les 2 - recht, deontologie, moraal en ethiek... één pot nat?

Question 1

moraal

Answer 1

= een geheel van als vanzelfsprekend beleefde opvattingen over goed en kwaad (Becker)

= opvattingen over goed en kwaad die leven bij een individu of in een groep (Van Lancksweerdt)

= hoe mensen met elkaar en andere levende wezens moeten omgaan + wat ze kunnen verwachten van de anderen

Question 2

ethiek

Answer 2

= studie van de moraal waarbij je gaat reflecteren over de moraal

= goede/slechte handelingen proberen incapsuleren in theorie/principe/maatstaf

= reflecteren over wat je moet doen om een goed mens te zijn

Question 3

deugdethiek (Aristoteles)

Answer 3

• we redeneren vanuit bepaalde kwaliteiten/deugden die een persoon moet hebben om goed te kunnen handelen
• mensen hebben deugden persoonlijk, maar kunnen ook afhangen van de groep waarin ze zich bevinden
• deugd is juist middenpunt tussen 2 extremen
  bv: lafheid - moed (deugd) - overmoedig
  –> jurist in openbaar bestuur die weet heeft van wanpraktijken
  
  • lafheid = niets doen
  • moed = rapporteren
  • overmoed = journalisten erbij halen
• het midden kan evolueren afhankelijk van de feitelijke situatie

= deugd + praktische wijsheid (inspelen op de situatie)

Question 4

plichtsethiek (Kant)

Answer 4

• categorische imperatieven
  = regels die algemeen kunnen gelden/voorschriften die onvoorwaardelijk gelden voor eenieder in de samenleving
  = komen neer op goed handelen
• regel moet intrinsiek niet-contradictorisch en veralgemeenbaar zijn
• toets om te weten of handelen OK is
  bv: liegen is niet goed
• altijd als doel behandelen, nooit als middel op zich
  Bv: als je als advocaat cliënten gaat behandelen: zijn mensen, maar je gebruikt het ook voor een stuk als een middel (de persoon die je gaat betalen). Belangrijke hier: gebruiken als middel mag niet het ultieme zijn, altijd blijven beschouwen als mens

Question 5

gevolgethiek

Answer 5

• kijken naar gevolgen van een handeling om te weten wat goed is
• goed gevolg = goede handeling

Question 6

utilisme

Answer 6

• kijken of handeling bijdraagt tot het grootste geluk voor het grootste aantal mensen

Question 7

zorgethiek

Answer 7

• heeft de handeling een positief gevolg voor de medemens?
• nadruk op onderlinge relaties tussen mensen

Question 8

beroepsethiek

Answer 8

• mensen delen dit vanuit een bepaald beroep/een zekere eigenheid
• gedeelde moraal
• vaak ongeschreven, maar kan ook geschreven zijn
• waarden kunnen evolueren
  = discursieve aard (discussies die je voert met je peers)
  bv: vroeger absoluut verbod op reclame in advocatuur

Question 9

discursieve aard van beroepsethiek

Answer 9

• door discussies die je voert met je peers kunnen de waarden evolueren
• deontologie is een bewegend iets

Question 10

codificatie van beroepsethiek

Answer 10

• in code wordt de onderstroom expliciet gemaakt via regels en waarden
  = codificatie in materiële recht
  = verankert bepaalde waarden/concepten (bv: waardigheid, kiesheid, rechtschapenheid)
• kan op verschillende manieren: recht, tucht/deontologie

Question 11

verhouding tussen moraal, recht en deontologie

Answer 11

• niet zuiver van elkaar te scheiden
• deontologie heeft invloed op invulling van open normen die juristen dagelijks gebruiken
  bv: aansprakelijkheid van zorgvuldige advocaat

Question 12

dimensies van beroepsmoraal

Answer 12

• deontische dimensie: morele verplichtingen, verantwoordelijkheden en plichten die specifiek verbonden zijn aan een beroep
• aspirationele dimensie: wetten/codexen geven het minimum dat je moet bereiken om geen slechte advocaat te zijn + maar ook: ambitie om beroep tot hoger niveau te tillen en bij te dragen aan algemeen welzijn
  > aspirationele komt steeds meer op voorgrond: moraal en ethiek zijn hier nooit ver vanaf