spr Flashcards
1
Q
Bibliotekarstwo a bibliotekoznawstwo
A
Bibliotekoznawstwo ukształtowało się w obrębie zawodu bibliotekarza, przez stworzenie dla jego pracy i zawodu podstaw teoretycznych, pisywania zaleceń i wskazówek służących do wykonywania konkretnych czynności bibliotecznych. Bibliotekarstwo to praktyka, bibliotekoznawstwo teoria.
2
Q
Poziomy współpracy bibliotek
A
lokalny, regionalny, międzynarodowy
3
Q
Typologia współpracy bibliotek
A
- Wymiana (użytkownicy, materiały, informacje, personel)
- Koalicja (obsługa użytkowników, badania, obsługa techniczna)
- Kooptacja (wymiana informacji, dalsza współpraca)
4
Q
Rodzaje współpracy bibliotek
A
zaplanowana i niezaplanowana; prosta i złożona
5
Q
Przykłady współpracy bibliotek
A
sieci, systemy, konsorcja, projekty
6
Q
Czynniki pobudzające współpracę bibliotek.
A
- Technologia
- Sytuacja finansowa – zbliżony poziom rozwoju i statusu ekonomicznego
- Łatwość dostępu użytkowników do zasobów, jakość zasobów
- Żądania organizacji międzynarodowych
- Dotacje UE
- Wspólna wizja i filozofia, cele
- Dobra organizacja – personel, usługi, adaptacja
7
Q
Czynniki hamujące współpracę bibliotek.
A
- Instytucjonalna niezależność
- Różnorodność systemów
- Instytucjonalna rywalizacja
- Opór wobec zmian
8
Q
Norma definicja
A
ustalona, obowiązująca odgórnie przyjęta zasada, schemat
9
Q
Rodzaje norm
A
przedmiotowe, czynnościowe, znaczeniowe
Biblioteczne, bibliograficzne, dokumentacyjne, reprograficzne, wydawnicze, informatyczne, jakościowe
10
Q
Normy ustala
A
Polski Komitet Normalizacyjny
11
Q
co to jest standard
A
Standard - jakość towarów, świadczeń, usług, odpowiadająca określonym normom lub podstawowym wymogom; jakościowe, ilościowe
12
Q
Standardy ustalają:
A
ISO, IFLA, UNESCO, krajowe stowarzyszenia bibliotekarzy, biblioteki narodowe
13
Q
Zasięg standardów:
A
międzynarodowy, narodowy, regionalny
14
Q
Zakres standardów:
A
ogólne, dla typów bibliotek, dot. Zbiorów, lokalu, kadry, budżetu, wyposażenia, osiągnięć informacyjnych
15
Q
Ograniczenia standardów
A
- nie można ustalić jednolitych standardów ze względu na odmienną organizację, finansowanie, funkcjonowanie bibliotek
- Charakter zaleceń a nie obligatoryjny
- Wymagają dużego nakładu pracy; muszą być często aktualizowane
16
Q
wytyczne co to
A
wskazówki, dyrektywy dotyczące przeprowadzenia czegoś
17
Q
Dwa stanowiska bibliotekoznawsta:
A
- bibliotekoznawstwo jest częścią nauki o książce
- bibliotekoznawstwo jest samodzielną dyscypliną naukową – to przekonanie utwierdziło się.
18
Q
Informacja naukowa i/a bibliotekoznawstwo.
A
- obie dyscypliny wyrosły z praktyki bibliotecznej i informacyjnej
- działalność informacyjna w bibliotekach
- często nauczane razem
- wspólny obiekt badań: infrastruktura biblioteczno-informacyjna oraz procesy biblioteczno- informacyjne zarówno w skali makro jak i mikro konkretnej biblioteki
- pragmatyczny charakter badań obu nauk
- wspólne pole badawcze: zagadnienia klasyfikacji piśmiennictwa i systemów informacyjno wyszukiwawczych
19
Q
Bibliotekarstwo porównawcze.
