Podstawy psychoterapii Flashcards
(28 cards)
Psychoterapia - definicja
„Psychoterapia jest to taka forma oddziaływań psychospołecznych, która ma na celu korektę zaburzeń przeżywania i zachowania, ma usunąć objawy i przyczyny choroby, w tym cechy osobowości powodujące zaburzenia przeżywania.”
Oddziaływania psychoterapeutyczne wywierane są w ramach relacji interpersonalnej posługującej się komunikacją werbalną i niewerbalną pomiędzy dwiema osobami lub w grupie.
Celem jest zmiana polegająca na usunięciu zaburzeń przeżywania, zachowania jednostki oraz przyczyn tych zaburzeń.
Podstawowe nurty
Podejście psychoanalityczne (nazywane często psychodynamicznym)
Podejście behawioralno-poznawcze
Podejście humanistyczno-egzystencjalne
Podejście systemowe
Podejście integracyjne
Podejście psychoanalityczne
- koncentruje się na nieświadomych procesach wewnątrzpsychicznych jednostki (przeżyciach)
- twórca - Zygmunt Freud
Z. Freud zaprezentował następujące modele umysłu
Topograficzny
istnienie 3 obszarów psychicznych:
1) świadomość – treści (myśli, uczucia), z których jednostka zdaje sobie sprawę,
2) przedświadomość – treści niebędące aktualnie w polu świadomości, jednak mogące być łatwo aktywizowane przez skupienie na nich uwagi,
3) nieświadomość – „materiał psychiczny” nieakceptowane, tłumione przez jednostkę, mają duży ładunek energetyczny, próbują dostać się do świadomości, np. w postaci marzeń sennych.
Z. Freud zaprezentował następujące modele umysłu:
Strukturalny
istnienie 3 instancji psychicznych:
1) Id – struktura pierwotna, odnosi się do przeżyć nieświadomych, związanych z naturalnymi impulsami i popędami,
2) Ego – struktura funkcjonująca w świecie rzeczywistym, odpowiada za procesy poznawcze i intelektualne, godzi sprzeczności między popędami id, ograniczeniami superego oraz wymogami otoczenia społecznego,
3) Superego - wewnętrzna reprezentacja moralności, obejmuje nakazy i zakazy moralne, dotyczące akceptowalnego przez wymogi socjokulturowe sposobu zaspokajania potrzeb.
Podejście psychoanalityczne
Przyczyna zaburzeń psychicznych
Przyczyną zaburzeń psychicznych są nieświadome konflikty wewnętrzne, a sposobem ego na radzenie sobie z lękiem i dyskomfortem z nich wynikającymi (nie w pełni skutecznymi) są mechanizmy obronne, m.in.:
- racjonalizacja,
- wyparcie,
- zaprzeczenie,
- kompensacja,
- projekcja
- introjekcja
- konwersja
- dysocjacja
- reakcja upozorowana
kompensacja
– wyrównywanie własnych niedoskonałości przez osiągnięcia na innym polu,
projekcja
– przypisanie innej osobie własnych niepożądanych myśli lub impulsów,
introjekcja
– uwewnętrznienie czyichś stanów psychicznych,
konwersja
– transformacja konfliktu nieświadomego w objaw somatyczny,
dysocjacja
– czasowa modyfikacja świadomości w celu uniknięcia stresu, np. fuga,
reakcja upozorowana
– zachowanie przeciwstawne do własnych rzeczywistych myśli lub uczuć.
Podejście psychoanalityczne
Fazy rozwoju psychoseksualnego jednostki
- oralna - do ok. 18 miesiąca życia,
- analna - między 1.-3. rokiem życia,
- falliczna - 3. - 6. r.ż. - dziecko doświadcza nieświadomych pragnień kazirodczych wobec rodzica odmiennej płci, a wobec drugiego – tej samej płci odczuwa wrogość (kompleks: Edypa, Elektry), prawidłowo ta patologiczna relacja zostaje rozwiązana przez mechanizm identyfikacji przez nawiązanie pozytywnej relacji z rodzicem tej samej płci,
- stadium latentne - 6. - 12. r.ż.
- okres adolescencji.
Różne czynniki (uraz, okoliczności powodujące dużą przyjemność) mogą spowodować „fiksację” - przetrwanie sposobów archaicznych lub „regresję ” - powrót do sposobów z poprzednich faz.
Podejście psychoanalityczne
Punkt wyjścia w terapii: konflikt intrapsychiczny – przeżycie go w sytuacji terapeutycznej, dzięki czemu możliwe jest znalezienie nowego, nieneurotycznego sposobu jego rozwiązania.
