Tentamen 4 aug 2017

Question 1

Leg uit hoe het kan dat diabetes wél tweede ziekte is in Nederland als het gaat om de totale ziektelast, maar niet in de top 5 van ziekten met het grootste aantal verloren levensjaren staat.

Answer 1

Ziektelast wordt ook gekenmerkt door verlies van gezonde levensjaren of verminderde kwaliteit van leven (zie DALY), niet alleen door sterfte. Diabetes heeft een hoge prevalentie: tweede in de top 5 in NL. De kwaliteit van leven neemt af bij mensen met deze ziekte; dit leidt tot een groot verlies van gezonde levensjaren. Hierdoor is de opstelsom van verloren levensjaren door sterfte + gezonde levensjaren&raquo_space; dan alleen verloren levensjaren door sterfte (M&S, blz.82-86)

Question 2

Er zijn verschillen in de prevalentie van hypertensie tussen groepen met een verschillende sociaaleconomische status.
Benoem de 3 soorten factoren die deze gezondheidsverschillen bepalen en geef van ieder soort factor een voorbeeld gericht op het hypertensie risico.

Answer 2

1. Fysieke omgevingsfactoren: wonen in een veilige buurt leidt tot grotere bereidheid te bewegen. 2. Sociale omgevingsfactoren: psychosociale stress ervaren door hoge werkdruk en weinig
   regelmogelijkheden.
2. Gedragsfactoren: als reactie op ongunstige levensomstandigheden kunnen mensen onverstandige
   gedragskeuzen maken zoals roken, voedingsgewoonten en gebrek aan lichaamsbeweging.

Question 3

Leg uit waarom hart- en vaatziekten en andere chronische niet-overdraagbare ziekten ook wel ‘westerse ziekten’ of ‘welvaartsziekten’ werden genoemd en waarom deze term nu achterhaald is?

Answer 3

Tijdens de epidemiologische transitie zijn deze ziekten sterk in belang toegenomen. Deze toename hield direct verband met de toegenomen welvaart en deed zich het eerst voor in westerse landen. Inmiddels hebben deze ziekten zich over de hele wereld verspreid en is de term achterhaald.

Question 4

Benoem twee redenen waardoor de sterfte aan welvaartsziekten in Europa hoger is in landen met een lager inkomen dan in landen met een hoger inkomen. (

Answer 4

Dit berust deels op het feit dat landen die nu een hoger inkomen hebben, dat ook in het verleden hadden en dus eerder aan de effecten van welvaart zijn blootgesteld. Daardoor heeft de bevolking van die landen ook meer tijd gehad om het gedrag aan te passen. Bijvoorbeeld door te stoppen met roken, minder vet te gaan eten en geen alcohol meer te gebruiken in het verkeer.
2. Daarnaast speelt een belangrijke rol dat de bestrijding van welvaartsziekten vaak geld kost, en dus gemakkelijker is in rijkere landen.

Question 5

Hoe wordt de 4e fase van de epidemiologische transitie ook wel genoemd?

Answer 5

Fase van delalyed degeneratieve disease.

Question 6

Welke doodsoorzaak nam in de 4e fase, na 1970, sterk af en wat was hiervan de oorzaak?

Answer 6

Afname van sterfte door verkeersongevallen (1 punt); gezondheidsbescherming: invoering van nieuwe verkeerswetgeving en maatregelen (1 punt).

Question 7

“Hoogopgeleide, bewust en gezond levende ouders nemen niet zonder meer aan dat vaccineren noodzakelijk is” (Volkskrant, 19 nov. 2016). Leg uit hoe deze ontwikkeling van invloed zou kunnen zijn op een ander belangrijk kenmerk van de 4e fase van de epidemiologische transitie.

Answer 7

Een kenmerk van de 4 fase zijn (nieuwe en) terugkerende infecties. Door twijfel over vaccinaties zullen meer ouders hun kinderen niet laten vaccineren. Op populatieniveau daalt dan de vaccinatiegraad stijging in het aantal infecties en gerelateerde complicaties.

