Modul 3 (2)

Question 1

Koje su vrste modela podataka?

Answer 1

• hijerahijski model podataka: jedini način predstavljanja odnosa izme|u podataka je preko odnosa “jedan prema vi{e”, odnosno 1:N; sredstva predstavljanja su skupovi slogova, slogovi, podaci u slogovima i ukazatelji na slogove;
• mre`ni model podataka: jedini način predstavljanja odnosa izme|u podataka je preko odnosa “vi{e prema vi{e”, odnosno M:N, {to kao specijalni slučaj uključuje i odnos 1:N; sredstva predstavljanja su ista kao i kod hijerahijskog modela - skupovi slogova, slogovi, podaci u slogovima i ukazatelji na slogove;
• relacioni model podataka: jedini način predstavljanja odnosa izme|u podataka su relacije, odnosno datoteke sa slogovima, i njihov sadr`aj; sredstva predstavljanja su u su{tini samo skupovi slogova, slogovi i podaci, odnosno tzv. {eme relacija.

Question 2

Koja su sredstva predstavljanja hijerhijskog modela?
Koja mreznog modela?
Koja za relacioni?

Answer 2

hij i mrezni: skupovi slogova, slogovi, podaci u slogovima i ukazatelji na slogove;
relacioni: skupovi slogova, slogovi i podaci, odnosno tzv. {eme relacija.

Question 3

Koja je komponenta se razlikuje kod razlicitih vrsta podataka? Sta ona prouzrokuje?

Answer 3

Strukt komp/
Razlike u strukturnoj komponenti uslovile su i značajne razlike u ostalim dvema komponentama navedenih vrsta modela podataka. To je posebno izra`eno kod manipulativne komponente:

Question 4

Razlike manipulativne komponente kod razlicitih vrsta modela podataka?

Answer 4

• hijerahijski a posebno mreni model podataka podrazumevaju sloene operacije odr`avanja i kori{ćenja podataka, kao {to su: “na|i početak liste”, “na|i kraj liste”, “na|i prethodnika”, “na|i sledbenika”, “na|i roditelja u stablu”, “na|i prvog potomka u stablu”, “ubaci u listu”, “izbaci iz liste”, itd;
• relacioni model podataka zbog svoje jednostavnosti predstavljanja podataka iziskuje samo tri elementarne operacije odr`avanja i pet elementarnih operacija kori{ćenja podataka (o tome će biti vi{e reči u narednom poglavlju); sve moguće manipulacije nad relacionom bazom podataka mogu se izraziti preko navedenog skupa elementarnih operacija.

Question 5

Sta je model podataka?

Answer 5

?Očigledno je da moramo imati neku predstavu o ustrojstvu podataka u okviru budućeg informacionog sistema. Ta predstava o podacima, formulisana nekim pogodnim sredstvom izra`avanja, jeste ono {to nazivamo modelom podataka.

Question 6

Sta je struktura podataka?

Answer 6

Pod strukturama podataka se podrazumeva deo informatike koji se bavi organizacijom podataka, načinom njihovog zapisivanja, kao i postupcima pretra`ivanja podataka.

Question 7

Sta je podataka

Answer 7

• podatak: “{ifrirano” svojstvo, predstava nekog svojstva izra`ena nekim jezikom (u informatici je to binarni jezik, tako da se podatak javlja u vidu niza bitova, od kojih svaki ima vrednost 0 ili 1);

Question 8

sta je slog?

Answer 8

• slog: celina sastavljena od jednog ili vi{e podataka u odre|enom redosledu (celina u smislu manipulacije, odnosno čitanja i pisanja);

Question 9

sta je datoteka?

Answer 9

• datoteka: u najop{tijem smislu, bilo koji podaci zapisani na nekom medijumu i koji kao celina nose zajedničko ime.

Question 10

Klasifikacija datoteki prema organizaciji podataka?

Answer 10

• neslogovne datoteke: datoteke u kojima podaci predstavljaju celinu koja se ne moe rastavljati na delove (slogove); primeri za takve datoteke su zapisi crtea, slika i slično;
• slogovne datoteke: datoteke koje se sastoje iz slogova, pri čemu slogovi mogu biti iste ili različite strukture (u smislu podataka koji ulaze u njihov sastav).

