Preambuła i wprowadzenie Flashcards
Czy preambuła ma znaczenie prawne?
Tak
Jakie argumenty potwierdzają, że preambuła ma znaczenie prawne?
- Preambuła została uchwalona w tym samym trybie co pozostałe części Konstytucji i podlega temu samemu co ona trybowi zmiany.
- Preambuła wpływa na ocenę konstytucyjności aktów prawnych, określa cel i charakter Konstytucji, np. TK orzeka na podstawie prawdy z preambuły, sądy administracyjne i SN odwołują się do sprawiedliwości i pomocniczości z preambuły.
- Preambuła jest nierozerwalnie związana z dalszymi postanowieniami Konstytucji, np. przez odwołanie do dobra wspólnego, określenie suwerena.
- Tendencja w państwach demokratycznych jest taka, by przyznawać preambule do konstytucji charakter normatywny, niezależnie od jej treści.
Czym różni się preambuła od arengi?
Preambuła jest długa i uroczysta (np. w Konstytucji RP z 1997 r.).
Arenga jest krótka, konkretna i nieuroczysta, ale też zawiera polityczne cele i motywy, dla których ustawa została zawarta (np. wstęp do Małej Konstytucji z 1992 r.).
Jakie są cechy preambuły do naszej Konstytucji?
- Polityczne powody powstania Konstytucji (,,W trosce o byt i przyszłość naszej Ojczyzny, odzyskawszy w 1989 roku możliwość suwerennego i demokratycznego stanowienia o Jej losie…)
- Odniesienia do I i II RP (odniesienia do historii i tradycji)
- Invocatio Dei nietypowe, kompromisowe (klasycznie jest to wezwanie do Boga katolickiego, w naszej Konstytucji chodzi ogólnie o istotę wyższą, Boga każdego, a nie tylko katolickiego czy prawosławnego)
- Definicja legalna Narodu (Naród Polski = wszyscy obywatele Rzeczypospolitej)
Czy preambuła to cecha specyficzna, typowa tylko dla konstytucji?
Nie, preambuły mogą też wprowadzać np. do umów międzynarodowych, uchwał.
Czy prembuła to część konieczna konstytucji?
Nie.
Np. w konstytucji kwietniowej z 1935 r. czy w konstytucji fińskiej z 1999 r. brakowało preambuły
Co oznacza, że Konstytucja jest szczególnym aktem prawnym?
- Ma szczególny zakres regulacji (= szerokość regulacji) - zawiera ,,triadę tematyczną”, czyli zasady ustroju państwa, statusu jednostki i organizacji aparatu centralnego; reguluje bardzo wiele dziedzin życia społecznego.
- Ma szczególny sposób regulacji (= głębokość = szczegółowość regulacji).
- Ma szczególną treść.
- Ma szczególną formę - to znaczy ma szczególny tryb zmiany, szczególny tryb uchwalenia i szczególną systematykę ogólną (=podział na rozdziały), ponieważ jest to jedyny akt, w którym ma znaczenie, w którym rozdziale znajduje się dana norma, czy jest wyżej czy niżej w hierarchii.
- Ma szczególną moc prawną - obowiązuje zasada niesprzeczności, to znaczy zakaz sprzeczności materialnej, formalnej i kompetencyjnej (negatywny aspekt obowiązku realizacji Konstytucji) i zasada spójności, to znaczy nakaz urzeczywistniania przepisów Konstytucji (pozytywny aspekt obowiązku realizacji Konstytucji)
Czym jest prawo konstytucyjne?
To gałąź prawa, która zajmuje się normami regulującymi zasady organizacji wspólnoty politycznej, władzy politycznej i miejsca człowieka w tej wspólnocie. (znaczenie przedmiotowe)
To uprawnienia, które wynikają z norm konstytucyjnych. (znaczenie podmiotowe)
Czym współcześnie jest konstytucja?
Ustawą zasadniczą państwa.
(Reguluje najistotniejsze sprawy w państwie)
Czym jest państwo?
To najwyższa forma organizacji życia politycznego wspólnot, która stosuje ustanawiane normy prawne.
Czym jest prawo?