Question 8

Luchtvervuiling, door onder meer fijnstof, veroorzaakt en verergert longziekten zoals astma en COPD. Dat geldt ook voor roken en slechte ventilatie binnenshuis. De minister van Volksgezondheid vraagt jouw advies over de preventieve maatregelen die zij zal inzetten.

Ten eerste moet je primaire preventie in de vorm van gezondheidsbescherming adviseren. Geef een voorbeeld van een geschikte maatregel en benoem op welke doelgroep de maatregel is gericht?

Answer 8

Gezondheidsbescherming richt zich op het voorkomen van astma en COPD door de blootstelling aan luchtvervuiling te verminderen of te elimineren. Dit kan door verschillende type maatregelen die de uitstoot van fijnstof verminderen (roetfilters, snelheidsmaatregelen) (1 punt). Deze maatregelen zijn collectief, gericht op de gehele bevolking of grote groepen daarbinnen.

Question 9

Ten tweede moet je tertiaire preventie in de vorm van gezondheidsbevordering adviseren. Geef een voorbeeld van een geschikte maatregel en benoem op welke doelgroep de maatregel is gericht?

Answer 9

Tertiaire preventie richt zich op het veranderen van gedrag van mensen die al astma en/of COPD hebben (1 punt). Dit kan gaan om stoppen met roken en/of mensen aanzetten om hun huis beter te ventileren

Question 10

Welke andere sector dan Volksgezondheid kan een belangrijke rol spelen in het terugdringen van astma en COPD? Beargumenteer je keuze.

Answer 10

Volkshuisvesting (kwaliteit woningen), ruimtelijke ordening en verkeer (snelheid, aanleggen of verleggen van wegen, verplichting roetfilters – evt. Is het dan EZ)

Question 11

e uitgaven in de gezondheidszorg stijgen voortdurend. In 1972 gaven we 8 procent van ons nationaal inkomen (BBP) uit aan collectief gefinancierde zorg. Nu is dat ruim 15 procent en zonder ingrijpende maatregelen lopen de kosten op tot ruim 30 procent in 2040.
oem twee oorzaken van de stijgende zorguitgaven.

Answer 11

Prijsstijgingen veroorzaakt door de inzet van nieuwe geneesmiddelen en medische technologie
• Prijsstijgingen veroorzaakt door het Baumol-effect
• Toename zorgvolume doordat het aantal zorggebruikers toeneemt (door vergrijzing)
• Toename doordat het zorggebruik per patiënt toeneemt (door epidemiologische veranderingen en
aanbod geïndiceerde vraag)

Question 12

Welke drie beleidsstrategieën kan de overheid nemen om de uitgaven in de curatieve zorg in te dammen?

Answer 12

• Scherpere zorginkoop
• Verkleining van het basispakket
• Invoeren eigen betalingen

Question 13

De mogelijkheid tot zorggebruik, ofwel de toegankelijkheid van zorg, hangt af van vier aspecten

Answer 13

• Financiële toegankelijkheid
• Tijdige toegankelijkheid
• Geografische toegankelijkheid
• Culturele toegankelijkheid

Question 14

Welke twee aspecten van toegankelijkheid van zorg komen mogelijk in het geding wanneer een regionaal ziekenhuis wordt gesloten? Motiveer uw antwoord.

Answer 14

Tijdige toegankelijkheid. Door het inperken van de capaciteit lopen patiënten het risico dat ze op een wachtlijst komen.
• Geografische toegankelijkheid. Patiënten – met name in rurale gebieden – moeten mogelijk que afstand verder rijden om op tijd in een ander ziekenhuis te zijn.

Question 15

In de gezondheidszorg worden kwaliteitsinstrumenten ingezet om de kwaliteit van de feitelijke beroepsuitoefening te borgen. Een aantal van deze instrumenten berust op zelfregulering door de medische professie.

Geef een voorbeeld van een kwaliteitsinstrument gebaseerd op professionele zelfregulering dat in Nederland wordt toegepast. Leg uit hoe dit instrument werkt.

Answer 15

visitatie, BIG registratie, bij- en nascholing, tuchtcollege, individueel functioneren medisch specialisten, richtlijnen.

