Brainscape's Knowledge GenomeTM


Top Flashcards (Certified)
All Flashcards

Język polski > Młoda Polska- pojęcia > Flashcards

Młoda Polska- pojęcia Flashcards

1
Q

akademizm

A

sztuka propagowana w akademiach malarskich w XIX w. Termin o często negatywnym nacechowaniu, oznaczający malarstwo tradycyjne i skonwencjonalizowane

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

aktywizm

A

koncepcja wywyższająca działanie, wolę życia i moc

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

alter ego

A

drugie ja wewnątrz tej samej osoby, osoba podobna do kogoś pod względem duchowym; postać literacka utożsamiana z autorem

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

aluzja kulturowa

A

świadome nawiązanie do jakiegoś faktu historycznego czy zjawiska kulturowego. Celem jest nadanie nowego znaczenia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

antynomia

A

poglądy, zdania wzajemnie sprzeczne, z których każde zdaje się równie dobrze uzasadnione

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

antyteza

A

środek stylistyczny polegający na zestawieniu elementów znaczeniowo przeciwstawnych w celu uzyskania większej ekspresji

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

antyurbanizm

A

tendencja wyrażająca się w niechęci do tego, co jest związane z miastem, jego rozwoje, charakterem, tempem życia itp.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

apostrofa

A

bezpośredni, utrzymany w podniosłym tonie zwrot do adresata np. bóstwa (rozbudowana forma to inwokacja)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

achaizm

A

wyraz, związek wyrazowy lib konstrukcja składniowa, które wyszły z użycia, należą do minionej epoki historycznej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

archetyp

A

odwieczny, dziedziczony nieświadomie przez człowieka wzorzec postępowania

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

ast nouveau

A

francuska odmiana secesji

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

bergsonizm (intuicjonizm)

A

koncepcja filozoficzna krytykująca wartość poznania intelektualnego, a zalecająca poznanie intuicyjne, głoszona przez H. Bergsona

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

bohema, cyganeria

A

w modernizmie określano tak grupy artystów, które zerwały z tradycyjnym stylem życia i funkcjonowali na marginesie społeczeństwa. Łączył ich sprzeciw wobec mieszczańskiego stylu życia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

budowa szkatułkowa

A

forma utworu polegająca na wpleceniu w główną opowieść opowiadań pobocznych, stanowiących odrębne całości

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

chłopomania

A

przesadnie i naiwne idealizowanie chłopów i życia na wsi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

dekadentyzm

A

ogół pesymistycznych nastrojów typowych dla końca wieku, także niepokój i obawy przed nowym, nieznanym stuleciem, inaczej fin de siecle; także smutek, apatia, poczucie bezsensu istnienia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

demitologizacja

A

sposób przedstawienia postaci, zjawisk, zdarzeń i rzeczy, który pozbawia je cech mitu lub obala związane z nimi mity, inaczej: odmitologizowanie; odwrotność mitologizacji

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

dramat naturalistyczny

A

dramat przedstawiający ciemne strony ludzkiej egzystencji, z bohaterami mówiącymi językiem potocznym a nawet gwarą

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

drobnomieszczaństwo

A

warstwa społeczna obejmująca mieszkańców miast mających niewielką własność prywatną, zazwyczaj uważana za płytką, bez ambicji; kołtuneria

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

dulszczyzna

A

zespół negatywnych cech związanych z mieszczańskim stylem życia, oznaczających: niski poziom umysłowy, zakłamanie, hipokryzję, brak gustu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

dystych

A

dwuwiersz, charakterystyczny dla fraszek, psalmów, poezji elegijnej oraz ballad, a także twórczości ludowej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

ekspresjonizm

A

kierunek w sztuce i literaturze, najlepiej rozwijający się na początku XX w., charakteryzujący się dążeniem do spontanicznego prezentowania emocji i uczuć.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

elan vital

A

siła witalna, pęd życia, termin z filozofii Henriego Bergsona oznaczający energię przenikającą całą rzeczywistość i stymulującą ewolucję bytu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

