Tkanki Flashcards
(425 cards)
1
Q
Co stanowi elementy składowe tkanki?
A
- komórki (o podobnym pochodzeniu, zbliżonej strukturze i funkcji)
- substancja międzykomórkowa (produkowana przez komórki)
2
Q
Głowne rodzaje tkanek zwierzęcych:
A
- tkanka nabłonkowa
- tkanka łączna
- tkanka mięśniowa
- tkanka nerwowa
3
Q
Jakie wyróżniamy formy tkanki nabłonkowej?
A
- wyściółki (pokrywające zewnętrzne i wewnętrzne powierzchnie organizmu)
- gruczoły (zespoły komórek nabłonkowych pełniących funkcje wydzielnicze)
4
Q
Czego nie zawierają nabłonki?
A
naczyń krwionośnych
5
Q
Jakie funkcje pełni tkanka nabłonkowa?
A
- ochronna (np. naskórek)
- resorbcyjna (np. nabłonek jelitowy)
- wydzielnicza (np. gruczoły)
- regulacja transportu przez nabłonek (np. śródbłonek naczyń krwionośnych)
- zmysłowa (np. kubki smakowe)
6
Q
Główne funkcje nabłonka jednowarstowego płaskiego:
A
kontrola transortu
7
Q
Gdzie występuje nabłonek jednowarstowy płaski?
A
- naczynia (śródbłonek)
- pęcherzyki płucne (pneumocyty)
- opłucna i otrzewna (międzybłonek)
8
Q
Główne funkcje nabłonka jednowarstowego sześciennego:
A
wchłanianie i wydzielanie
9
Q
Gdzie występuje nabłonek jednowarstwowy sześcienny?
A
- kanaliki nerkowe
- gruczoły i ich przewody
10
Q
Głowne funkcje nabłonka jednowarstowego walcowatego:
A
- wchłanianie
- wydzielanie
- kontrola transportu
- ochrona
11
Q
Gdzie występuje nabłonek jednowarstwowy walcowaty?
A
- przewód pokarmowy
- drogi żółciowe
- żeńskie drogi rozrodcze
- duże przewody wyprowadzające gruczołów
12
Q
Gdzie występuje nabłonek jednowarstowy wielorzędowy?
A
- drogi oddechowe
- najądrze
- kubki smakowe
- ucho wewnętrzne
13
Q
Jaką funkcję pełni nabłonek jednowarstwowy wielorzędowy?
A
- ochrona
- wydzielanie
- funkcja zmysłowa
14
Q
Gdzie występuje nabłonek wielowarstowy płaski rogowaciejący?
A
naskórek
15
Q
Gdzie występuje nabłonek wielowarstowy płaski nierogowaciejący?
A
jama ustna, przełyk, rogówka
16
Q
Gdzie jest zlokalizowany nabłonek przejściowy?
A
drogi moczowe
17
Q
Jaką funkcję pełni nabłonek przejściowy?
A
ochronną (szczelny - bariera osmotyczna, bardzo rozciągliwy)
18
Q
Czym charakteryzuje się powierzchnia górna urotelium?
A
- występują komórki baldaszkowate (niekiedy dwujądrzaste)
- występują połączenia ścisłe i mechaniczne
- specyficzna, sztywna szczytowa błona zawiera sztywne białkowe płytki (uroplakina) połączone z filamentami aktynowymi
19
Q
Gdzie występuje nabłonek dwuwarstwowy sześcienny?
A
w przewodach wyprowadzających gruczołów potowych
20
Q
Jaką funkcję pełni nabłonek dwuwarstwowy sześcienny?
A
kontrola transportu
21
Q
Gdzie występuje nabłonek wielowarstwowy walcowaty?
A
- w rejonach przejściowych między nabłonkiem wielowarstowym płaskim, a nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym (nagłośnia, odbyt, spojówka, męska cewka moczowa, przewody wyprowadzające dużych gruczołów)
22
Q
Co to znaczy, że komórki są spolaryzowane?
A
mają powierzchnię boczną, szczytową i przypodstawną
23
Q
Co występuje na powierzchni szczytowej komórek spolaryzowanych?
