipolaire stoornis door middel Bipolaire stoornis door somatische aandoening

Answer 3

Bipolaire I-stoornis: Manische episodes: Ten minste één manische episode, die vaak wordt gevolgd of voorafgegaan door hypomane of depressieve episodes. Depressieve episodes: Niet vereist voor de diagnose, maar komen vaak voor. Minstens een week abnormale en aanhoudende verhoogde prikkelbare stemming of energie. Drie (of meer) van de volgende symptomen: Overtrokken gevoel van eigenwaarde Verminderde slaap Spraakzamer Gejaagde gedachten Sneller afgeleid Actiever (sociaal of seksueel) Fysiek onrustig Meer risicovolle activiteiten 1 is de meest erge. Het verschil is gemaakt omdat de consequenties zo anders zijn. bij 1 is vaak een opname nodig, forse medicatie nodig.

Answer 4

Minstens één hypomane en één depressieve episode Minstens vier achtereenvolgende dagen abnormale en aanhoudende verhoogde prikkelbare stemming en energie Tijdens de periode drie (of meer): * Overtrokken gevoel van eigenwaarde * Verminderde slaap * Spraakzamer * Gejaagde gedachten * Sneller afgeleid * Actiever (sociaal of seksueel) * Fysiek onrustig * Meer risicovolle activiteiten

Answer 5

Minstens twee jaar verschillende perioden met lichte manische- en perioden met depressieve symptomen die echter niet voldoen aan depressie, manie of hypomanie Bovenstaande is minstens de helft van de tijd aanwezig, nooit langer dan twee maanden afwezig.

Answer 6

**Disruptieve stemmingsdisregulatiestoornis **--> - Woede-uitbarstingen > 3x per week. - Prikkelbare of boze stemming > 12 maanden **Depressieve stoornis** --> Tenminste vijf van de onderstaande symptomen - Sombere stemming, gedurende het grootste deel van de dag. - Duidelijk verminderd(e) interesse of plezier in alle of bijna alle activiteiten, gedurende het grootste deel van de dag. - Gewichtsverlies zonder dat dieet wordt gehouden, of gewichtstoename - Insomnia of hypersomnia **Persisterende depressieve stoornis** --> sombere stemming gedurende minstens twee jaar, meer dagen wel dan niet. Tijdens de depressiviteit: minstens twee van: - Slechte eetlust of juist te veel eten. - Insomnia of hypersomnia. - Weinig energie of vermoeidheid. - Gering gevoel van eigenwaarde. - Slechte concentratie of moeite met beslissingen nemen. - Gevoelens van hulpeloosheid. - Nooit langer dan twee maanden achtereen afwezig **Premenstruele stemmingsstoornis** --> Minimaal 2 cycli aanwezig - Minimaal 5 symptomen: Laatste week voor aanvang menstruatie Labiliteit, prikkelbaarheid, somberheid, angst, verminderde interesse, concentratie, futloosheid, verandering in eetlust of slaap, overspoeld worden door emoties. ** Depressieve stoornis door een middel/medicatie Depressieve stoornis door een somatische aandoening**

Answer 7

Behandeling depressieve stemmingsstoornissen: Internettherapie Gedragstherapie Cognitieve (gedrags)therapie Interpersoonlijke psychotherapie Third wave (ACT, mindfulness etc.) Systeemtherapie Biologisch = zie les farmacologie Aandachtspunten voor de psychosociale therapeut

Answer 8

de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) definieerde gezondheid ooit als ‘een toestand van een compleet fysiek, mentaal en sociaal welbevinden, en niet slecht de afwezigheid van ziekte of gebrek’. Gezondheid is niet alleen lichamelijke gezondheid maar ook geestelijk. Nieuwe definitie: ‘gezondheid is het vermogen zich aan te passen en eigen regie te voeren, in het licht van sociale, fysieke en emotionele uitdagingen van het leven. Hier staat de mens centraal en niet de ziekte.

Answer 9

Lichaamsfuncties: gezond voelen, fitheid, klachten en pijn, slapen, conditie, bewegen Mentaal welbevinden: onthouden, concentreren, communiceren, vrolijk zijn, jezelf accepteren, omgaan met verandering, gevoel van controle. Zingeving: zinvol leven, levenslust, idealen willen bereiken, vertrouwen hebben, accepteren, dankbaarheid, blijven leren. Kwaliteit van leven: genieten, gelukkig zijn, lekker in je vel zitten, balans, je veilig voelen, hoe je woont, rondkomen met je geld Meedoen: sociale contacten, serieus genomen worden, samen leuke dingen doen, steun van anderen, erbij horen, zinvolle dingen doen interesse in de maatschappij Dagelijks functioneren: zorgen voor jezelf, je grenzen kennen, kennis van gezondheid, omgaan met tijd, omgaan met geld, kunnen werken, hulp kunnen vragen.

Answer 10

Als er iets mis is met iemand is dat over 4 gebieden. * Mentaal, * lichaam, * sociale * zingeving. Dat raakt allemaal aan het psychisch functioneren.

Answer 11

**Psychopathologie is het wetenschappelijke onderzoek naar en de studie van psychische stoornissen en afwijkend gedrag. Dit omvat de oorzaken, ontwikkeling, symptomen en behandelingen van deze stoornissen. Er moet lijden zijn.** Psychopathologie is de studie naar abnormaal gedrag of psychische ziekten. Het is lastig om abnormaal gedrag te onderscheiden van normaal gedrag. Tevens is het zo dat niet iedereen die een psychische ziekte heeft hier ook daadwerkelijk last van ondervindt. Pathologisch betekent dus “ontstaan uit ziekte”. Dus als we zeggen dat iets pathologisch is, dan bedoelen we dat datgene is “ontstaan uit ziekte”. We kunnen ook zeggen dat het 'abnormaal' is.

Answer 12

Een groep symptomen die statistisch vaak samen voorkomen zonder dat bekend is of en wat ze in oorzakelijke zin met elkaar te maken hebben.

Answer 13

Pas als je weet dat ze allemaal uitingen zijn van eenzelfde, gemeenschappelijke onderliggende oorzaak, mag je het een ‘stoornis’ noemen

Answer 14

En als je dan ook nog eens begrijpt ‘hoe’ het een tot het ander leidt, heet het een diagnose.

Answer 15

**Een indicatie is een aanwijzing of reden waarom een bepaalde behandeling, test of medische interventie noodzakelijk is. Het is gericht op het bepalen van de meest geschikte behandeling voor een specifieke patiënt.** aanbeveling/aanwijzing dat een bepaalde behandeling of interventie geschikt is. Het is een plan wat gemaakt wordt voor de cliënt. Indicatie: Onder indicatiestelling verstaan we de vaststelling van de aard en/of de intensiteit van de behandeling die naar het gezamenlijke oordeel van de professional en de patiënt op basis van de diagnostiek, de beschikbare behandelingsmogelijkheden en de wensen en voorkeuren van de patiënt het meest aangewezen is. Toepassing: Indicaties worden gebruikt door artsen en andere gezondheidswerkers om beslissingen te nemen over behandelingsplannen.

Answer 16

Classificatie Diagnostiek Wat? Hoe? Algemene kennis nodig Specifieke kennis nodig Groepen Individu Beschrijvend Verklarend Meerdere factoren in de context betrokken Geeft richting aan de hv Is ESSENTIEEL voor gepaste hv

Answer 17

Eerst syndroom en dan wordt het een ziekte. Dat is belangrijk om te begrijpen voor de geesteszieken. In de medische wereld heb je duidelijke ziektes waarvan de oorzaak bekend is. Wanneer je de oorzaak weet dan weet je door kennis en ervaring hoe deze ziekte dan beloopt en wat je er aan kan doen, Het ontstaan legt heel veel vast voor de rest. Met een syndroom wordt je geboren. Stoornissen ontwikkelen zich vaak pas in de puberteit of zelfs pas ver in je adolescentie periode.

Answer 18

is een kenmerk/verschijnsel of teken van een ziekte/aandoening. Symptomen zijn belangrijke aanwijzingen voor artsen bij het stellen van diagnoses/syndroom Een symptoom is een teken of indicatie van een ziekte, stoornis, verwonding, of ander gezondheidsprobleem dat door een persoon wordt ervaren of waargenomen. Symptomen kunnen betrekking hebben lichamelijke sensaties zoals pijn, jeuk, vermoeidheid, of duizeligheid tot veranderingen in fysiologische functies zoals een verhoogde hartslag, ademhalingsproblemen, of spijsverteringsproblemen. Ook kunnen symptomen betrekking hebben op cognitieve of emotionele aspecten, zoals geheugenproblemen, stemmingswisselingen, of angst. Symptomen zijn belangrijke aanwijzingen voor artsen bij het stellen van diagnoses en het bepalen van de juiste behandelingen.

Answer 19

Het ontstaan, beloop en proces is bekend. Een ziekte is een abnormale toestand van het lichaam of van een orgaan, die wordt gekenmerkt door specifieke symptomen en vaak ook door afwijkingen in lichaamsfuncties.

Answer 20

groep samenhangende symptomen die vaak samen voorkomen en een bepaald patroon vormen. Een syndroom is dat je een aantal symptomen hebt, die heel vaak samen voorkomen. Een vast groepje kernsymptomen. Dat je bv van de 8 er 5 moet hebben, of van de 12 er 7 moet hebben.

Answer 21

DSM – poging tot eenduidigheid en studie DSM-5: poging om de betrouwbaarheid te laten toenemen. Doel: eenheid brengen in de vele interpretaties van diagnoses. Een classificatiesysteem om psychische stoornissen te kunnen diagnosticeren. Eerste DSM 1952. Gaandeweg alleen beschrijving van symptomen. DSM wordt gebruikt in de Geestelijke Gezondheidszorg (artsen, psychiaters en psychologen) Doel: eenheid brengen in de vele interpretaties van diagnoses. De DSM en het er op lijkende ICD-10 (WHO)is de standaard in de wereld. ICD-11 wordt van kracht op 1-1-2022 De temperamenten leer van Hippocrates en Galenus 460 – 370 v. Chr. 4 type mensen. Gebaseerd op lichaamssappen. ( gal bloed, speeksel en .. ) De biologische en genetische ordening van Emil Kraepelin 1856-1926 Parallel met somatische ziekten en de hang naar wetenschappelijke erkenning Grote verschillen tussen de continentale en Angelsaksische diagnostiek DSM-I 1952 leger VS In Amerika in het leger is er een systeem ontwikkeld om de geestesziekte te classificeren., II 1968, 1974 6e druk, III 1980 vijf assen In 1980 kwamen er vijf assen waarop je iemand moest beoordelen. , IV 1994, 5 2013 Politieke – maatschappelijke invloeden op DSM (onder andere bij homoseksualiteit) bio-psychosociaal model → Hier moeten gezondheidsproblemen worden benaderd vanuit 3 invalshoeken. - biologische, psychische en een sociale invalshoek. Uitgekomen mei 2013 in de VS. In 2014 is de Nederlandse versie DSM-5 uitgekomen. Definitief over op DSM-5 in 2017 in Nederland. DSM-5: poging om de betrouwbaarheid te laten toenemen.

Answer 22

Sectie I gebruiksaanwijzing, uitleg en verantwoording Sectie II beschrijving van de categorieën en de stoornissen Sectie III in deze sectie zijn onderwerpen en stoornissen opgenomen die verder onderzoek behoeven Er gebeurde geen radicale breuk met de DSM4, de categorieën werden behouden, maar er werd wel voor elke categorie een dimensionale ernstschaal toegevoegd (en vragenlijsten om ernst in kaart te brengen).