elipsa

A

pominięcie w staniu elementy, którego odbiorca może się domyślić z kontekstu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
epistemologia
dział filozofii dotyczący teorii metody poznania
26
epitet
wyraz określający rzeczownik
27
erotyk
utwór liryczny o tematyce miłosnej
28
etos
zbiór wzorców kulturowych obowiązujących w społeczeństwie lub danej grupy
29
fabuła
układ zdarzeń powiązanych relacjami przyczynowo- skutkowymi, rozwijających się w czasie i zamierzających do określonego celu. Jako ważny element konstrukcji utworu fabuła jest charakterystyczna dla epiki i dramatu
30
farsa
lekka komedia o żywej akcji, czerpiąca tematy z życia codziennego o błahych konfliktach; występując w niej głównie komizm sytuacyjny, elementy karykatury i groteski
31
femme fatale
kobieta fatalna, typ kobiety modliszki, istoty demonicznej, tajemniczej i tym samy fascynującej
32
filister
pogardliwie o mieszczaninie; ktoś ograniczony, pozbawiony ambicji, hipokryta
33
franciszkanizm
wyznawanie idea głoszonych przez św. Franciszka z Asyżu; tendencja w twórczości literackiej końca XIX w. i początku XX w. nawiązująca do postaci i legendy św. Franciszka; zespół poglądów i postawa podejmujących: pokorę, ubóstwo, akceptację cierpienia, miłość do przyrody, afirmację świata, radość życia
34
frenezja
nagromadzenie motywów literackich kojarzonych z estetyką horroru: nastrój grozy, elementy makabry, niesamowitości, kumulacja gwałtownych uczuć, motyw obłędu, szaleństwa
35
groteska
w sztuce i literaturze sposób przedstawiania postaci lub rzeczy, który charakteryzuje się karykaturalnym przejaskrawieniem, deformacją, eksponowaniem dziwaczności, brzydoty
36
hermeutyka
dziedzina filologii zajmująca się badaniem objaśnianiem i interpretacją tekstów
37
hiperbola
zwana przesadnią, opisywanie zjawisk w sposób przesadny
38
hymn
gatunek pieśni w podniosłym tonie, pieśń pochwalna, wysławiająca bohatera, bóstwo, ideę, naród
39
impresja
ulotne chwilowe wrażenie
40
impresjonizm
kierunek artystyczny powstały w drugiej połowie XIX w. we Francji. W literaturze oznaczał przede wszystkim opisywanie ulotnych wrażeń, doznań, stanów w sposób subiektywny. Opisy miały charakter poetycki, podkreślający grę światła i kolotów
41
intuicja
przeczucie, w filozofii poznanie pozarozumowe, w psychologii przeczucie którego nie można wyjaśnić
42
katabaza
zstąpienie do podziemi, wyprawa do świata zmarłych
43
katastrofizm
pesymistyczna postawa opierająca się na przeświadczeniu o nieuchronności upadku człowieka, wszelkich wartości i zagłady świata
44
klasycyzm
kierunek w literaturze i sztuce europejskiej odwołujący się do wzorów kultury antycznej, także nuty w literaturze i sztuce różnych epok nawiązujący do antyki
45
konwencja baśniowa
konwencja literacka cechująca się antropomorfizmem natury, ludowością, wiarą w nadprzyrodzone i niepisane normy moralne, światem przedstawionym pełnym cudowności, fantastycznością, zwycięstwem dobra nad złem
46
konwencja fantastyczna
konwencja literacka cechująca się nadprzyrodzonymi zjawiskami, brakiem racjonalnego toku wydarzeń, występowaniem nierzeczywistych bohaterów, magicznymi przedmiotami i tajemniczym światem
47
konwencja literacka
utrwalony w praktyce literackiej zespół norm określających charakter poszczególnych składników utworu. a także sposób ich zorganizowania w większej całości
48
konwencja naturalistyczna
konwencja literacka której wyznacznikami są naukowe i empiryczne traktowanie tematów, dokumentowanie, skrajny obiektywizm, unikanie komentarzy interpretacyjnych, ukazywanie człowieka jako jednostki podporządkowanej biologicznym prawom natury, popędom i instynktom
49
konwencja realistyczna
konwencja literacka której wyznacznikami są prawdopodobieństwo wydarzeń, mimetyzm, świat współczesny jako przedmiot zainteresowania twórców, dokładne odwzorowanie ludzkich charakterów i motywacji zachowań
50
konwencja stylistyczna
jeden ze składników konwencji literackiej, zespół ponadindywidualnych norm i środków mowy
51
konwencja symboliczna
konwencja literacka której wyznacznikami są wieloznaczność, tworzenie niedomówień, nastrojowości i sugestii, symbole będące kluczem do rzeczywistości niedostępnej ludzkiemu poznaniu, obrazowanie baśniowe, alegoryczne, metaforyczne
52
konwencja turpistyczna
konwencja literacka, której wyznacznikami są estetyka brzydoty, obecność charakterystycznych motywów, zjawisk i tematów, posługiwanie się groteską, ironią, drwiną i deformacją, dosadne, brutalne i drastyczne słownictwo
53
krytyka literacka
dział piśmiennictwa, teksty zawierające analizy interpretacyjne i recenzje utworów literackich
54
kubizm
kierunek w sztuce powstały we Francji przedstawiający postacie i przedmioty w formie podstawowych brył geometrycznych
55
kultura masowa
kultura przeznaczona dla masowego odbiorcy, popkultura, kultura popularna
56
la belle epoque