A
- mikrokosmki
- rzęski (migawki)
- białka transportowe
24
Q
Co występuje na powierzchni bocznej komórek spolaryzowanych?
A
połączenia i kanaliki międzykomórkowe
25
Co występuje na powierzchni przypodstawnej komórek spolaryzowanych?
- połączenia komórka-substancja międzykomórkowa
- białka transportowe
- prążkowanie przypodstawne
26
Mikrokosmki:
- nieregularne
| - zawierają wiązki filamentów aktynowych
27
Co to jest brzeżek szczoteczkowy?
bardzo liczne i regularne mikrokosmki
28
Funkcja mikrokosmków:
zwiększają powierzchnię błony ułatwiając wchłanianie
29
Co to są stereocylia?
długie i grube mikrokosmki, występujące na powierzchni niektórych komórek nabłonkowych (w najądrzu, nasieniowodzie i uchu wewnętrznym)
30
Jak zbudowana jest migawka?
łodyga (część wystająca ponad powierzchnię - 9x2+2)
ciałko podstawne (9x3+0)
korzonek = wiązka włókienek białkowych
31
Za co odpowiada dyneina w rzęsce?
generuje ruch migawki, powodując czynne zgięcie
32
Za co odpowiada neksyna w rzęsce?
odpowiada za fazę bierną ruchu (powrót)
33
Co może transportować brzeżek migawkowy?
- śluz z przyczepionymi cząsteczkami pyłów w drogach oddechowych
- oocyty w jajowodzie
- plemniki w męskich drogach rozrodczych
34
Rzęska pierwotna:
- pojedyncza, nieruchoma
- 9x2+0
- występuje w róznych komórkach
- zawiera receptory i białka uczestniczące w regulacji cyklu komórkowego i różnicowania
- w niektórych komórkach pełni rolę mechanosensora (jej zgięcie powoduje otwarcie kanałów wapniowych i reakcję komórki)
35
Jakie wyróżniamy rodzaje połączeń międzykomórkowych?
- ścisłe
- mechaniczne
- komunikacyjne
36
Jakie wyróżniamy rodzaje połączeń ścisłych między komórkami?
strefa zamykająca
37
Jakie wyróżniamy rodzaje połączeń mechanicznych między komórkami?
strefa przylegania i desmosom
38
Jakie wyróżniamy rodzaje połączeń komunikacyjnych między komórkami?
neksus (połączenia szczelinowe)
39
Strefa zamykająca:
połączenie w formie ciągłego pasa otaczającego komórkę, łączy w sposób ciągły (bez przerwy) zespoły komórek
40
Z jakim elementem cytoszkieletu łączy się strefa zamykająca?
z filamentami aktynowymi
41
Jakie białka występują w strefie zamykającej?
białko ZO oraz klaudyna i okludyna
42
Funkcje strefy zamykającej:
uszczelnienie przestrzeni międzykomórkowych (kontrola transportu)
bariera dla ruchu białek błonowych (polaryzacja komórki)
43
Z jakim elementem cytoszkieletu łączy się strefa przylegania?
z filamentami aktynowymi
44
Jakie białka występują w strefie przylegania?
kadheryny (białka łączące)
45
Z jakim elementem cytoszkieletu łączy się desmosom?
z filamentami pośrednimi
46
Co jest charakterystyczną cechą desmosomu?
obecność płytki desmosomowej
47
Jakie białka łączące występują w desmosomie?
desmogleiny
48
Jakie wyróżniamy połączenia komórka-substancja międzykomórkowa?
- kontakt lokalny
| - półdesmosom
49
Jakie białka łączące występują w połączeniu szczelinowym?
koneksyny (6 koneksyn tworzy konekson)
50
Jakie białka łączące występują w kontakcie lokalnym?
integryny
51
Do czego służy neksus?
umożliwia bezpośrednie przechodzenie substancji niskocząsteczkowych (jonów, cząsteczek sygnałowych i ATP) pomiędzy połączonymi komórkami
52
Co umożliwiają połączenia szczelinowe?
- bezpośrednie przewodzenie bodźców elektrycznych między komórkami
- szybką wymianę sygnałów chemicznych między komórkami
- synchronizację procesów metabolicznych i różnicowania (sprzężenie metaboliczne)
53
Kiedy następuje zamknięcie koneksonów i przerwanie komunikacji między komórkami?
w warunkach zagrażających komórce (spadek pH, nadmierny wzrost wewnątrzkomórkowego stężenia wapnia)
54
Co tworzy listewkę graniczną?
