Les 12: Stralingsveiligheid

Question 1

Wat is het grootste risico bij grote dosis straling?

Answer 1

• dit is kanker

Question 2

Kunnen Rx’en kanker veroorzaken?

Answer 2

• De hoeveelheden straling, gebruikt voor röntgenonderzoek zijn te klein om aan te tonen dat hierdoor kanker ontstaat
• wel is op grond van de gemeten effecten van hoge doses straling een goede schatting te maken van het risico dat men loopt

Question 3

Bij hogere doses straling worden de effecten erger, juist/fout

Answer 3

Fout. Bij hogere doses neemt niet de ernst van de optredende afwijkingen toe, maar wel de frequentie

Question 4

Bij kleine doses straling krijg je geen neveneffecten. Juist/fout

Answer 4

Fout. Bij elke hoeveelheid straling bestaat de kans op het optreden van effecten; het ontstaan van kanker

Question 5

Bestaat er een drempelwaarde voor het ontstaan van schadelijke effecten?

Answer 5

nee

Question 6

Wat is achtergrondstraling

Answer 6

• dat is straling die we dagelijks ontvangen uit het heelal, aardbodem, bouwmaterialen…

Question 7

Hoeveel achtergrondstraling ontvangen wij dagelijks?

Answer 7

• in nederland ontvangen wij 2mSv per jaar

Question 8

Waarin wordt achtergrondstraling uitgedrukt.

Answer 8

in millisievert

Question 9

THK röntgenopnamen staan gelijk aan hoeveel dagen achtergrondstraling?

Answer 9

dosis door thk röntgenopnamen is laag, en staat gelijk aan een paar dagen achtergrondstraling

Question 10

Bij welke leeftijd is het risico op schadelijke effecten groter?

Answer 10

• risico is groter bij jongere mensen (onder de dertig), bij wie rx’en het vaakst worden uitgevoerd

Question 11

onder de 10j, Rx’en nemen moet je het risicofactor X hoeveel doen?

Answer 11

X 3

Question 12

Tussen 10-20j, Rx’en nemen moet je het risicofactor X hoeveel doen?

Answer 12

X 2

Question 13

Tussen 20-30j, Rx’en nemen moet je het risicofactor X hoeveel doen?

Answer 13

X 1.5

Question 14

Tussen 30-50j, Rx’en nemen moet je het risicofactor X hoeveel doen?

Answer 14

X 0.5

Question 15

Tussen 50-80j, Rx’en nemen moet je het risicofactor X hoeveel doen?

Answer 15

X 0.3

Question 16

Geef de 3 basisprincipes

Answer 16

• rechtvaardiging
• ALARA
• dosislimieten

Question 17

Wanneer is het gerechtvaardigd om een rx te maken?

Answer 17

• er moet een medische reden zijn om een opname te maken
• de patiënt moet meer voor- dan nadeel hebben aan de opname
• > kan alleen worden vastgesteld na een klinische inspectie

Question 18

ALARA staat voor

Answer 18

As low as reasonably achievable

Question 19

Leg het ALARA principe uit

Answer 19

zo weinig mogelijk straling gebruiken 
als redelijkerwijze mogelijk is, waarbij 
rekening wordt gehouden met 
economische en sociale 
omstandigheden

Question 20

Wat betekent ALARA concreet in de praktijk

Answer 20

alleen goed geschoold personeel mag met straling omgaan, zij moeten regelmatig bijgeschoold worden, het apparatuur moet regelmatig gecontroleerd worden

Question 21

4 groepen radiologisch onderzoek

Answer 21

• in direct verband met ziekte
• systematische checks
• voor beroep, medicolegaal, verzekering
• voor research

Question 22

in direct verband met ziekte:
dosislimiet?
beslissing gebaseerd op?

Answer 22

- geen dosislimiet
Beslissing gebaseerd op:
- juiste indicatiestelling
- verwachte opbrengst
- zal resultaat de diagnose en behandeling beïnvloeden
 - getrainde clinicus

Question 23

Systematische checks

• dosislimiet
• gebaseerd op

Answer 23

• geen dosislimiet
• hoge waarschijnlijkheid op nuttige info (bv. screening naar cariës)
• verkregen info moet belangrijk zijn voor de patiënt

Question 24

Voor beroep, medicolegaal en verzekering

Answer 24

• geen dosislimiet
• voordeel is voor derde
• patiënt moet minstens indirect voordeel hebben
• mag enkel gevraagd worden door (tand) arts en met instemming patiënt

Question 25

voor medische research

Answer 25

- geen dosislimiet - project goedgekeurd door ethische commissie - vrijwilliger moet alle risico's verstaan en toestemming geven

Question 26

Wanneer is er sprake van een blootgestelde werknemer

Answer 26

``` - Er is sprake van een blootgestelde werknemer wanneer deze werknemer gedurende zijn werktijd ten gevolge van handelingen (toepassing van het röntgentoestel in dit geval) een blootstelling ondergaat die kan leiden tot een dosis die hoger is dan 1 mSv/kalenderjaar ```

Question 27

Hoe zien we of er sprake is van een blootgestelde werknemer

Answer 27

- dit kan aangewezen worden door een stralingsrisicoanalyse. Hiervoor is een persoonsdosimetrie vereist

Question 28

Wanneer is er geen persoonsdosimetrie vereist

Answer 28

Als de risicoanalyse | aangeeft dat de kans op een verhoogde dosis (meer dan 1 mSv/jr) niet reëel is

Question 29

Geef het overzicht van de maximaal toegestaande jaarlijkse dosis naar verschillende groepen personen (dosislimiet)

Answer 29

- blootgestelde werknemers: tandarts/assistent die foto's maakt -> 20mSv/ jaar - personen in de praktijk: receptioniste/ P in wachtkamer -> 1mSv/jaar - personen buiten de praktijk: voorbijgangers/buren -> 0.1 mSv/jaar

Question 30

Wat voor advies geeft de Nederlandse vereniging voor radiologie over zwangerschap en röntgenopnamen?

Answer 30

- Een röntgenonderzoek bij een zwangere vrouw waarbij de straling niet in de buurt komt van de baarmoeder, zoals een foto van de longen of van het hoofd, kan zonder enig gevaar voor de zwangerschap plaatsvinden

Question 31

hoe ver moet de behandelaar van het röntgenapparaat staan als er geen beschermende wand is

Answer 31

- minstens 1 meter van het hoofd

Question 32

leg de kwadraat wet uit

Answer 32

Op 2m is de afstand tot de patiënt 4x zo groot als op 50cm. De stralingsintensiteit is dan 4x4=16 keer zo laag

Question 33

1mm lood als beschermingswand kan je vervangen door?

Answer 33

- 80mm kiezelbeton. dit heeft hetzelfde absorberende vermogen

Question 34

bevoegdheid omtrent RX'en maken

Answer 34

- De tandarts/specialist is de enige in het team die een indicatie tot een röntgenopname kan en mag stellen en de rechtvaardiging kan geven. - anderen onder toezicht van deskundigen mogen opnames maken indien ze adequaat geschoold zijn hierin + als er schriftelijke instructies aanwezig zijn