Answer 23

* De herstelbeweging vindt haar oorsprong in de jaren zeventig van de vorige eeuw in de zogenoemde 'antipsychiatriebeweging'. * Deze beweging verzet zich tegen de cultuur in de psychiatrie, waardoor cliënten vereenzelvigd worden met hun stoornis en afhankelijk worden gemaakt van de hulpverlening (Hunsche, 2008). * Herstelbeweging, heeft als doel iets te veranderen. * Is een benadering binnen de geestelijke gezondheidszorg die zich richt op het herstel en de empowerment van mensen met psychische aandoeningen. * Deze beweging legt de nadruk op persoonlijke groei, zelfbeschikking, en het maximaliseren van de levenskwaliteit, in plaats van uitsluitend te focussen op het verminderen van symptomen. * Zinvol bestaan met of zonder aandoening. * Leren leven met lijden, leven met je aandoening. Lijden hoort bij het leven. Positieve gezondheid: vermogen of toestand? Objectief, subjectief en gedragsmatig Culturele sensitiviteit Herstelbeweging Zinvol bestaan met of zonder aandoening 4 fasen: overweldigd door -, worstelen met -, leven met -, leven voorbij de aandoening Medisch -, functie -, maatschappelijk – en persoonlijk herstel Verbondenheid, hoop, identiteit, betekenis, empowerment Diversiteit Stigmatisering Persoonlijke benadering Wat is er met je gebeurd? Wat is je kwetsbaarheid en je weerbaarheid? Waar wil je naar toe? Wat heb je nodig? 4 fasen: overweldigd door -, worstelen met -, leven met -, leven voorbij de aandoening

Answer 24

Pijlers van gezondheid: meedoen, dagelijks functioneren, kwaliteit van leven, zingeving, mentaal welbevinden, lichaamsfuncties. (Persoonlijke benadering: wat is er met je gebeurt. Wat is je kwetsbaarheid en je weerbaarheid? Wat heb je nodig? Waar wil je naar toe?)

Answer 25

* herstel van gezondheid, * functioneel herstel, * maatschappelijk herstel, * persoonlijk herstel.

Answer 26

Je hebt een bovenbrein, dat is je denkende brein. ( neocortex ) Het bovenbrein is eigenlijk het denkende brein dat de moeilijkere taken uitvoert. Omdat wij ons denkende brein hebben, kunnen we het angstgevoel beredeneren en kunnen we kiezen hoe we op de angst reageren. En een onderbrein, dat is je gevoelsbrein, of emotionele brein ( Limbisch systeem ) Het onderbrein bevat zintuigelijke waarnemingen en zorgt ervoor dat we vooral vanuit onze emotie reageren.. In je gevoelsbrein zit de zogenaamde amandelkern, ofwel de angstkern. Als er iets onverwachts gebeurt, dan slaat de angstkern aan. Gevaar! Boven brein en onderbrein (hersenstam door naar je ruggenmerg), Brein zweeft in een gesloten bot constructie in water en is heel teer. De hersenstam is het contactpunt naar alles in je lijf. Daar zit het limbische systeem. (2 dingen) en daarboven zit het bovenbrein de neocortex. Het bovenbrein heeft 4 delen: - temporaal - Frontaal - Oxypetalum - middenkwab Kleine hersenen=motor van je spieractiviteiten. Er zit een brug tussen li en re hersenhelft zodat beide met elkaar kunnen communiceren.

Answer 27

De amygdala is betrokken bij het aansturen en verwerken van verschillende emoties als: * angst * woede * genot * en ook motivatie. Het maakt deel uit van het limbisch systeem. De amygdala is ook verantwoordelijk voor het bepalen van herinneringen en waar de herinneringen worden opgeslagen in de hersenen.

Answer 28

* Is het psychisch functioneren zodanig verstoord dat iemand slecht tot niet functioneert in zijn gezin, opleiding, werk en/of sociale omgeving? * Is dit een nieuwe toestand? * Is er nog geen diagnose gesteld door een BIG-geregistreerde ggz professional? * Is er nog geen serieuze behandeling geweest door een BIG-geregistreerde ggz professional?

Answer 29

Bij zo’n eerste episode van een psychisch niet functioneren, is een goede diagnose en therapie geboden. Het verwijt van onvoldoende deskundig handelen kan vanuit deze gedachte gemaakt worden wanneer er met onvoldoende kennis en vaardigheden hulp geboden wordt terwijl die deskundige hulp wel beschikbaar is. De rol van de psychosociale therapeut is hier die van: * Tijdelijk behandelaar in verband met wachtlijsten * Het signaleren van problematiek, het helpen vinden van de juiste hulp en de betrokkene daarop voorbereiden * Het verlenen van aanvullende behandeling bijvoorbeeld gericht op psychosociale of existentiële aspecten, andere deelbehandelingen waar een BIG-geregistreerde ggz professional niet aan toekomt. Dit kan een deelbehandeling onder regie van een BIG regiebehandelaar zijn, maar ook een deelbehandeling waartoe de psychosociaal zelfstandig bevoegd en bekwaam is. Een en ander vanzelfsprekend in goede afstemming en samenwerking.

Answer 30

Is het psychisch functioneren niet (meer) zodanig verstoord dat iemand niet goed functioneert in zijn gezin, opleiding, werk of sociale omgeving? *** Geeft de betrokkene aan sociale of psychische moeilijkheden te hebben en die te willen overwinnen of zichzelf te willen ontwikkelen op dat gebied?** * Is er geen DSM-5 diagnose en dus geen indicatie meer voor een behandeling die vergoed wordt vanuit de basisverzekering? Bij dit model kan, afhankelijk van de voorkeur en bereidheid te investeren van de betrokkene, verantwoord hulp gegeven worden door de psychosociaal therapeut.

Answer 31

Is het psychisch functioneren zodanig verstoord dat iemand minder goed functioneert in zijn gezin, opleiding, werk of sociale omgeving? * Is dit geen nieuwe toestand? * Is er voor deze problematiek een diagnose gesteld door een BIG-geregistreerde ggz professional? * Is er een serieuze behandeling geweest door een BIG-geregistreerde ggz professional? - Is iemand bereid om zich te richten op wat wel mogelijk is in plaats van het volledig genezen? Bij dit model kan, bij voorkeur in samenwerking met andere behandelaren, de huisarts en het sociale netwerk psychosociale hulp verantwoord gegeven worden door de psychosociaal therapeut. Dit behoort geen ‘openleggende’ behandeling te zijn.

Answer 32

Is het psychisch functioneren zodanig verstoord dat iemand minder goed functioneert in zijn gezin, opleiding, werk of sociale omgeving? * Is dit geen nieuwe toestand? * Is er voor deze problematiek een diagnose gesteld door een BIG-geregistreerde ggz professional? * Is er een serieuze behandeling geweest door een BIG-geregistreerde ggz professional? *** Is iemand niet bereid of niet in staat om zich te richten op wat wel mogelijk is (herstelmodel)? * Ontbreekt er afdoende mantelzorg?** Bij dit model kan, bij voorkeur in samenwerking met andere behandelaren, de huisarts en het sociale netwerk, psychosociale hulp verantwoord gegeven worden door de psychosociale therapeut. Dit behoort geen ‘openleggende’ behandeling te zijn. Met een openleggende behandeling wordt bedoeld dat er pijnlijke gevoelens en herinneringen gericht aan de oppervlakte worden gebracht of dat dergelijke gevoelens worden uitgediept.

Answer 33

* Emoties, * gedachten, * cognitie, * gedrag, * willen ( motivatie) - - als dat betrokken is in de kern van het probleem, dan is het een psychiatrisch probleem.

Answer 34

combinatie van genetische factoren i.p.v. één aanwijsbaar gen Polygeen betekent letterlijk "veel genen". Bij polygenetische aandoeningen zoals depressie, dragen meerdere genen bij aan het risico op het ontwikkelen van de ziekte. Dit betekent dat er geen enkel gen verantwoordelijk is voor het veroorzaken van depressie, maar dat het de gecombineerde effecten van variaties in vele genen zijn die samen de gevoeligheid voor depressie verhogen. Depressie is wel erfelijk maar zit niet vast aan 1 gen. Blz 69. “Polygeen” betekent per definitie “meer dan één gen”.

Answer 35

Erfelijkheid: Algemeen definitie hoe het werkt. dominante en recessieve kenmerken Overerfbaarheid: mate waarin iets overgedragen wordt (bijv. bij depressie 20-40%). Overerfbaarheid is de mate van erfelijkheid. Epigenetica gaat over het effect van omgevingsfactoren op de genen. Epigenetisch effect is een uitwisseling met de omgeving. Dit maakt het hele verhaal erg complex waardoor het een wordt aangezet en het andere wordt uitgezet.

Answer 36

Is angst een probleem, nee. Hoe zou een leven zonder angst eruitzien, levensgevaarlijk. Denk aan Lepra. Echte helden zijn bang, uitdrukking onder militairen. Als angst oploopt dat krijg je bevriezen vluchten vechten of faun. ( faun = aanpassen, pleasen aan de aggressor ). Overlevingsmechanismen. Alle lichamelijke reacties van angst hebben een functie - je lichaam klaar zetten om te vechten of te vluchten. Je bloed gaat naar de grote spieren, hart, longen, en hersenen. Bloed komt weg uit je buik, je huid. En je gaat zweten, dus je airco gaat aan. Met psycho educatie, kun je mensen gerust stellen. Je moet specifieke situaties oefenen, je kunt het trainen. Dan gaat het een beetje in je systeem zitten. fobisch (angstig) of contra-fobisch (het gevaar opzoekend ) Rens springt over de DSM - veel mensen zetten hun angst even uit. Maar je leert er niet van. Waardoor je het niet echt onder ogen ziet. Bij vermijding groeit de angst. Contrafobisch volgens Rens is wel de angst opzoeken maar je gaat hem niet aan.  Natuurlijke reactie van je lichaam op dreigend gevaar  Coping: vechten, vluchten, bevriezen, pleasen (fawn)  Psychoeducatie  De contrafobische reactie  Pathologisch: intensiteit, soort gedrag en de duur/aard van de uitlokkende gebeurtenis.  Abnormaal: overmatige prikkel bij kleine of irreële dreiging.

Answer 37

Bij veel psychische stoornissen komt angst kijken. Klinisch relevant: De persoon heeft er subjectief last van en ervaart er in het dagelijks leven ernstige beperkingen door. Gemeenschappelijke kenmerken: - Subjectief ervaren angst - Fysiologische reactie= datgene wat je ziet bij angst - Vermijdingsgedrag - Irrationele gedachtens - Algemeen: angst voor verlies van controle. (bang voor de angst zelf) Beloop → In ongeveer de helft van de gevallen verdwijnt de angststoornis in de loop der jaren. Voor de andere helft geldt dat er sprake is van een langdurig beloop met afwisselende perioden van heftige-, milde- en afwezigheid van klachten. Behandeling Angst → Meest gebruikte therapie is de cognitieve gedragstherapie. Deze therapie grijpt aan de ene kant aan op cognities en aan de andere kant aan op gedrag. Cognities: Niet een bepaalde gebeurtenis leidt tot een bepaald gevoel, maar wat je over die situatie denkt! (Albert Ellis RBET). Uitdagen van negatieve evaluatieve gedachten. Doel is niet om gevoelens om zeep te helpen maar om ze binnen de perken te houden van wat reëel is en wat je wilt! Exposure in vivo: Stapje voor stapje de confrontatie met angst aangaan en vermijdingsgedrag doorbreken, door middel van een angsthiërarchie. Cliënt moet merken dat - eerst angstige situatie - ook leuk en spannend kan zijn, zonder dat het teveel angst oproept. Exposure in vitro: Via verbeelding het bovenstaande oefenen. Daarnaast: medicatie (met name antidepressiva) Belangrijke interventies van de PST: VERTRAGEN Tot rust brengen (ontspanningsoefeningen) Counseling Cognitieve herstructurering Bevorderen coping concrete handvaten: - In kleine stapjes proberen iemand (gevoel van) controle terug te geven - Forceer de cliënt niet, maar ga ook niet teveel mee in vermijdingsgedrag.