A
Porównuje teorię i praktykę biblioteczną większej liczby bibliotek z różnych krajów świata, ma na celu wychwycenie elementów wspólnych i dojście do prawideł i rozwiązań modelowych
20
Q
Techniki badawcze:
A
- bezpośrednie (obserwacja, rozmowa, wywiad, ankieta, dziennik, dyskusja)
- pośrednie: (analiza dokumentacji, danych statystycznych, publikacji dot. Problemu)
- mieszane np. analiza systemowa, opis graficzny, wykorzystanie baz danych
21
Q
Metoda badawcza
A
– spojrzenie na problem badawczy z pewnego punktu widzenia
22
Q
Metody księgoznawcze:
A
- typograficzna,
- bibliograficzna,
- funkcjonalna,
- cytowań bibliograficznych
23
Q
M. badań prasoznawczych
A
– analiza zawartości prasy
24
Q
M. historyczna
A
badania historii bibliotek i bibliotekoznawstwa
25
M. socjologiczna
– związki b. z człowiekiem, badania czytelnictwa i użytkowników
26
M. eksperymentalna
przeprowadzanie eksperymentów, badania empiryczne
27
M. analizy i krytyki piśmiennictwa
analiza stanu wiedzy, dotychczasowych rozwiązań, prace normalizacyjne
28
M. badań organizacyjnych
* analiza systemowa
* badania operacyjne
* teoria obsługi masowej
* pomiar jakości i efektowności pracy
29
M. porównawncze
porównywanie bibliotek, rozwiązań w celu poprawy pracy
30
M. statystyczne
ocena ilościowa zjawisk
31
M. bibliometryczna
liczbowa analiza danych o książkach
32
Przedmiot badań bbzn
powstawanie, rozwój, prowadzenie i działalność bibliotek
33
Trzy warstwy systemowe bibliotekoznawstwa
* teoria
* warstwa opisowa
* warstwa pragmatyczna (o kierunku prakseologicznym) gromadzi doświadczenia praktyki bibliotekarskiej → bibliotekarstwo
34
Pola badawcze nauki o bibliotece
* Zarządzanie biblioteką i procesami bibliotecznymi
o Ekonomia, organizacja, zarządzanie, prawo autorskie
* Kompetencje informacyjne
o Szkolenia biblioteczne
* Użytkownik i użytkowanie bibliotek
o Zachowania informacyjne, potrzeby, opinie o bibliotekach, wykorzystanie zasobów
* Pracownicy
o Demografia, kompetencje, nowe role bibliotekarzy
* Jakość bibliotek
o Wpływ, jakość usług, jakość zasobów cyfrowych
* Nowe technologie,
o repozytoria i b. cyfrowe, strony www, nowe technologie w procesach bb. E-book, Urządzenia mobilne
* metodologia bibliotekoznawsrwa
o metody badawcze, wpływ technologii na badania
* cytowania
35
Kiedy powstawały pierwsze prawidła opisu gromadzonych zbiorów
XVI w.
36
pierwsze samodzielne prace na temat biblioteki. kiedy? co wniosły?
2. XVI -poł. XVIII w. Pojawiły się uogólnione zalecenia i wskazówki.
37
początki rozwoju samodzielnej nauki o bibliotece. kiedy, co wniosły? co wchodziło w zakres bbzn?
XVIII/XIX w , pierwsze podręczniki
W zakres wczesnego bibliotekoznawstwa wchodziły: historia książki, pisma, rękopisoznawstwo, inkunabulistyka
Początki kształtowania się dyscypliny w Polsce – bibliotekoznawstwo było częścią bibliografii
38
Joachim Lelewel, podejście, osiągnięcia
pragmatyczne podejście wiedza bibliograficzna miała być podstawą do wykonywania zawodu bibliotekarza Bibliograficznych ksiąg dwoje
39
Karol Estreicher, podejście, osiągnięcia
bibliotekarstwo dzielił na dwie samodzielne części: naukę o bibliotekarstwie i znajomość bibliotek. Kierownik katedry bibliografii Szkoły głównej w WWA 1865-68
40
kiedy bbzn staje się przedmiotem studiów? co wchodzi w jego zakres
Karol Dziatzko – założył w Getyndze pierwszą katedrę bibliotekoznawstwa w 1886
elementy wiedzy o człowieku i społeczeństwie
przenikanie do bibliotekoznawstwa teorii informacyjnych i komunikacyjnych
41
bbzn w XIX-XX w
precyzowanie się zakresu badań współczesnego bibliotekoznawstwa
Wyodrębnianie bibliologii
Skupienie na sprawach współczesnych
Prawie wszystkie encyklopedie zamieszczały hasła poświęcone bibliotekarstwu.