Question 11

KLasifikacija datoteki prema nacinu pristupa podacima?

Answer 11

• sekvencijalne datoteke: kod ovih datoteka je radi pristupa nekim podacima potrebno proći kroz sve podatke koji se u datoteci nalaze ispred toga;
• direktne datoteke: kod ovih datoteka se neposredno moe pristupiti bilo kojim podacima bez prolaenja kroz deo podataka ispred toga

Question 12

Razlike upisia i citanja sloga kod sekv. i dir. datoteki?

Answer 12

Za sekvencijalnu datoteku vae sledeća:ograničenja: * čitanje sloga: da bi se pročitao 5. slog (prikazana situacija), moraju se redom pročitati 4 sloga ispred toga; * pisanje sloga: da bi se zapisao 5. slog, moraju se redom zapisati 4 sloga pre toga. Sa druge strane, kod direktne datoteke nemamo navedena ograničenja. Konkretno: * čitanje sloga: 5. slog se čita direkno; operativni sistem na osnovu poznate duine sloga izračunava poziciju u datoteci koja odgovara tom slogu;
* pisanje sloga: slog se zapisuje direktno na poziciji koju operativni sistem izračunava na osnovu poznate du`ine sloga; ako se ta pozicija nalazi iza dotada{njeg kraja datoteke, operativni sistem kreira nedostajući prazan deo datoteke i zapisani slog postaje novi kraj datoteke.

Question 13

Sta direktan pristup povlaci sa sobom?

Answer 13

Navedeni postupak direktnog pristupa povlači za sobom sledeće:
* poeljno je da datoteka bude sa istom duinom slogova, po{to se vrlo te{ko ostvaruje direktni pristup sa slogovima promenljive du`ine;
* mora biti raspoznatljiva situacija kada se iz praznog dela datoteke poku{ava čitanje sloga koji pre toga nije zapisan;
* kriterijum pristupa odre|enom slogu mora na neki način da se pretvori u redni broj sloga u datoteci.

Question 14

Klasifikacija datoteka prema namjeni?

Answer 14

• osnovne datoteke: datoteke koje sadr`e osnovne podatke, odnosno slogove podataka od interesa za korisnike;
• pristupne datoteke: datoteke koje sadr`e podatke koji obezbe|uju direktni pristup osnovnim podacima.

Question 15

Kako se pristupne datoteke obicno nazivaju?

Answer 15

Uobičajeno je da se pristupne datoteke nazivaju indeksnim datotekama ili indeksima.

Question 16

Kada je jedino ostvraljiv?

Answer 16

Direktan pristup `eljenom slogu ostvaruje se zadavanjem rednog broja tog sloga u datoteci. Sa gledi{ta krajnjeg korisnika, ovo je zadovoljavajuće samo ako su identifikatori neki rastući celi brojevi.

Question 17

Kada je direktan pristup nepraktican?

Answer 17

U praksi postoje situacije kada je neposredno preslikavanje celobrojnih {ifara na redne brojeve slogova nepodesno. Primer za to bi bila evidencija stanovnika Beograda na osnovu tzv. jedinstvenog matičnog broja.

ili

U praksi postoje situacije kada je neposredno preslikavanje celobrojnih {ifara na redne brojeve slogova nepodesno. Primer za to bi bila evidencija stanovnika Beograda na osnovu tzv. jedinstvenog matičnog broja.

Question 18

Koje je moguće rešenje da prelazilaženje dva osnovna problema direktnog pristupa?

Answer 18

organizacija osnovne datoteke po metodi poznatoj pod nazivom “transformacija ključa u adresu”

Question 19

Sta je potrebno za transormaciju kljuca u adresu?

Answer 19

• prvih N slogova datoteke čini tzv. primarno područje;
• ostatak datoteke, od sloga N+1 pa dalje, čini tzv sekundarno područje;
• defini{e se funkcija transformacije takva da svaku moguću vrednost {ifre (ključa) po kojoj se pristupa preslikava na ceo broj u intervalu [1,N];

Question 20

Kako su upisuje u trans. kljuca u adresu?