Answer 38

- Separatieangststoornis → Overmatige angst gescheiden te worden van huis en/of degenen aan wie men gehecht is. Wanneer zo’n scheiding daadwerkelijk plaatsvindt, volgt een heftige angstreactie. Selectief mutisme →Gedurende minstens een maand consequent niet kunnen spreken in sociale situaties waarin dat wel vereist is. En dat terwijl de persoon wel in staat is te spreken in andere situaties. Klachten ontstaan vaak voor het 5e levensjaar. Komt vaak tot uiting als kind naar basisschool gaat. Vaak gepaard met sociale angstklachten. Specifieke fobie →Duidelijke en aanhoudende (>6 maanden) buitenproportionele angst voor een bepaald object of een specifieke situatie.DSM-5, vijf subcategorieën: dieren (spinnen, muizen, slangen …), natuurverschijnselen (onweer, hoogten, water), bloed-injectieverwonding, situationeel (tunnels, liften, vliegen) en overig (angst tot stikken of overgeven). Sociale angststoornis → hardnekkige angst voor, of het vermijden van sociale contacten of situaties waarin de kans bestaat beoordeeld te worden. Men vreest een negatief oordeel van anderen over het eigen gedrag of de angstverschijnselen. De angst staat niet in verhouding tot het werkelijke gevaar van de sociale situatie. > 6 maanden. Performance only: angst voor toespraak, sollicitatie. fear of negative evaluation, registratieformulier voor bloosangst, formulier voor gedragsexperimenten, CGT Paniekstoornis → Ongeveer 10% van de Nederlanders heeft wel eens een paniekaanval gehad Paniekaanval bereikt hoogtepunt in enkele minuten, allerlei lichamelijke symptomen als trillen, beven, gevoel van ademnood of verstikking, pijn of druk op borst, misselijkheid, buikklachten, duizeligheid, tintelingen, onwerkelijkheid, angst controle verliezen, gek te worden, dood te gaan. Na paniekaanval ontstaat vaak anticipatieangst. Anticipatieangst kan leiden tot vermijdingsgedrag, bijv. beperkte lichamelijke inspanning Iemand die twee of meer paniekaanvallen heeft gehad en die daarna constant bang blijft dat er nog een paniekaanval volgt, of zich de hele tijd zorgen maakt over de gevolgen van de paniekaanval, heeft een paniekstoornis. Patiënten interpreteren de lichamelijke symptomen van een paniekaanval vaak als tekenen van ernstige ziekte. Bij ongeveer 2% van de bevolking treedt een paniekstoornis op Agorafobie →In DSM-5 staat het nu op zichzelf! Gevoelens van angst in situaties waaruit men moeilijk weg kan of waarin geen hulp beschikbaar is als men last krijgt van paniek achtige symptomen of andere verschijnselen die als schaamtevol beleefd worden. Intense angst voor minimaal 2 van de volgende situaties: reizen met OV; in een open ruimte zijn; afgesloten ruimte; in rij of menigte staan; alleen buiten zijn Betreffende situaties worden vermeden of alleen ondergaan met iemand anders erbij. angst > 6 maanden. angststoornis (GAS) → Angststoornis door een middel/medicatie → Vrijwel alle angststoornissen kunnen uitgelokt worden door een somatische aandoening Het gebruik, maar ook de onttrekking van een middel (drug/psychofarmaca) kan angsten veroorzaken. Er kan ook sprake zijn van dwanghandelingen en dwanggedachten In ongeveer de helft van de gevallen verdwijnt de angststoornis in de loop der jaren. Voor de andere helft geldt dat er sprake is van een langdurig beloop met afwisselende perioden van heftige-, milde- en afwezigheid van klachten. Angststoornis door een somatische aandoening → Andere gespecificeerde angststoornis Ongespecificeerde angststoornis Gegeneraliseerde angststoornis → wordt ook wel pieker stoornis genoemd. Buitensporige angst en bezorgdheid over meerdere gebeurtenissen of activiteiten. Zorgen en piekergedachten moeilijk in de hand houden. > 6 maanden 3 van 6 symptomen aanwezig; rusteloos, vermoeidheid, concentratieproblemen, prikkelbaarheid, spierspanning en slaapproblemen.

Answer 39

- Obsessief-compulsieve stoornis (OCS of dwangstoornis) - Verzamelstoornis (hoarding disorder) - Morfodysfore stoornis (verstoorde beleving van het uiterlijk) - Trichotillomanie (haaruittrekstoornis) - Excoriatiestoornis (huidpulkstoornis) - OCS door middel of medicatie of een somatische aandoenin - Kenmerkend is aan een obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen is: - Tijdrovend, minstens een uur of ernstige lijdensdruk en beperken betrokkene in zijn of haar functioneren - Bij dwangstoornis heeft 80% last van zowel obsessies als van dwanghandelingen - Dwanggedachten: angst voor vuil en besmetting, geweld, iemand iets aan willen doen, twijfel - Dwanghandelingen: repetitieve handelen als schoonmaken, wassen,controleren, tellen en aanraken, bidden. Anders: grote spanning! - Met en zonder angst Obsessie is denken (dwanggedachten) , en dwanghandeling. Dwanggedachten: twijfel. Hoe neem je nou een beslissing? Je sorteert het voort met je verstand maar de beslissing neem je met je gevoel. Als mensen niet goed bij hun gevoel kunnen, gaan ze het met verstand oplossen. Gevoelens geven waarde aan dingen. Met verstand kan alles hetzelfde zijn. Als je twijfelt of je nou de deur op slot hebt gedaan… het is niet zo zeer omdat je het niet kan herinneren maar omdat je het gevoel niet krijgt…Het gevoel dat je het niet af maakt. Dat is irritant, er moet een slot komen. ( dopamine) Je zoogdierenbrein wil daar naar op zoek, het slot. Kenmerkend bij OCS: Belangrijk om te kennen. Hoeveel tijd zijn mensen ermee kwijt zijn en de lijdensdruk - Al die stoornissen zijn tijdrovend!! Minstens een uur of ernstige lijdensdruk en beperken betrokkene in zijn of haar functioneren. - 80% heeft last van zowel obsessies als van dwanghandelingen - Dwanggedachten, bijv voor vuil of besmetting, geweld, iemand iets aan willen doen, twijfel (twijfel vooral als je niet goed bij je gevoel en emoties kunt komen) Dan denk je het met je denken op te kunnen lossen, maar daar kun je dan niet alles mee doen. Gevoelens geven waarden aan dingen. - Dwanghandelingen, repetitieve handelen als schoonmaken, wassen, controleren, tellen en aanraken, bidden, anders: grote spanning - met en zonder angst. Kenmerkend is met of zonder angst. Meer angst voor het voelen, dat zit er onder. Als er verslaving kant aan zit moet je meer doen dan alleen praten, maar exposure, dus blootstelling het gevoel dat je het niet afmaakt. Verdragen dat je niet de beloning krijgt.( niet dopamine krijgen ) Controle heeft niet zo zeer een rol, het is een symptoom, niet een oorzaak. Je hinkt op 1 been van verstand omdat je niet bij je gevoel kan, daardoor ga je dwang/controle uitoefenen op iets wat voor handen ligt.

Answer 40

PTSS > maand Intrusieve opdringerig symptomen: - Terugkerende, onvrijwillige, intrusieve pijnlijke herinneringen - Terugkerende onaangename dromen met link naar trauma - Dissociatieve reacties (flashbacks, herbeleving) - Lijdensdruk - Fysiologische reacties - Vermijding - Negatieve veranderingen in cognities en stemming - Verandering in arousal en reactiviteit: - Prikkelbaarheid, roekeloos, overmatige waakzaamheid, overdreven schrik, - concentratieproblemen, verstoring van de slaap Comorbide stoornissen Meest voorkomende comorbide stoornis bij mannen met PTSS is alcoholmisbruik of – afhankelijkheid, depressie, gedragsstoornissen en andere vormen van verslaving. **Acute stressstoornis** Treedt op binnen een maand na blootstelling aan een traumatische gebeurtenis, PTSS: langer dan een maand - Dissociatieve symptomen, verstoring van de gebruikelijke integratie van psychische functies bv. derealisatie, depersonalisatie. Dit zijn normale reacties op een traumatische gebeurtenis, abnormaal: symptomen gepaard gaan met grote lijdensdruk, verslechtering in functioneren. 75% van de mensen met acute stressstoornis ontwikkelt PTSS. **Aanpassingsstoornissen** - Sterke emotionele of gedragsmatige reacties op een of meerdere stressoren, bv. Verlaten van ouderlijk huis, financiele problemen, een kind krijgen, - echtscheiding. - Reacties zijn heviger dan men op grond van stressbron zou verwachten en beperken sociaal functioneren of functioneren in werk, studie aanzienlijk. Behandeling van Trauma- en stressgerelateerde stoornissen - Psycho educatie - CGT, cognitieve herstructurering van de betekenis van de traumatische gebeurtenis - EMDR (eye movement desentization and reprocessing) - Psychofarmaca is mogelijk - Exposure (in vivo, imaginaire)

Answer 41

* PTSS * Acute stress stoornis * Aanpassing stoornis Traumatische gebeurtenis is het ervaren van, getuige zijn van of geconfronteerd worden met een of meer gebeurtenissen waarbij sprake is van feitelijk of dreigend overlijden, ernstig letsel of seksueel geweld. (DSM-IV + intense angst, niet in DSM-5). Reacties op traumatische gebeurtenissen lopen uiteen van normale aanpassing tot pathologisch gedrag. PTSS kan worden beschouwd als het uiteinde van een spectrum aan verschillende vormen van verwerking. Mensen die lijden aan PTSS beleven de traumatische gebeurtenis(sen) telkens opnieuw. Terugdenken aan..., akelige dromen, herbeleving, lichamelijke reacties, psychisch lijden bij situaties die sterk lijken op de traumatische gebeurtenis (bv. Bij vuurwerk-denken aan schoten). PTSS > maand Intrusieve symptomen: - Terugkerende, onvrijwillige, intrusieve pijnlijke herinneringen - Terugkerende onaangename dromen met link naar trauma - Dissociatieve reacties (flashbacks, herbeleving) - Lijdensdruk - Fysiologische reacties - Vermijding - Negatieve veranderingen in cognities en stemming - Verandering in arousal en reactiviteit: - Prikkelbaarheid, roekeloos, overmatige waakzaamheid, overdreven schrik, - concentratieproblemen, verstoring van de slaap Comorbide stoornissen Meest voorkomende comorbide stoornis bij mannen met PTSS is alcoholmisbruik of – afhankelijkheid, depressie, gedragsstoornissen en andere vormen van verslaving. Acute stressstoornis Treedt op binnen een maand na blootstelling aan een traumatische gebeurtenis, PTSS: langer dan een maand - Dissociatieve symptomen, verstoring van de gebruikelijke integratie van psychische functies bv. derealisatie, depersonalisatie.Dit zijn normale reacties op een traumatische gebeurtenis, abnormaal: symptomen gepaard gaan met grote lijdensdruk, verslechtering in functioneren. 75% van de mensen met acute stressstoornis ontwikkelt PTSS. Aanpassingsstoornissen - Sterke emotionele of gedragsmatige reacties op een of meerdere stressoren, bv. Verlaten van ouderlijk huis, financiele problemen, een kind krijgen, - echtscheiding. - Reacties zijn heviger dan men op grond van stressbron zou verwachten en beperken sociaal functioneren of functioneren in werk, studie aanzienlijk. Behandeling van Trauma- en stressgerelateerde stoornissen - Psycho educatie - CGT, cognitieve herstructurering van de betekenis van de traumatische gebeurtenis - EMDR (eye movement desentization and reprocessing) - Psychofarmaca is mogelijk - Exposure (in vivo, imaginaire) rode vlaggen: slaap waak stoornissen angsten bewustzijnsverandering hartkloppingen chaos moeite met plannen