Question 16

Leg uit of de NIAZ accreditatie van ziekenhuizen berust op professionele zelfregulering door de medische beroepsgroep.

Answer 16

Nee. De NIAZ accreditatie is een externe accreditatie die uitgevoerd wordt door de Nederlands Instituut Accreditatie voor Ziekenhuizen.

Question 17

In de adviezen van de commissie Innovatie Zorgberoepen en –opleidingen wordt de innovatie van professionele expertise bepleit.

Geef twee redenen waarom de professionele expertise vernieuwd zou moeten worden.

Answer 17

• De groeiende en veranderende zorgvraag, o.a. epidemie van meervoudige chronische ziekten (multimorbiditeit) - De opkomst van de participatiemaatschappij, mondig, zelf management
• De digitalisering/e-health (nieuwe kennis en technologie), de digitale dokter
• Dreigend tekort aan personeel

Question 18

Welke uitgangspunten heeft de commissie voor de vernieuwing van de professionele expertise geformuleerd?

Answer 18

In die visie staan het functioneren, de veerkracht en eigen regie van burgers centraal. Samenhangende zorg en welzijn worden geleverd in ‘arrangementen’ die ruimte bieden voor pluriformiteit. Arrangementen worden uitgevoerd door intersectorale en multidisciplinaire teams met een mix van bekwaamheden.

Question 19

Nudging’ is een van de mogelijke strategieën om mensen tot gezond gedrag te stimuleren.

Geef een voorbeeld van ‘nudging’ als preventiestrategie: leg uit waarom dit een voorbeeld van ‘nudging’ is.

Answer 19

Lift in een uithoek plaatsen, vette spullen onderaan in de supermarkt, sigaretten bij de kassa, etc. Iedere verandering van de leefomgeving die erop gericht is ‘de gezonde keus de gemakkelijkste keus te maken’.

Question 20

Noem twee mogelijke ethische bezwaren tegen ‘nudging’. Licht deze mogelijke ethische bezwaren toe aan de hand van een voorbeeld.

Answer 20

Ligt dicht tegen manipulatie aan. Heeft iets achterbaks, kan bepaalde mensen benadelen (bijvoorbeeld ‘verplichte’ liftgebruikers), maakt zelfbeschikking lastiger.

Question 21

Ligt dicht tegen manipulatie aan. Heeft iets achterbaks, kan bepaalde mensen benadelen (bijvoorbeeld ‘verplichte’ liftgebruikers), maakt zelfbeschikking lastiger.

Noem twee ethische argumenten vóór en twee ethische argumenten tegen dit streven.

Answer 21

V oor:
1. We hebben de plicht om ons leven te verbeteren als de technologie dat toestaat
2. Het moet in ieder geval mogelijk zijn voor wie dat wil; levens verlengen is historisch gezien altijd een belangrijk
doel van de geneeskunde geweest

Tegen:

1. Voorzorgsprincipe
2. Niet voor God spelen
3. Kan de kloof in levensverwachting tussen lage en hoge SES verergeren
4. Kan vraag naar zelfgekozen levenseinde vergroten

Question 22

Ook cognitieve enhancement staat volop in de belangstelling. Velen verwachten dat er binnen enkele jaren krachtige verbeteraars van onze cognitieve prestaties zullen komen.
Noem twee argumenten waarom cognitieve enhancement niet bij de geneeskunde hoort en geef aan hoe sterk deze argumenten zijn.

Answer 22

Geneeskunde niet inzetten voor dit soort luxeproblemen.

2. Het beantwoordt geen medisch maar een sociaal probleem
3. Mogelijke bijwerkingen zijn nooit gerechtvaardigd omdat het niet over ziekte gaat

Question 23

In Nederland wordt vanuit de Wet op het Bevolkingsonderzoek (WBO) op drie aandoeningen middels bevolkingsonderzoek gescreend. welke 3?

Answer 23

1. Baarmoederhalskanker.
2. Borstkanker
3. Kanker van de dikke darm

Question 24

Patiënten vragen nog wel eens om een total body scan. Total body scan’s mogen in Nederland niet worden aangeboden, maar vlak over de grens in Duitsland wel.
Noem 2 redenen waarom total body scan’s NIET in Nederland mogen worden aangeboden.

