(OUD) Hoofdstuk 3: Neurocognitieve stoornissen

Question 1

Een stoornis in welke functies staat centraal bij de neurocognitieve functies?

Beschrijf deze functies?

Answer 1

Stoornissen in de ‘kennende functies’.

Het gaat om de functie van het zich bewust zijn van de omgeving en van zichzelf, het vermogen om de aandacht op iets te richten en deze vast te houden, en de functie-oriëntatie (in tijd, plaats en persoon).

Question 2

Wat is het kernsymptoom van een delirium?

Answer 2

Een gedaald bewustzijn ofwel een afgenomen besef van de omgeving.

Question 3

Waardoor kan een betrokkene bij een delirium verward raken en niet weten waar hij is?

Van wat voor stoornis is aanwezig, en welk besef ontbreekt?

Answer 3

Moeilijk concentreren en snel afgeleid zijn. Meestal ook een desoriëntatie in tijd en plaats.

Er is een oordeelstoornis, en het ziektebesef ontbreekt.

Question 4

Wat voor gedachten heeft iemand bij een delirium?

Wat voor stemming heeft iemand bij een delirium?

Wat voor waarneming heeft iemand bij een delirium?

Answer 4

Er bestaan vaak
paranoïde gedachten.

Stemming is meestal angstig, radeloos of geprikkeld.

Waarneming kan gestoord zijn (hallucinaties).

Question 5

In wat voor snelheid ontwikkelt een delirium zich?

Answer 5

Kan zich snel ontwikkelen, in de loop van uren of dagen.

Question 6

Wat is vaak het eerste symptoom bij een delirium?

Answer 6

Eerste symptoom is vaak slapeloosheid of rusteloosheid.

Question 7

Welke twee typen delirium zijn er?

Licht deze toe?

Answer 7

Hyperactief en hypoactief.

Bij een hyperactief delirium is sprake van sterke agitatie en motorische onrust. Bij een hypoactief delirium is betrokkene apathisch, reageert nauwelijks op omgeving.

Question 8

Hoe gedragen de twee typen delirium zich ten opzichte van elkaar?

Answer 8

De twee typen wisselen elkaar vaak af.

Question 9

Waar is een delirium altijd het gevolg van?

Answer 9

Van een lichamelijke ziekte of het gebruik van geneesmiddelen of verslavende middelen.

Question 10

Bij wie vindt een delirium vaak plaats?

Bij welke leeftijdsgroep?

Answer 10

Vaak bij in het ziekenhuis opgenomen patiënten.

Vooral bij ouderen boven 70 jaar.

Question 11

Wie zijn extra gevoelig voor een delirium?

Answer 11

Mensen met kwetsbaar brein, bijv. bij dementie.

Question 12

Waardoor wordt een opwindingsdelirium veroorzaakt?

Answer 12

Door overmatig gebruik van alcohol en drugs. Dit is vaak door stimulerende middelen als cocaïne en speed.

Question 13

Waardoor kan er een onttrekkingsdelerium optreden?

Wanneer treedt dit delirium op?

Hoe wordt dit delirium ook wel genoemd?

Answer 13

Als iemand met een alcoholverslaving zijn drankgebruik sterk vermindert of cold turkey stopt, kan er een onttrekkingsdelirium optreden (veel zweten, trillen).

Meestal rond de derde dag na het stoppen van het alcoholgebruik. Dit kan bijvoorbeeld bij aanvang van detentie voorkomen.

Dat wordt een delirium tremens genoemd.

Question 14

Welke oorzaak wordt bij een delirium als eerste opgespoord om te behandelen?

Waar kan dit het beste gebeuren?

Answer 14

Men zal altijd eerst de lichamelijke oorzaak van het delirium opsporen en dit behandelen.

Kan het beste in een algemeen ziekenhuis gebeuren.

Question 15

Hoe worden symptomen van een delirium behandeld?

Wat is voor de betrokkene bij behandeling belangrijk?

Answer 15

Symptomen worden behandeld met medicatie, vaak een antipsychoticum.

Het is belangrijk om de betrokkene mogelijkheden aan te bieden waaraan die zich kan oriënteren.

Question 16

Waar hangt de duur van een delirium mee samen?

Wat is de duur van een delirium?

Wat voor symptomen kunnen blijven bestaan na een ernstig delirium?