1. strefa zamykająca
2. strefa przylegania
3. desmosom
55
Jaki kompleks połączeń międzykomórkowych występuje w wstawkach mięśnia sercowego?
1. strefa przylegania
2. desmosom
3. neksus
56
Jaką funkcję pełni prążkowanie przypodstawne?
aktywny transport jonów przez błonę komórkową
57
Co to jest prążkowanie przypodstawne?
głębokie fałdy (w kótrych pionowo ułożone są mitochondria) przypodstawnej błony komórkowej, zwiększające jej powierzchnię
58
Białka blaszki podstawnej tkanki nabłonkowej:
lamina, kolagen IV, entaktyna
59
Jakie proteoglikany zaiwera blaszka podstawna tkanki nabłonkowej?
perlekan
60
Funkcje blaszki podstawnej tkanki nabłonkowej:
- przytwierdza nabłonek do podłoża
- uczestniczy w regulacji przechodzenia substancji wysokocząsteczkowych do rejonu podnabłonkowego
- ukierunkowuje migrację komórek w procesach rozwoju i regeneracji
61
Co to jest błona podstawna?
blaszka podstawna + dodatkowa warstwa włóknisto-siatkowa (wytworzona przez tkankę łączną)
62
Jakie białka tworzą warstwę włóknisto-siatkową?
fibryle z kolagenu III, VII i fibryliny
63
Co to są gruczoły?
zespoły komórek nabłonkowych o specjalizacji wydzielniczej
64
Jak klasyfikujemy gruczoły?
na wewnątrz- i zewnątrzwydzienicze
65
Czym charakteryzują się gruczoły zewnątrzwydzielnicze?
są zbudowane z jednostek wydzielniczych i kierują wydzielinę do określonego miejsca przez przewody wyprowadzające
66
Przykłady gruczołów zewnątrzwydzielniczych:
- ślinianki
- trzustka
- małe gruczoły w ścianie przewodu pokarmowego, dróg oddechowych i w skórze
67
Czym charakteryzują się gruczoły wewnątrzwydzielnicze?
wydzielają do przestrzeni międzykomórkowej, skąd wydzielina trafia do naczyń krwionośnych, a z krwią do odległych narządów
nie posiadają przewodów wyprowadzających i nie są podzielone na jednostki (wyjątek: tarczyca)
68
Przykłady gruczołów wewnątrzwydzielniczych:
przysadka, tarczyca, nadnercza
69
Klasyfikacja gruczołów wydzielniczych ze względu na sposób wydzielania:
1. wydzielanie merokrynowe (erykrynowe)
2. wydzielanie apokrynowe
3. wydzielanie holokrynowe
70
Na czym polega wydzielanie merokrynowe?
na egzocytozie
71
Jakie gruczoły wydzielają merokrynowo?
tak wydziela większość gruczołów
72
Na czym polega wydzielanie apokrynowe?
wydzielina lipidowa, nieotoczona błoną odrywa się od szczytowych części komórek w postaci pęcherzyków zawierających wydzielinę
73
Jakie gruczoły wydzielają apokrynowo?
gruczoły zapachowe skóry, gruczoły mlekowe
74
Na czym polega wydzielanie holokrynowe?
komórki gromadzą wydzielinę, obumierają i rozpadają się na fragmenty
75
Jakie gruczoły wydzielają holokrynowo?
gruczoły łojowe
76
Funkcje tkanki łącznej:
- mechaniczna (łączenie, utrzymywanie i podpieranie komórek i ich zespołów w narządach)
- transport tlenu i metabolitów do komórek wszystkich tkanek i narządów (poprzez krew i substancję międzykomórkową)
- obronna (przeciw patogenom, eliminacja obcych antygenów, proecesy zapalne i reakcja immunologiczna)
- produkcja substancji regulacyjnych działających na komórki różnych tkanek
- magazynowanie i metabolizm tłuszczów
77
Jak zbudowana jest tkanka łączna?
zawiera znacznie więcej substancji międzykomórkowej, niż komórek, które zazwyczaj są rozproszone i nie tworzą zwartych układów
78
Co tworzy substancję międzykomórkową tkanki łącznej?
substancja podstawowa + włókna
79
Co tworzy substancję podstawową?
