Materion Cristnogol: Daioni a Drygioni

Question 1

Daioni

Answer 1

Yr hyn sy’n cael ei ystyried yn foesol gywir, neu’n fuddiol, ac o fantais i ni

Question 2

Maddeuant

Answer 2

Rhoi pardwn am ddrygioni; rhoi’r gorau i ddrwgdeimlad a’r awydd i dalu’r pwyth yn ol i ddrwgweithredwr

Question 3

Cyfiawnder

Answer 3

Tegwch; pan fo darpariaethau a chyfleoedd ar gael i bawb yn gyfartal ac yn derbyn beth sy’n ddyledus iddyn nhw

Question 4

Cydwybod

Answer 4

Synnwyr moesol unigolyn ynghylch daioni a drygioni. Gall rhai pobl grefyddol gredu mai’r gydwybod yw eu harweiniad mewnol gan Dduw

Question 5

Drygioni

Answer 5

Yr hyn sy’n cael ei hystyried yn hynod anfoesol, drwg, ac anghywir

Question 6

Dioddefaint

Answer 6

Poen neu drallod sy’n cael ei achosi gan anaf, salwch neu golled. Gall dioddefaint fod yn gorfforol, yn emosiynol/seicolegol neu’n ysbrydol

Question 7

Heddychiaeth

Answer 7

Y gred na ellir cyfiawnhau rhyfel a thrais

Question 8

Ewyllys rydd

Answer 8

Y gallu i wneud dewisiadau (yn enwedig dewisiadau moesol) yn wirfoddol ac yn annibynnol. Y gred nad oes dim wedi’i ragderfynnu

Question 9

Moesoldeb

Answer 9

Egwyddorion a safonnau sy’n pennu pa weithredoedd sy’n gywir neu’n anghywir

Question 10

Agweddau O BLAID y gosb eithaf

Answer 10

• Dilyn cyfraith yr Hen Destament- ‘Llygaid am lygiad’
• Hen Destament yn rhestri 36 trosedd sy’n arwain at y gosb eithaf e.e llofruddiaeth a chabledd
• Creu a chymeradwyo gan Dduw
• Dangos difrifoldeb y gorchymyn ‘Na ladd’

Question 11

Agweddau YN ERBYN y gosb eithaf

Answer 11

• Crynwyr = person yn adlewyrchiad o Dduw
• Iesu’n dysgu: tosturi a maddeuant, troi’r foch arall, caru eich gelynion
• Yn erbyn sancteiddrwydd bywyd = pob bywyd yn werthfawr ac yn rhodd
• Gorchymyn ‘Na ladd’

Question 12

Sut ydym yn gwneud penderfyniadau moesol?

Answer 12

• Gweithredoedd a chredoau eraill
• Profiadu’r gorffennol
• Rhesymeg
• Dysgeidiaeth grefyddol
• Arweinwyr crefyddol
• Y gyfraith
• Cydwybod

Question 13

Dysgeidiaeth Iesu am faddeuant

Answer 13

• Gorchmynnodd i ni faddau
• Gweddi’r Arglwydd yn gofyn i ni faddau. Disgwyl maddeuant felly rhaid i ni ei roi
• Pregeth ar y mynydd yn pwysleisio pwysigrwydd maddau
• Geiriau Iesu ar y groes ‘maddeuwch iddynt’

Question 14

Gweithredoedd Iesu am faddeuant

Answer 14

• Cynorthwyo Sacheus i wneud yn iawn a diwygio
• Maddeuodd gwraig a oedd yn godinebu

Question 15

Dysgeidiaeth y Beibl am faddeuant

Answer 15

• Dameg y Gwas Anfaddeugar- dim terfyn ar sawl gwaith gallwn faddau gan fod Duw yn maddau ein holl pechodau
• 7 x 70 rhaid maddau
• Dameg y Mab Colledig - dad yn maddau i’w mab er iddo gamymddwyn
• Duw yn maddau y rhai sy’n edifarhau
• Catholigion = Cyffesu pechodau a gwneud yn iawn e,e trwy weddi

Question 16

Moesoldeb Absoliwt

Answer 16

Rhywbeth cywir i’w wneud a bod hynny’n wir ym mhob sefyllfa. e.e Wrth ymateb i’r gorchymyn ‘Na ladd’ - moesolwyr absoliwt yn dweud ei fod yn anghywir i ladd ym mhob sefyllfa, gan cynnwys ewthanasia, erthyliad a rhyfel

Question 17

Moesoldeb Berthynol

Answer 17

Cytuno y gallai fod angen gweithredu’n wahanol mewn gwahanol sefyllfaoedd. e.e ymateb i’r gorchymyn ‘Na ladd’- moesolwyr berthynol yn honni fod angen lladd mewn rhai sefyllfaoedd, fel erthyliad os bydd y plentyn yn cael ei eni yn anabl iawn, neu pe bai’r fam wedi cael ei threisio

Question 18

Sut ydy credinwyr yn gwneud penderfyniadau moesol?