Answer 42

Psycho-educatie is een vorm van psychosociale interventie die gericht is op het verstrekken van informatie en educatie aan individuen met betrekking tot hun psychische gezondheid, psychische stoornissen, of specifieke psychosociale problemen waar ze mee te maken hebben. Het doel is om mensen te helpen een beter begrip te krijgen van hun psychische gezondheid en beter om te gaan met hun situatie. Enkele aspecten die vaak worden behandeld in psycho-educatie omvatten: 1. **Informatie over de aandoening**: Het verstrekken van informatie over de specifieke psychische stoornis of psychosociale problemen waarmee de persoon te maken heeft. Dit omvat symptomen, oorzaken, risicofactoren en mogelijke behandelingsmogelijkheden. 2. **Zelfmanagement**: Het aanleren van vaardigheden en strategieën om symptomen te herkennen, ermee om te gaan en te verminderen. Dit kan onder meer het gebruik van stressmanagementtechnieken, ontspanningsoefeningen, cognitieve gedragstherapie en probleemoplossende vaardigheden omvatten. 3. **Medicatiegebruik**: Indien van toepassing, het verstrekken van informatie over medicatie, zoals het begrijpen van de werking, mogelijke bijwerkingen, en het belang van therapietrouw. 4. **Levensstijlaanpassingen**: Het bevorderen van gezonde levensstijlgewoonten, zoals regelmatige lichaamsbeweging, gezonde voeding, voldoende slaap en het vermijden van middelenmisbruik. 5. **Zelfhulpbronnen en ondersteuning**: Het introduceren van zelfhulpmiddelen en ondersteunende bronnen, zoals zelfhulpboeken, ondersteuningsgroepen, online forums en professionele hulpbronnen voor verdere ondersteuning. Psycho-educatie kan worden gegeven door verschillende professionals in de geestelijke gezondheidszorg, zoals psychologen, psychiaters, maatschappelijk werkers, en verpleegkundigen. Het kan individueel of in groepssessies worden gegeven, en kan worden aangepast aan de specifieke behoeften en omstandigheden van de persoon of groep. - de belangrijkste vormen van psychotherapie beschrijven. cgt, act, humanistische therapie, TA, schematherapie, mindfulness, ervaringsgericht, psycho therapie,

Answer 43

In de diagnostische psychologie worden verschillende vragenlijsten en meetinstrumenten gebruikt om: * psychische stoornissen te identificeren en te evalueren. * nauwkeuriger beeld te krijgen van de psychische gezondheid van een individu. Een goede gedragsmatige gezondheidsvragenlijst kan artsen helpen om nauwkeurigere diagnoses en effectieve behandelingen voor psychische aandoeningen te stellen . Vroegtijdig ingrijpen kan de uitkomsten voor patiënten verbeteren. Bovendien kunnen deze vragenlijsten worden gebruikt om verbeteringen te meten en de voortgang tijdens de behandeling te volgen. Bevoegd- en bekwaamheid om lijsten af te nemen en te interpreteren Screeningslijsten: Stemmingsstoornis Vragenlijst (MDQ) VierDimensionale KlachtenLijst (4DKL) VALKUILEN-VRAGENLIJST (Young) schematherapie. VRAGENLIJST VOOR KOPPELS - EFT Bijvoorbeeld: 4DKL, MDQ-NL, Koppels (EFT), Valkuilen (Schematherapie), AQ IQ-lijsten Bijvoorbeeld: WAIS-IV-NL, WISC-V-NL, GIT-2, Psychodiagnostische lijsten in de ggz Trekken: bijvoorbeeld NEO-PI-R (big five), EPPS, Klachten: BDI-II (depressie), UCL (coping), SCID-II, ADI-R, Y-BOCS (dwang) … Persoonlijkheid(spathologie): MMPI-2, NPV-2, STIP, YSQ-S3 (schematherapie) Neuropsychologische: Stroop, geheugenlijsten, complexe figuren etc.

Answer 44

**De mate waarin de patiënt zijn behandeling uitvoert zoals afgesproken met zijn behandelaar. ** * medicatie * huiswerkopdrachten, * adviezen * psycho-educatie. * het bijwonen van therapiesessies. * het volgen van dieet- of bewegingsrichtlijnen, Ga er niet vanuit dat de cliënt het doet, wees tegelijk niet achterdochtig of schooljuf of –meester, maar ga uit van het positieve en dat het lastig is om het te doen, bemoedig, help kleine stappen te maken en beloon (met je houding). Therapietrouw, ook bekend als 'medicatietrouw' of 'compliance', verwijst naar de mate waarin een persoon de aanbevolen behandeling volgt die is voorgeschreven door een zorgverlener, zoals het nemen van medicatie zoals voorgeschreven, het bijwonen van therapiesessies, het volgen van dieet- of bewegingsrichtlijnen, enzovoort. Het is een belangrijk aspect van het behandelproces, omdat het de effectiviteit van de behandeling kan beïnvloeden. Therapietrouw is van cruciaal belang om optimale resultaten te bereiken bij de behandeling van medische aandoeningen. Als een persoon niet consistent de voorgeschreven behandeling volgt, kan dit leiden tot verminderde effectiviteit van de behandeling, verergering van symptomen, complicaties of zelfs therapieresistentie. Het is belangrijk dat zorgverleners de factoren begrijpen die therapietrouw beïnvloeden en strategieën implementeren om de therapietrouw van patiënten te verbeteren, wat kan leiden tot betere behandelresultaten en verbeterde gezondheidsresultaten.

Answer 45

De studenten die de opleiding tot psychosociaal therapeut volgen bij De Roos Opleidingen worden geacht de in de PLATO-normen beschreven psychosociale basiskennis te verwerven. Zij moeten ook de zogenaamde rode vlaggen (zie Bijlage 1) herkennen en, als daar sprake van is **doorverwijzen naar een BIG-geregistreerde hulpverlener.** De interpretatie van de rode vlaggen in de PLATO-normen is niet eenduidig. Sommige rode vlaggen op psychosociaal gebied zijn zo algemeen geformuleerd dat er bij heel veel DSM-5 diagnoses verwezen moet worden naar een BIG-geregistreerde ggz professional.

Answer 46

Bijlage 1: Rode vlaggen ⮚ Acute (nieuwe) buikpijn in het algemeen en in het bijzonder bij kinderen ⮚ Acute dyspnoe ⮚ Acute schouderpijn (vnl. links) met zweten ⮚ Afasie ⮚ Agressie en impulscontrole leidend tot problemen in de dagelijkse omgang ⮚ Algehele zwelling van het buikgebied ⮚ Angsten ⮚ Bewustzijnsveranderingen ⮚ Bloed bij de ontlasting (nieuw of oud) ⮚ Braken en diarree in het algemeen, in de zwangerschap en bij zuigelingen en jonge kinderen ⮚ Chaos: moeite met plannen, komt afspraken niet na ⮚ Een acute visusstoornis ⮚ Een onverklaarbare droge mond ⮚ Een pijnlijke en/of stijve nek ⮚ Gewichtsverlies ⮚ Gezwollen enkel aan één zijde en gezwollen enkels aan beide zijden ⮚ Hartkloppingen waarbij de hartslag irregulair en inequaal is (tijdsinterval tussen de slagen wisselt steeds en harde slagen/zachtere slagen wisselen elkaar ⮚ Hematurie ⮚ Hemoptoë ⮚ Herhaalde buikklachten ⮚ Hulpverlener snapt patiënt niet ⮚ Hyperhydrosis ⮚ Krampachtige spierpijnen over de borstkas ⮚ Levensbedreigende doodswens ⮚ Loopproblemen (mank lopen, kreupel zijn, pijn bij lopen en niet willen lopen) bij kinderen ⮚ Medicijnontrouw ⮚ Mogelijke gezondheidsrisico’s van dysfagie ⮚ Obstipatie zonder duidelijke oorzaak ⮚ Onbegrepen koorts ⮚ Onbegrepen moeheid ⮚ Onverklaarbaar heel veel plassen ⮚ Onverklaarbaar veel dorst ⮚ Onverklaarbare heesheid en stemverlies ⮚ Paarse verkleuring van de huid bij kinderen ⮚ Pijn in de onderbuik bij vrouwen ⮚ Pijn in één arm, eventueel met bleek zien, zweten en een klamme huid ⮚ Pijn in en/of rondom het oog ⮚ Pijn in het gezicht ⮚ Pijn op de borst ⮚ Plotselinge duizeligheid en/of flauwte ⮚ Postmenopauzaal bloedverlies bij vrouwen ⮚ Rugpijn eventueel met uitstralingspijn(been) ⮚ Slaap-/ waakstoornissen ⮚ Tekenen van mishandeling/misbruik ⮚ Tintelingen en/of tastverlies ⮚ Tremoren ⮚ UHR-psychose symptomen (moeite met het contact, vreemde gedachtegangen) ⮚ Verwardheid ⮚ Waanbeelden wanen/hallucinaties ⮚ Wanneer iemand in rust een hartslag heeft van meer dan honderd slagen per minuut ⮚ Zeer somber en lusteloos gedrag ⮚ Zwellingen in de nek bij zuigelingen en kinderen ⮚ Zwellingen onder de huid

Answer 47

Benzodiazepinen ( slaap en kalmeringsmiddelen ) Beoogde werking: rustig worden Bijwerkingen: concentratieverlies, sufheid. Welke voorzorgen gelden: Effect neemt bij frequent gebruik, wat leidt tot meer nemen en dus afhankelijkheid Benzodiazepines (soms benzo’s genoemd) is een groep medicijnen tegen angst en/of slaapproblemen. Ze maken iemand suf en slaperig. De ene benzodiazepine remt voornamelijk angst terwijl een andere benzodiazepine juist meer slaperig maakt. Hoe lang een benzodiazepine werkt hangt af van de soort. Sommige benzodiazepines (temazepam, lorazepam of oxazepam) werken heel kort. Andere benzodiazepines werken langer, dit noem je langwerkende benzodiazepines. Deze medicijnen krijgen patiënten van een dokter bij veel angst of paniek. Benzodiazepines staan op Lijst II van de Opiumwet. Het is daarom verboden om benzodiazepines te bezitten, maken of verhandelen. Maar je kunt wel een recept krijgen van de dokter als je de medicijnen nodig hebt, bijvoorbeeld als je last hebt van ernstige slaapproblemen of angsten.

Answer 48

Beoogde werking: Minder down en minder ‘up’ Bijwerkingen: Werking pas na 10 tot 28 dagen, in die periode wel activerend. Soms moeilijk om meet te stoppen. Relatief weinig bijwerkingen Welke voorzorgen gelden: In het begin samen met kalmeringsmiddel als suïcide preventie bij ernstige klachten, therapietrouw moeilijker in het begin

Answer 49

Beoogde werking: Dichter bij de realiteit, klaart psychose op, remt manie Bijwerkingen: Geremd, trager, motorische onrust, gewichtstoename (soms), sufheid, concentratieverlies, initiatiefverlies Welke voorzorgen gelden: Dieet aanpassen, afhankelijk van dosis en of men er aan gewend is niet autorijden, apparaten bedienen

Answer 50

Beoogde werking: Beschermt tegen (hypo)manie en soms depressie Minder epileptische aanvallen Bijwerkingen: Emotionele vervlakking, verstoring van de nierfunctie Welke voorzorgen gelden: Bloedspiegel goed monitoren. Lythium geeft nierfalen

Answer 51

(Ritalin, Concerta, Stratera) Psychostimulantia zijn opgenomen in nationale en internationale richtlijnen als eerste keus middelen bij de medicamenteuze behandeling van ADHD bij volwassenen.

