Krwiolecznictwo Flashcards
(96 cards)
1
Q
Jakiego odsetka kobiet dotyczy konflikt serologiczny w ukladzie ABO? Jakie sa roznice pomiedzy konfliktem w ukladzie ABO, a Rh? Jakie grupy krwi objete sa tym ryzykiem?
A
- Problem dotyczy okolo 10% kobiet;
- Przeciwciala anty-A lub anty-B obecne w krwi ciezarnej moga przejsc przez lozysko;
- Naturally occurring IgM antibodies to A and B develop early in life in individuals lacking the corresponding antigen, following exposure to bacterial antigens in the gut => these IgM antibodies do not cross the placenta;
- IgG ABO antibodies may exist, particularly in group O mothers who have been exposed to a non-O fetus;
- Choroba hemolityczna w ukladzie ABO ma lagodniejszy przebieg niz w ukladzie Rh;
- Choroba hemolityczna w ukladzie ABO moze pojawic sie w przebiegu pierwszej ciazy;
- Problem ten dot. noworodkow z grupa krwi : A lub B lub AB, ktorych matki maja grupe krwi A (z anty-B), B (z anty-A) lub O (anty-A i anty-B);
- Najczesciej konflikt dot. grup 0-A1;
2
Q
Jakie sa objawy w przebiegu konfliktu w ukladzie ABO?
Jaka jest zaleta konfliktu ABO?
A
- Przebieg konfliktu w ukladzie ABO jest lagodny;
- Do wyksztalcenia antygenow A1 dochodzi niedlugo przed porodem;
- Objawy : wzrost bilirubiny, niedokrwistosc utrzymujaca sie do 3 miesiecy;
- Brak organomegalii;
- Niezgodnosc ukladu ABO chroni przed niezgodnoscia w ukladzie Rh => krwinki plodu eliminowane z krwiobiegu matki zanim dojdzie do prezentacji antygenu D;
3
Q
Jak diagnozuje sie konflikt w ukladzie ABO? Na czym polega leczenie?
A
- Test Coombsa;
- Leczenie : fototerapia;
- Leczenie rzadko wymaga transfuzji;
4
Q
Ile krwi plodu Rh(+) musi przejsc przez lozysko do kriwiobiegu matki Rh(-), aby doszlo do immunizacji matki?
W jaki inny sposob moze dojsc do immunizacji matki Rh(-)?
A
- Antygen D wystepuje u 85% populacji;
- W przypadku przecieku krwi plodu do krwiobiegu matki w ilosci przekraczajacej 0.2 ml dochodzi do immunizacji matki;
- Do immuizacji matki moze dojsc poprzez:
- Przeciek krwi plodowej w ilosci >0.2 ml: porod, poronienie, odklejenie lozyska, zabieg wewnatrzmaciczny, pod koniec ciazy;
- Przetoczenie krwi niezgodnej grupowo;
- Stosowanie wspolnych igiel i skrzykawek;
5
Q
Dlaczego w przebiegu pierwszej ciazy wyjatkowo rzadko dochodzi do konfliktu w ukladzie Rh ?
A
- Initial exposure results in production of maternal IgM antibodies, which do not cross the placenta.
- This is followed by production of IgG antibodies, which can cross the placenta;
- Mozliwe objawy konfliktu w ukladzie Rh :
- Hydrops fetalis
- Jaundice
- Late hemolytic anemia
- Hepatosplenomegaly
6
Q
Jakie antygeny wchodza w sklad ukladu Rh (rhesus)?
Ile antygenow wchodzi w sklad tej grupy?
A
- Rhesus blood group system consists of 48 antigens;
- The MC antigens to which individuals make antibodies are D (there is no d antigen), C, c, E, e;
- C/c and E/e are alternate alleles with codominant expression;
7
Q
W jakich innych ukladach moze dojsc do konfliktu serologicznego?
A
- Na krwinkach plodu znajduja sie antygeny ukladu Kell, a u matki znajduja sie przeciwciala przeciwko antygenom tego ukladu;
- Antygeny ukladu Kell:
- K,k => najwazniejszy antygen K ze wzgledu na czestosc wystepowania i immunogennosc
- Kpa, Kpb
- Ja, Jsb
- Do immunizacji matki dochodzi najczesciej przez wczesniejsza transfuzje krwi lub podczas wczesniejszej ciazy;
- Antygeny ukladu Kell nie sa brane pod uwage w probach krzyzowych;
- Uklad Duffy: Fy-A, Fy-B, Fy-J;
8
Q
Na czym polega profilaktyka konfliktu w ukladzie Rh?
Opisz preparat stosowany w ww profilaktyce.
A
- Immunoprofilaktyka : podanie kobiecie Rh ujemnej przeciwcial anty-RhD w celu zahamowania odpowiedzi immunologicznej na antygen anty-D na krwinkach plodu;
- Przeciwciala anty-D stosowane w profilaktyce to immunoglobuliny klasy IgG wyizolowane z osocza osob uodpornionych;
- Polski preparat immunoglobuliny anty-Rh D nazywa sie Gamma anty-D - produkowany w dwoch dawkach : 150 i 50 mikrogram;
9
Q
W jakich sytuacjach i w jakich dawkach stosujemy immunoglobuline Gamma anty-D ?
A
- Preparat podajemy w ciagu 72 godzin od porodu lub poronieniu lub innej sytuacji, w ktorej moglo dojsc do przecieku plodowo-matczynego;
- Kobiecie anty-D ujemnej, bez wytworzonych przeciwcial anty-D, ktora urodzila dziecko anty-D dodatnie podam : 150 mikrogram ig Gamma antyD po porodzie fizjologicznym, lub 300 mikrogram po porodzie patologicznym lub blizniaczym;
- Po poronieniu samoistnym lub przerwaniu ciazy, amniopunkcji diagnostycznej, usunieciu ciazy pozamacicznej oraz w przypadku zagrazajacego porodu przedwczesnego podam : 50 mikrogram do 12 tygodnia ciazy, 150 mikrogram po 12 tygodniu ciazy;
10
Q
Zdefiniuj i opisz na czym polega opozniony odczyn hemolityczny.
A
- jest to sytuacja, w ktorej u osoby po przetoczeniu krwi dochodzi do immunizacji, zwykle poza ukladem ABO;
- po uplywie pewnego czasu dochodzi do obnizenia poziomu przeciwcial - ponizej poziomu progowego => czyli poziomu wykrywalnosci w probie krzyzowej;
- proba krzyzowa ujemna!
- ponowne przetoczenie wywoluje odpowiedz amnestyczna po 3-10 dniach - odpowiedz amnestyczna czyli odpowiedz z wykorzystaniem immunoglobulin IgG pamieci;
- przetoczone krwinki zostaja oplaszczone przeciwcialami i hemolizie pozanaczyniowej : w ukladzie siateczkowo-srodblonkowym;
11
Q
Jakie badania nalezy wykonac przed toczeniem krwi noworodkom do 4 miesiaca zycia?
A
- badania wykonywane u noworodkow i niemowlat do 4 miesiaca zycia przed transfuzja;
- Badanie grupy krwi w ukladzie ABO i Rh u matki i dziecka;
- Badanie w kierunku obecnosci alloprzeciwcial odpornosciowych w surowicy matki;
- Bezposredni test antyglobulinowy krwinek dziecka - bezposredni, czyli przeciwciala zwiazane in vivo;
12
Q
Jaka krew nalezy toczyc noworodkowi w zaleznosci od wyniku BTA (Bezposredni Test Antyglobulinowy) i obecnosci alloprzeciwcial w surowicy matki?
A
- Jezeli w surowicy matki nie stwierdza sie obecnosci alloprzeciwcial, a u dziecka BTA jest ujemny => przetaczamy dziecku krew zgodna z ukladem ABO i Rh krwinek dziecka;
- Jezeli u matki wykryto alloprzeciwciala => nalezy dziecku podac krew z krwinkami bez antygenu, na ktory immunizowana byla matka;
- Dziecku grupy A lub B urodzonym przez matki grupy O (ma anty-A i anty-B), nalezy przetaczac krew grupy O lub grupy jednoimiennnej z grupa krwi dziecka pod warunkiem wykonanego wczesniej badania surowicy matki na obecnosc przeciwcial IgA lub IgB klasy IgG;
13
Q
Wytlumacz bezposredni i posredni odczyn Coombsa - test antyglobulinowy.