Answer 16

De duur hangt samen met de lichamelijke stoornis die eraan ten grondslag ligt.

Meestal enkele dagen
tot weken.

Cognitieve restsymptomen.

Question 17

Wanneer spreekt men van een dementie?

Wat voor beloop heeft een dementie?

Answer 17

Men spreekt van dementie wanneer meerdere cognitieve functies zijn aangetast en het sociale en
beroepsmatige functioneren hierdoor achteruit is gegaan.

Meestal is deze achteruitgang
onomkeerbaar en is er een progressief beloop. In de beginfase blijft besef van omgeving helder.

Question 18

Welke twee termen worden ook wel voor het dementiesyndroom gebruikt?

Answer 18

De termen uitgebreide en beperkte neurocognitieve stoornis.

(Bij een beperkte neurocognitieve stoornis interfereert het niet met de dagelijkse bezigheden, maar is er wel reden voor bezorgdheid en behandeling.)

Question 19

Wat voor soort proces is dementie?

Answer 19

Een chronisch proces.

Question 20

Bij dementie is er sprake van een geheugenstoornis en minstens één van de welke vier symptomen?

Answer 20

Afasie, Apraxie, Agnosie, Executieve functies (onvermogen om te plannen, te organiseren en logisch na te denken).

Question 21

Wat is afasie in het kader van dementie?

Answer 21

Afgenomen vermogen om zich uit te drukken in gesproken of geschreven taal.

Question 22

Wat is apraxie in het kader van dementie?

Answer 22

Gestoord vermogen om doelgerichte handelingen uit te voeren.

Question 23

Wat is agnosie in het kader van dementie?

Answer 23

Onvermogen om voorwerpen te herkennen.

Question 24

Waar wordt door bepaald welke cognitieve functies worden aangetast door dementie?

Answer 24

Dit wordt bepaald door de lokalisatie van de aangetaste
hersendelen.

Question 25

Noem vier dementiesyndromen?

Answer 25

Ziekte van Alzheimer, Vasculaire dementie, Fronto-temporale dementie, Dementie door de ziekte van Huntington.

Question 26

Wat is vaak het eerste symptoom bij Alzheimer?

Answer 26

Eerste symptoom is vaak verminderde belangstelling.

Question 27

Wat voor problemen treden in een vervroegd stadium van Alzheimer op?

Answer 27

Geheugenproblemen, vooral onvermogen om nieuwe informatie op te slaan of zich
weer te herinneren.

Question 28

Wat betekent het als in een later stadium van Alzheimer retrograde optreedt?

Answer 28

Men vergeet eerst de
meest recente herinneringen en uiteindelijk leeft betrokkene steeds meer in het verleden.

Question 29

Wat wordt veroorzaakt door apraxie en agnosie bij Alzheimer?

Answer 29

Zelfstandig functioneren wordt onmogelijk. Betrokkene kan zich door geheugenproblemen niet meer oriënteren en kan bijvoorbeeld weg naar
huis niet meer vinden. In later stadium treden ook persoonlijkheidsveranderingen op.

Question 30

Wat is façadegedrag bij Alzheimer?

Answer 30

Betrokkene ontkent of verbloemt elk tekort in zijn functioneren.

Question 31

Van welk type dementie is het meeste sprake?

Answer 31

Ongeveer 70% van alle dementiegevallen is van het alzheimertype.

Question 32

Wat is preseniele dementie?

Answer 32

Als de dementie voor het 65e
levensjaar begint.

(Onduidelijk waardoor het begint, wel spelen genetisch factoren een rol.)

Question 33

Wat is vasculaire dementie?

Waar wordt het vaak door veroorzaakt?

Welke functies vallen weg?

Answer 33

Snelle uitval van hersenfuncties veroorzaakt door een doorbloedingsstoornis.

Vaak door een infarct.

Welke functies wegvallen, hangt af van waar de doorbloedingsstoornis is opgetreden.

Question 34

Waar is in voorgeschiedenis bij vasculaire dementie vaak sprake?

Answer 34

Hoge bloeddruk of suikerziekte, waardoor bloedvaten zijn aangetast.

Question 35

Wat is fronto-temporale dementie?

Answer 35

Bij dit type dementie zijn de frontale kwabben en de voorste delen van de temporale kwabben van
de hersenen aangetast.

Question 36

Waardoor kan front-temporale dementie worden veroorzaakt?