Answer 52

Een groep aandoeningen die primair de cognitieve functies zoals geheugen, aandacht, taal, en probleemoplossend vermogen aantasten. Deze stoornissen kunnen het gevolg zijn van diverse onderliggende pathologieën, zoals hersenziekten, hersenletsel of andere aandoeningen die de hersenen beïnvloeden. Neurocognitieve stoornissen hebben een aanzienlijke impact op het leven van patiënten en hun families, en vereisen een multidisciplinaire aanpak voor diagnose, behandeling en zorg. Hier is een korte beschrijving van de belangrijkste neurocognitieve stoornissen: 1. Delirium 2. Mild Neurocognitive Disorder (Mild NCD) 3. Major Neurocognitive Disorder (Major NCD) / Dementia

Answer 53

Beschrijving: Een acute, vaak kortdurende, verwardheidstoestand die wordt gekenmerkt door een verstoord bewustzijn en veranderingen in cognitieve functies. Symptomen: Plotselinge verwardheid, desoriëntatie, fluctuaties in aandacht en bewustzijn, hallucinaties, en wisselende niveaus van alertheid. Oorzaken: Infecties, medicatie, intoxicatie, ontwenning, metabole stoornissen, en ernstige lichamelijke ziekten. Gevolgen: Tijdelijke maar aanzienlijke verstoring van het dagelijks functioneren; indien onbehandeld kan het leiden tot langdurige cognitieve problemen.

Answer 54

Antisociale persoonlijkheidsstoornis Gebrek aan achting voor en schending van rechten van anderen. Gewetenloos, crimineel gedrag. 3 symptomen 1. niet in staat zich te conformeren aan de sociale normen over wat volgens de wet is toegestaan 2. onbetrouwbaarheid, zoals blijkt uit herhaaldelijk liegen, gebruik van schuilnamen of het duperen van anderen voor persoonlijk profijt of plezier 3. impulsiviteit of niet vooruit kunnen plannen 4. prikkelbaarheid en agressiviteit zoals blijkt uit herhaaldelijke vechtpartijen of geweldpleging 5. roekeloze onverschilligheid voor de veiligheid van zichzelf of anderen 6. constante onverantwoordelijkheid, zoals blijkt uit een terugkerend onvermogen om zich op het werk consistent te gedragen of financiële verplichtingen na te komen 7. ontbreken van berouw, zoals blijkt uit de onverschilligheid nadat hij/zij iemand pijn heeft gedaan, slecht heeft behandeld of rationaliseren van dit gedrag. Borderline persoonlijkheidsstoornis Instabiliteit in relaties, zelfbeeld, gevoel en of impulsiviteit. Het lijkt of hij/zij twee kanten heeft. Het heeft te maken met hechtingsproblematiek. Dit is meer een emotionele ontregeling ipv het ontregeling van het brein. Minstens 5 van de symptomen 1. Krampachtig proberen te voorkomen om feitelijk of vermeend in de steek gelaten te worden. (niet het suïcidale of automutilerend gedrag toe, aangegeven in criterium 5) 2. Een patroon van instabiele en intense intermenselijke relaties gekenmerkt door wisselingen tussen overmatig idealiseren en kleineren. 3. Identiteitsstoornis: duidelijk en aanhoudend instabiel zelfbeeld of zelfgevoel. 4. Impulsiviteit op ten minste twee gebieden die in potentie betrokkene zelf kunnen schaden (bijvoorbeeld geld verkwisten, seks, misbruik van middelen, roekeloos autorijden, vreetbuien). (niet het suïcidale of automutilerend gedrag toe, aangegeven in criterium 5) 5. Recidiverende suïcidale gedragingen, gestes of dreigingen of automutilatie. 6. Affectlabiliteit als gevolg van duidelijke reactiviteit van de stemming (bijvoorbeeld periodes van intense somberheid, prikkelbaarheid of angst, meestal enkele uren durend en slechts zelden langer dan een paar dagen). 7. Chronisch gevoel van leegte. 8. Inadequate, intense woede of moeite kwaadheid te beheersen (b.v. frequente driftbuien, aanhoudende woede of herhaaldelijk vechtpartijen). 9. Voorbijgaande, aan stress gebonden paranoïde ideeën of ernstige dissociatieve verschijnselen. Histrionische peroonlijkheidsstoornis (theatraale in DSM 5) Buitensporige emotionaliteit en aandacht vragen 5 symptomen 1. Voelt zich niet op zijn of haar gemak in situaties waarin hij of zij niet in het centrum van de aandacht staat. 2. De interactie met anderen wordt vaak gekenmerkt door onaangepast seksueel verleidelijk of provocerend gedrag. 3. Vertoont snel wisselende en oppervlakkige expressie van emoties. 4. Maakt consistent gebruik van het eigen uiterlijk om de aandacht op zichzelf te vestigen. 5. Heeft een stijl van spreken die excessief impressionistisch is, en waarbij details ontbreken. 6. Toont zelfdramatisering, theatrale en overdreven expressie van emoties. 7. Is suggestibel (gemakkelijk beïnvloedbaar door anderen of door de omstandigheden). 8. Beschouwt relaties met anderen als intiemer dan ze in werkelijkheid zijn. Narcistische persoonlijkheidsstoornis Grootheidsgevoelens, behoefte aan bewondering en gebrek aan empathie 5 symptomen 1. Heeft een opgeblazen gevoel van eigen belangrijkheid. 2. Is gepreoccupeerd met fantasieën over grenzeloos succes, grenzeloze macht, genialiteit, schoonheid, of ideale liefde. 3. Gelooft dat hij of zij "bijzonder" en uniek is alleen kan worden begrepen door, of moet omgaan, met andere bijzondere mensen of mensen (of instellingen) een hoge status. 4. Heeft excessieve behoefte aan bewondering. 5. Heeft het gevoel bijzondere rechten te hebben. 6. Exploiteert anderen. 7. Heeft gebrek aan empathie: is niet bereid de gevoelens en behoeften van anderen te erkennen of zich ermee te identificeren. 8. Is vaak afgunstig op anderen of gelooft dat anderen afgunstig zijnop hem of haar. 9. Toont zich arrogant of hooghartig in houding of gedrag.

Answer 55

Vermijdende persoonlijkheidsstoornis Sociale geremdheid, vermijden van contacten, gevoelens van tekortschieten en extreem gevoelig zijn voor een negatieve beoordeling 4 symptomen 1. Vermijd beroepsmatige activiteiten die significante intermenselijke contacten met zich meebrengen, vanwege vrees voor kritiek, afkeuring of afwijzing. 2. Is onwillig om betrokken te raken met mensen, tenzij hij of zij er zeker van is aardig te worden gevonden. 3. Gedraagt zich gereserveerd in intieme relaties vanwege de voor gek te worden gezet of uitgelachen te worden. 4. Is gepreoccupeerd met de gedachte in sociale situaties te worden bekritiseerd of afgewezen. 5. Is geremd in nieuwe interpersoonlijke situaties vanwege insufficiëntiegevoelens. 6. Beschouwt zichzelf als sociaal onbeholpen, onaantrekkelijk als persoon, of minderwaardig t.o.v. anderen. 7. Is uitzonderlijk onwillig om persoonlijke risico’s te nemen of nieuwe activiteiten te ontplooien omdat hij of zij hierdoor in verlegenheid zou kunnen worden gebracht. Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis Excessieve behoefte om verzorgt te worden, met als gevolg onderdanig gedrag en angst voor verlating. Minstens 5 symptomen 1. Heeft moeite met het nemen van alledaagse beslissingen zonder excessieve hoeveelheid adviezen van en geruststelling door anderen. 2. Heeft anderen nodig die de verantwoordelijkheid nemen voor de meeste belangrijke gebieden van zijn of haar leven. 3. Heeft moeite met het uiten van een meningsverschil met anderen, vanwege de vrees om steun of goedkeuring te verliezen. 4. Heeft moeite met het ontplooien van initiatieven of met het zelfstandig dingen ondernemen. 5. Gaat tot het uiterste om zorg en steun van anderen te krijgen, en kan zelfs vrijwillig aanbieden om onaangename dingen te doen. 6. Voelt zich niet op zijn of haar gemak of hulpeloos als hij/zij alleen is, vanwege een overmatige vrees om niet voor zichzelf te kunnen zorgen. 7. Gaat direct op zoek naar een nieuwe relatie als een bron van zorg, zodra een intieme relatie beëindigd wordt. 8. Is op onrealistische wijze geproccupeerd met de vrees alleen gelaten te worden en voor zichzelf te moeten zorgen. Dwangmatige persoonlijkheidsstoornis Preoccupatie met ordelijkheid, perfectionisme en beheersing. Zijn koppig en star en niet bereid zich aan te passen aan anderen. 4 symptomen 1. Is gepreoccupeerd met details, regels, lijsten, orde, organisatie of schema's, zozeer dat het eigenlijke doel van de activiteit uit het oog verloren wordt. 2. Toont een perfectionisme dat interfereert met het voltooien van taken. 3. Is excessief toegewijd aan werk en productiviteit, met uitsluiting van ontspannende activiteiten en vriendschappen (niet verklaard door een duidelijke economische noodzaak). 4. Is overmatig consciëntieus, scrupuleus en inflexibel in zaken van moraliteit, ethiek of waarden (niet verklaard door identificatie met een cultuur of religie). 5. Is niet in staat om versleten of waardeloze voorwerpen weg te gooien, zelfs als deze geen sentimentele waarde hebben. 6. Is onwillig om taken te delegeren of met anderen samen te werken, tenzij deze zich geheel onderwerpen aan zijn of haar manier van werken.Heeft zich een vrekkige stijl van geld uitgeven eigen gemaakt, voor zichzelf en anderen 7. Geld beschouwd als iets wat moet worden opgepot voor toekomstige catastrofes. 8. Toont rigiditeit en koppigheid. Mogelijke behandelingen: Gedragstherapie Groepstherapie Schematherapie Mentalisatie bevorderende therapie (in combinatie met) Psychofarmaca

Answer 56

Slaap-waakstoornissen zijn een groep aandoeningen die de kwaliteit, timing en duur van slaap beïnvloeden, resulterend in verminderde alertheid en functioneren overdag. 1. Insomniastoornis Moeite met in slaap vallen, in slaap blijven, of te vroeg wakker worden en niet meer kunnen slapen. Gevolgen: Vermoeidheid overdag, prikkelbaarheid, concentratieproblemen. 2. Hypersomnolentiestoornis Excessieve slaperigheid overdag ondanks een normale of lange slaapduur gedurende de nacht. Gevolgen: Slaapaanvallen, verminderde alertheid en functioneren overdag. 3. Narcolepsie Chronische slaapstoornis gekenmerkt door onbedwingbare slaapaanvallen en kataplexie (plotselinge spierzwakte). Gevolgen: Onvoorspelbare slaapaanvallen, mogelijk verlies van spiercontrole, hallucinaties bij in slaap vallen of ontwaken. 4. Obstructieve Slaapapneu Hypopneu Periodieke verstopping van de bovenste luchtwegen tijdens de slaap, leidend tot verminderde of gestopte ademhaling. Gevolgen: Snurken, herhaaldelijk wakker worden, vermoeidheid overdag. 5. Centrale Slaapapneu Onderbrekingen van de ademhaling tijdens de slaap veroorzaakt door een gebrek aan ademhalingsinspanningen. Gevolgen: Vermoeidheid, slapeloosheid, verminderd functioneren overdag. 6. Circadiane Ritme Slaap-Waakstoornissen Verstoring van de interne biologische klok die de slaap-waakcyclus reguleert. Types: Vertraagde slaapfase, vervroegde slaapfase, ploegendienststoornis, jetlag. Gevolgen: Moeite met inslapen of wakker worden op conventionele tijden, vermoeidheid, concentratieproblemen. 7. Parasomnieën Ongewone gedragingen of ervaringen tijdens de slaap. Types: Nachtmerries, slaapwandelen, REM-slaapgedragsstoornis, slaapverlamming. Gevolgen: Verstoorde slaap, verwarring bij ontwaken, angst. 8. Restless Legs Syndroom (RLS) Onweerstaanbare drang om de benen te bewegen, meestal gepaard met onaangename gewaarwordingen. Gevolgen: Moeite met in slaap vallen en doorslapen, vermoeidheid overdag. 9. Periodieke Beenbewegingen tijdens de Slaap (PLMS) Herhaalde bewegingen van de benen tijdens de slaap. Gevolgen: Verstoorde slaap, vermoeidheid overdag. 10. Nachtmerrie stoornis 11. Slaapstoornis door een middel/medicatie Deze stoornissen kunnen significant invloed hebben op de gezondheid, het welzijn en de dagelijkse activiteiten van een persoon. Diagnose en behandeling vereisen vaak een multidisciplinaire benadering, inclusief medische evaluatie, slaapstudies, en gedragsmatige interventies.