A
- immunologiczna metoda diagnostyczna umozliwiajaca wykrywanie przeciwcial w klasie IgG za pomoca surowicy antyglobulinowej;
-
bezposredni test antyglobulinowy: wykrywanie przeciwcial zwiazanych z antygenem np. na krwinkach, ktore oplaszczaja krwinke in vivo, wiazac sie do antygenow krwinkowych;
- w odroznieniu od IgM, IgG nie powoduja aglutynacji krwinek, a przyspieszaja ich niszczenie w ukladzie siateczkowo-srodblonkowym;
- posredni test antyglobulinowy: wykrywa przeciwciala wolne, niezwiazane obecne w surowicy, ktore gotowe sa do reakcji z antygenem => do reakcji tej dochodzi in vitro po podaniu antygenu => ten test wykonuje sie rutynowa przed kazda transfuzja krwi aby zapobiec powiklaniom;
14
Q
Wytlumacz skrot i zdefiniuj czym jest TRALI.
Czy jest to zjawisko czeste?
A
- TRALI : Transfusion Related Acute Lung Injury;
- It is a new acute lung injury (ALI)/acute respiratory distress syndrome (ARDS) occurring during or within six hours after blood product administration;
- When a clear temporal relationship to an alternative risk factor for ALI/ARDS coexists, a formal diagnosis of TRALI cannot be made;
- 0.04-0.1% of transfused patients or in approximately 1 in 5000 transfused blood components;
- Mortality rate : ˜15% among healthy individuals, up to 50% in critically ill;
15
Q
Jakie sa czynniki ryzyka rozwoju TRALI?
A
- Specific risk factors for TRALI can be divided conceptually into recipient risk factors and blood component risk factors.
- Recipient risk factors:
- Liver transplantation surgery;
- Critically ill patient;
- Chornic alochol abuse;
- Shock;
- Higher peak airway pressure while being mechanically ventilated;
- Current smoking;
- Higher IL8 levels;
- Positive fluid balance;
- Components risk factors: TRALI can be seen following transfusion of any type of blood component in any patient.
- Historically, the blood components most likely to cause TRALI were those with a high concentration of donor plasma (due to antibodies to human leukocyte and human neutrophil antigens).
- Risk mitigation strategies have dramatically reduced the risk of plasma-associated TRALI, and currently the majority of TRALI cases are associated with transfusion of red blood cells (RBC);
16
Q
Wytlumacz patogeneze TRALI.
A
- “Two-hit mechanism” : (1) neutrophil sequestration and priming via lung endothelial cells; (2) neutrophil activation;
- First hit: neutrophil sequestration and priming in lung microvasculature: recipient neutrophils are primed for activation due to recipient factors like endothelial injury => neutrophils become “reactive”;
- Endothelial cells are thought to be responsible for both the neutrophil sequestration (through adhesion molecules) and priming (through cytokine release).
- The second hit is activation of recipient neutrophils by a factor in the blood product.
- Neutrophils release cytokines, ROS, oxidases, proteases => damage the pulmonary capillary endothelium => inflammatory (non-hydrostatic) pulmonary edema;
- Transfused factors responsible for host neutrophil activation can include: antibodies => immune-TRALI, soluble factors such as bioactive lipids => non-immune-TRALI;
- Neutrophil is the major effector cells in TRALI : transient neutropenia indicative of pulmonary sequestration and TRALI is rarely seen in neutropenic patients;
17
Q
Przedstaw obraz kliniczny pacjenta z TRALI.
A
- Sudden onset of hypoxemic respiratory insufficiency (hipoksemiczna niewydolnosc oddechowa) during or shortly after the transfusion of a blood product;
- Hypoxemia;
- Pulmonary infiltrates on chest radiography: obraz mlecznej szyby, cardiac silhouette is classically norma;
- If previously intubated => pink frothy airway secretions from the endotracheal tube;
- Fever and chills;
- Hypotension;
- Cyanosis;
- Tachypnea, tachycardia;
- Peripheral neutropenia;
18
Q
Jakie sa kryteria rozpoznania TRALI?
A
- Suspect TRALI if patient develops hypoxemic respiratory insufficiency during or shortly after transfusion of any blood product;
- Clinical diagnosis using the following criteria:
- Acute onset - during or within 6 hours of transfusion;
- Hypoxemia: O2sat ≤90% on room air or the PaO2/FIO2 ratio <300 mmHg;
- Bilateral interstitial inflitrates on frontal chest radiograph;
- No evidence of circulatory overload/left atrial hypertension;
- No pre-existing ALI/ARDS before transusion;
- dodatkowe cechy wynikajace z patologii: niska podatnosc pluc, prawidlowe cisnienie zaklinowania w tetnicy plucnej;
19
Q
Z jakimi jednostkami nalezy roznicowac TRALI?
A
- Other causes of ARDS: pneumonia, aspiration, sepsis, toxic inhalation, lung contusion, trauma, burn injury, pancreatitis;
- TACO: Transfusion Associated Cardiac Overload;
-
Hemolytic transfusion reaction:
- also can cause respiratory distress, but fever and chills predominate;
- pink serum or hemoglobinuria may be seen due to intravascular hemolysis;
- direct antiglobulin (Coombs) test will be positive in hemolytic reactions;
-
Anaphylaxis:
- __can cause respiratory distress;
- stridor, cough, wheezing, nasal congestion, bronchospasm;
- new rash, GI symptoms: nausea and/or vomiting, shock;
- Sepsis: respiratory distress, fever, hypotension, leukocytosis, fever, positive microbiology;
20
Q
Jak roznicowac bedziesz TRALI i TACO?
A
- Presence of RF for TACO :
- elderly patient or small children;
- compromised cardiac function;
- positive fluid balance;
- renal dysfunction;
- emergency surgery;
- rapid blood product administration;
- TRALI => fever, hypotension, exudative pulmonary infiltrates, small response to diuresis;
- TACO => findings suggesting volume overload: positive fluid balance, elevated jugular venous pressure, elevated pulmonary artery occlusion pressure or poor cardiac function : h/o congestive heart failure, reduced left ventricular ejection fraction, diastolic dysfunction
- TACO => widened pulmonary vascular pedicle width or increased cardiothoracic ratio on chest radiography, and/or increased circulating levels of brain natriuretic peptide (BNP) or N-terminal (NT)-Pro-BNP;
21
Q
Jakie sa glowne zasady terapii TRALI?
A
- Immediate discontinuation of the transfusion;
- Immediate reporting to the blood bank that TRALI is suspected;
- Supplemental oxygen;
- Ventilatory support;
22
Q
Jak mozna zmniejszyc ryzyko wystapienia TRALI?
A
- Deferring donors implicated in a case of TRALI from future platelet apheresis, plasma apheresis, and possibly also whole blood donation;
- Supplying transfusable plasma products (plasma, platelets, and whole blood) exclusively or predominantly from male donors, female donors with no prior pregnancy, or from donors who test negative for HLA-antibodies;
23
Q
Co w transfuzjologii oznacza karencja?
A
- doslowne znaczenie karencji : odlozenie na pozniejszy termin, wstrzymanie;
- w celu unikniecia przetoczenia zakazonego materialu (okienko serologiczne) osocze oklada sie na okres 4 miesiecy po pierwszych badaniach diagnostycznych dawcy;
- po uplynieciu okresu karencji (4 miesiace), ponownie wykonuje sie badania kwalifikacyjne => dopiero ujemne wyniki tych badan dopuszczaja wydanie osocza do lecznictwa;
- wymagane ujemne wyniki osocza w kierunku HIV, HCV, HBV, kila;
- termin waznosci takiego osocza to 3 lata;
24
Q
Jakie sa trzy warunki konieczne do zaistnienia GvHD?