Podstawowy mechanizm zmiany – uzyskanie wglądu (uświadomienie przez pacjenta własnych problemów i emocji).
Uzyskanie wglądu poprzedza praca nad:
- przeniesieniem: przesunięcie przez pacjenta emocji, pragnień i fantazji z osoby dawnej na osoby aktualne w życiu pacjenta (np. na terapeutę),
- przeciwprzeniesieniem: emocje i przeżycia terapeuty uruchamiane w odpowiedzi na emocje i zachowania pacjenta,
- oporem: obrona pacjenta przed uświadomieniem sobie wypartych, zagrażających treści, przejawiająca się np. spóźnianiem na spotkania z terapeutą.
Podejście psychoanalityczne
Techniki w terapii
- konfrontacja,
- klaryfikacja,
- interpretacja,
- przepracowanie.
Podejście psychoanalityczne - terapia
Zwykle przyjmuje formę cotygodniowych ok. 50-minutowych spotkań.
Krótkoterminowa trwa około pół roku, długoterminowa wiele lat.
Skuteczna w leczeniu zaburzeń osobowości, lękowych, nawyków i popędów.
Ogranicza się do pacjentów, którzy potrafią związać się w relacji terapeutycznej z przewagą pozytywnego przeniesienia.
Podejście behawioralno-poznawcze (kognitywno-behawioralne – CBT)
Integruje 2 nurty psychoterapii:
Behawioralny: skupia się na zachowaniu człowieka, „tu i teraz”, zakładający, że zachowania przystosowawcze mają swoje źródło w doświadczeniach jednostki, a do zmiany może dojść drogą uczenia się, model stymulacja-reakcja, jeden z przedstawicieli: H. J. Eysenck.
Poznawczy: zakłada, że wspólną cechą wielu zaburzeń jest występowanie myśli automatycznych, schematów i zaburzeń poznawczych, które wpływają na zachowanie, model T. Ellisa:
A (wydarzenie) - B (przekonania) - C (konsekwencje
zachowania, reakcje emocjonalne)
Podejście behawioralno-poznawcze
CBT analizuje czynniki wpływające na zachowanie pacjenta, uwzględnia zachodzące w pacjencie procesy, związane z myśleniem.
Wykorzystuje eksperymentowanie z zachowaniem pacjenta, by tą drogą sprowokować wystąpienie zmian w myśleniu.
Terapia polega na zidentyfikowaniu niewłaściwych wzorców myślenia i schematów postępowania, by w ich miejsce wprowadzić schematy bardziej adekwatne, a przez to odzyskać kontrolę nad sytuacją.
Wyraźny jest element edukacyjny.
Szukanie strategii radzenia sobie i rozwiązywania problemów.
Podejście behawioralno-poznawcze
Terapia
ma charakter krótkoterminowy i trwa od 8 sesji (lęk paniczny) do 25 (przewlekła depresja)
Zastosowanie w leczeniu depresji, zaburzeń lękowych uogólnionych, napadów paniki, PTSD, fobii (tu: systematyczna desensytyzacja), zaburzeń osobowości,
bulimii, uzależnień, schizofrenii (uzupełniająco).
Podejście humanistyczno-egzystencjalne
Terapia egzystencjalna
- jeden z przedstawicieli - V. Frankl
- jej istotą jest pogłębienie samoświadomości.
Podejście humanistyczno-egzystencjalne
Terapia Gestalt
- F. Perls - teoria postaci - doświadczaniu świata nadawane jest znaczenie poprzez tworzenie figury wyłanianej z tła, zachowanie człowieka „tu i teraz” zależy od tego, m.in. ile figur jest w polu jednocześnie, jakie pozostają niedokończone z przeszłości, terapia polega na usprawnianiu procesu formowania się relacji figura-tło.
Podejście humanistyczno-egzystencjalne
Psychoterapia skoncentrowana na osobie
- C. Rogers - niedyrektywna, terapeuta nie jest autorytetem, ma za zadanie skupić się na „tu i teraz” klienta, taka postawa czyni klienta bardziej otwartym, co prowadzi do jego wolności i samorealizacji.
Podejście humanistyczno-egzystencjalne
Akcentowanie podmiotowości klienta, dostrzeganie egzystencjalnego wymiaru ludzkiego istnienia oraz wrażliwość na cechy osobowe terapeuty - wspólne korzyści tych terapii.
Słabymi ich stronami są: niska skuteczność wobec głębokich zaburzeń psychicznych i mało badań dowodzących skuteczność.
