Legbolskrabbamein (Katrín Kristjáns) Flashcards Preview

Kvenna - Sara > Legbolskrabbamein (Katrín Kristjáns) > Flashcards

Flashcards in Legbolskrabbamein (Katrín Kristjáns) Deck (31)
Loading flashcards...
1
Q

Hversu stórt hlutfall Íslendinga fær krabbamein á lífsleiðinni?

A

1/3

2
Q

Krabbameinum raðað eftir árlegum meðalfjölda

- efstu 5 sætin

A
  1. Brjóst
  2. Lungu
  3. Ristill
  4. Húð án sortuæxla
  5. Legbolur!
3
Q

Hversu stórt hlutfall er legbolskrabbamein af öllum meinum

A

3,9%

4
Q

Hver er meðalaldur við greiningu?

A

64 ára

5
Q

Hvað er algengasta krabbamein í kvenlíffærum?

A

Legbolskrabbamein

6
Q

nr. hvað er legbolskrabbmein í röð yfir algengustu dánarorsök v. krabbameina?

A

8.

7
Q

Hver eru algengustu einkenni legbolskrabbameins?

A

óeðlilegar blæðingar frá legi

  • postmenopausal blæðingar
  • óreglulegar blæðingar í kringum tíðahvörf
8
Q

Áhættuþættir fyrir legbolskrabbameini? (11)

A
  1. Aukinn aldur
  2. Estrogen meðferð
    - án þess að fá mótverkandi progestin
  3. Tamoxifen meðferð
  4. Byrja snemma á blæðingum
  5. Sein tíðahvörf
  6. Nullipara
  7. PCOS
  8. Offita
  9. Sykursýki
  10. Estrogen seytandi hormón.
  11. Fjölskyldusaga um legbols- eggjastokka, brjósta eða ristilca

Basic: meira estrogen (fleiri tíðahringir) - meiri líkur á endometrial cancer.

9
Q

Hvaða syndrome tengjast endometrial cancer?

A
Lynch syndrome (HNPCC) 
Cowden sx
10
Q

Hver er aðal áhættuþáttur fyrir legbolskrabbameini af gerð 1

A

of mikið estrogen

11
Q

Verndandi þættir fyrir endometrial cancer? (3)

A
  1. Þunganir
  2. Hormóna getnaðarvarnir
  3. (Reykingar)
12
Q

Hversu mörg % sjúklinga með blæðingu eftir tíðahvörf eru með cancer?

A

10%

13
Q

Hversu margar hafa engin einkenni?

A

5%

14
Q

Hvernig greinast þær sem hafa engin einkenni?

A

PAP stroki eða eftir hysterectomiu

15
Q

Greinist endometrial cancer seint eða snemma?

A

Snemma - vegna einkenna

Engin skimun

16
Q

Forstigsbreytingar

- skiptast í hvað og hversu mörg% þróast í cancer fyrir hvern flokk?

A
  1. Simple - 1%
  2. Complex - 3%
  3. Simple með atypiu - 9%
  4. Complex með atypiu - 29%
17
Q

Hvernig líta frumurnar út sem hafa simple eða complex hyperplasiu? (forstigsbreytingar)

A

eðlilega útlítandi.

Í complex fara að hrúgast upp kirtlar

18
Q

Konur sem eru með complex forstigsbreytingar með atypiu - meðferð?

A

Legið tekið ef þær eru búnar að eignast börn

19
Q

Greining endometrial cancer?

A
  1. Saga og skoðun
  2. Gyn skoðun
    - vaginal ómun
    - legslímhúð
20
Q

Vefjagerð endometrial cancer skiptist í?

A
  1. Adenocarcinoma (95%)

2. Sarcoma (2-5%) - ekki mikið talað um og skiptir litlu máli

21
Q

Adenocarcinoma vefjatýpan skiptist í 6 flokka

- hverjir og hver er algengastur?

A
  1. Endometrioid (75-80%)
    - hann skiptist svo í fleiri flokka
  2. Serous
  3. Mucnious
  4. Clear cell
  5. Squamous
  6. Undifferentiated
22
Q

Legbolskrabbamein skiptist í 2 gerðir eftir histologiu. Hverjar eru þær?

A
  1. Týpa 1
    - góða týpan
    - 80% af endometrial carcinoma
    - Gráða 1 og 2
    - Ágætar horfur, estrogen responsive
  2. Týpa 2
    - slæma týpan.
    - 10-20%
    - gráða 3 og æxli af non-endometrioid vefjagerð
    - slæmar horfur
    - non estrogen responsive.
23
Q

Stigun

- hvað er gert? (4)

A
  1. Tekið sýni frá pelvic skoli
  2. Bilateral para-aortic eitlar teknir
  3. Complete resection gerð af öllu meininu.
  4. Stundum eru aðrir eitlar fjarlægðir
24
Q

Hverjir eru kostir þess að fjarlægja eitla?

A
  1. Þá er fullri stigun náð
    - gefur þannig hugmynd um hverjir þurfa geisla/lyf
  2. Hugsanleg áhrif á lifun
25
Q

Hverjir þurfa stigun? (6 ábendingar)

A
  1. Gráða 1 með yfir 50% innvexti í endometrium
  2. Gráða 2 með yfir þriðjungi innvöxt
  3. Gráða 3 - alltaf
  4. High risk histologiskar subtype (papillary, clear cell, squamous)
  5. Ef sogæðainnvöxtur
  6. Innvöxtur í cervix
26
Q

Meðferð?

A
  1. Skurðaðgerð
    - standard aðgerð: total extra facial hysterectomy m. bilateral salphingoopharectomy
  2. Eftirlit
  3. Geislar
    - minnka líkur á local recurrence en breyta ekki lífslíkum.
    - ef endurkoma - geislar.
  4. Krabbameinslyf
    - hærri stig.
27
Q

Horfur

- best að vera með hvaða vefjagerð?

A

Endometriod - þá er 5 ára lifun 68% fyrir allar gráður

Serous papillary þá er 5 ára lifun 45,5% fyrir allar gerðir

28
Q

Horfur eftir gráðum

A

gráða 1 - 92,1%
gráða 2 - 87,5%
gráða 3 - 74,5%

29
Q

Horfur eftir stigun

A

Stig 1 - 87%
stig 2 - 72%
Stig 3 - 51%
stig 4 - 9%

30
Q

Hvað er fyrsta stig í meðferð við legbolskrabbameini?

A

Aðgerð

31
Q

Hverjir þurfa geisla?

A

Low risk sjúklingar þurfa ekki
Getur hjálpað intermediate
Geislar minnka líkur á nær meinvörpum (local reccurence rate)
Geislar hafa ekki áhrif á lifun!