Answer 57

Psychische stoornissen die worden gekenmerkt door problemen met het reguleren van emoties en gedragingen. Deze stoornissen leiden vaak tot conflicten met autoriteiten, overtreding van sociale normen, en kunnen negatieve gevolgen hebben voor de betrokkenen en hun omgeving. 1. Oppositionele-opstandige stoornis (ODD) Een patroon van prikkelbaar of boos humeur, ruziezoekend en uitdagend gedrag, of wraakzucht dat minstens zes maanden aanhoudt. Symptomen: Frequent verlies van geduld, ruzie maken met volwassenen, opzettelijk anderen irriteren, weigeren om zich aan regels te houden, schuld afwijzen, en wrok of wraakzucht tonen. Gevolgen: Moeilijkheden thuis en op school, conflicten met leeftijdsgenoten en volwassenen. 2. Normoverschrijdend-gedragsstoornis (CD) Herhaaldelijk en aanhoudend patroon van gedrag waarin de grondrechten van anderen of belangrijke leeftijdsadequate normen of regels worden geschonden. minstens 6mnd aanwezig. Symptomen: Agressie tegen mensen en dieren, vernietiging van eigendom, bedrog of diefstal, ernstige schendingen van regels. Gevolgen: Problemen met justitie, moeilijkheden in relaties, en academische of werkgerelateerde problemen. 3. Periodiek explosieve stoornis (IED) Terugkerende uitbarstingen van impulsieve agressiviteit die buiten proportie zijn ten opzichte van de situatie. Symptomen: Woede-uitbarstingen, fysiek of verbaal geweld, schade aan eigendommen of lichamelijk letsel toebrengen. Gevolgen: Problemen in interpersoonlijke relaties, juridische problemen, werk- of schoolgerelateerde problemen. 4. Antisociale persoonlijkheidsstoornis (ASPD) Een doordringend patroon van onverschillig en schending van de rechten van anderen, beginnend in de kindertijd of vroege adolescentie en voortzettend in de volwassenheid. Symptomen: Oneerlijkheid, impulsiviteit, prikkelbaarheid en agressiviteit, roekeloosheid, onverantwoordelijkheid, gebrek aan berouw na het kwetsen of bestelen van anderen. Gevolgen: Chronische problemen met de wet, instabiliteit in werk en relaties, risico op misbruik van middelen. 5. Pyromanie Herhaalde opzettelijke brandstichting, gepaard met fascinatie voor vuur en opluchting of voldoening na het aansteken van een brand. Symptomen: Ongegronde brandstichting, spanning of opwinding voor het aansteken van een brand, sterke interesse in brand en de gevolgen ervan. Gevolgen: Juridische problemen, gevaar voor zichzelf en anderen, schade aan eigendom. 6. Kleptomanie Herhaaldelijk onvermogen om de impuls te weerstaan om objecten te stelen die niet nodig zijn voor persoonlijk gebruik of hun monetaire waarde. Symptomen: Sterke drang om te stelen, opluchting of voldoening tijdens het stelen, gevoelens van schuld of schaamte na de diefstal. Gevolgen: Juridische problemen, stress en conflicten in interpersoonlijke relaties, moeite om dagelijkse verantwoordelijkheden te vervullen. Deze stoornissen vereisen vaak een uitgebreide evaluatie en behandeling, inclusief psychotherapie, gedragsinterventies, en soms medicatie. Effectieve behandeling kan de kwaliteit van leven van de betrokkenen verbeteren en de impact op hun omgeving verminderen.

Answer 58

Aanpassingsstoornissen zijn emotionele of gedragsmatige reacties op een identificeerbare stressor, die binnen drie maanden na het begin van de stressor optreden. De reactie is buitenproportioneel ten opzichte van wat verwacht mag worden gezien de aard van de stressor en resulteert in significante beperkingen in sociaal, beroepsmatig, of ander belangrijk functioneren. Behandeling van aanpassingsstoornissen is gericht op het verminderen van symptomen en het verbeteren van de aanpassingsvaardigheden van de persoon. Dit omvat vaak: Psychotherapie: Zoals cognitieve gedragstherapie (CGT), die helpt bij het ontwikkelen van copingstrategieën en het verbeteren van emotioneel functioneren. Ondersteunende interventies: Stressmanagementtechnieken, gezins- of systeemtherapie, en soms psycho-educatie. Medicatie: Kortdurende medicamenteuze behandelingen kunnen worden overwogen voor specifieke symptomen, zoals angst of depressie.

Answer 59

Bij middelgerelateerde en verslavingsstoornissen is er sprake van een grote mate van afhankelijkheid aan één of meerdere genotsmiddelen. Wanneer de inname van deze middelen gestopt moet worden kunnen er (heftige) ontwenningsverschijnselen optreden. kenmerken zich vooral door excessief gebruik van een middel en/of door bepaald gedrag, dat ondanks schadelijke gevolgen maar moeilijk voor langere tijd te stoppen is. Stoornis in alcoholgebruik. Problematisch patroon wat leidt tot beperkingen of lijdensdruk, (2 van 11 klachten) minstens een jaar Alcoholintoxicatie Recent gebruik, problematische gedrags- of psychische veranderingen, (1 van 5 klachten) Alcoholonttrekkingssyndroom - Staking (of mindering) na fors gebruik - 2 of meer van 8; Autonome hyperactiviteit, tremor, insomnia, misselijkheid of braken, passagiere hallucinaties of illusoire vervorming, psychomotore agitatie, angst, gegeneraliseerde tonisch-clonische insulten (verkrampen en schokken) - Lijdensdruk of beperkingen Middelen: Cafeïne, Cannabis, Hallucinogeen-gerelateerde, Inhalantium, Opioïde, Hypnoticum- of anxiolyticum, Stimulantium, Tabak, Ander of onbekend middel

Answer 60

Een psychische stoornis is een syndroom, gekenmerkt door klinisch significante symptomen op het gebied van de * cognitieve functies, *de emotieregulatie * of het gedrag van een persoon, dat een uiting is van een disfunctie in * psychologische, * biologische, of * ontwikkelingsprocessen die ten grondslag liggen aan het psychische functioneren. (2) Psychische stoornissen gaan gewoonlijk gepaard met significante lijdensdruk of beperkingen in het functioneren op sociaal of beroepsmatig gebied of bij andere belangrijke bezigheden. (3) Een reactie op een veelvoorkomende stressor of een verlies, bijvoorbeeld het overlijden van een dierbare, die te verwachten valt en cultureel wordt geaccepteerd, is geen psychische stoornis. Sociaal deviant gedrag (politiek, religieus of seksueel bijvoorbeeld) en conflicten die zich vooral afspelen tussen een individu en de maatschappij zijn geen psychische stoornissen tenzij de deviantie of het conflict het gevolg is van disfunctioneren van het individu, zoals in het voorgaande wordt beschreven.

Answer 61

Diagnose: Gesteld door GZ psycholoog of psychiater na uitgebreid onderzoek met gesprekken, vragenlijsten en tests. er wordt gekeken naar de ontwikkeling, het gedrag en de kenmerken van de persoon volgens de DSM 5. kenmerken: moeite met sociale interacties gehechtheid aan vaste patronen en stereotiep gedrag getalenteerd op gebied van techniek, cijfers en getallen vaak moeilijke eters Mogelijke behandeling: levensloopbegeleiding; vanwege blijvend karakter van de beperking en de veranderende begeleidingsbehoeften in de loop van het leven. afhankelijk van: sociaal emotionele ontwikkeling taalontwikkeling intelligentie bijkomend probleemgedrag, psychische/lichamelijke klachten medicatie: Primair wordt ervoor gekozen om het hoofdsymptoom ( ADHD/agressie/bijv)te behandelen dat het meeste tot disfunctioneren leidt. Bij voorkeur door één of in ieder geval zo weinig mogelijk middelen, waarbij zo mogelijk één middel ingezet kan worden voor meerdere aanwezige symptomen.

Answer 62

Diagnostiek: Het duurt gemiddeld 10 jaar voordat de diagnose bipolaire stoornis wordt gesteld. Dat wat in de leerboeken beschreven staat, is vaak in de praktijk helemaal niet zo duidelijk. **Bipolaire I-stoornis:** Manische episodes: Ten minste één manische episode, die vaak wordt gevolgd of voorafgegaan door hypomane of depressieve episodes. Depressieve episodes: Niet vereist voor de diagnose, maar komen vaak voor. **Bipolaire II-stoornis:** Hypomane episodes: Ten minste één hypomane episode. Depressieve episodes: Ten minste één majeure depressieve episode. Er zijn geen volledige manische episodes. **Cyclothyme stoornis:** Chronische fluctuaties: Perioden van hypomane symptomen en perioden van depressieve symptomen die niet voldoen aan de criteria voor een majeure depressieve episode. Duur: Symptomen duren ten minste twee jaar (een jaar voor kinderen en adolescenten) zonder symptomenvrije perioden langer dan twee maanden. Kenmerken Drie vormen van bipolaire stoornis: Bipolaire stoornis 1 → afwisselend manisch en depressief. Mensen zijn is zo een toestand ( depressie ) niet zelden suïcidaal. Manische en depressieve kenmerken kunnen ook tegelijk optreden. Bipolaire stoornis 2→ hypomanie = de iets mindere ernstige vorm van de manie. Cyclothyme stoornis → wanneer iemand twee jaar of langer instabiele stemmingen, dus perioden met depressie met hypomane. Klachten zijn niet zo ernstig als bij 1 of 2, maar persoonlijke en sociale functioneren kunnen flink belemmerd zijn. Een bipolaire stoornis staat vrijwel nooit op zichzelf. Naar schatting heeft meer dan 90% van de mensen met deze diagnose daarnaast nog een andere psychische aandoening en vaak meer dan 1. Zoals paniekstoornis, ADHD en middelen afhankelijkheid = comorbiditeit. Behandeling medicatie; verschil in acute fase of onderhoudsbehandeling. antipsychotica, stemmingtabilisator

Answer 63

Hoe wordt de diagnose gesteld? De PTSS-classificatie wordt door een psycholoog of psychiater vastgesteld aan de hand van een aantal criteria. Het eerste criterium, ook wel het ‘A-criterium’ genoemd, is cruciaal. Het A-criterium gaat over het vaststellen van de traumatische gebeurtenis. In de DSM-5 wordt dit bondig omschreven als:‘Blootstelling aan een feitelijke of dreigende dood, ernstige verwonding of seksueel geweld’. Er wordt verder beschreven dat het A-criterium op vier verschillende manieren kan worden ervaren: Zelf ondergaan van de traumatische gebeurtenis(sen). Direct getuige zijn geweest van de gebeurtenis(sen) die een ander/anderen trof. Vernemen dat traumatische gebeurtenis(sen) een naast familielid of goede vriend(in) is (zijn) overkomen. Hierbij moet het gaan om een gewelddadige gebeurtenis of ongeluk. Ervaren van herhaaldelijke of extreme blootstelling aan gruwelijke details van traumatische gebeurtenissen, bijvoorbeeld als hulpverlener of politieagent. Kenmerken: symptomen, die langer dan een maand aanwezig moeten zijn: Intrusies en herbelevingen: steeds terugkerende herinneringen aan de gebeurtenis(sen) in de vorm van flashbacks, herbelevingen of nachtmerries. Dit gaat vaak gepaard met intense emotionele en lichamelijke reacties. Vermijding: of pogingen tot vermijding van pijnlijke herinneringen, gedachten of gevoelens over de traumatische gebeurtenis(sen). Negatieve gevoelens en gedachten: begonnen en/of verergerd na de traumatische gebeurtenis. Dit kan onder andere gaan over somberheid en gevoelens van schuld en schaamte, en problemen met aandacht, concentratie en geheugen. Mogelijke behandeling EMDR Trauma behandeling Cognitieve gedragstherapie; gericht op disfunctionele cognities en vermijdend gedrag Exposure. medicatie: antidepressiva van het type SSRI