Answer 24

1. Er kunnen daarbij afwijkingen worden vastgesteld waarvoor geen effectieve behandeling mogelijk is. 2. Van te voren moet duidelijk zijn voor welke afwijkingen vroegopsporing en een mogelijk eerdere
   diagnosestelling voor de deelnemers gewenst zijn.
   Ook goed:
2. Alleen de onderzoeken waarbij de voordelen ruimschoots opwegen tegen de nadelen worden in Nederland
   aangeboden.

Question 25

Een taak van de bedrijfsarts is het bewaken en bevorderen van de gezondheid van zowel de individuele als van groepen werknemers. Een van de middelen die de bedrijfsarts hierbij kan gebruiken is het uitvoeren van preventief medisch onderzoek (PMO)
Wat zijn de drie kerndoelen van een PMO?

Answer 25

1. Preventie beroepsziekten en arbeidsgebonden aandoeningen bij individuele en groepen werknemers
2. Bewaken en bevorderen gezondheid van individuele en groepen werknemers in relatie tot het werk
3. Bewaken en verbeteren van het functioneren en de inzetbaarheid van individuele werknemers

Question 26

voorbeelden kerndoelen PMO
1
2
3

Answer 26

Kerndoel 1: opsporen werkenden met verhoogde gevoeligheid voor lawaai
• Kerndoel 2: opsporen werkenden met verminderde belastbaarheid voor werk dat relevant is: bv. Astma of COPD in
de bouw
• Kerndoel 3: opsporen werkenden met verhoogd risico op cardiometabole aandoeningen, bijvoorbeeld ook door
ongezonde leefstijl

Question 27

Het ter beschikking komen van organen voor transplantatie is geregeld in de Wet op de orgaandonatie. Als Marie hoort dat Peter, de buurjongen van haar beste vriendin, een nier nodig heeft, besluit ze zich als orgaandonor aan te melden. Marie heeft Peter nooit ontmoet. Ze is getrouwd, heeft drie jonge kinderen en wil graag iets goeds doen voor anderen.
Noem drie elementen waar het doel van de Wet op de orgaandonatie uit bestaat.

Answer 27

• Scheppen van waarborgen ter bescherming van de donor;
• Verhogen van het orgaanaanbod;
• Rechtvaardige verdeling van ter beschikking gekomen organen;
• Voorkomen van commerciële praktijken.

Question 28

Het ter beschikking komen van organen voor transplantatie is geregeld in de Wet op de orgaandonatie. Als Marie hoort dat Peter, de buurjongen van haar beste vriendin, een nier nodig heeft, besluit ze zich als orgaandonor aan te melden. Marie heeft Peter nooit ontmoet. Ze is getrouwd, heeft drie jonge kinderen en wil graag iets goeds doen voor anderen.
Mag Marie een nier doneren aan Peter? Motiveer uw antwoord. (Zo nee, waarom dan niet? Zo ja, onder welke voorwaarden?

Answer 28

Het mag, een genetische of emotionele band is niet vereist.

Voorwaarde is dat de ontvanger in levensgevaar is en niet op een andere manier geholpen kan worden.

Question 29

In de gang van het ziekenhuis hangt een poster. Er worden proefpersonen gezocht voor een wetenschappelijke studie. Al jaren wordt beweerd dat het eten van M&M’s tot aandachtstoornissen en hyperactiviteit kan leiden. Dat zou door de suikers in combinatie met bepaalde kleurstoffen komen. Om dit te onderzoeken wordt bij de proefpersonen een boorgat in de schedel gemaakt en een sonde in de hersenen ingebracht, om de hersenactiviteit te meten voor en na het eten van verschillende M&M’s. Het onderzoek duurt twee dagen. De proefpersonen krijgen daar een vergoeding van € 5000,– voor.
Wat moet de opdrachtgever van medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen voordat het onderzoek wordt uitgevoerd volgens de wet doen, om het onderzoek te mogen uitvoeren? (2 punten)

Answer 29

• Een protocol opstellen
• dat ter toetsing wordt voorgelegd aan een (erkende) medisch-ethische toetsingscommissie
• (schriftelijke) toestemming voor deelname krijgen van de proefpersonen.
• een speciale verzekering afsluiten voor de risico’s van het onderzoek.

