pojęcie, podziały i systematyka Flashcards
przez co rozumie się prawo rzymskie?
prawo wytworzone i obowiązujące w starożytnym państwie rzymskim w czasie jego istnienia.
do jakiej grupy praw zaliczamy historycznie rzymskie prawo antyczne?
do grupy praw antycznych, do których należą m.in. prawa starożytnej Mezopotamii, prawa asyryjskie i hetyckie, prawo egipskie i hebrajskie oraz prawa greckie i hellenistyczne.
na czym polega odmienność prawa rzymskiego?
-już w starożytności wyrastało ponad inne prawa basenu Morza Śródziemnego
-jego rozwój nie skończył się wraz z upadkiem imperium rzymskiego
-przeżyło własne państwo i formację społeczno-ekonomiczną, znajdując zastosowanie w następnych wiekach na znacznych obszarach Europy i poza nią.
przez ile lat obowiązywało/obowiązuje prawo rzymskie?
od założenia Rzymu do końca państwa bizantyjskiego - 22 stulecia, po starożytności odżyło w epoce feudalizmu oraz kapitalizmu zachowując znaczenie po dzień dzisiejszy.
ius commune
prawo rzymskie pospolite
jakie prawa należy wyróżnić w rozwoju historycznym?
-rzymskie prawo antyczne
-prawo rzymskie powszechne (pospolite - ius commune).
w jaki sposób powstało wspólne, jednolite i powszechne dla danego kraju prawo?
-najpierw zostało wypracowane na uniwersytetach włoskich w XI-XIV w. przez szkołę glosatorów
-następnie przystosowane przez szkołę komentatorów do potrzeb praktycznych (ius commune we Włoszech, droit commun we Francji, gemeines Recht w Niemczech)
-w ten sposób powstało prawo oparte na prawie rzymskim jako całościowym, zwartym i spisanym systemie prawnym (ratio scripta).
co obejmowało ius commune?
-elementy prawa statutowego (statuty miast włoskich)
-elementy prawa lennego longobardzkiego (libri feudorum).
jaki charakter miało ius commune?
ze względu na swój zasięg miało charakter międzynarodowy.
jaka jest definicja prawa rzymskiego recypowanego?
jest to prawo rzymskie powszechne (ius commune) przyjęte w państwach Europy kontynentalnej, obowiązywało przez 4 wieki (XVI-XIX w.)
co przyczyniło się do rozwoju prawa rzymskiego?
niemiecka pandektystyka, która wyznaczyła kolejny zakres prawa rzymskiego.
przez co rozumie się określenie rzymskiego prawa pandektowego?
jest to prawo rzymskie w postaci zaaktualizowanej i zmodernizowanej przez niemiecką naukę prawa w XVIII i XIX w.
kiedy obowiązywanie rzymskiego prawa recypowanego w Europie zaczęło ustępować?
kiedy pojawiły się kodyfikacje cywilne XIX w.
czym stało się prawo rzymskie?
stało się przedmiotem osobnej dyscypliny naukowej określanej mianem romanistyki prawniczej, uprawianej na całym świecie, m.in. w formie przedmiotu wykładanego nieprzerwanie od pierwszych rzymskich szkół prawa (od V. w - szkoła w Bejrucie, daw. Berycie) aż po czasy współczesne.
co obejmują inne znaczenia pojęcia “prawo rzymskie”?
obejmują szczegółowe określenia, odnoszące się do różnych etapów rozwoju prawa rzymskiego:
antyczne prawo rzymskie powszechne (obywatelskie) - obowiązujące obywateli rzymskich
rzymskie prawo prowincjonalne - ustanawiane osobno dla mieszkańców prowincji, często konkurujące z lokalnymi prawami nierzymskiej ludności
prawo rzymsko-bizantyjskie - obowiązujące w państwie bizantyjskim
prawo rzymsko-kanoniczne - wykorzystywane przez Kościół rzymskokatolicki dla swoich potrzeb, co wyraziła średniowieczna zasada Ecclesia vivit lege Romana - Kościół żyje prawem rzymskim
prawo rzymsko-holenderskie - recypowane w Holandii i przeniesione do jej afrykańskich kolonii.
czym nie zajmowali się prawnicy rzymscy?
nie zajmowali się teoretycznym zagadnieniem, czym są prawo (ius) i sprawiedliwość (iustitia), wskazywali jedynie pewne elementy tych pojęć.
jakie jest najbardziej znane i oryginalne określenie prawa i od kogo pochodzi?
ius est ars boni et aequi -
prawo (ius) jest sztuką (umiejętnością - ars) stosowania tego co dobre i słuszne (bonum et aequum), pochodzi od Publiusa Juventiusa Celsusa (prawnik I poł. II w.), a zostało przekazane przez jurystę - Domitiusa Ulpiana.
co stanowiły związki prawa z pojęciami dobra i słuszności?
stanowiły istotny element uzasadnienia podejmowanych rozstrzygnięć oraz stawały się ogólną wskazówką stosowania prawa w konkretnych, kazuistycznych przypadkach i rozwiązaniach prawnych.
czym staje się ius est ars boni et aequi?
staje się wyrazem żywego, stosowanego praktycznie prawa, opartego na logicznej konstrukcji, realizującej jednocześnie to, co uznane jest społecznie i moralnie za dobre i słuszne;
zostaje punktem wyjścia do wszelkich rozważań o istocie prawa.
jakie wartości są przedstawione w pojęciu prawa?
dobro i słuszność.
jakie są zasady prawa (praecepta iuris) według Ulpiana?
-honeste vivere (uczciwie żyć)
-alterum non laedere (drugiemu nie wyrządzać szkody)
-suum cuique tribuere (każdemu przyznać, co mu się należy).
czym jest sprawiedliwość (iustitia) według Ulpiana?
constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi - stała i niezmienna wola przyznawania każdemu należnego mu uprawnienia.
co łączą ze sobą określenia Ulpiana?
dobro (bonum), nieszkodzenie innemu (neminem laedere), słuszność (aequum).
co Rzymianie wywodzą ze sprawiedliwości (iustitia)?
pojęcie prawa, posługiwanie się przez jurystów kryterium iustum (słuszne) - iniustum (niesłuszne) przy wypowiadaniu opinii prawnej lub uzasadnianiu określonego rozwiązania prawnego.