Answer 18

• Datblygu rhinweddau
• Defnyddio’u cydwybod
• Ymwrthod a pechod

Question 19

Gwrthdaro

Answer 19

Cydnabod fod rhyfel yn angenrheidol weithiau o dan amodau penodol

Question 20

Damcaniaeth Rhyfel Cyfiawn

Answer 20

1. achos cyfiawn
2. cyhoeddi gan awdurdod cyfreithlon
3. cyflawni daioni a chael gwared ar drygioni
4. pob ymdrech arall wedi methu
5. gobaith resymol o lwyddo
6. ond yn defnyddio grym angenrheiddiol
7. ymosod ar dargedau gyfreithlon

Question 21

Heddwch

Answer 21

Crynwyr = heddychwyr/ gwrthwynebwyr cydwybodol sy’n dysgu…
- dylwn parchu ei’n gilydd fel rhan o greadigaeth Duw
- rhan o Dduw ym mhawb
- cymell gyda gariad
- cydnabod gwerth cyfartal ac unigryw pob un
- Deg gorchymyn = ‘Na ladd’
- Begeth ar y mynydd = dicter a chasineb yn dinistriol

Question 22

Beth sy’n achosi troseddu?

Answer 22

• Addysg wael
• Rhieni gwael
• Tlodi
• Problemau Iechyd meddwl
• Caeth i gyffuriau/alcohol
• Diweithdra
  -Pwysau gan gyfoedion
• Y cyfryngau

Question 23

Agweddau am bwrpas ac amcanion cosbi

Answer 23

• Pwysleisio maddeuant- ddim yn cefnogi dial ond yn annog trosturi
• Credu mewn cyfiawnder cymdeithasol = cosb a maddeuant
• Cefnogi cyfiawnder adferol - egwyddorion yn gyson ag esiampl Iesu
• Annog person i ddiwygio = newid ffordd o fyw i allu ychwanegu gwerth i’r gymdeithas

Question 24

Triniaeth troseddwyr

Answer 24

• Darparu cyfleoedd i adsefydlu a diwygio pobl
• Caniatau iddynt fynd i’r afael a’r rheswm dros eu trosedd
• Eu paratoi fel dinasyddion cyfrifol
• Trin yn dyngarol gan ddangos parch at eu hawliau dynol

Question 25

Gwaith Caplaniaid

Answer 25

- Cownsela carcharion - Cydweithio gyda swyddogion paratoi i'w cefnogi wrth adsefydlu - Gofalu am ei hanghenion ysbrydol - darllen llyfrau sanctaidd, arwain gweddi - Cefnogaeth emosiynol

Question 26

Daioni: Cristnogaeth

Answer 26

Genesis = Duw wedi creu y ddaear yn 'dda' -Ewyllys rydd gennym i ddewis rhwng cywir ac anghywir -Stori'r cwymp yn dangos y frwydyr sydd gan ddynoliaeth rhwng cywir ac anghywir -Duw wedi dangos i ni sut i fyw- Deg gorchymyn + esiampl Iesu -Annog rhinweddau da e.e goddefgarwch, tosturi a chariad

Question 27

Drygioni/dioddefaint: Cristnogaeth

Answer 27

-Drygioni yn anghenreiddol i ni ddatblygu ein henaid -Trwy dioddef, rydym yn dysgu am foesoldeb ac yn datblygu rhinweddau pwysig e.e dewrder a thostun - Irenaeus/John Hick = drygioni yn caniatau i ni ddatblygu'n ysbrydol berffaith. Hyn yn ein agosau at Dduw -Awstin = drygioni yn canlyniad camddefnyddio ewyllys rydd

Question 28

Problem Drygioni ac Ymateb Cristion

Answer 28

- Os ydy Duw yn hollalluog, pam nad ydyw'n ymyrryd/stopio dioddefaint? = Dioddefaint yn bodoli oherwydd ein bod yn camddefnyddio ein ewyllys rhydd - Os ydy Duw yn hollgariadus, pam ydyw'n caniatau dioddefaint? = Rhaid i ni dyfu'n ysbrydol i agosau at Duw - Os ydy Duw yn hollwybodus, ydy o'n ymwybodol o dioddefaint ond ddim yn becso? = Enghreifftiau o Dduw yn ymyrryd yn y Beibl e.e yr exodus