Answer 36

Deze aandoening kan door verschillende ziekteprocessen worden
veroorzaakt, deel hiervan is erfelijk.

Question 37

Wat voor gedragsveranderingen vinden plaats bij front-temporale dementie?

Waar voor gedragingen uiten deze veranderingen zich in?

En wat komt er nog meer voor?

Answer 37

Het begint met gedragsveranderingen, onvermogen om
sociale situaties in te schatten en zich adequaat te gedragen.

Uit zich in egocentrisch gedrag en het zich onaangepast gedragen in sociale situaties.

Verwaarlozen van persoonlijke verzorging. Bij sommige betrokkenen apathie, bij anderen juist ontremming.

Question 38

Wanneer begint front-temporale dementie gewoonlijk?

Hoe is het tempo in ontwikkeling?

Wat wordt veroorzaakt door dit tempo?

Answer 38

Begint vaak rond 55e
levensjaar.

Het ontwikkelt zich heel langzaam.

Daardoor kan de diagnose lang gemist worden.

Question 39

Waar gaat de ziekte van Huntington mee gepaard?

Wat treden er soms op?

Answer 39

Gaat gepaard met onwillekeurige bewegingen en gedragsveranderingen.

Soms treden er ook wanen
of hallucinaties op.

Question 40

Wat wordt door de ziekte van Huntington vooral aangetast?

Answer 40

Vooral het geheugen en vermogen tot abstract denken worden aangetast.

Question 41

Wat kunnen de onwillekeurige bewegingen bij de ziekte van Huntington voor indruk geven?

Answer 41

Onwillekeurige bewegingen nemen in de tijd toe en voor
buitenstaanders kan dit de indruk van dronkenschap wekken.

Question 42

Is de ziekte van Huntington erfelijk?

Wanneer begint het vaak?

Na hoeveel jaar treedt er sterfte op?

Answer 42

Het is erfelijk, als een ouder het heeft, heeft zijn kind 50% kans om het ook te hebben.

Het begint vaak tussen 35e
en 40e levensjaar.

Sterfte is vaak na ongeveer 15 jaar.

Question 43

Wat heeft de erfelijkheid van de ziekte van Huntington te maken met suïcide?

Answer 43

Iemand met deze ziekte heeft in vroege fase heel vaak een goed beeld van het te verwachten beloop, omdat die het ziekteverloop gezien heeft in eigen familie. Dit besef kan leiden tot een suïcide(poging).

Question 44

Wat voor stoornis ontwikkelt vaak ook bij dementie?

Answer 44

Er ontwikkeld zich vaak ook een depressieve stoornis bij dementie.

Question 45

Wat is de behandeling voor dementie?

Wat voor behandeling is er specifiek voor Alzheimer?

Answer 45

Er is geen behandeling van het oorzakelijke ziekteproces.

Bij Alzheimer zijn geneesmiddelen die de
progressie tegen moeten gaan. Maar het effect van de middelen is zeer beperkt.

Question 46

Wanneer spreekt men van een amnestische stoornis?

Answer 46

Dit is een geheugenstoornis zonder een aantasting van andere cognitieve functies.

Question 47

Waar kan een amnestische stoornis door worden veroorzaakt?

Answer 47

Door een neurologische
aandoening of door middelengebruik.

Question 48

Wat is het Korsakovsyndroom in het kader van de amnestische stoornis?

Tot wat voor onvermogen leidt het?

Answer 48

Meest voorkomende oorzaak van een amnestisch syndroom is chronisch alcoholgebruik waardoor
een vitamine B1-tekort ontstaat.

Er bestaat een onvermogen tot leren van nieuwe informatie.

Question 49

Wat is confabulatie bij het Korsakovsyndroom?

Answer 49

Door de kortetermijngeheugenstoornis bestaat er een desoriëntatie in tijd en
plaats, de betrokkene is zich vaak niet bewust van de geheugenstoornis. Daardoor is er vaak sprake van confabulatie: het verzinnen van verhalen zodat je antwoord kan geven op een
vraag.

Question 50

Wanneer spreekt men van Wernicke-Korsakov bij het Korsakovsyndroom?

Answer 50

Wanneer er ook neurologische symptomen als coördinatiestoornissen en verwardheid optreed.

Question 51

Hoe wordt het Korsakovsyndroom behandeld?