Question 30

In de gang van het ziekenhuis hangt een poster. Er worden proefpersonen gezocht voor een wetenschappelijke studie. Al jaren wordt beweerd dat het eten van M&M’s tot aandachtstoornissen en hyperactiviteit kan leiden. Dat zou door de suikers in combinatie met bepaalde kleurstoffen komen. Om dit te onderzoeken wordt bij de proefpersonen een boorgat in de schedel gemaakt en een sonde in de hersenen ingebracht, om de hersenactiviteit te meten voor en na het eten van verschillende M&M’s. Het onderzoek duurt twee dagen. De proefpersonen krijgen daar een vergoeding van € 5000,– voor.
Noem drie wettelijke normen waaraan het hierboven beschreven onderzoek naar alle waarschijnlijkheid niet voldoet.

Answer 30

• Redelijkerwijs aannemelijk is dat het met het onderzoek te dienen belang in redelijke verhouding staat tot de bezwaren en risico’s voor de proefpersoon (proportionaliteit);
• Onderzoek kan niet op minder ingrijpende wijze (subsidiariteit);
• Vergoeding mag niet in onevenredige mate van invloed zijn op de gegeven toestemming.

Question 31

Als kinderen hulpverlening nodig hebben, is niet altijd even duidelijk wat handelen in het belang van het kind dan precies met zich meebrengt. In de wet zijn wat handvatten opgenomen, om de verhouding tussen ouder en kinderen vast te leggen.
Noem de twee belangrijkste leeftijdsgrenzen die in de wet staan, en beschrijf voor de verschillende leeftijdscategorieën de rol die ouders en kind hebben bij informatie over de gezondheid en de beslissing omtrent een behandeling.

Answer 31

tot 12
12-16
vanaf 16

• 12 jaar: tot 12 jaar: ouders en kind worden geïnformeerd, ouders/voogd beslissen;
• 16 jaar: van 12 tot 16 jaar worden ouders en kind geïnformeerd, en beslissen ze samen;
• vanaf 16 jaar: alleen patiënt wordt geïnformeerd en beslist zelf.

Question 32

Noem de vijf belangrijkste stappen die een arts moet doorlopen bij een vermoeden van kindermishandeling, op grond van de meldcode die de KNMG heeft opgesteld.

Answer 32

• Onderzoek en kindcheck bij oudersignalen;
• Advies van het regionale meldpunt Veilig thuis en bij voorkeur van een collega; - Zo mogelijk een gesprek met de betrokkene(n);
• Zo nodig overleg met betrokken professionals;
• Monitoring of melding bij Veilig thuis.

Question 33

Op grond van het beroepsgeheim mag een arts aan niemand anders dan de patiënt of bij de behandeling betrokken hulpverleners medische informatie geven over de patiënt. Alleen in uitzonderlijke omstandigheden kan de arts beslissen toch het beroepsgeheim te doorbreken.

Wat is het voornaamste belang van het beroepsgeheim?

Answer 33

Toegang tot zorg: dat burgers met een gezondheidsprobleem zich tot een arts kunnen wenden zonder te hoeven vrezen dat hetgeen als gevolg daarvan aan de arts bekend wordt, vervolgens aan anderen bekend zal worden.

Question 34

Noem vier van de zes criteria voor het doorbreken van het beroepsgeheim op basis van een conflict van plichten.

Answer 34

• Alles is in het werk gesteld om toestemming voor doorbreking te krijgen
• Het niet-doorbreken levert ernstige schade op
• De arts verkeert in gewetensnood door de zwijgplicht
• Er is geen andere weg dan doorbreken om het probleem op te lossen
• Het moet vrijwel zeker zijn dat door doorbreken de schade wordt beperkt of voorkomen
• Het geheim wordt zo min mogelijk geschonden