Answer 64

Dissociatieve stoornissen zijn psychische problemen waarbij iemand moeite heeft om normaal te denken, te herinneren, zich bewust te zijn van zichzelf, of zijn gevoelens te begrijpen. Dit kan het dagelijks leven erg moeilijk maken. Hoe wordt de diagnose gesteld? Mensen met een dissociatieve stoornis melden zich vaak met andere klachten in de ggz en hebben vaak al een jarenlange tocht door de ggz gemaakt voordat er een dissociatieve stoornis wordt gediagnosticeerd. **Wat zijn klachten/kenmerken van deze aandoening?** verstoring van bewustzijn,geheugen, interoceptie: vermogen om prikkels van binnenuit te herkennen. emoties zijn verstoord waarneming is verstoord besef van identiteit is verstoord pijn, angst,stemmen horen concentratieproblemen stemmingsschommelingen heftige emoties die niet in verband staan met de situatie van dat moment. **Behandeling:** medicatie: wees voorzichtig met voorschrijven van medicatie Veel patiënten met een dissociatieve stoornis gebruiken medicijnen, al weten we weinig over de effectiviteit. De medicatie is vaak voor behandeling van specifieke symptomen of een comorbide stoornis. Bepaalde medicijnen kunnen dissociatie verergeren. niet medicamenteus: aromatherapie lichaamsgerichte therapie ademhalingsoefeningen

Answer 65

Wat is psychopathologie? De temperamenten leer van Hippocrates en Galenus 460 – 370 v. Chr. De biologische en genetische ordening van Emil Kraepelin 1856-1926 Parallel met somatische ziekten en de hang naar wetenschappelijke erkenning Grote verschillen tussen de continentale en Angelsaksische diagnostiek DSM – poging tot eenduidigheid en studie DSM-I 1952 leger VS, II 1968, 1974 6e druk, III 1980 vijf assen, IV 1994, 5 2013 Politieke – maatschappelijke invloeden op DSM (onder andere bij homoseksualiteit) Bio-psycho-sociaalmodel Mislukken van de invoering dimensionaal model in DSM-5

Answer 66

Adrenaline Hypothalamus-hypofyse-bijnier-as Twee wegen (onder- en bovenbrein): onbewust via amandelkern ‘quick and dirty’ bewust via de (prefrontale) cortex, langzaam en analytisch Stress kan leiden tot psychische klachten zoals slaapproblemen en moeheid, somberheid en psychose. Ook kan je last krijgen van lichamelijke klachten, zoals hartkloppingen, een gejaagd gevoel, een hoge bloeddruk en veel zweten. Dit zijn signalen dat de stress te veel wordt of te lang duurt. Ook de gebieden die ingewikkelde denkfuncties, zoals aandacht, plannen en beslissen aansturen, hebben onder stress te lijden. Dit zijn de voorste (frontale) gebieden in de hersenen. Je kunt dan sneller afgeleid zijn en hebt eerder last van een slecht humeur.

Answer 67

DSM5 Uitgekomen mei 2013 in de VS. In 2014 is de Nederlandse versie DSM-5 uitgekomen. Definitief over op DSM-5 in 2017 in Nederland. DSM-5: poging om de betrouwbaarheid te laten toenemen.

Answer 68

Assenstelsel DSM-IV is er niet meer Het is de bedoeling dat in DSM-5 er meer beschrijving bij gegeven wordt. Bijvoorbeeld welke factoren de stoornis in stand houden, of het ziekte-inzicht en de motivatie van de patiënt? Is er sprake van comorbiditeit en suïcidaliteit, wat is de invloed van leeftijd, geslacht en cultuur, hoe hoog is de lijdensdruk. DSM-5 vernieuwing in codering, classficatie en uiteindelijk de diagnose van psychische stoornissen Aantal nieuwe stoornissen geïntroduceerd. Bv. Hoarding disorder. Nieuwe namen gekozen voor (aantal) bekende stoornissen. Bijvoorbeeld persisterende depressieve stoornis voor dysthyme stoornis. DSM–IV paniekstoornis met agorafobie. In DSM-5 staat agorafobie op zichzelf. DSM-IV ‘Niet Anderszins Omschreven’ (Engels: NOS Not otherwise Specified) is gesplitst in Andere gespecificeerde stoornis en ongespecificeerde … Dit is geen tentamenstof.

Answer 69

* **ordening** aanbrengen, soort telefoonboek. * Je doet het om **onderzoek** te doen, zodat je 1 taal hebt om psychische aandoeningen te beschrijven. * **Beschrijvend** maken wat je ziet en hoort en dat is de manier waarop je het eens wordt met elkaar. * Het biedt richtlijnen voor **behandelingen** die effectief kunnen zijn bij specifieke stoornissen. * Biedt een **gemeenschappelijke taal** op het gebied van geestelijke gezondheid. * Het kan helpen bij het opstellen van **behandelplannen. ** Consequenties voor het professioneel handelen: * Zorgprofessionals kunnen consistent en betrouwbaar diagnoses stellen. * een coherente zorgplanning. * standaardisatie, * betere communicatie * ondersteuning bij behandelplanning, maar brengt ook uitdagingen en verantwoordelijkheden met zich mee. Zorgverleners moeten zich bewust zijn van zowel de voordelen als de beperkingen van de DSM om optimaal en ethisch verantwoord gebruik te maken van dit instrument in hun praktijk.

Answer 70

* Mogelijke belangenverstrengeling bij commissie die verantwoordelijk is voor de nieuwe indeling DSM. * De DSM houdt weinig rekening met de culturele context. (bijv homofilie) * Over Medicaliseren, * risico voor Overdiagnosis. (de lat is laag gelegd voor een diagnose) * Er is altijd toch een verschil van inzicht. Consequenties voor het professioneel handelen: * Een risico dat normaal gedrag ten onrechte als pathologisch wordt beschouwd. Dit kan leiden tot overdiagnose en onnodige medicatie of behandelingen, waardoor patiënten het stigma van een diagnose dragen zonder dat dit noodzakelijk is. * De DSM-5 is grotendeels gebaseerd op gedragsmatige symptomen en niet op biologische markers. Dit kan leiden tot subjectieve interpretaties van symptomen, wat de consistentie en betrouwbaarheid van diagnoses kan verminderen. * Veel stoornissen in de DSM-5 hebben overlappende symptomen, wat het moeilijk maakt om duidelijke en onderscheidende diagnoses te stellen.

Answer 71

DSM staat voor Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders:

Answer 72

PLATO-normen (sinds 2013 - zorgverzekeraars) vanwege patiëntveiligheid en bevoegdheid Rode vlaggen herkennen en naar BIG-ggz hulpverlener Echter, niet eenduidig: eigen beleid PST Alleen de overlap (dus niet bij ongecompliceerde rouw, aanpassingsstoornissen, levensproblemen, relatieproblemen, kortom alles buiten de basisverzekering) Onderscheid ‘ziekte’-, groei-, herstel- en steunmodel.

Answer 73

 Bio-psycho-sociaalmodel: - Zowel genetisch (nature) - Epigenetisch effect - Als leerervaringen en omgevingsfactoren (nurture) - Gedragsmodellen benadrukken de leerprocessen en de bekrachtigende aard van vermijdings- en veiligheidsgedrag Cruciaal bij voortbestaan angst: vermijding. Op korte termijn zorgt vermijding voor een beloning (vermindering angst). Leertheorie: mensen zijn geneigd om gedrag dat beloond wordt, vaker te vertonen. Daarom gaan en blijven mensen vermijden! Het doorbreken van vermijdingsgedrag is zeer belangrijk bij de behandeling van angststoornissen. Prevalentie  Angststoornissen behoren tot de meest voorkomende psychische stoornissen. Van alle mensen heeft 19,6% ooit in het leven een of meerdere angststoornissen.  Ongeveer 2 keer zoveel vrouwen als mannen ontwikkelen ooit in hun leven een angststoornis.  Comorbiditeit met andere angst- en stemmingsstoornissen is hoog, ook met misbruik of afhankelijkheid van alcohol en drugs. Beloop  In ongeveer de helft van de gevallen verdwijnt de angststoornis in de loop der jaren. Voor de andere helft geldt dat er sprake is van een langdurig beloop met afwisselende perioden van heftige-, milde- en afwezigheid van klachten. Behandeling angst Meest gebruikte therapie is de cognitieve gedragstherapie. Deze therapie grijpt aan de ene kant aan op cognities en aan de andere kant aan op gedrag.  Cognities: Niet een bepaalde gebeurtenis leidt tot een bepaald gevoel, maar wat je over die situatie denkt! (Albert Ellis RBET). Uitdagen van negatieve evaluatieve gedachten. Doel is niet om gevoelens om zeep te helpen maar om ze binnen de perken te houden van wat reëel is en wat je wilt! Exposure in vivo: Stapje voor stapje de confrontatie met angst aangaan en vermijdingsgedrag doorbreken, door middel van een angsthiërarchie. Cliënt moet merken dat - eerst angstige situatie - ook leuk en spannend kan zijn, zonder dat het teveel angst oproept. Exposure in vitro: Via verbeelding het bovenstaande oefenen. Daarnaast: medicatie (met name antidepressiva) Interventies psychosociaal therapeut Belangrijke interventies:  Tot rust brengen (ontspanningsoefeningen)  Counseling  Cognitieve herstructurering  Bevorderen coping Concrete handvaten in de omgang  In kleine stapjes proberen iemand (gevoel van) controle terug te geven  Forceer de cliënt niet, maar ga ook niet teveel mee in vermijdingsgedrag.  Positief bekrachtigen  Gezamenlijk doelen stellen  Ontspannings- en kalmeringstechnieken

Answer 74

**Instabiliteit in * relaties, * zelfbeeld, * gevoel * en/of impulsiviteit. Het lijkt of hij of zij twee kanten heeft.** Minstens vijf van de volgende: 1. Krampachtig proberen te voorkomen om feitelijk of vermeend in de steek gelaten te worden. (niet het suïcidale of automutilerend gedrag toe, aangegeven in criterium 5) 2. Een patroon van instabiele en intense intermenselijke relaties gekenmerkt door wisselingen tussen overmatig idealiseren en kleineren. 3. Identiteitsstoornis: duidelijk en aanhoudend instabiel zelfbeeld of zelfgevoel. 4. Impulsiviteit op ten minste twee gebieden die in potentie betrokkene zelf kunnen schaden (bijvoorbeeld geld verkwisten, seks, misbruik van middelen, roekeloos autorijden, vreetbuien). (niet het suïcidale of automutilerend gedrag toe, aangegeven in criterium 5) 5. Recidiverende suïcidale gedragingen, gestes of dreigingen of automutilatie. 6. Affectlabiliteit als gevolg van duidelijke reactiviteit van de stemming (bijvoorbeeld periodes van intense somberheid, prikkelbaarheid of angst, meestal enkele uren durend en slechts zelden langer dan een paar dagen). 7. Chronisch gevoel van leegte. 8. Inadequate, intense woede of moeite kwaadheid te beheersen (b.v. frequente driftbuien, aanhoudende woede of herhaaldelijk vechtpartijen). 9. Voorbijgaande, aan stress gebonden paranoïde ideeën of ernstige dissociatieve verschijnselen.

Answer 75

**Grootheidsgevoelens, behoefte aan bewondering en gebrek aan empathie.** Minstens vijf van de volgende: 1. Heeft een opgeblazen gevoel van eigen belangrijkheid. 2. Is gepreoccupeerd met fantasieën over grenzeloos succes, grenzeloze macht, genialiteit, schoonheid, of ideale liefde. 3. Gelooft dat hij of zij "bijzonder" en uniek is alleen kan worden begrepen door, of moet omgaan, met andere bijzondere mensen of mensen (of instellingen) een hoge status. 4. Heeft excessieve behoefte aan bewondering. 5. Heeft het gevoel bijzondere rechten te hebben. 6. Exploiteert anderen. 7. Heeft gebrek aan empathie: is niet bereid de gevoelens en behoeften van anderen te erkennen of zich ermee te identificeren. 8. Is vaak afgunstig op anderen of gelooft dat anderen afgunstig zijnop hem of haar. 9. Toont zich arrogant of hooghartig in houding of gedrag.