Answer 20

• postupak dodavanja odnosno upisa novog sloga je sledeći: ako je K-ti slog primarnog područja slobodan, tu se upisuje novi slog; ako se u K-tom slogu primarnog područja nalazi neki ranije upisani slog koji predstavlja početak liste slogova čija se {ifra preslikava na isti ceo broj K, novi slog se dodaje u sekundarnom području kao poslednji element liste;

Question 21

Postupak tra\enja odnosno citanja sloga u trans. kljuc u adres?

Answer 21

• postupak traenja odnosno čitanja sloga sa zadatom {ifrom je sledeći: ako je K-ti slog primarnog područja slobodan, ne postoji slog sa zadatom {ifrom; ako u K-tom slogu primarnog područja postoji slog čija {ifra odgovara zadatoj,u pitanju je traeni slog; ako u primarnom području postoji K-ti slog ali sa neogovarajućom
  {ifrom, pretrauje se lista slogova u sekundarnom području sve do nailaska na slog sa odgovarajućom {ifrom (traeni slog postoji) ili do nailaska na kraj liste (tra`eni slog ne postoji).

Question 22

Manse transformacije kljuca u adresu?

Answer 22

• pristup se vremenom usporava kako se datoteka puni slogovima čije se {ifre preslikavaju na iste cele brojeve;
• primarno područje nikad nije potpuno iskori{ćeno, a naročito na početku rada, kada u datoteci ima relativno malo slogova;
• navedenom organizacijom nije moguće obezbediti ono {to vrlo često treba pri kori{ćenju podataka, a to je ure|enost u rastući ili opadajući redosled po nekom izabranom kriterijumu.

Question 23

Sta otklanja nedostatke trans.sif.u adres.

Answer 23

Sve navedene nedostatke otklanja organizacija direktnog pristupa preko posebne pristupne datoteke, odnosno indeksa:
* uz osnovnu direktnu datoteku koristi se pristupna direktna datoteka; svakom slogu u osnovnoj datoteci odgovara jedan slog u pristupnoj;
* svaki slog pristupne datoteke sadri dva podatka: {ifru osnovnog sloga i njegov redni broj u osnovnoj datoteci; * radi {to breg pretra`ivanja, slogovi pristupne datoteke su ulančani u stablo ure|eno po rastućoj ili opadajućoj vrednosti {ifre.

Question 24

Prednosti rada sa pristupnim datotekama?

Answer 24

Indeksi predstavljaju najbolju organizaciju direktnog pristupa, po{to obezbe|uju praktično sve {to je potrebno pri manipulaciji podacima:
* brz direktni pristup traenim podacima; * ure|enost podataka po traenom kriterijumu.
Uz to, indeksi pruaju i neke dodatne pogodnosti: * uop{te nismo ograničeni na samo jedan indeks po jednoj osnovnoj datoteci; moemo formirati onoliko indeksa koliko nam treba kriterijuma pristupa ili ure|enosti podataka; tokom rada sa tako ustrojenim podacima, pre svake manipulacije moramo naglasiti koji od indeksa je tzv. aktivni indeks;
* pri formiranju indeksa nismo ograničeni na proste kriteriujume koji se svode na jedan podatak u slogu osnovne datoteke; moemo koristiti i sloene indeksne izraze sastavljene od vi{e podataka, {to je naročito značajno za ostvarivanje `eljenih redosleda osnovnih podataka.

Question 25

Koje strukture podataka su pogodne za bazu ppdaaka?

Answer 25

* datoteke moraju biti slogovnog tipa, s obzirom da celu klasu nekog sistema predstavljamo datotekom, a instancu slogom; * slogovi svake datoteke moraju imati istu strukturu, s obzirom da za svaku klasu nekog sistema uvodimo klasifikaciona svojstva a instance te klase opisujemo skupom vrednosti tih svojstava; * datoteke moraju biti direktne, sa mogućno{ću {to br`eg direktnog pristupa podacima i sa mogućno{ću ostvarivanja `eljene ure|enosti podataka; ovo podazumeva i kori{ćenje transformacije ključa u adresu i indeksa.