A
- GvHD: Graft versus Host Disease;
1. The graft must contain immunologically competent cells.
2. The host must possess transplantation antigens that are lacking in the graft, thereby appearing foreign to the graft; host cells subsequently stimulate donor cells via these specific antigenic determinants.
3. The host must be incapable of mounting a reaction against the graft for a period of time sufficient to allow graft cells to attack the host.
25
Jakie sa metody zmniejszenia ryzyka GvHD?
* Prophylaxis of acute GVHD centers on **immunosuppression of the donor cells**, either pharmacologically or via T cell depletion.
* Napromienianie skladnikow krwi;
* The use of **leukoreduced blood products** is _inadequate_ to prevent transfusion-associated GVHD.
* This complication **can be avoided by irradiating blood products (25 Gy or more)** to prevent _lymphocyte proliferation_ in recipients at high risk for transfusion-associated GVHD.
26
Jacy pacjenci sa w grupie ryzyka rozwiniecia Transfusion Graft-Versus-Host Disease ?
1. Immune defects
2. Malignant lymphoproliferative disorders
3. Solid tumors being treated with chemotherapy or immunotherapy
4. Treatment with immunosuppressive medications (especially purine analogs such as fludarabine)
5. Older patients undergoing cardiac surgery
27
Prevention of acute graft-versus-host disease
1. Prophylaxis of acute GVHD centers on immunosuppression of the donor cells, either pharmacologically or via T cell depletion;
2. For most patients undergoing non-busulfan based myeloablative allogeneic HCT, we suggest the use of **methotrexate plus a calcineurin inhibitor (cyclosporin or tacrolimus);**
3. For most patients undergoing reduced intensity allogeneic HCT, we suggest the use of **mycophenolate mofetil (MMF) plus a calcineurin inhibitor;**
4. For most patients undergoing either myeloablative or reduced intensity conditioning, we suggest the addition of **antithymocyte globulin (ATG)** to the prophylactic regimen;
28
Jakie powinny byc spelnione warunki w przypadku wskazywania dawcy aby zmniejszyc ryzyko GVHD ?
1. Donor selection should always **aim to minimize HLA disparity**.
2. **Sibling donors**, when available, are usually preferred to matched unrelated donors.
3. Graft source: choose umbilical cord blood rather than peripheral blood or bone marrow;
4. Preference should be given to match **male donors with male recipients** to minimize GVHD;
5. **Nulliparous females and male donors** are preferred over parous female donors;
6. Conditioning : myeloablative regimens are associated with a higher risk of GVHD than **reduced intensity or nonmyeloablative regimens**;
7. **Bone marrow or umbilical cord graft** may be preferred in the setting of myeloablative conditioning, while **peripheral blood progenitor cells** may be preferred in the setting of reduced intensity conditioning;
29
Jak otrzymywany jest **KKCz (Koncentrat Krwinek Czerwonych)**?
Jakie typy plynow konserwujacych mozna uzywac, jaki jest hematokryt i data waznosci tych preparatow?
* Koncentrat krwinek czerwonych otrzymujemy z jednej jednostki krwi (450 ml), przez odwirowanie i usuniecie 200-230 ml osocza i ewentualnie kozuszka leukocytarno-lytkowego oraz dodanie plynu konserwujacego;
* Dostepne plyny konserwujace:
1. **CPDA** (Citrate Phosphate, Dextrose, Adenine) - hematokryt: **65-75%**, termin waznosci: **35 dni**;
2. **ADSOL** (Adenine, Dextrose, Sorbitol, Sodium chloride, Mannitol), **SAGM** (Saline, Adenine, Glucose, Mannitol), **Nutricel** (Dextrose, Adenine): hematokryt: **50-65%**, termin waznosci: **42 dni**;
30
Jak musisz przechowywac KKCz? Czy istnieja procedury modyfikujace przydatnosc KKCz?
* Temperatura przechowania: 2-6 stopni;
* Temperatura transportu: \<10 stopni;
* Metody wydluzenia przydatnosci:
1. Napromienianie: skraca przydatnosc o 7 dni, czyli:
* jesli CPDA : 35-7 =\> 28 dni;
* jesli ADSOL, SAGM, Nutricel =\> 42-7 =\> 35 dni;
2. Przemywanie (PKKCz - Przemywany KKCz): termin waznosci wynosi od 7 do 24 godzin zaleznie od metody;
31
Co to jest PKKCz?
* **PKKCz**: Przemywany Koncentrat Krwinek Czerwonych;
* Preparat z krwinkami uzyskany przez usuniecie osocza z jednej jednostki krwi pelnej i **przemycie jalowym, fizjologicznym roztworem NaCl**.
* Ma na celu **usuniecie bialek osocza**.
* Eliminuje tez znaczna czesc leukocytów, plytek i mikroagregatów;
* Nie zabezpiecza przed alloimmunizacja antygenami HLA;
* Stosowany do przetoczen dla chorych uczulonych na **bialka osocza IgA** oraz z **objawami ostrych reakcji alergicznych;**
32
Jakie sa wskazania do wykorzystania KKCz? (3)
1. Uzupelnianie utraconej krwi krazacej
2. Leczenie niedokrwistosci u chorych normowolemicznych, u ktorych konieczne jest zwiekszenie przenoszenia tlenu oraz liczby krwinek czerwonych
3. Transfuzja wymienna u noworodkow - preparat swiezy konieczny, taki ktory nie byl przechowywany dluzej niz 5 dni
33
Jakie sa przeciwwskazania do stosowania KKCz?
Nie stosowac u chorych jesli nie ma takiej potrzeby, tzn. jesli jest niedokrwistosc ktora leczona moze byc przez suplementacje zelaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego.
34
Jaki jest efekt leczniczy podania KKCz?
Jak szybko przetaczamy jedna jednostke KKCz?
Przetoczenie 1 jednostki KKCz powoduje :
* wzrost Hb o **10g/l = 1g/dL**
* wzrost Hct o **3-4%**
* dzieci: przetoczenie 5-10 ml/kg m.c. daje podobny efekt
1 jednostka powinna byc przetaczana przez 1-2 godzin.
35
KPK - Krew Pelna Konserwowana - z czego sklada sie ten produkt, jaki ma hematokryt, jaka date przydatnosci?
* 1 jednostka krwi pelnej ma objetosc okolo **510 ml**, zawiera **450 ml** krwi pobranej od dawcy plus okolo **60 ml** plynu konserwujacego;
* Hematokryt: 36-44%;
* Czas waznosci zalezy od plynu konserwujacego:
1. **CPD** (Citrate Phosphate, Dextrose): 21 dni = 3 tygodnie;
2. **CPDA** (Citrate Phosphate, Dextrose, Adenine): 35 dni = 5 tygodni;
* Przechowywanie w temperaturze: 2-6 stopni;
36
Jakie sa wskazania do wykorzystania KPK?
1. Wykorzystywana glownie w celu dalszej preparatyki;
2. Masywne krwawienie w warunkach dzialan militarnych, kleski zywiolowej, katastrofy;
3. Transfuzja wymienna noworodkow: krew przechowywana nie dluzej niz 5 dni, napromieniana, przefiltrowana =\> czas waznosci do 5 dni;
37
Jakie sa przeciwwskazania do zastosowania KPK
1. Niedokrwistosc bez spadku objetosci krwi =\> zastosuj KKCz;
2. Nietolerancja bialek osocza;
3. Alloimmunizacja antygenami leukocytow;
38
Opisz produkt jakim jest KPR.
KPR = Krew Pelna Rekonstytuowana
* Do jej syntezy stosuje sie uniwersalne krwinki z uniwersalnym osoczem = krwinki pochodza z krwi od dawcy O (bez antygenow AB), osocze od dawcy z grupa AB (bez przeciwcial anty-A, anty-B);
* Inna opcja to krwinki O + osocze zgodne z grupa krwi biorcy (czyli jesli biorca ma grupe B, to osocze od dawcy z grupa B);
39
Jakie sa wskazania do zastosowania KPR (Krew Pelna Rekonstytuowana)?