- glikozaminoglikany (GAG)
- proteoglikany
- glikoproteidy
- woda i jony
80
Co to są glikozaminoglikany?
polianiony zawierające liczne grupy siarczanowe i karboksylowe
81
Jakie wyróżniamy glikozaminoglikany?
siarczany chondroityny, dermatanu, heparanu, keratanu i kwas hialuronowy
82
Co to są proteoglikany?
białko rdzeniowe + łańcuch GAG
83
Jak inaczej zwane są glikoproteidy?
białka niekolagenowe
84
Jakie wyróżniamy glikoproteidy?
lamina, fibronektyna, entaktyna i trombospondyna
85
Jakie wyróżniamy włókna w substancji międzykomórkowej?
- kolagenowe
- sprężyste
- srebrnochłonne
86
Co wiąże substancja podstawowa?
znaczne ilości wody
87
Za co odpowiada substancja podstawowa?
za dyfuzję gazów i substancji (odżywczych, regulacyjnych i metabolitów) i ich dostarczenie do komórek
88
Włokna kolagenowe:
- zbudowane z kolagenu typu I (niekiedy II)
- kwasochłonne
- składają się z prążkowanych fibryli
- grube
- tworzą pęczki
- odporne na rozciąganie i rozerwanie
89
Z czego wynika prążkowanie fibryli kolagenowych?
z uporządkowanego układu kolagenu w fibryli
90
Jakie etapy wyróżniamy w procesie tworzenia kolagegu?
wewnątrz- i zewnątrzkomórkowe
91
Jak przebiega wewnątrzkomórkowe tworzenie kolagenu?
1. Translacja preprokolagenu (siateczka szorstka)
2. Hydroksylacja i glikozylacja preprokolagenu (siateczka szorstka)
3. Tworzenie potrójnej spirali = cząstka prokolagenu (siateczka szorstka)
4. Transport cząsteczek prokolagenu doaparatu Golgiego i wydzielanie (egzocytoza konstytutywna)
92
Jak przebiega zewnątrzkomórkowe tworzenie kolagenu?
1. odcięcie końcowych odcinków peptydowych (propeptydów) przez peptydazy (cząsteczki kolagenu)
2. Agregacja cząsteczek kolagenu w fibryle, boczna agregacja fibryli w włókna
93
Włókna siateczkowe (retikulinowe, srebrochłonne)
- zbudowane z kolagenu typu III
- barwią się solami srebra
- składają się z prążkowanych fibryli
- cienkie
- tworzą sieci o drobnych oczkach
94
Włókna sprężyste (elastyczne)
- zbudowane z elastyny (rdzeń) ifibryliny (obwodowe mikrofibryle)
- cienkie
- tworzą sieci lub blaszki
- bardzo rozciągliwe i elastyczne
- wymagają specjalnych barwników
95
Czym są połączone cząsteczki elastyny we włóknach sprężystych?
mostkami zbudowanymi z desmozyny i izodesmozyny
96
Co się dzieje pod wpływem rozciągania włókien elastycznych?
cząsteczki elastyny prostują się, a mostki zachowują integralność włókna
97
Komórki tkanki łącznej właściwej:
- fibroblasty
- makrofagi
- komórki plazmatyczne
- komórki tuczne
- adipocyty
98
Jakie komórki tkanki łącznej pochodzą z komórek mezenchymatycznych?
fibroblasty i adipocyty
99
Jakie komórki tkanki łącznej pochodzą ze szpiku krwiotwórczego lub bezpośrednio z krwi?
makrofagi, komórki tuczne i plazmatyczne
100
Co produkują fibroblasty?
składniki substancji międzykomórkowej
101
Charakterystyka fibroblastów:
- wydłużone
- zasadochłonne
- siateczka szorstka
- aparat Golgiego
- egzocytoza konstytutywna
102
Jakie komórki substancji międzykomórkowej produkują fibroblasty?
