Lexicale veranderingen

Question 1

Neologisme

Answer 1

nieuwvorming van woorden door samenstelling van bestaande woorden

Voorbeeld: Brexit

Question 2

Back-formation (retrograde vorming)

Answer 2

Neologismen die worden gemaakt door het weglaten van voor- of achtervoegsels

Voorbeeld:
Een ‘raven’ was ooit enkelvoud, maar later is het enkelvoud ‘raaf’ ontstaan omdat het woord lijkt op een meervoudsvorm

Question 3

Blending (contaminatie) / portmanteau

Answer 3

Voorbeeld: motor + hotel = motel

Question 4

Borrowing (leenwoorden)

Answer 4

Voorbeeld: ‘garage’ uit het Frans

Question 5

Calque (leenvertaling)

Answer 5

Voorbeeld: mede + lijden letterlijk vertaald uit het Griekse sym + patheia

Question 6

Clipping (afkorting)

Answer 6

Voorbeeld: zonnebrand van zonnebrandcrème

Question 7

Combining forms (combinatievormen)

Answer 7

Voorbeeld: LAT ‘claustrum’ + GR ‘phobos’ -> claustrophobia

Question 8

Compound (compositum); 4 soorten noemen

Answer 8

1. endocentrisch:
   NOUN + VERB (determinatief): breek + been -> brekebeen
   VERB + NOUN (regerend): wolk + krabber -> wolkenkrabber
2. copulatief: Oostenrijk-Hongarije
3. coordinerend: NOUN + NOUN: kind + soldaat -> kindsoldaat
4. exocentrisch: ADJ + NOUN: redhead

Question 9

Conversion/Zero-Derivation (conversie)

Answer 9

Voorbeeld: We gaan ETEN -> het ETEN staat klaar (ww -> znw)

Question 10

Derivation (afleiding)

Answer 10

werken + -zaam -> werkzaam

Question 11

Inherited Word (erfwoord)

Answer 11

Een woord wat DIRECT teruggaat op een woord uit een ouder stadium

Voorbeeld: Hand gaat terug naar het Oudduits; erfwoord. Garage komt vanuit het Frans, een Romaanse taal; leenwoord

Question 12

Euphemism (eufemisme)

Answer 12

Heengaan; sterven

Question 13

Folk etymology (volksetymologie)

Answer 13

Hamaca -> hangmat; verkeerd geïntepreteerd woord dat een eigen betekenis is gaat nkrijgen.

Weißbier -> Witbier. Weizen betekent ‘tarwe’ en niet ‘wit’

Question 14

Generalization (verbreding)

Answer 14

Viande > kalfsvlees > al het vlees

Question 15

Initialism (acronym)

Answer 15

PvdA, HEMA

Question 16

Light verb/ Dummy verb (licht werkwoord / dummy werkwoord)

Answer 16

Werkwoord wat niet met vol potentieel fungeert. ‘slapie doen’ heeft ‘doen’ niet een bijzondere toegevoegde waarde

Question 17

Melioration (meloriatie)

Answer 17

Een woord krijgt een ‘hogere’ betekenis;

Ridder < Ruiter; Is ‘edele’ gaan betekenen

Question 18

Metonym (metonymie)

Answer 18

‘De nieuwe Arnon Grunberg’ betekent niet de persoon zelf, maar gaat over het boek wat hij heeft geschreven

Question 19

Metaphor (metafoor)

Answer 19

Een zwijnenstal > rommel

Question 20

Nonce formation (ad-hoc formatie)

Answer 20

Een ‘nonsense’-woord wat in één specifieke situatie betekenis heeft.
‘Sonjabakkeren’ voor lijnen

Question 21

Pejoration (pejoratief)

Answer 21

Woord wat van betekenis is veranderd waardoor het een negatieve associatie heeft gekregen

‘Wijf’ betekende ooit ‘vrouw’, maar heeft een negatieve lading gekregen

Amelioratief is het tegenovergestelde hiervan

Question 22

Productivity (productiviteit)

Answer 22

Het vormen van nieuwe woorden, zoals über- prefix toevoegen aan woorden om een overtreffende trap te maken

Question 23

Reanalysis (heranalyse)

Answer 23

hamburger geheranalyseerd als ham + burger. Zodoende wordt -burger gebruikt om nieuwe woorden mee te maken als betekenis van dingen op een broodje

Question 24

Semantic Change (semantische verandering)

Answer 24

Awful <- ‘full of awe’, maar betekent nu ‘verschrikkelijk’

Question 25

Shift in markedness (verschuiving van gemarkeerdheid)

Answer 25

gemarkeerd > ongemarkeerd (specifieke betekenis > algemene betekenis)
‘cassière’ was origineel vrouwelijke vorm; wordt nu als neutraal beschouwd

ongemarkeerd > gemarkeerd (algemene betekenis > specifieke betekenis)
‘boer’ betekende eerst ‘bewoner’, maar is ‘agrariër’ gaan betekenen

Question 26

Specialisation/narrowing (specialisatie/vernauwing)

Answer 26

Mnl ‘see’ -> meer, zee. Tegenwoordig alleen ‘zee’

Question 27

Synecdoche
- totum pro parte
- pars pro toto

Answer 27

Vorm van metonymie waarbij een deel van iets het hele object omschrijft.
- Totum pro parte: ‘Amerika’ om de Verenigde Staten mee te omschrijven, en niet het hele continent

• Pars pro toto: ‘Engeland’ om het Verenigd Koninkrijk mee te omschrijven, en niet alleen het gebied Engeland

Question 28

Taboo (taboe)

Answer 28

‘allochtoon’ is een taboe, en daarom wordt ‘persoon met migratie-achtergrond’ gebruikt