1. Transfuzja wymienna u noworodkow - usuwamy krwinki czerwone oplaszczone przeciwcialami, wolne przeciwciala, bilirubine, wyrownujemy niedokrwistosc, zmniejszamy narastanie bilirubiny;
2. Masywne transfuzje u noworodkow i niemowlat;
40
Jak sporzadza sie preparat KPR? Jaki ma termin waznosci taki preparat?
* Preparat sporzadzisz z:
1. KKCz lub z KKCz z roztworem wzbogacajacym, poddanym filtracji do 48 godzin od pobrania, przechowywanym nie dluzej niz 5 dni;
2. FFP: rozmrozonego, poddanego karencji;
* Laczysz oba preparaty, napromieniasz;
* Przechowywac w temperaturze 2-6 stopni;
* Termin waznosci :
* Przygotowany w systemie otwartym: 8h;
* Przygotowany w systemie zamknietym: 24h;
41
Jakie warunki musi spelnic prawidlowo wykonana kontrola zgodnosci grupy krwi biorcy z kazda jednostka krwi lub jej skladnika przeznaczona do przetoczenia?
1. **Identyfikacja** obecnego pacjenta;
2. Porownanie **imienia i nazwiska** pacjenta, numeru **PESEL** i **daty urodzenia** z danymi na wyniku proby zgodnosci;
3. Jesli pacjent bez ustalonej tozsamosci : **plec**, przypisany **numer ksiegi glownej**, lub niepowtarzalny **numer identyfikacyjny** pacjenta z danymi zawartymi na wyniku grupy krwi lub wyniku proby zgodnosci;
4. Porownanie **wyniku badania grupy krwi** pacjenta **z grupa krwi na etykiecie** pojemnika oraz w przypadku przetaczania : KKCz, KPK, KG z grupa krwi zawarta w **wyniku proby zgodnosci**;
5. Porownanie **numeru donacji** krwi lub jej skladnika z numerem donacji zawartym w **wyniku proby zgodnosci**, jezeli jest wymagany;
6. Sprawdz czy jednoska krwi przygotowana byla **wedlug zlecenia** lekarskiego;
7. Sprawdz **date waznosci** preparatu;
8. Sprawdz **date waznosci** proby zgodnosci zawartej w wyniku proby zgodnosci;
9. Zloz **podpis** na wyniku proby zgodnosci wraz z data i godzina dokonania oceny lub na innym dokumencie wydanym przez bank krwi;
10. W przypadku niezgodnosci danych =\> nie tocz, zwroc z protokolem zwrotu i wynikiem zgodnosci do banku krwi;
42
Jaka charakterystyke ma KKCz do uzytku neonatologicznego?
1. Skladnik stanowia krwinki czerwone o jednoimiennej grupie ukladu ABO i Rh z krwia dziecka chyba, ze we krwi matki stwierdzono obecnosc przeciwcial wskazujacych na koniecznosc uzycia krwi innej grupy;
2. Wykorzystuje sie KKCz z dowolnym plynem konserwujacym (CPD, CPDA-1, ADSOL, SAGM) przechowywany nie dluzej niz 48 godzin przed usunieciem leukocytow metoda filtracji;
3. Preparat zazwyczaj napromieniany;
4. Ubogoleukocytarnosc = zapobieganie zakazeniom CMV
5. Napromienianie = zapobieganie potrasfuzyjnej GvHD;
6. Dzielenie jednej jednostki KKCz od jednego dawcy na mniejsze porcje neonatologiczne dokonuje sie w systemie zamknietym =\> mniejsze ryzyko narazenia biorcy na zakazenie;
7. Przechowanie: 2-6 stopnii, termin waznosci to 21 dni (CPD), lub 48 godzin po napromieniowaniu;
43
Jakie sa wskazania do zastosowania KKCz do uzytku neonatologicznego?
1. Niedokrwistosc wczesniaka
2. Niedokrwistosc w wyniku pobierania probek krwi
3. Niedokrwistosc pozabiegowa
* decyzja o przetoczeniu: ocena Hct + ocena stanu klinicznego: tachypnoe, tachycardia, niski przyrost masy, zmniejszona aktywnosc, zla tolerancja aktywnosci;
* dawkowanie: 10-15 ml/kg m.c.
* szybkosc podawania: 5 ml/kg/h
44
Wiadomo ze jedna jednostke preparatu do transfuzji przetaczamy z wykorzystaniem jednego sterylnego zestawu do przetoczen, ale czy sa od tego wyjatki ?
1. **Masywna transfuzja** i szybkie przetoczenie kilku do kilkunastu jednostek KKCz, KPK, KKP oraz osocza
2. Przetaczanie kilku jednostek **krioprecypitatu** przez jeden zestaw do przetoczenia
45
Jak i dlaczego pogrzewa sie skladniki do przetaczania?
* podgrzewamy przez specjalne urzadzenia do temperatury nie wyzszej niz 37 stopnii;
* w przypadku masywnych transfuzji
* szybkosc przetaczania \>50ml/min u doroslego
* szybkosc przetaczania \>15ml/min u dziecka
* przetoczenie wymienne u noworodka
* biorcy z klinicznie znaczacymi przeciwcialami typu zimnego
46
Jak prawidlowo przechowuje sie pozostalosci po przetoczeniach?
1. Preparat + zestaw do przetoczenia;
2. Preparat opisany imieniem i nazwiskiem pacjenta, data i godzina transfuzji;
3. Przeznaczonej do tego celu kwalifikowana i zwalidowana lodowka;
4. Temperatura: 2-6 stopnii;
5. Lodowka ma byc monitorowana i rejestrowana 3x/doba;
6. Przechowywac do 72 godzin;
7. Potem do utylizacji po usunieciu danych osobowych pacjenta;
47
Kiedy wskazane jest przetaczanie KKCz w przewleklej niedokrwistosci ?
1. Klinicznie - jesli wystepuja objawy niewydolnosci krazeniowej i/lub oddechowej
2. Laboratoryjne - stezenie hemoglobiny:
1. ≤6 g/dL =\> przetoczenie wskazane
2. 6-8 g/dL =\> przetoczenie moze byc konieczne
3. 8-10 g/dL =\> przetoczenie moze byc uzasadnione jesli rozwoj schorzenia podstawowego lub skutki jego leczenia moga doprowadzic do powaznej niedokrwistosci lub zaburzenia rownowagi krazeniowo-oddechowej
4. \>10 g/dL =\> unikaj przetaczania
48
Jakie wartosci hemoglobiny i hematokrytu wskazuja na potrzebe przetaczania krwi w okresie pooperacyjnym?
1. oceniaj Hct i Hb u pacjenta po zabiegu operacyjnym po ustabilizowaniu hemodynamicznym jesli jest taka mozliwosc
2. Hct **\>30%** i Hb **\>10 g/dL** =\> zwykle nie potrzeba przetaczania KKCz
3. Hct **25-30%** i Hb **6-10 g/dL** =\> kwalifikacja indywidualna w zaleznosci od obecnosci objawow niedokrwistosci : oslabienie, zawroty glowy, dusznosc, tachykardia
4. Hct **\<25%** i Hb **\>6 g/dL** =\> zwykle potrzeba przetaczac KKCz
49
Jakie wartosci hemoglobiny i hematokrytu wskazuja na potrzebe przetoczenia KKCz w przypadku ostrego krwawienia?
* indywidualna ocena : Hb, wydolnosc mechanizmow kompensacyjnych, czynniki ryzyka (choroba niedokrwienna serca, niewydolnosc krazenia domozgowego, objawy niedokrwistosci)
* Hb = **6 g/dl**, **niewydolne** mechanizmy kompensacyjne =\> przetaczaj!
* Hb = **6-8 g/dl**, **wydolne** mechanizmy kompensacyjne =\> nie przetaczaj;
* Hb = **6-8 g/dl**, **ograniczona** kompensacja i obecnosc **czynnikow ryzyka** =\> przetaczaj!
* Hb **8-10 g/dl**, objawy niedokrwistosci (tachykardia, hipotensja, niedokrwienie w EKG) =\> przetaczaj!
* Hb **\>10 g/dl** =\> nie przetaczaj!
50
Czym charakteryzuje sie ubogoleukocytarny KKCz : UKKCz oraz UKKP ?
* Otrzymywany jest przez:
* **filtrowanie** (usuniecie \>99% leukocytow)
* metode **aferezy**
* Cel? =\> zapobieganie **alloimmunizacji** antygenami HLA i zakazeniu **CMV**;
* Docelowo mniej niz **milion** leukocytow;
* Usuwamy leukocyty z KKCz **do 48 godzin** po donacji lub z KKCz przechowywanego maksymalnie **5 dni**;
* Z KKP usuwamy leukocyty do **6 godzin** od przygotowania preparatu;
* Termin waznosci zalezy od tego czy produkt wykonany byl w ukladzie zamknietym czy otwartym:
* uklad **zamkniety**: termin waznosci jednostki macierzystej
* uklad **otwarty**:
* UKKCz: **8 godzin**, temp. **2-6** stopnii
* UKKP: **6 godzin**, temp. **20-24** stopnii
51
Jakie sa wskazania do stosowania ubogoleukocytarnych KKCz lub KPK?
1. Wywiad wczesniejszych reakcji poprzetoczeniowych np. niehemolityczny odczyn goraczkowy
2. Leczysz chorego, u ktorego stwierdzono obecnosc przeciwcial anty HLA lub podejrzewasz obecnosc takich przeciwcial
3. Pacjent potencjalnie bedzie wymagal wielokrotnych przetoczen =\> zabepieczasz go przed alloimunizacja HLA
4. Transfuzje u kandydatow do przeszczepu szpiku
5. Zabezpieczenie przed infekcja CMV, jezeli niedostepne sa preparaty od dawcow CMV ujemnych
6. Transfuzja doplodowa lub u noworodkow
52
Jakimi metodami mozesz otrzymac KKP - Koncentrat Krwinek Plytkowych ?
1. Metoda manualna przez zlewanie kozuszkow leukocytarno-plytkowych=\> potrzeba 4-6 kozuszkow do jednej jednostki preparatu (zlewany KKP)
* 300 ml (osocze/roztwór wzbogacajacy) 3x10 11 plytek =\> **Zlewany KKP**
2. Metoda automatyczna - afereza: separator komorkowy
1. 250-300 ml osocza \>3x10 11 płytek/**KKP z Aferezy**
53
Jakie sa wskazania do wykorzystania koncentratu krwinek plytkowych?
1. Zmniejszenie lub zapobieganie krwawieniom u chorych z trombocytopenia wynikajaca z niedostatecznej trombogenezy szpikowej
1. maloplytkowosc wrodzona
2. maloplytkowosc alloimmunologiczna
3. bialaczki, wloknienie szpiku, radioterapia, chemioterapia
2. Trombocytopatia = defekty wrodzone lub nabyte plytek
3. Profilaktyczne celem zabezpieczenia przed krwawieniem:
1. \>20 000 =\> punkcja stawu, angiografia, stomatolog
2. \>50 000 =\> punkcja ledzwiowa, znieczulenie zewnatrzoponowe, zalozenie stalego wklucia, biopsja transbronchialna, biopsja watroby
3. \>100 000 =\> zabiegi CNS, siatkowka
54
Jaka date waznosci ma KKP?
* Przechowanie w temperaturze 22-24 stopnii;
* Bez znaczenia czy otrzymany metoda manualna czy metoda aferezy:
* system otwarty: do 6 godzin
* system zamkniety: do 5 dni
* przebadany mikrobiologicznie: do 7 dni
55
Dlaczego ktos moze miec niezmienna liczbe plytek krwi pomimo przetoczen?
* Czynniki nieimmunologiczne:
* Hipersplenizm
* Infekcje, goraczka
* Wykrzepianie wewnatrznaczyniowe
* Leki: amfoteracyna A
* Aktywne krwawienie
* Czynniki immunologiczne:
* Autoimmunizacja plytkowa
* Alloimmunizacja HLA
* Alloimmunizacja HPA
56
Jakie sa ogolne zasady przetaczania preparatow plytkowych, tak aby bylo to skuteczne?
1. Najlepiej zeby preparat plytkowy wykonany byl z krwi dawcy **zgodnego z ABO** krwi biorcy;
2. Niezgodnosc w zakresie ukladu Rh nie wplywa na skutecznosc przetoczenia;
1. Domieszka RBC D+ moze immunizowac biorce;
2. Kobieta Rh D ujemna w wieku rozrodczym powinna dostac **Ig anty-D** w ilosci 20ug na 1 ml przetoczonych krwinek;
3. W przypadku KKP z aferezy podaj jednorazowo 50 ug Ig antyD;
3. Jesli nie ma specjalnych przeciwwskazan podajemy plytki od dawcy przypadkowego (bez przestrzegania zgodnosci w HLA i HPA);
4. Jezeli planowany jest przeszczep szpiku to unikamy przetaczania KKP szczegolnie od czlonkow bliskiej rodziny!
5. Gdy potrzeba zastosowac rekonstytuowany KKP =\> zawieszony w odpowiednim osoczu;
6. Przemywany KKP stosowany u chorych z ciezkimi odczynami alergicznymi - czas waznosci 2h;
57
Jak otrzymywany jest koncentrat granulocytarny? Jakie sa wskazania do jego zastosowania?
* Od jednego dawcy;
* Metoda leukoferezy =\> automatyczna selektywna separacja leukocytów przez specjalny separator;
* Preparat z granulocytami w 200-300 ml osocza + HES (przyspiesza sedymentacje pozostalych RBC);
* Przechowuj w 20-24 stopniach przez 24h;
* Wkazania:
1. Powazne zakazenia bakteryjne lub grzybicze u chorych z neutropenia (\<0,5 x 109/L) postepujace lub utrzymujace sie pomimo odpowiedniego leczenia;
2. Nowordek z posocznica;
3. Zaburzenia funkcji granulocytow;
58
Jakie sa wskazania do stosowania napromienianych skladnikow krwi?
* zapobieganie TA-GVHD; skladnik krwi poddawany jest dzialaniu promieniowania jonizujacego;
* Bezwzgledne:
1. Wrodzone lub nabyte uposledzenie ukladu immunologicznego
2. Biorca allogenicznych hematopoetycznych komorek macierzystych
3. Biorca autologicznych hematopoetycznych komorek macierzystych
4. Choroba Hodgkina
5. Transfuzja granulocytow
6. Transfuzja wewnatrzmaciczna
7. Transfuzja noworodka po transfuzji wewnatrzmacicznej
8. Transfuzja u osob biologicznie spokrewnionych: I i II stopien
* Wzgledne:
1. Transfuzje u niedojrzalych noworodkow
2. Nowotwory krwi leczone cytostatykami
3. Pacjenci na wysokich dawkach immunosupresji, chemioterapii lub radioterapii
4. Transfuzje koncentratow plytkowych zgodnych w próbie zgodnosci i/lub zgodnych w ukladzie HLA
59
Co powoduje napromienianie skladnikow krwi?
Poddanie skladnikow krwi dzialaniu **promieniowania jonizujacego γ (gamma)** powoduje zniszczenie **limfocytow T dawcy**;
Zahamowanie rozrostu limfocytów T odbywa sie na skutek **uszkodzenia DNA jadra** limfocytu bezposrednio przez promieniowanie lub posrednio poprzez produkty radiolizy, którymi sa wolne rodniki o niszczacym działaniu biologicznym.