Answer 76

Twee weken erg somber (depressieve stemming), geen plezier of interesse

Answer 77

Bij een bipolaire I stoornis is er ooit sprake geweest van een volledige manische episode, naast eventuele depressies. Bij een bipolaire II stoornis is er nooit een volledige manie geweest, allen een of meerdere hypomanische episoden naast depressies. Het gaat dus om de ernst van de manische verschijnselen die ooit zijn opgetreden. Een manie is zwaarder dan een hypomanie. De manische episode duurt minstens een week.

Answer 78

Manie is een periode van overdreven opgewektheid, waarbij men de realiteit uit het oog verliest. Bij depressie is er eigenlijk van alles te weinig: je hebt nergens zin in, je ziet het niet meer zitten, je hebt geen energie. Bij manie is er van alles te veel. Je doet veel, je voelt je fantastisch, je bent niet af te remmen. En dat je niet meer te corrigeren bent, dát noemen we eigenlijk een psychose.

Answer 79

Interventies psychosociaal therapeut Belangrijke interventies: * Tot rust brengen (ontspanningsoefeningen) * Counseling * Cognitieve herstructurering * Bevorderen coping Concrete handvaten in de omgang  In kleine stapjes proberen iemand (gevoel van) controle terug te geven  Forceer de cliënt niet, maar ga ook niet teveel mee in vermijdingsgedrag.  Positief bekrachtigen  Gezamenlijk doelen stellen  Ontspannings- en kalmeringstechnieken

Answer 80

- Psycho educatie - CGT, cognitieve herstructurering van de betekenis van de traumatische gebeurtenis - EMDR (eye movement desentization and reprocessing) - Psychofarmaca is mogelijk - Exposure (in vivo, in vitro imaginaire)

Answer 81

Worden gekenmerkt door lichamelijke klachten die voor veel lijdensdruk zorgen. Dagelijks leven wordt beheerst door gedachten, gevoelens en gedragingen over of door deze lichamelijke klachten. Somatische-symptoomstoornis en verwante stoornissen SSS Minstens 6 maanden aanwezig zijn. Lichamelijke klachten staan op de voorgrond, Duidelijke lijdensdruk, Beperkingen in het functioneren, Nb: ongeveer 80% van de algemene bevolking heeft minimaal een of meer, lichamelijke klachten per week. verdwijnt vaak spontaan. **Somatische symptoom stoornis:** DSM-IV: ongedifferentieerde somatoforme stoornis - Lichamelijke klachten die de betrokkene beperken  - Extreme gedachten, gevoelens of gedragingen die samenhangen met - lichamelijke klachten of met zorgen hierover. Extreme ongerustheid, tijd en - energie hieraan besteden. - Het hebben van klachten is continu, hoewel de specifieke klachten kunnen wisselen. **Conversiestoornis** Veranderingen die optreden in de willekeurige motorische of sensorische functies die niet het gevolg zijn van een neurologische of andere somatische aandoening. **Nagebootste stoornis** Voorwenden van somatische of psychische klachten of verschijnselen, of het doelbewust opwekken van verwonding of ziekte bij zichzelf of een ander waarbij de misleiding aantoonbaar is (vroeger Munchhausensyndroom). Of er wel of geen externe beloning tegenover staat. Nagebootste stoornis opgedrongen aan iemand anders (vroeger Munchhausensyndroom by proxy). **Ziekteangststoornis ** Minstens 6 maanden aanwezig. DSM-IV: Hypochondrie - Preoccupatie met het hebben of krijgen van een ernstige ziekte - Er zijn geen of slechts milde lichamelijke klachten. Preoccupatie bij klachten is buitenproportioneel. - Veel angst en zorg over eigen gezondheid - Extreem gericht zijn op de controle van de gezondheid of op het vermijden van ziekenhuizen e.d. Klachtenanamnese Eigenlijk altijd: -Somatische dimensie -Cognitieve dimensie -Emotionele dimensie -Gedragsdimensie -Sociale dimensie **Behandeling **somatisch-symptoomstoornis,ziekteangststoornis, psychische factoren die somatische aandoeningen beïnvloeden Doel: betere manier met de lichamelijke klachten leren omgaan. Hierdoor is het makkelijker om een cliënt met een lichamelijke klacht voor een psychologische behandeling te motiveren.  Cognitieve gedragstherapie  Ontspanningsoefeningen, aandacht training, exposure en responspreventie,  exposure and graded activity, systeeminterventies rond de klacht.  Farmacotherapie; antidepressiva

Answer 82

Psychische stoornissen die worden gekenmerkt door problemen met het reguleren van emoties en gedragingen. Deze stoornissen leiden vaak tot conflicten met autoriteiten, overtreding van sociale normen, en kunnen negatieve gevolgen hebben voor de betrokkenen en hun omgeving. (minimaal 6 maanden op de meeste dagen min 1x per week) **1. Oppositionele-opstandige stoornis (ODD)** Een patroon van prikkelbaar of boos humeur, ruziezoekend en uitdagend gedrag, of wraakzucht dat minstens zes maanden aanhoudt. Symptomen: Frequent verlies van geduld, ruzie maken met volwassenen, opzettelijk anderen irriteren, weigeren om zich aan regels te houden, schuld afwijzen, en wrok of wraakzucht tonen. Gevolgen: Moeilijkheden thuis en op school, conflicten met leeftijdsgenoten en volwassenen. **2. Normoverschrijdend-gedragsstoornis (CD)** Herhaaldelijk en aanhoudend patroon van gedrag waarin de **grondrechten** van anderen of belangrijke leeftijdsadequate **normen of regels** worden geschonden. minstens 6mnd aanwezig. Symptomen: Agressie tegen mensen en dieren, vernietiging van eigendom, bedrog of diefstal, ernstige schendingen van regels. Gevolgen: Problemen met justitie, moeilijkheden in relaties, en academische of werkgerelateerde problemen. **3. Periodiek explosieve stoornis (IED)** Terugkerende uitbarstingen van **impulsieve agressiviteit **die buiten proportie zijn ten opzichte van de situatie. Symptomen: Woede-uitbarstingen, fysiek of verbaal geweld, schade aan eigendommen of lichamelijk letsel toebrengen. Gevolgen: Problemen in interpersoonlijke relaties, juridische problemen, werk- of schoolgerelateerde problemen. **4. Antisociale persoonlijkheidsstoornis (ASPD)** Een doordringend patroon van onverschillig en schending van de rechten van anderen, beginnend in de kindertijd of vroege adolescentie en voortzettend in de volwassenheid. Symptomen: Oneerlijkheid, impulsiviteit, prikkelbaarheid en agressiviteit, roekeloosheid, onverantwoordelijkheid, gebrek aan berouw na het kwetsen of bestelen van anderen. Gevolgen: Chronische problemen met de wet, instabiliteit in werk en relaties, risico op misbruik van middelen. **5. Pyromanie** Herhaalde opzettelijke brandstichting, gepaard met fascinatie voor vuur en opluchting of voldoening na het aansteken van een brand. Symptomen: Ongegronde brandstichting, spanning of opwinding voor het aansteken van een brand, sterke interesse in brand en de gevolgen ervan. Gevolgen: Juridische problemen, gevaar voor zichzelf en anderen, schade aan eigendom. **6. Kleptomanie** Herhaaldelijk onvermogen om de impuls te weerstaan om objecten te stelen die niet nodig zijn voor persoonlijk gebruik of hun monetaire waarde. Symptomen: Sterke drang om te stelen, opluchting of voldoening tijdens het stelen, gevoelens van schuld of schaamte na de diefstal.

Answer 83

Valt onder trauma- en stressorgerelateerde stoornissen Psychisch aandoening waarbij sprake is van aanhoudend stress na een ingrijpende verandering in iemands leven. Symptomen zijn een reactie van je lichaam en geest die je binnen drie maanden op een stressfactor hebt gekregen. = wanneer iemand moeite heeft om zich aan te passen Aan een grote verandering of moeilijke gebeurtenis, zoals scheiding of verlies. Het kan leiden tot verdriet, angst of problemen in dagelijks leven. Behandeling van aanpassingsstoornissen is gericht op het verminderen van symptomen en het verbeteren van de aanpassingsvaardigheden van de persoon. Dit omvat vaak: Psychotherapie: Zoals cognitieve gedragstherapie (CGT), die helpt bij het ontwikkelen van copingstrategieën en het verbeteren van emotioneel functioneren. **Ondersteunende interventies: Stressmanagementtechnieken, gezins- of systeemtherapie, en soms psycho-educatie.** Medicatie: Kortdurende medicamenteuze behandelingen kunnen worden overwogen voor specifieke symptomen, zoals angst of depressie.

Answer 84

Classificatie richt zich op het organiseren en categoriseren van gezondheidsproblemen in systematische categorieën, terwijl diagnose zich richt op het identificeren en benoemen van een specifiek gezondheidsprobleem bij een individu.

Answer 85

bio-psychosociaal model → Hier moeten gezondheidsproblemen worden benaderd vanuit 3 invalshoeken. - biologische, psychische en een sociale invalshoek.

Answer 86

Adrenaline Hypothalamus-hypofyse-bijnier-as Twee wegen (onder- en bovenbrein): onbewust via amandelkern ‘quick and dirty’ bewust via de (prefrontale) cortex, langzaam en analytisch Stresshormonen stimuleren reflexen, ze verhogen de hartslag en de bloeddruk, en ze zorgen ervoor dat er extra energie vrijkomt in de spieren zodat je op de situatie kan reageren door te 'vluchten' of te 'vechten'. De belangrijkste drie stresshormonen zijn cortisol, adrenaline en noradrenaline. gevolg van adrenaline is de vlucht, vecht, bevries reactie Stress start in de hypothalamus De hypothalamus maakt stresshormoon cortisol aan Cortisol activeert de hippocampus, want die moet stress afremmen. Bij teveel stress raakt de hippocampus dus overwerkt. Een overwerkte hippocampus uit zich ook in geheugenproblemen, depressie en angststoornissen. Dit is dan ook de reden dat veel mensen die last hebben van bijvoorbeeld langdurige stress of burn-out geheugen- en concentratieproblemen hebben. En teveel stress beschadigt de frontale lob, die de amygdala moet remmen De amygdala wordt onvoldoende geremd Een ongeremde amygdala ontketent negatieve emoties Negatieve emoties wakkeren stress aan in de hypothalamus En de cirkel is rond…

Answer 87

Stress en het brein ( info uit boek ) Informatie komt binnen in de thalamus. Daarna wordt het op twee manieren verwerkt. De eerste route is naar de amandelkern. Daar wordt alarm geslagen richting de hypothalamus (H). De hypothalamus zet de stressreactie in gang via het sympathische zenuwstelsel en de HHB (Hyppothalamus 🡪 Hypofyse 🡪 Bijnierenas). Als via het bloed hormonen bij de grote hersenen zijn aangekomen (via de HHB as) heb je al een primaire reactie gegeven. Dat process loopt veel trager. Je kunt dus pas veel later ‘bewust’ de leiding nemen als je te maken krijgt met voor jou stressvolle situaties.

Answer 88

Begripvolle en ondersteunende houding. Hoop geven. Let op bij dwangmatige persoonlijkheid ( behandeling perfect volgen ) empathisch confronteren Vaak comorbiditeit --> angst depressie eetproblemen verslaving ADHD of PTSS samenwerking met andere disciplines noodzakelijk

Answer 89

beide aandachtstoornissen ADHD --> hyperactief en impulsief ADD --> problemen aandacht en concentratie zonder hyperactiviteit.

KP Flashcards

(113 cards)