- kolageny
- elastyna i fibrylina
- GAG
- proteoglikany
- białka niekolagenowe
- metaloproteinazy
103
W co przekształcają się fibroblasty w dojrzałej tkance łącznej?
w słabo aktywne fibroblasty spoczynkowe
104
Czym charakteryzują się fibroblasty spoczynkowe?
- cienkie
- wydłużone lub wielokształtne
- słabo rozwinięte organelle
105
Z jakich komórek pochodzą makrofagi?
z monocytów
106
Jaką funkcję pełnią makrofagi?
- fagocytują i trawią mikroorganizmy, uszkodzone komórki, szczątki komórek i ciała obce
- produkują substancje regulujące czynność innych komórek w procesach obronnych i substancje antybakteryjne
- prezentują antygeny w reakcjach immunologicznych
107
Charakterystyka makrofagów:
- wielokształtne (zdolne do ruchu pełzakowatego)
- fałdy i wpuklenia błony komórkowej (fagocytoza)
- liczne heterolizosomy
108
Co jest markerem makrofagów?
kwaśna fosfataza
109
Jakie substancje produkują makrofagi?
- cytokiny (interleukiny, interferon, TGF, TNF)
- czynniki pobudzające różnicowanie leukocytów w szpiku
- czynniki antybakteryjne: wolne rodniki i lizozym
110
Jakie wyróżniamy stany czynnościowe makrofagów?
- spoczynkowe (osiadłe)
| - wędrujące (wolne, aktywowane)
111
W jaki sposób fagocytują makrofagi?
- fagocytoza niespecyficzna
| - fagocytoza specyficzna (przy udziale receptorów)
112
Jakie wyróżniamy dwie odmiany czynnościowe makrofagów?
- M1 prozapalne (uszkodzenie tkanek, cytotoksyczność)
| - M2 przeciwzapalne (naprawa tkanek, immunosupresja, agiogeneza)
113
Jak nazywają się makrofagi obecne w krwi?
monocyty
114
Jak nazywają się makrofagi obecne w płucach?
makrofagi pęcherzykowe
115
Jak nazywają się makrofagi obecne w wątrobie?
komórki Browicza-Kupffera
116
Jak nazywają się makrofagi obecne w łożysku?
komórki Hoffbauera
117
Jak nazywają się makrofagi obecne w ośrodkowym układzie nerwowym?
komórki mikrogleju
118
Jak nazywają się makrofagi obecne w kości?
osteoklasty (specyficzna odmiana)
119
Gdzie występują makrofagi?
- tkanka łączna (histocyty)
- narządy limfatyczne
- szpik kostny
- błony surowicze
120
Jaką funkcję pełnią pazmocyty?
produkują immunoglobuliny
121
Charakterystyka plazmocytów:
- zegarowy układ chromatyny
- zasadochłonna cytoplazma
- siateczka szorstka
- aparat Golgiego
- egzocytoza konstytutywna
122
Skąd pochodzą plazmocyty?
z limfocytów B
123
Jak inaczej nazywane są komórki tuczne?
mastocyty
124
Skąd pochodzą komórki tuczne?
ze szpiku kostnego
125
Jaką funkcję pełnią komórki tuczne?
po aktywacji produkują i wydzielają czynniki prozapalne
126
Charakterystyka mastocytów:
- liczne, duże zasadochłonne ziarna
- aparat Golgiego
- nieregularne mikrokosmki
- lokalizacja w pobliżu naczyń
127
Jakie produkty wydzielnicze mastocytów są magazynowane w ich ziarnistościach?
- histamina
- heparyna
- proteazy (chymaza i tryptaza)
- siarczan chondroityny
- czynniki chemotaktyczne przyciągające eozynofile i neutrofile
128
Jakie produkty wydzielnicze mastocytów są uwalniane zaraz po ich syntezie?
- leukotrieny
- cytokiny (interleukiny)
- czynnik aktywujący płytki krwi
- wolne rodniki
129
Jakie komórki są głównymi komórkami wykonawczymi w reakcjach alergicznych?
mastocyty
130
Jakie są dwa rodzaje mastocytów?
- łącznotkankowe
| - błon śluzowych
131
Czym charakteryzują się mastocyty łącznotkankowe?
- powszechne w tkance łącznej
| - zawierają w ziarnach obie proteazy (chymazę i tryptazę)
132
Czym charakteryzują się mastocyty błon śluzowych?
- w ścianach przewodu pokarmowego i oddechowego
- mniejsze
- zawierają tylko tryptazę
- nie zawierają heparyny
133
Jaki jest efekt aktywacji mastocytów?
lokalny stan zapalny
134
Jak przebiega aktywacja mastocytów?
1. przyłączenie cząsteczek IgE do receptorów mastocyta
2. Przyłączenie antygenu do IgE
3. Aktywacja komórkowych szlaków sygnalizacyjnych
135
Do czego prowadzi aktywacja komórkowych szlaków sygnalizacyjnych przezmastocyta?
- wzrost poziomu wapnia i gwałtowna egzocytoza ziarn (degranulacja)
- aktywacja fosfolipazy i wydzielania leukotrienów
- aktywacja genów dla cytokin i syntezy oraz wydzielania cytokin
136
Co wywołuje wydzielenie cytokin przez mastocyta?
- naciek leukocytów
| - uszkodzenie komórek
137
Co wywołuje egzocytoza zawartości ziarn i wydzielenie leukotrienów przez mastocyta?
- rozszerzenie i wzrost przepuszczalności naczyń (przekrwienie, obrzek)
- skurcz mięśniówki gładkiej
138
Jak klasyfikujemy tkankę łączną?
1. tkanka łączna embrionalna
2. tkanka łączna właściwa
3. tkanka łączna podporowa
4. krew
139
Jakie wyróżniamy rodzaje tkanki łącznej embrionalnej?
- tkanka łączna galaretowata
| - tkanka mezenchymatyczna
140
Jakie wyróżniamy rodzaje tkanki łącznej właściwej?
- tkanka łączna wiotka
- tkanka łączna włóknista
- tkanka tłuszczowa
- tkanka łączna siateczkowa
141
Jakie wyróżniamy rodzaje tkanki łącznej podporowej?
- tkanka kostna
| - tkanka chrzęstna
142
Gdzie jest zlokalizowana tkanka mezenchymatyczna?
tkanki płodowe
143
Czym się charakteryzuje tkanka mezenchymatyczna?
- komórki mezenchymatyczne, macierzyste i słabo zróżnicowane
| - substancja podstawowa
144
Gdzie występuje tkanka łączna galaretowata?
sznur pępowinowy, miazga zęba
145
Czym się charakteryzuje tkanka łączna galaretowata?
- prymitywne fibroblasty i mezenchymatyczne komórki macierzyste
- dużo substancji podstawowej
- niewiele, delikatnych fibryli kolagenowych
146
Charakterystyka tkaki łącznej zbitej:
- komórki tkanki łącznej + krwinki białe
| - substancja podstawowa i włókna w równych ilościach
147
Gdzie występuje tkanka łączna wiotka?
wszędzie
148
Jaką funkcję pełni tkanka łączna wiotka?
tworzy wewnętrzne rusztowanie narządów, wprowadza naczynia i nerwy wgłąb narządów
149
Czym charakteryzuje się tkanka łączna zbita?
- spoczynkowe fibroblasty
- zwarty układ włókien kolagenowych
- niewiele substancji podstawowej
150
Gdzie jest zlokalizowana tkanka łączna zbita nieregularna?
skóra, twardówka, torebki narządów
151
Gdzie jest zlokalizowana tkanka łączna zbita regularna?
ścięgna, więzadła, rogówka
152
Budowa ścięgna:
- zwarty, równoległy układ pęczków włókien kolagenowych
- pomiędzy pęczkami spoczynkowe fibroblasty układające się w szeregi
- niewielka ilość włókien sprężystych (amortyzacja)
- cienkie przegrody z tkanki łącznej wiotkiej zawierające naczynia
153
Gdzie i jaką funkcję pełni tkanka łączna siateczkowata?
tworzy rusztowanie w narządach limfatycznych i szpiku kostnym
154
Charakterystyka tkanki łącznej siateczkowatej:
- komórki z wypustkami (głównie fibroblasty i makrofagi)
| - włókna siateczkowe
155
Tkanka tłuszczowa zółta:
- zwarty układ adipocytów jednopęcherzykowych
- niewiele istoty międzykomórkowej
- bogate unaczynienie
- budowa zrazikowa
156
Gdzie jest zlokalizowana tkanka tłuszczowa zółta?
tkanka podskórna, torebki narządów, otrzewna
157
Jaką funkcję pełni tkanka tłuszcowa żółta?
gromadzenie i metabolizm tłuszczów, funkcja dokrewna
158
Czym się charakteryzuje adipocyt jednopęcherzykowy?
- duży
- pojedyncza wielka kropla lipidowa otoczona siecią filamentów pośrednich
- obwodowa warstwa cytoplazmy z jądrem i organellami
- blaszka podstawna
159
Jakie są funkcje metaboliczne adipocytów jednopęcherzykowych?
- pobieranie składników lipidów
- magazynowanie lipidów
- synteza lipidów
- rozkład lipidów
- wydzielanie składników lipidów
- wydzielanie lipazy
160
jakie substancje wydziela dokrewnie tkanka tłuszczowa?
- leptyny
- adiponektyny
- rezystyny
161
Jaką funkcje pełni leptyna?
działając na podwzgórze hamuje łaknienie
162
Jaką funkcję pełni adiponektyna?
uczestniczy w regulacji metabolizmu kwasów tłuszczowych i glukozy, wpływa na wrażliwość komórek na insulinę
163
Jaką funkcję pełni rezystyna?
uczestniczy w regulacji procesów zapalnych
164
Tkanka tłuszczowa brunatna:
- adipocyty wielopęcherzykowe
- niewiele substancji międzykomórkowej
- bogate unaczynienie
- liczne zakończenia nerwowe
165
Jaką funkcję pełni tkanka tłuszcowa brunatna?
tak jak tkanka tłuszczowa żółta + produkcja ciepła
166
Gdzie u noworodków jest zlokalizowana tkanka tłuszczowa brunatna?
okolice kręgosłupa, śródpiersia, nerek i dołów pachowych
167
Gdzie u dorosłych jest zlokalizowana tkanka tłuszczowa brunatna?
małe grupy komórek w rejonie szyi, nad obojczykiem, w śródpiersiu, wzdłuż kręgosłupa, na górnych biegunach nerek
168
Adipocyt wielopęcherzykowy:
- liczne drobne krople lipidowe
- centralnie położone jądro
- liczne mitochondria
- blaszka podstawna
169
Od czego zależą właściwości mechaniczne tkanek podporowych?
od składu substancji międzykomórkowej
170
Jakie komórki w chrząstce produkują substancję międzykomórkową?
chondrocyty i chondroblasty
171
Jakie komórki w kości produkują substancję międzykomórkową?
osteocyty i osteoblasty
172
Odmianami jakich komórek są chondrocyty, chondroblasty, osteocyty i osteoblasty?
wyspecjalizowanymi odmianami aktywnych i spoczynkowych fibroblastów
173
Substancja międzykomórkowa chrząstki:
- włókna kolagenowe
- proteoglikany bogate w siarczany chndroityny
- białka niekolagenowe (aneksyna chrzęstna, fibronektyna i tensacyna)
174
Co to są komórkichondrogenne?
komórki mezenchymatyczne zaprogramowane w kierunku różnicowania chrzęstnego
175
Co produkują chondroblasty?
znaczne ilości składników substancji międzykomórkowej podczas tworzenia chrząstki
176
w co przekształcają się chondroblasty?
w chondrocyty
177
Co to są chondrocyty?
komórki dojrzałej chrząstki,które produkują niewielkie ilości substancji międzykomórkowej
178
Cechy wspólne dla wszystkich typów chrząstek:
- brak naczyń krwionośnych
- substancja podstawowa bogata w siarczany chondroityny
- chondrocyty zlokalizowane w jamkach lub w niewielkich grupach (grupy izogeniczne)
- terytoria chrzęstne
179
Co to są terytoria chrzęstne?
jamki z chondrocytami otoczone zagęszczoną substancją podstawową
180
Co to jest ochrzęstna?
warstwa tkanki łącznej włóknistej na powierzchni chrząstki
181
Jakie wyróżniamy rodzaje wzrostu chrząstki?