60
Osocze swiezo mrozone - specyfikacje
* osocze zamrozone nie pozniej niz 6-8 godzin od chwili pobrania;
* zawiera przynajmniej 70% labilnych czynnikow krzepniecia (czynniki VIII i V);
* 1 jednostka to okolo 200 ml preparatu;
* przechowanie w stanie zamrozenia:
* -25 stopnii : przez 36 miesiecy
* -18 do -25 stopnii : przez 3 miesiace
* klinicznie do wykorzystania po 4 miesiacach karencji lub po inaktywacji;
* transport w temperaturze -18 stopnii
* rozmrazanie w 37 stopniach w warunkach kontrolowanej temperatury;
* przetaczamy produkt zgodny w ukladzie ABO, przy braku jednoimiennego grypu AB;
61
FFP - wskazania do zastosowania?
1. Chory krwawiacy z jednoczesnym niedoborem kilku skladnikow krzepniecia w przebiegu **chorob watroby lub DIC**
2. Chory z zaburzeniami krzepniecia wywolanymi **masywnymi przetoczeniami** krwi lub innych plynow
3. W celu natychmiastowego **odwrocenia dzialania doustnych antykoagulantow**
4. **TTP** - Thrombotic Trombocytopenic Purpura
5. Wrodzone **niedobory czynnikow krzepniecia**
62
Jak otrzymuje sie i jaki jest sklad krioprecypitatu?
1. Uzyskiwany z 1 jednostki FFP (po karencji lub po inaktywacji) metoda kontrolowanego rozmrazania : objetosc okolo 20-30 ml;
2. Zawiera:
1. Czynnik VIII
2. Czynnik XIII
3. Czynnik von Willenbranda
4. Fibrynogen
5. Fibronektyna
63
W jakich sytuacjach wykorzystasz krioprecypitat?
1. Hipo i dysfibrynogenemia wrodzona
2. Hipofibrynogenemia nabyta (DIC, leki fibrynolityczne, zaawansowana choroba watroby)
3. Do produkcji kleju fibrynowego stosowanego w chirurgii
64
Opisz podzial grupowy ABO
* Badanie grup krwi ukladu ABO jesy najwazniejszym testem w serologii transfuzjologicznej;
* Istotne cechy tego ukladu:
* Obecnosc alloaglutyniny w surowicy kazdej osoby, ktora nie posiada odpowiedniego antygenu na krwinkach;
* Zdolnosc wiazania dopelniacza przez alloaglutyniny =\> mozliwosc wewnatrznaczyniowej hemolizy po podaniu niezgodnych grupowo krwinek;
* Przeciwciala anty-A i anty-B klasy IgM reagujac in vivo z antygenami A lub B aktywuja dopelniacz i wywoluja reakcje hemolityczna;
65
Jakie znasz rzadkie fenotypy w ukladzie ABO?
* Grupa krwi A: A2, A3, Ax, Am, Ael, Aend : coraz slabsza ekspresja antygenu A, cecha dziedziczna;
* Grupa krwi B: B3, Bx, Bm, Bend;
* Fenotyp Bombay-Oh: fenotyp null, nie posiada nie tylko determinant antygenowych A lub B, ale rowniez prekursorowego lancucha H; osoba o tym fenotypie wytwarza nie tylko przeciwciala antyA i antyB ale rownie antyH i moze dostawac tylko krew od dawcy grupy Oh;
66
Ile i jakie antygeny wystepuja w ukladzie Rh? Czy antygeny ukladu Rh znajdziemy na leukocytach?
* sklada sie z **56 antygenow**
* klinicznie istotne:
* D (nie ma malego d)
* E, e
* C, c
* Cw
* antygeny z ukladu Rh wystepuje wylacznie na krwinkach czerwonych!
* obecnosc lub brak obecnosci antygenu D oznacza grupe krwi Rh(+) lub Rh(-)
* najczestsze fenotypy ukladu Rh:
* D:Cc:ee
* D:CC:ee
* x:cc:ee
* D:Cc:Ee
* D:cc:Ee
67
Co oznacza ze ktos ma "slaby antygen D"?
* Antygen D jest **najsilniej immunogennym** antygenem w ukladzie czerwonokrwinkowym =\> obowiazkowa zgodnosc w ukladzie Rh;
* 85% ludzi rasy bialej jest Rh(+);
* Pacjent Rh(+) moze otrzymac krew Rh(+) lub Rh(-);
* Pacjent Rh(-) musi otrzymac krew Rh(-);
* **Slaby antygen D** =\> niska ekspresja antygenu D na krwinkach, ale nadal pacjent z grupa krwi Rh(+) =\> przetaczana musi byc krew Rh(+)
* Pacjent ze **slaba ekspresja antygenu D** jest biorca krwinek Rh(-), dawca krwinek Rh(+), kobieta objeta jest immunoprofilaktyka;
68
Ile ukladow antygenowych i ile antygenow znajduje sie na krwince czerwonej?
* dotychczas opisano **30 ukladow antygenowych** jak np. ABO, Rh, Kell, Lewis, Duffy, Diego itd.
* na RBC wystepuje wiecej niz **300 antygenow**
* antygeny te dziedzicza sie wedlug **praw Mendla**
69
Kto to jest secretor - wydzielacz?
* chodzi o osobe, u ktorej w plynach ustrojowych oraz wydzielinach znalesc mozna **rozpuszczone antygeny** z ukladu ABO - jest to okolo 80% populacji
* antygeny uklady ABO wystepuja **nie tylko** na komorkach krwinek czerwonych
* jednak nie znajdziesz antygenow ABO na **hepatocytach** czy komorkach ukladu **nerwowego**
70
Co to jest zasada Landsteinera?
Zasada Landsteinera to nic innego jak regula ze osoby nie posiadajace ktoregos z antygenu ukladu ABO posiadaja przeciwciala skierowane przeciwko temu, obcemu antygenowi, czyli osobnik z grupa A ma przeciwciala przeciwko antygenowi B, a osoba z grupa B ma przeciwciala anty A.
71
Jak zmienia sie uklad ABO wraz z wiekiem?
* najpierw powstaja u czlowieka antygeny grupy ABO - juz pod koniec ciazy;
* we wczesnym okresie niemowlecym, wraz z dojrzewaniem ukladu immunologicznego, produkowane sa przeciwciala ukladu ABO;
* wraz z wiekem ekspresja antygenow ukladu ABO zmniejsza sie, ale nigdy nie zanika;
72
Jaka klasa przeciwcial ukladu ABO wystepuje naturalnie, a jaka jest produkowana w wyniku przedstawienia egzogennego antygenu ukladu ABO?
* przeciwciala naturalne i regularne ukladu ABO to przeciwciala IgM, ktore nie przechodza przez lozysko i nie aktywuja ukladu dopelniacza;
* przeciwciala ktore moga powstac po prezentacji antygenu ABO to przeciwciala klasy igG, ktore:
* moga przechodzic przez lozysko;
* moga aglutynowac krwinki w niskich temperaturach;
* moga aktywowac uklad dopelniacza i doprowadzic do hemolizy wewnatrznaczyniowej: goraczka, dreszcze, nudnosci, wymioty, dusznosc, hipotensja, tachykardia, flank pain, ciemny kolor moczu;
73
Jakie antygeny wchodza w sklad ukladu Kell?
Jakie znaczenie ma uklad Kell?
* Uklad Kell to 24 antygeny;
* Najwazniejsze z nich: K, k, K**p**a, K**p**b, **Js**a, **Js**b;
* Kupa, Jacobs
* Wystepuja tylko na RBC (podobnie jak uklad Rh);
* Nalezy pamietac ze kobietom w wieku rozrodczym oraz dziewczynkom podajemy krew Kell-ujmena;
* Najczestszy fenotyp (90%) to: kk =\> krew K-ujemna;
* Przeciwciala anty-K najczesciej klasy IgG;
* anty-K to najczesciej wystepujace przeciwciala poza ukladem Rh;
* jezeli wykryje sie przeciwciala anty-K lub anty-k to przetaczamy krew bez obecnosci tego antygenu;
74
Jakie sa cechy choroby hemolitycznej noworodka w ukladzie Kell?