określenie przełomu XIX i XX w. we Francji nawiązujące do stabilnej sytuacji politycznej i gospodarczej w Europie oraz do intensywnego rozwoju sztuki
57
luminizm
sposób kształtowania kompozycji za pomocą gry światła
58
metafizyka
dziedzina filozofii która zajmuje się poznaniem natury bytu, przyczyny jego istnienia, i celu do jakiego zdąża
59
mistyczny
związany z poznaniem pozazmysłowym które zakładało możliwość poznania Boga, świata duchowego, poprzez kontemplację, objawienie lub intuicję
60
mitologizacja
przekształcenie czegoś w mit lub nadanie cech mitu, porównanie czegoś do mitu
61
mit eleuzyjki
opowieść o Demeter i Korze mówiący o cykliczności życia i natury
62
mizoginizm
wstręt mężczyzn do kobiet
63
nadczłowiek
w filozofii Friedricha Nietzschego jednostek wyjątkowa, osobnik władzy, silny, którego nie obowiązują powszechne normy
64
neologizm
nowe słowo utworzone zgodnie z zasadami słowotwórczymi
65
neoromantyzm
termin określający modernizm, podkreślający nawiązania modernizmu do romantyzmu mimo negatywnego stosunku do tradycji i przeszłości
66
nietzscheanizm
idea aktywnego kształtowania losu jednostki i jej społecznego otoczenia, termin dotyczący filozofii Friedricha Nietzschego
67
nihilizm
odrzucenie wszelkich wartości: wiary, etyki, zasad moralnych
68
nirwana
stan zapomnienia i spokoju wyzbycia się wszelkich pragnień i namiętności oraz całkowitego uwolnienia się od cierpień towarzyszących ziemskiej egzystencji. Pojęcie zaczerpnięte z buddyzmu
69
oksymoron
wyrażenie metaforyczne złożone z wyrazów które się przeciwstawiają
70
oniryzm
sposób przedstawiania rzeczywistości w literaturze i sztuce na wzór marzenia sennego
71
panteizm
pogląd filozoficzno-religijny utożsamiający Boga z przyrodą
72
paradoks
twierdzenie zaskakująco sprzeczne z powszechnym przekonaniem, często ujęte w formę aforyzmu
73
poeta wyklęty
spopularyzowane pod koniec XIX w. określenie twórcy zbuntowanego przeciwko społeczeństwu, nieakceptowanego i nierozumianego przez współczesnych, łamiącego normy obyczajowe i prawne, po tragicznej śmierci otoczonego kultem
74
postimpresjonizm
termin używany na określenie różnorodnych zjawisk w sztuce francuskiej między 1886 a 1905, będących bezpośrednim następstwem impresjonizmu lecz odbiegającym w jakiś sposób od jego założeń
75
psychizacja krajobrazu
zabieg polegający na przeniesieniu na przyrodę stanu psychicznego postaci, służy do pokazania odczuć wewnętrznych
76
satyra
utwór pisany wierszem, ośmieszający i krytykujący zachowania, obyczaje itp.
77
schopenhaueryzm
całokształt poglądów Artura Schopenhauera, mówiących o pesymistycznym stosunku do życia, poszukiwaniu dróg ucieczki od destrukcyjnych popędów poprzez izolację od świata, dążenie do niebytu (nirwany) i kontemplację sztuki
78
secesja
kierunek w sztuce na przełomie XX w. obecny w malarstwie, rzeźnie, architekturze i sztuce użytkowej charakteryzujący się takimi cechami jak zamiłowanie do falistych linii, zestawiania różnorodnych barwnych płaszczyzn oraz asymetrycznej kompozycji czy bogatej ornametyki
79
sylabotomizm
system wersyfikacyjny charakteryzujący się stałą liczbą sylab w wersie oraz stałą liczbą regularnie rozłożonych akcentów.
80
symbol
motyw w sztuce i literaturze wyrażony obrazowo lub słownie który oprócz znaczenia dosłownego ma jeszcze ukryty sens
81
symbolizm
kierunek artystyczny powstały w drugiej połowie XIX w we Francji. Symboliści uważali że opisanie rzeczywistości tradycyjnymi środkami językowymi jest niemożliwa dlatego przekazywali istotne treści za pomocą symboli
82
synestezja
zabieg polegający na łączeniu różnych odczuć zmysłowych: dźwięków, kształtów, kolorów, zapachów
83
synkretyzm
w literaturze łączenie w jednym dziele elementów należących do różnych gatunków lub rodzajów literackich
84
szopka
teatr kukiełkowy, przedstawiający wydarzenia Bożego Narodzenia
85
szopka literacka
forma spektaklu kabaretowego której karykaturalny i groteskowy charakter służy ośmieszaniu wad i słabości ludzkich ale także bieżących wydarzeń społecznych politycznych i kulturalnych
86
sztuka dla sztuki
hasło rozpowszechnione w modernizmie i mówiące o tym że sztuka nie powinna służyć celom utylitarnym, a dostarczać przeżyć artystycznych
87
topos
stały motyw lub temat podejmowany przez artystów różnych epok
88
tragifarsa
utwór łączący w sobie cechy tragedii i farsy
89
transgresja
przekraczanie granic
90
turpizm
programowy antyestetyzm, kult brzydoty, zjawisko epatowania w sztuce obrazami choroby, patologii, kalectwa, śmierci itp.
91
wielka reforma teatru
reforma zgodnie z którą główny nacisk w spektaklu miał być położony zarówna na tekst jak i na wizualną całość przedstawienia jako widowiska, mającego oddziaływać na przeżycia widzów za pośrednictwem wykreowanego nastroju

Język polski (8 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2025 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions