malarstwo Flashcards
(13 cards)
Parmigianino Autoportret w wypukłym zwierciadle
Artysta, tworząc autoportret w kształcie tonda
o średnicy 24 cm, zdecydował się wykonać
go farbami olejnymi na desce o wypukłym
kształcie, by imitować lustro. Wykazał się
pomysłowością ujęcia, polegającą na
zniekształceniu dłoni odbijającej się
w zwierciadle. Chciał tym samym
zademonstrować swoją biegłość
warsztatową, co było typowe dla
manierystów. Obraz powstał w roku
1524, znajduje się w Muzeum Historii
Sztuki w Wiedniu
Nowe idee artystyczne najsilniej wpłynęły na malarstwo.
Obok dzieł mieszczących
się w konwencji renesansowej zaczęły powstawać takie, które ujawniały nieskrępowaną
swobodę twórczą artystów. Manieryści stosowali skomplikowane układy kompozycyjne.
Głównym środkiem wyrazu był rysunek. Malowane przez nich postacie przybierały wyszukane pozy, często też cechowały je wydłużone proporcje. Charakterystyczną cechą
było też szczelne wypełnienie pierwszego planu i niechęć do rozbudowywania głębi. Był
to przejaw sprzeciwu wobec renesansowej tendencji wiernego odzwierciedlania natury
i stosowania iluzji przestrzeni.
Jednym z najwybitniejszych manierystów był Jacopo Carucci, zwany Pontormo.
Artysta, związany z dworem Medyceuszy, inspirował się twórczością Andrei del
Sarta i Michała Anioła. W scenach religijnych i portretach stosował dynamiczną
kompozycję. Charakterystyczną cechą jego twórczości było też zabudowywanie pierwszego planu i stosowanie czystego, chłodnego, nienasyconego, niekiedy wręcz nienaturalnego
kolorytu.
Pontormo Nawiedzenie
Wyrafinowana kolorystyka, zaskakujące, bardzo świetliste barwy,
odrzucenie klasycznych proporcji ciała i wyeksponowane gesty dłoni to cechy typowe dla
nowego stylu w sztuce. Obraz wyróżnia też dekoracyjne opracowanie fałd szat, w których
ukazaniu artysta wykazał się niezwykłą maestrią. Dzieło zostało namalowane w latach 1528–1529
farbami olejnymi na desce o wymiarach
1,56 x 2,02 m dla kościoła San Michele
(św. Michała) w Carmignano. Motyw nawiązuje
do Ewangelii św. Łukasza, w której opisano,
jak Maria – dowiedziawszy się, że zostanie
matką – odwiedziła swoją kuzynkę Elżbietę.
Obie postacie przedstawione są w nietypowych
pozach na pierwszym planie, który do tego
stopnia wypełniają ich sylwetki, że zdają się
wystawać poza powierzchnię obrazu. Maria
i Elżbieta ukazane są z profilu, a ich twarze
zdradzają silne emocje. Tuż za nimi artysta
przedstawił dwie inne kobiety. W tle widoczna
jest architektura uliczki rozrysowana według
zasad perspektywy linearnej, jej widok
przysłonięty jest jednak przez osoby
z pierwszego planu. Proporcje ciał są
zaburzone. Niewielkie głowy wydają się być
zbyt małe w porównaniu z obfitymi biodrami.
Postacie przedstawiono w perspektywie żabiej.
Kolorystyka tła utrzymana jest w spokojnych
szarościach, podczas gdy szaty mają intensywne
kolory, w których dominuje turkus sukni Marii
oraz zieleń, żółcień i róż szat pozostałych kobiet.
Bryły modelowane są techniką cangiante
Pontormo Zdjęcie z krzyża,
fresk z kościoła Santa Felicita we Florencji
Dzieło to cechuje świetlisty koloryt, ujednolicenie sposobu
oddania materii przedmiotów i zabudowanie pierwszego planu zgodnie z tendencją horror
vacui. Namalowane postacie wydają się być niematerialne, jak gdyby unosiły się w powietrzu. Na pierwszym planie fresku o wymiarach
1,92 x 3,13 m widoczna jest zakrzywiona linia
ciała Chrystusa podtrzymywanego przez
uczniów. Ciało to wydaje się prawie nic
nie ważyć, pozbawione jest też wyraźnych
oznak cierpienia. Dostrzec można w nim
inspiracje Pietą watykańską Michała Anioła.
Dzieło charakteryzuje wyrafinowana, chłodna
kolorystyka oparta na repetycji błękitów
i różów. Niezwykłym rozwiązaniem jest to, że
artysta zrezygnował z ukazania krzyża, którego
statyczna forma bardzo ustabilizowałaby
kompozycję. Malowidło powstawało w latach
1525–1528
Uczniem i współpracownikiem Pontorma był Agnolo di Cosimo, zwany Agnolo Bronzino,
współzałożyciel Akademii Sztuki Rysunku, związany z dworem Medyceuszy. Tematyka
jego obrazów jest bardzo różnorodna. Artysta malował sceny religijne, mitologiczne
i alegoryczne, wykonywał też liczne portrety członków znamienitych rodów. Typ portretu,
który wykształcił, był odmienny od renesansowego. Cechowała go niezwykła precyzja
detalu w oddaniu stroju i klejnotów przy jednoczesnej niechęci do indywidualizacji psychologicznej. Portretowane postacie miały dostojne pozy, bardzo oszczędną gestykulację
i stonowaną mimikę, a ich twarze sprawiały wrażenie porcelanowych.
Agnolo Bronzino Portret Eleonory
Toledańskiej z synem Giovannim
Obraz namalowany farbami olejnymi
na płótnie o wymiarach 96 x 115 cm
powstał w roku 1540. Portret
przedstawia żonę księcia Cosima I
de Medici, która usiłowała wprowadzić
we Florencji surową etykietę znaną
z hiszpańskiego dworu. Malarz
z wyjątkową pieczołowitością ukazał
detale wspaniałej sukni księżnej.
Uderza jednak brak kontaktu
emocjonalnego między Eleonorą
a towarzyszącym jej synem. Chłodny
wyraz dzieła dodatkowo potęguje
jednolite błękitne tło. Obraz znajduje się
w Galerii Uffizi we Florencji.
Agnolo Bronzino
Alegoria czasu i miłości
Najsłynniejszym dziełem Bronzina jest Alegoria czasu i miłości, w której postaciom i ich
atrybutom został nadany sens alegoryczny, choć interpretacja niektórych elementów nie
jest jednoznaczna. Skupiają się tu wszystkie cechy malarstwa manierystycznego: zawikłana,
wieloosiowa kompozycja, zapełnienie pierwszego planu, chłodna kolorystyka, alegoryczne
przesłanie, wyrafinowany erotyzm oraz wyszukane gesty i pozy postaci. Obraz namalowany ok. 1545
roku farbami olejnymi na desce
przedstawia na pierwszym
planie grupę postaci
wypełniającą niemal całą
przestrzeń. W części centralnej
została ukazana naga Wenus,
która trzyma w ręku złote jabłko.
Towarzyszy jej Amor dotykający
piersi kobiety. W miłosnym
uścisku próbuje zdjąć z głowy
bogini diadem, podczas gdy ta
sięga ręką do kołczana, usiłując
rozbroić Amora. W prawym
górnym narożniku ukazany
został Chronos. Jest to
personifikacja Czasu, na co
wskazują klepsydra i skrzydła.
Gest Chronosa nie jest
jednoznaczny i nie wiadomo
do końca, czy starzec odsłania
prawdę o naturze cielesnej
miłości, czy też usiłuje ją
ukryć przed wzrokiem widza.