* choroba hemolityczna noworodka w ukladzie Kell jest zroznicowana pod wzgledem ciezkosci przebiegu: od ciezkiej do lagodnej;
* antygeny ukladu Kell tworza sie bardzo wczesnie bo okolo 10 tygodnia zycia plodowego;
* przeciwciala anty-K moga niszczyc krwinki czerwone plodu i hamowac erytropoeze;
* miano anty-K i nasilenie choroby hemolitycznej noworodka nie koreluja ze soba;
75
Co oznaczamy w pelnym oznaczeniu grupy krwi?
1. Grupa krwi w ukladzie ABO
2. Obecnosc antygenu D w ukladzie Rh
3. Obecnosc przeciwcial przeciwko antygenom krwinkowym =\> posredni test antyglobulinowy (odczyn Coombsa) i test enzymatyczny (LEN)
76
Na czym polega podzial przeciwcial na naturalne i nienaturalne (odpornosciowe) oraz regularne i nieregularne?
* naturalne = takie ktore sa obecne niezaleznie od uodpornienia antygenami krwinek czerwonych czyli IgM anty-A lub anty-B;
* regularne = obecne zawsze;
* nieregularne = obecne okresowo;
* odpornosciowe = powstaja po prezentacji obcego antygenu, sa zawsze nieregularne;
77
Opowiedz o najwazniejszych aspektach oznaczania grupy krwi.
* ocena zachowania sie badanych **krwinek czerwonych** pod wplywem dodania do nich surowicy wzorcowej zawierajacej okreslone przeciwciala;
* albo na odwrot =\> nieznana surowica, znane krwinki (antygeny);
* najwazniejsza do wykonania obserwacja: obecnosc lub brak obecnosci aglutynacji, czyli czy przeciwciala pasuja do antygenu;
* aglutynacja = zlepianie sie RBC w skupiska;
* rutynowe oznaczenie grupy krwi w ukladach ABO i Rh;
* po oznaczeniu tych ukladow, zajmujemy sie poszukiwaniem przeciwcial w surowicy biorcy, jesli sa one obecne szukamy krwi bez antygenow, przeciwko ktorym skierowane sa te AB;
* o zgodności do przetoczenia krwi dawcy z krwią biorcy **rozstrzyga ostatecznie próba krzyzowa**;
* oznaczamy grupe krwi gdy: istnieje nagla potrzeba przetoczenia krwi, wskazanie do leczenia anemii przewleklej tym sposobem, przed zabiegiem chirurgicznym, przewidywanie grupy krwi potomstwa;
78
Opisz teoretyczne i techniczne podstawy badania proby krzyzowej = proby zgodnosci serologicznej.
* Proba zgodnosci obejmuje:
1. Potwierdzenie zgodnosci w ukladzie **ABO**;
2. Potwierdzenie zgodności krwi dawcy i biorcy dla antygenu D z **ukladu Rh**;
3. Okreslenie, czy w chwili wykonywania badania w surowicy krwi biorcy wystepuja **przeciwciala** przeciwko antygenom na powierzchni RBC dawcy krwi;
4. Okreslenie obecnosci przeciwcial w surowicy biorcy dla antygenów krwinek **wzorcowych**;
* Próbe krzyzowa wykonywanujemy **przed kazda** planowana transfuzja;
* Proba krzyzowa wazna jest przez **48h**;
79
Ktore preparaty wymagaja wykonania proby zgodnosci, a ktore nie?
* Preparaty wymagajce prob zgodnosci:
* KKCz
* Koncentrat granulocytarny
* Preparaty niewymagajace prob zgodnosci:
* osocze: podac uklad ABO
* KKP: zamawiac zgodny z ABO i antygenem D ukladu Rh
80
Kiedy nalezy oznaczac caly uklad Rh oraz uklad Kell u biorców z przeciwcialami odpornosciowymi?
1. Biorca z **autoprzeciwcialami** aktywnymi w 37 stopniach
2. Biorca z przeciwcialami **autoenzymatycznymi**
3. Biorca, ktory z powodu choroby podstawowej bedzie **wielokrotnym biorca krwi**
4. Biorca przygotowywany do **przeszczepu** komorek hematopoetycznych krwi
5. **Kobieta** do okresu menopauzy nalezy oznaczac antygen K
81
Czy CHPN (Choroba Hemolityczna Plodu/Noworodka) moze byc spowodowana przez inne przeciwciala niz przeciwcialo D z ukladu Rh?
* konflikt moze byc spowodowany przez przeciwciala o roznych swoistosciach;
* wszystkie kobiety musza byc badane dwukrotnie podczas ciazy na obecnosc alloprzeciwcial odpornosciowych testem PTA - Posredni Test Antyglobulinowy;
* Jezeli wynik jest dodarni =\> identyfikacja alloprzeciwcial z wykorzystaniem krwinki wzorcowej;
* Gdy ojciec dziecka posiada na krwince antygen przeciwko ktoremu matka wytworzyla alloprzeciwciala to nalezy oznaczac i monitorowac miano obecnych przeciwcial do 20 tygodnia ciazy co **4 tygodnie**, po 20 tygodniu ciazy co **3 tygodnie**;
* Graniczne miano ustalone dla przeciwcial anty-D to **\>16**;
82
Od jakich czynnikow zalezy nasilenie choroby hemolitycznej plodu?
1. **Swoistosc** wytworzonych alloprzeciwcial
2. **Klasa** wytworzonych przeciwcial (IgM nie przechodzi przez lozysko)
3. **Ilosc** przeciwcial =\> narastanie miana
4. **Ekspresja** antygenu na krwinkach plodu
5. Szybkosc **przechodzenia** przeciwcial przez lozysko
6. Wydajnosc ukladu **siateczkowo-srodblonkowego** plodu
83
Jakie badania w zakresie transuzjologii wykonuje sie u ciezarnej, w ktorym tygodniu ciazy?
1. Do **10 tygodnia**: grupa krwi w ukladzie ABO, antygen D ukladu Rh, obecnosc przeciwcial odpornosciowych;
2. **21-26 tydzien** ciazy: badanie na obecnosc przeciwcial anty D u kobiety Rh(-);
3. **27-32 tydzien** ciazy: badanie przeciwcial odpornosciowych u kobiet Rh(-) i Rh(+)
* Kobiecie Rh(-), u ktorej nie wykryto przeciwcial anty-D, podajemy domiesniowo (IM), w czasie nieprzekraczajcym 72h, immunoglobuline IgG anty-D w 28-30 tygodniu ciazy;
* Podanie to nalezy udokumentowac (jak zreszta wszystko);
84
W jakich scenariuszach klinicznych BTA (Bezposredni Test Antyglobulinowy) moze byc dodatni?
1. Reakcja poprzetoczeniowa: krwinki dawcy oplaszczone alloprzeciwcialami biorcy
2. Zrealizowany konflikt serologiczny: krwinki plodu oplaszczone alloprzeciwcialami matki
3. Hemoliza autoimmunologiczna: krwinki pacjenta oplaszczone autoprzeciwcialami
4. Reakcja polekowa: lek jako hapten dolaczony do krwinki wywoluje wytworzenie alloprzeciwcial ktore lacza sie z krwinka
85
Wymien mozliwe powiklania poprzetoczeniowe wczesne (do 24 godzin) oraz pozne (powyzej 24 godzin, a do 21 dni).
* Wczesne (do 24 godzin):
1. **Niehemolityczny _odczyn_ goraczkowy** - najczestsze dzialanie niepozadane potransfuzyjne, przeciwciala przeciwko antygenom HLA dawcy, wzrost temp. 1C
2. **Ostry _odczyn_ hemolityczny** - hemoliza wewnatrznaczyniowa - goraczka, dreszcze, hipotensja, tachykardia, bol ledzwiowy, ciemno zabarwiony mocz, skapomocz, wstrzas, DIC
3. **_Odczyn_ anafilaktyczny** - pacjenci z wrodzonym niedoborem IgA, ktorzy tworza przeciwciala przeciw-IgA zwiazane z komplementem, obecnosc przeciwcial przeciwko bialkom osocza dawcy;
4. **_Odczyn_ alergiczny** - reakcja z alergenem egzogennym, zwykle bialko zawarte w skladniku krwi, a IgE biorcy;
* Pozne (\>24h do 21 dni):
1. Opozniony odczyn hemolityczny;
2. Alloimmunizacja;
86
Zroznicuj hemolize wewnatrznaczyniowa oraz hemolize zewnatrznaczyniowa.
* Hemoliza wewnatrznaczyniowa:
* liza RBC w obrebie naczyn;
* spowodowana obecnoscia przeciwcial klasy IgG wiazacym dopelniacz skierowanym przeciwko antygenom RBC dawcy (ABO);
* kaskada aktywacji dopelniacza C1-C9 =\> MAC;
* hemoglobinemia, hemoglobinuria;
* Hemoliza zewnatrznaczyniowa
* liza RBC przez makrofagi w procesie fagocytozy w ukladzie siateczkowo-srodblonkowym: watroba, sledziona;
* konflikt w ukladzie Rh, Kell, anty-s;
* przeciwciala niewiazace dopelniacza lub takie ktore dopelniacz wiaza, ale w ilosci nie wystarczajacej do wywolania lizy;
* bilirubinemia, odatni BTA;
87
Jakie czynnosci nalezy wykonac w przypadku wystapienia powiklania poprzetoczeniowego?
1. Natychmiast przerwij podawanie preparatu
2. Powiadom szpitalny bank krwi oraz RCKiK (Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa)
3. Pobierz od chorego probki na badania serologiczne i diagnostyczne z innej reki niz ta, w ktorej dokonywana byla transfuzja: 5ml na EDTA, 8ml na skrzep
4. Pobierz probke moczu jesli podejrzewasz odczyn hemolityczny
5. Zabezpiecz pojemnik z krwia i zestaw do przetaczania, oba przeslij do RCKiK
6. Jezeli podejrzewasz odczyn bakteryjny =\> pobierz krew na posiew
7. Wypelnij kwestionariusz powiklania i przeslij do RCKiK
88
Co musi byc zgodne a co nie musi byc zgodne w przypadku przeszczepu komorek hematopoetycznych szpiku?
Kiedy mowi sie o duzej, a kiedy o malej niezgodnosci?
* Transplantacje KKM przeprowadza sie miedzy osobami zgodnymi pod wzgledem HLA, akceptuje sie niegodnosci w ukladach grupowych krwinek czerwonych;
* 30-50% biorcow otrzymuje przeszczep od dqawcy niezgodnego pod wzgledem ABO;
* Duza niezgodnosc: w osoczu biorcy obecne sa przeciwciala antyA lub antyB sierowane przeciwko RBC dawcy =\> oznacz miano przeciwcial ABO u biorcy =\> jesli wysokie =\> usuwamy RBC z przeszczepu;
* KKCz zgodne z biorca
* KKP, FFP zgone z dawca
* Mala niezgodnosc: w osoczu dawcy KKM obecne sa przeciwciala antyA lub antyB sierowane przeciwko RBC biorcy =\> oznacz miano przeciwcial u dawcy =\> decyzja o zubozenie materialu przeszczepowego o osocze;
* KKCz zgodne z dawca
* KKP i FFP zgodne z biorca
* Jednoczesna mala i duza niezgodnosc: toczymy krew uniwersalna (grupa O, Rh ujemna) i FFP uniwersalne (AB);
89
Na podstawie jakich trzech dokumentow mozesz zamowic krew dla pacjenta?
1. Wynik oznaczenia grupy krwi wraz z potwierdzeniem
2. Karta identyfikacyjna grupy krwi od regularnego dawcy
3. Wojskowy dokument - legitymacja wojskowa z grupa krwi
90
Jakie badania diagnostyczne czynnikow zakaznych wykonuje sie obowiazkowo u krwiodawców i kandydatów na krwiodawców?
1. WZW typu B i C
2. HIV-1 i HIV-2
3. Kila
* badania serologiczne: antygeny, antybodies
* badania molekularne: DNA HBV, RNA HCV i HIV;
* czasem rowniez RNA HAV i DNA parwowirusa B19
* badania serologiczne wykonujemy dwukrotnie
* dwa ujemne badania =\> dawca ok
* dodatni wynik ≥1 badania =\> badania weryfikujace, wstrzymanie dawcy
91
Jakie sa zasady pobierania probek krwi na badania z zakresu diagnostyki chorob zakaznych?
* probki pobieramy z tego samego wklucia co pobierana byla donacja;
* badania serologiczne =\> krew na skrzep;
* badania molekularne (RNA,DNA) (skrocenie okienka serologicznego) =\> krew na EDTA z zelem separujacym;
* probka musi byc chroniona przed dzialaniem termicznym i hemoliza;
* probki powinny byc pozbawione fibryny, RBC, stratow i zbyt duzej ilosci lipidow;
92
Na czym polega i kiedy wykonywana jest procedura "look back"?
* Przesledzenie losow krwi oraz jej skladnikow przez okres 6 miesiecy wstecz od ostatniej ujemnej donaci, ktore mogly byc zakazone wirusami;
* Look back wykonuje sie gdy u wielokrotnego dawcy wykryto markery wirusow, a poprzednia donacja mogla znajdowac sie w okienku serologicznym;
* Musimy ustalic biorcow krwi dawcy, ktorzy mogli zarazic sie wirusami =\> trzeba ustalic komu zostaly przetoczone preparaty i zawiadomic o tym odpowiedni szpital;
93
Wymien wczesne i pozne powiklania poprzetoczeniowe.
* Wczesne powiklania poprzetoczeniowe:
* immunologiczne:
* Niehemolityczny odczyn goraczkowy
* Ostry odczyn hemolityczny
* Odczyn alergiczny, anafilaktyczny
* TRALI - Transfusion Related Acute Lung Injury
* nieimmunologiczne:
* Posocznica poprzetoczeniowa
* TACO - Transfusion Associated Cardiac Overload
* Hipotensja zwiazana z terapia ACEI
* Zator powietrzny
* Zatrucie cytrynianem
* Hiperkalemia
* Pozne powiklania poprzetoczeniowe:
* immunologiczne:
* Opozniony odczyn hemolityczny
* Alloimmunizacja
* Poprzetoczeniowa skaza maloplytkowa
* TA-GVHD
* nieimmunologiczne:
* Przeniesienie czynnikow zakaznych
* Przeciazenie zelazem: hemosyderoza
94
Jakie kroki nalezy podjac aby skutecznie rozpoznac rozwijajacy sie odczyn poprzetoczeniowy?
1. Poucz pacjenta o koniecznosci zglaszania kazdego niepokojacego objawu;
2. Zmierz i zarejestruj przed i po 15 minutach od rozpoczecia przetoczenia kazdej jednostki krwi: tetno, cisnienie krwi, temperature;
3. Podczas przetaczania i 12 godzin po jego zakonczeniu personel medyczny obowiazuje obserwacja pacjenta;
4. Objawy w trakcie transfuzji =\> przerwij przetoczenie, utrzymuj dostep dozylny, podlacz 0,9% NaCL, powiadom BK i RCKiK;
95
Czym moze grozic przetaczanie zimnej krwi?
1. Arytmie
2. Zatrzymanie akcji serca
3. Hipotensja
4. Bezdech
5. Hipoglikemia
6. Koagulopatia
96
PILNA TRANSFUZJA – krew na RATUNEK =\> jakie trzy formalnosci Cie obowiazuja?
* W przypadku bezposredniego zagrozenia zycia, na **pisemne zlecenie na krew do PILNEJ TRANSFUZJI** wydane przez lekarza prowadzacego leczenie lub lekarza odpowiedzialnego za gospodarke krwia, mozna wydac zamówiona krew zgodna w ukladzie ABO i RhD przed wykonaniem próby zgodnosci;
* POTRZEBNE:
* „Zlecenie do PILNEJ TRANSFUZJI„
* „Zlecenie Na Wykonanie Próby Zgodności”
* Próbka krwi pacjenta =\> do kontroli grupy krwi biorcy