42
Pierwsza katedra bbzn w pl
W 1916 w Warszawie utworzono Katedrę Bibliotekarstwa i Bibliografii
43
rozwój bbzn w polsce w XIX - XX w.
Bibliotekoznawstwo w PL rozwijało się w XIX w. w obrębie dużych książnic o profilu humanistycznym i ich potrzebom służyło.
Założenie Związku Bibliotekarzy Polskich w 1917 r.
Powstawanie ośrodków kształcenia bibliotekarzy na poziomie wyższym
44
Kiedy powstawały i gdzie pierwsze ośrodki kształcenia bibliotekarzy na poziomie wyższym
Łódź 1945, Warszawa 1952, Wrocław 1956
45
Bibliotekoznawstwo uznawane jest za dyscyplinę ponieważ:
* Uznana terminologia i nazwa dyscypliny
* Powstanie i rozwój ośrodków naukowych
* Powstanie specjalistycznych czasopism naukowych
* Kształcenie kadr na poziomie wyższym
* Towarzystwa naukowe i organizacje międzynarodowe
* Międzynarodowa współpraca ośrodków i naukowców
* Oddziaływanie na inne nauki
46
Umiejętności zawodowe bibliotekarza:
* Organizacja i zarządzanie bb.
* Opracowywanie i przechowywanie zbiorów
* Tworzenie kolekcji (megaspecjalność)
* Udostępnianie informacji, kształcenie, doradztwo
* Udostępnianie zbiorów (megaspecjalność)
47
Funkcje szczególne zawodu bibliotekarza:
* Wspieranie działalności naukowej i dydaktycznej, prowadzenie badań i prac dokumentacyjnych
* Przechowywanie dziedzictwa kulturowego (BN)
48
Bibliotekarze powinni:
* Ciągle się doskonalić
* Promować rozwój innych jednostek
* Dążyć do profesjonalizmu, samodzielności
* Znać i stosować instrumenty marketingu i promocji bibliotek
* Szybko adaptować się do zmian, być kreatywni
* Być wielofunkcyjni
49
Charakterystyka zawodu:
* Brak jednolitej pragmatyki służbowej
* Zróżnicowana kondycja bibliotek
* Sfeminizowanie zawodu
* Niska ranga społeczna
50
Etyka zawodu:
* Przeciwstawianie się cenzurze, ograniczaniu dostępu do informacji
* Dbałość o dobro publiczne, świadczenie wysokiej jakości usług
* Poszanowanie prawa do wolności intelektualnej, praw do równych szans
* Przestrzeganie prawa do prywatności
* Respektowanie prawa autorskiego
* Stawianie interesu publicznego ponad własny
51
organizacje skupiające bibliotekarzy
IFLA – Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń Bibliotekarskich zał. W 1927
FID – Międzynarodowa Federacja Dokumentacji zał. W 1895
Stowarzyszenie Bibliotekarzy polskich zał. W 1917
52
Organizacje wspomagające działalność bibliotek
UNESCO – Organizacja do spraw Oświaty Nauki i Kultury zał. 1945
ISO – Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna zał. 1946
53
pierwsze szkoły zawodowe kiedy gdzie
1. Pierwsze szkoły zawodowe dla bibliotekarzy powstały w Francji, Anglii, Niemczech w II pł. XIX wieku. Wprowadzenie oficjalnych egzaminów bibliotekarskich
54
normalizacja cele
poprawa jakości i efektywności
ułatwienie zarządzania
zapewnienie spójności
ułatwienie współpracy
55
standaryzacja cele
gwarantowanie odpowiedniej jakości usług
ułatwienie użytkownikom korzystanie z systemu
podnoszenie efektywności
zapewnienie odpowiednich warunków do pracy personelu i użytkowników.