Prawdopodobnie pozostałe
postacie to personifikacje:
Rozkoszy, Zabawy, Oszustwa
i Zazdrości. Według jednej
z interpretacji zestawienie
postaci alegorycznych
i licznych symboli oznacza,
że nawet miłość podlega
Czasowi, a namiętność
cielesna jest ulotna. Postacie
ukazano w pozie figura
serpentinata, a barwy są czyste
i świetliste. Dzieło znajduje się
w zbiorach Galerii Narodowej
w Londynie
florenckim malarzem był Fiorentino Rosso.
Od 1530 roku przebywał on na dworze
Franciszka I w Fontainebleau we Francji, gdzie wpłynął na spopularyzowanie malarstwa manierystycznego. Jego styl był pełen dynamiki i śmia-
łych skrótów perspektywicznych. Artysta mniej uwagi
przywiązywał do ekspresji twarzy postaci
Znaczącym ośrodkiem malarstwa była także Parma.
Działał tam Antonio Allegri, znany jako Correggio.
Correggio jest autorem fresku przedstawiającego Wniebowzięcie
Marii w kopule katedry w Parmie.
Podobnie jak Mantegna, potrafił malować postacie w skrótach perspektywicznych
i w skomplikowanych układach ciał, a wyraz jego dzieł dodatkowo potęgował silny
światłocień
Correggio Adoracja Dzieciątka przez pasterzy
obraz Adoracja Dzieciątka przez pasterzy
ukazuje scenę nocną kształtowaną przez efekty światłocieniowe, dzięki której artysta zyskał sławę malarza nokturnów. W obrazie widoczne
są efekty protobarokowe. Obraz zwany niekiedy Świętą nocą został zamówiony
do kaplicy Narodzenia Pańskiego w bazylice San Prospero
w Reggio nell’Emilia. Ukończone w 1530 roku dzieło
namalowane farbami olejnymi na płótnie ma wymiary
1,88 x 2,57 m. Źródło światła na obrazie ma charakter
nadprzyrodzony i rozchodzi się promieniście od Chrystusa
po jego posłaniu z kłosów zboża, co zapowiada Eucharystię.
Światło wydobywa z mroku twarze i części sylwetek
zgromadzonych wokół żłobu. Obraz został ukośnie
podzielony na strefę ziemską i niebiańską, w której widać
skręcone sylwetki aniołów. Dzieło znajduje się w Galerii
Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie w Niemczech
Wpływy Correggia widoczne są w dziełach
Girolama Francesca Mazzoli, znanego jako
Parmigianino.
Artysta działał w Rzymie,
Bolonii i Parmie. Na jego twórczość mia-
ło wpływ malarstwo Michała Anioła
oraz Rafaela. Dzięki tej inspiracji obrazy
Parmigianina cechowały wdzięk oraz lekkość.
Artystę charakteryzowało upodobanie do
dziwnych, zaskakujących efektów.
Parmigianino Madonna z długą szyją
Obraz został namalowany ok. 1540 roku
farbami olejnymi na desce o wymiarach
1,35 x 2,19 m. Przedstawia Matkę Boską
z Dzieciątkiem o nienaturalnie wydłużonych
sylwetkach. Ich pozy i gesty całkowicie
zrywają z renesansowymi konwencjami,
a Dzieciątko zdaje się wręcz zsuwać z kolan
Matki. Obraz ma charakter alegoryczny,
a jego przesłanie wiąże się z dogmatem
Niepokalanego Poczęcia. Anioł po lewej
stronie trzyma w ręku wazę o jajowatym
kształcie. Może ona odnosić się do Marii
jako mistycznego naczynia, w którym
dokonało się ucieleśnienie Chrystusa,
ale też do naczyń wykorzystywanych
w alchemii, którą Parmigianino bardzo się
interesował. O długiej szyi Madonny mówi
tekst jednego z hymnów maryjnych – „Twoja
szyja jak kolumna”. Kompozycja obrazu jest
asymetryczna – po lewej stronie tłoczy się
grupa postaci, podczas gdy prawa strona
dzieła jest pusta. Obraz nie został ukończony,
o czym świadczy pozostawienie w podmalówce
części portyku wznoszącego się za Madonną.
Dzieło znajduje się w Galerii Uffizi we Florencji