Answer 51

De behandeling is het geven van vitamine B1-injecties. Het geheugen wordt ondersteund door het
leren werken met een agenda en om een gestructureerd levenspatroon aan te houden.

Question 52

Is er herstel mogelijk bij het Korsakovsyndroom?

Wat voor stoornis blijft er wel vaak bestaan?

Answer 52

De geheugenstoornis kan zich soms (gedeeltelijk) herstellen na het toedienen van de vitamine B1-injecties.

Een kortetermijngeheugenstoornis.

Question 53

Hoe is bij traumatisch hersenletsel het letsel ontstaan?

Answer 53

Hier is het letsel ontstaan door een oorzaak buiten het lichaam, bijvoorbeeld door een val, verkeersongeluk of mishandeling.

Question 54

Wat is de medische term van traumatisch hersenletsel?

Answer 54

Contusio cerebri, letterlijk een kneuzing van de hersenen.

Question 55

Wat is posttraumatische amnesie bij traumatisch hersenletsel?

Answer 55

Direct na de beschadiging van de hersenen is er bewusteloosheid. Daarna verwardheid en de
betrokkene kan geen nieuwe informatie onthouden. Dat is posttraumatische amnesie.

Question 56

Wat zijn veelvoorkomende klachten bij traumatisch hersenletsel?

Hoe verschillen de klachten per persoon?

Answer 56

Veelvoorkomende klachten zijn overgevoeligheid voor geluid, licht en drukte, en
concentratieproblemen.

De klachten verschillen sterk per persoon. De aard en ernst van de klachten hangen af van het letsel,
maar ook van de leeftijd en welke delen van de hersenen zijn aangetast.

Question 57

Bij de beschadiging van de voorste hersenkwabben kan het leiden tot twee clusters van symptomen, welke?

Van wat voor syndroom is hier sprake?

Answer 57

Het eerste cluster bestaat uit het tekortschieten van de regulering van het gedrag met het optreden van
impulsiviteit en agressie. Tweede cluster omvat afwezig zijn van vermogen tot empathie en een
stoornis in oordeelsvermogen.

Er is dan sprake van een frontaal syndroom.

Question 58

Waarom is het voor een adequate diagnostiek van een delirium vereist het beeld gedurende enige tijd te volgen en informatie van derden hierbij te betrekken?

Answer 58

Een delirium heeft een wisselend beloop waarbij er vooral overdag minder tot vrijwel geen symptomen aanwezig kunnen zijn.

Question 59

Waarom is er sprake van wilsonbekwaamheid bij het voorgestelde behandelbeleid van een delirium?

Answer 59

Iemand met een delirium kan overgaan tot agressie door verwardheid en paranoïde belevingen.
Soms moet hij vastgebonden worden in zijn bed of stoel om te voorkomen dat hij zichzelf of anderen
beschadigt. Hij zal dit niet kunnen begrijpen, er is wilsonbekwaamheid wat betreft het voorgestelde
behandelbeleid.

Question 60

Waarom is er sprake van wilsonbekwaamheid bij dementie?

Answer 60

Een dementie zorgt voor ernstige cognitieve stoornissen waardoor de betrokkene aangeboden
informatie niet meer begrijpt, geen zicht heeft op de eigen situatie, het logische redeneren afneemt
en de betrokkene gevolgen van een beslissing niet goed meer kan overzien. Daardoor is de betrokkene wilsonbekwaam.

Question 61

Wat kan er op oudere leeftijd voorafgaan aan het ontwikkelen van een dementiesyndroom?

Answer 61

Een depressieve stoornis.

Question 62

Wanneer een betrokkene pas na zijn 40e jaar voor het eerst delictgedrag vertoont, vooral wanneer ontremmingen van gedrag op voorgrond staan, dient eerst?

Answer 62

Een lichamelijke oorzaak voor dit gedrag uitdrukkelijk te worden onderzocht (mogelijke oorzaak kan frontotemporale
dementie zijn).

Question 63

Wanneer iemand de strafvervolging na het plegen van een delict niet begrijpt is dat reden tot?

Answer 63

Het strafproces te schorsen of beëindigen.

Question 64

De kans op wat voor soort gedrag wordt door vrijwel alle neurocognitieve stoornissen verhoogd?

Answer 64

Op agressief gedrag. Terwijl de betrokkene de informatie die hem geboden wordt minder goed kan begrijpen. Dit heeft invloed op
het strafproces.