56
Pierwsze w kraju szkoły bibliotekarskie:
1929 – Biblioteka publiczna Warszawy
1928 – Polska Macierz Szkolna
1925 – Wydział Pedagogiczny Wolnej Wszechnicy Polskiej
57
wykłady na uniwersytetach w międzywojniu
we Lwowie, Poznaniu, Krakowie
58
trójstopniowy model kształcenia bibliotekarzy kiedy i co to znaczy
po II wś
Funkcje techniczne – licea
Funkcje kierownicze – jednoroczne szkoły policealne
Funkcje naukowe – czteroletnie uniwersyteckie studia – katedry bibliotekoznawstwa w Łodzi i Wrocławiu,
59
współczesne miejsce bbzn w podziale dyscyplin naukowych
2012 r. nauki o bibliotekach częścią podlegały pod nauki Filologicnze, po 2018 pod nauki społeczne (NOKSIM)
60
czasopisma bibliotekoznawcze
„Przegląd Biblioteczny”
„Roczniki Biblioteczne”
61
stanowisko naukowego badania biblioteki jako instytucji (kto sformułował)
1807 Martin Schrettinger
62
stanowisko naukowego badania biblioteki jako instytucji w polsce
Krótki rys zasad bibliotekoznawstwa – Włodzimierz Górski 1862
63
czynniki wspierające rozwój bbzn
Wzrost społecznej świadomości znaczenia bibliotek
Wzrost zapotrzebowań użytkowników bibliotek i ich zróżnicowanie
Udoskonalanie bazy materialno-technicznej bb.
64
Kierunek rozwoju dyscypliny
* Rozwój technologiczny, zastosowanie najnowszych technologii
* Wzrost znaczenia bibliotek dla badawczych i dydaktycznych zadań uczelni
* Utrzymanie wysokiej jakości usług
* Wielozadaniowość bibliotek, zróżnicowanie usług
* przekształcanie bibliotek w centra informacji i wsparcia w zakresie komunikacji naukowej i zarządzania informacją
* rola centrów kompetencji i wsparcia w zakresie otwartego dostępu do zasobów nauki, praw autorskich i własności intelektualnej
* Zagrożenie dla bibliotek: zmniejszanie środków finansowych przeznaczanych na ich działalność
65
związek bibliotekoznawstwa z teorią kultury
biblioteki, czytelnictwo jako część kultury
66
związek bibliotekoznawstwa z nauką o komunikacji
książka i biblioteka w procesie komunikacji
67
związek bibliotekoznawstwa zn naukoznawstwem
klasyfikacja nauk jako wiedza niezbędna bibliotekarzowi, znaczenie bbz. W innych naukach
68
związek bibliotekoznawstwa z socjologią (6)
bb jako system społeczny,
- społeczne funkcje bb,
- wpływ społeczeństwa na bb,
- prestiż społeczny pracowników bb.
- grupy społeczne w bb
- doskonalenie pracy bb pod kątem środowiska społecznego
69
związek bibliotekoznawstwa z pedagogiką
formy pracy z użytkownikiem, praca z najmłodszymi, samokształcenie użytkowników,
70
związek bibliotekoznawstwa z psychologią
oddziaływanie książki na czytelnika, zachowania ludzi biblioteki, badania preferencji użytkowników
71
związek bibliotekoznawstwa z nauką o organizacji i zarządzaniu
metody zarządzania biblioteką
72
związek bibliotekoznawstwa z prakseologią
sprawne i efektywne działanie w bibliotece
73
związek bibliotekoznawstwa z ekonomią
marketing, prognozowanie potrzeb środowiska, pozyskiwanie finansów
74
związek bibliotekoznawstwa z etyką
kodeksy zawodowe, moralne zachowania w kontaktach z użytkownikami, eliminowanie patologii bibliotecznych
75
związek bibliotekoznawstwa z biologią i chemią
ochrona zbiorów