To zbiór świadomie ustanowionych i celowych reguł, akceptowanych i potwierdzonych przez wspólnotę polityczną.
Czym są ,,demokratyczni dyktatorzy”?
To osoby przejmujące nieograniczoną władzę w państwie za akceptacją obywateli.
Jakie są rodzaje konstytucji ze względu na formę prawną?
Konstytucja pisana (formalna) i niepisana (materialna).
Dziś wszystkie państwa mają pisaną konstytucję, choć niektóre w wielu różnych aktach normatywnych regulujących wspólnie zagadnienia ustrojowe
Jakie są rodzaje konstytucji ze względu na liczbę dokumentów o randze konstytucyjnej?
Konstytucje jednolite (składa się z jednego dokumentu) i złożone (składa się na nie więcej niż jeden akt normatywny, zawiera odesłania do innych ustaw lub za obowiązujące normy konstytucyjne uważa się kilka aktów normatywnych np. Konstytucja V Republiki Francuskiej przyjmuje cały tzw. blok konstytucyjny).
Jakie są rodzaje konstytucji ze względu na odporność na dokonywanie w nich zmian?
Konstytucje sztywne (dokonywanie w nich zmian jest dopuszczalne tylko po spełnieniu bardziej surowych kryteriów formalnych niż w przypadku zwykłego trybu ustawodawczego) i elastyczne
Jakimi cechami można opisać Konstytucję RP wg kryterium formy prawnej, liczby dokumentów i odporności na dokonywanie w niej zmian?
Pisana, jednolita, sztywna
Czym są małe konstytucje?
Akty normatywne, które tymczasowo regulują najważniejsze zagadnienia ustrojowe do czasu uchwalenia docelowej konstytucji.
Czym są materie wyłącznie konstytucyjne?
Kwestie, które zostały wyczerpująco uregulowane w Konstytucji.
Niedopuszczalna jest taka regulacja ustawowa tych kwestii, która by zmieniała rozwiązania zawarte w przepisach Konstytucji
Przykłady materii wyłącznie konstytucyjnych
- Przepisy określające bierne prawo wyborcze,
- podmioty sprawujące wymiar sprawiedliwości,
- podmioty mające prawo inicjatywy ustawodawczej,
- sytuacje, które mogą skutkować pozbawieniem mandatu parlamentarnego,
- przypadki skrócenia kadencji izb parlamentu,
- kompetencje Zgromadzenia Narodowego,
- zakazy, od których nie ma wyjątków - zakaz przeprowadzania niedobrowolnego eksperymentu na osobie, zakaz tortur i kar cielesnych, zakaz stałego zatrudniania dzieci do lat 16.
Czy przepisy Konstytucji podlegają takim samym regułom wykładni jak inne akty normatywne?
Tak, stosuje się typowe reguły interpretacji.
Czym jest koncepcja pojęć zastanych?
Przyjmuje domniemanie, że jeśli w tekście Konstytucji pojawiają się pewne terminy, które nie zostały wyraźnie zdefiniowane, to mają one znaczenie powszechnie używane (np. poprawka do projektu ustawy, ustawa, akcja, papier wartościowy, PKB) - nie definiuje się już więc w samej Konstytucji wszystkich pojęć, którymi się ona posługuje.
Co oznacza pojemność norm konstytucyjnych?
Jeśli przepisy konstytucyjne zawierają pojęcia znane w innych gałęziach prawach, to w ramach tekstu Konstytucji mogę mieć one szersze znaczenie niż w ustawach.
Co oznacza współstosowanie norm konstytucyjnych i ustawowych?
Oznacza to, że Konstytucja wyznacza tylko część rozwiązania prawnego, a ustawy dopełniają ją pozostałymi elementami. Przepisy Konstytucji i ustaw umożliwiają WSPÓLNIE skonstruowanie całościowej normy nadającej się do stosowania.
Co oznacza milczenie tekstu Konstytucji?
Sytuację, gdy Konstytucja w ogóle nie reguluje danej kwestii. Wszystkie regulacje podkonstytucyjne (ustawowe itd.) muszą być wtedy zgodne z generalnymi normami, zasadami i wartościami wyznaczonymi w Konstytucji.