- przez apozycję (od ochrzęstnej)
| - śródmiąższowy (podziały chondrocytów i produkcja nowej substancji międzykomórkowj)
182
Jakie zdolności regeneracyjne ma chrząstka?
słabe u osób młodych i praktyczne żadne u starszych
183
Charakterystyka chrząstki sklistej:
- terytoria chrzęstne
- sieć cienkich włókien kolagenowych typu II pomiędzy i wokół terytoriów chrzęstnych
- w substancji podstaowej dominuje agrekan tworzący agregaty z kw. hialuronowym
184
Gdzie występuje chrząstka szklista?
- powierzchnie stawowe
- drogi oddechowe
- przegroda nosowa
- "modele" kości w życiu płodowym
185
Właściwości mechaniczne chrząstki szklistej:
sztywna i odporana na ściskanie
186
Chrząstka sprężysta:
- terytoria chrzęstne
- włókna kolagenowe typu II
- włókna sprężyste
- substancja podstawowa
187
Lokalizacja chrząstki sprężystej:
małżowina uszna, trąbki słuchowe i niektóre chrząstki krtani
188
Jakie właściwości mechaniczne ma chrząstka sprężysta?
sztywna i elastyczna
189
Chrząstka włóknista:
- nieliczne terytoria chrzęstne
- równoległe pęczki włókien kolagenowych tupu I
- bardzo niewiele substancji podstawowej
- brak ochrzęstnej
190
Gdzie występuje chrząstka włóknista?
- niektóre przyczepy ścięgien i więzadeł do kości
- spojenie łonowe
- krążki międzykręgowe (pierścienie włókniste)
staw skroniowo-żuchowyw
191
Jakie właściwości mechaniczne ma chrząstka włóknista?
odporna na roziąganie i rozerwanie
192
Substancja międzykomórkowa w kości:
- fosforany wapnia (ok. 70%): kryształki hydroksyapatytów obecne wewnątrz fibryli kolagenowych, pomiędzy nimi i w substancji podstawowej
- włókna kolagenowe typu I
- substancja podstawowa: proteoglikany (dekoryna i biglikan), białka niekolagenowe
193
Jakie występują białka niekolagenowe w kości?
- osteonektyna
- osteopontyna
- osteokalcyna
- sialoproteina II
- fibronektyna
- enzymy (kolagenaza, fosfataza zasadowa)
- białka morfogenetyczne kości
194
Za co odpowiada osteonektyna?
wiąże kolagen z kryształkami HA
195
Za co odpowiada osteokalcyna?
wiąże wapń, uczestniczy w regulacji przebudowy kości, pobudza mineralizację
196
Za co odpowiada osteopontyna?
wiąże komórki z substancją podstawową
197
Za co odpowiada sialoproteina II w kości?
wiąże komórki z substancją podstawową, silnie pobudza mineralizację
198
Za co odpowiada fibronektyna w kości?
wiąże się z komórkami, kolagenem i innymi składnikami substancji międzykomórkowej
199
Za co odpowiadają enzymy w kości?
uczestniczą w proceach mineralizacji i przebudowy kości
200
Za co odpowiadają białka morfogenetyczne kości?
stymulują powstawanie osteoblastów, indukują tworzenie nowej kości
201
Charakterystyka komórek osteogennych:
- spłaszczone
| - ubogie w organelle
202
Gdzie znajdują się komórki osteogenne w dojrzałej kości?
w okostnej, śródkostnej i w kanałach naczyniowych
203
Co jest głównym magazynem wapnia?
kości
204
Charakterystyka osteoblastów:
- owalne
- zasadłochłonne
- szorstka siateczka i aparat Golgiego
- egzocytoza konstytutywna
- aktywność fosfatazy zasadowej
205
Jakie zadanie pełnią osteoblasty?
produkują składniki substancji międzykomórkowej i regulują ichmineralizację
206
Gdzie występują osteoblasty?
w obszarach nowo tworzonej lub przebudowywanej kości, niekatywne osteoblasty w śródkostnej i kanałach naczyniowych
207
Czym charakteryzują się osteocyty?
- spłaszczone
- duże jądro
- cienkie wypustki połączone połączeniami szczelinowymi z wypustkami sąsiednich osteocytów
208
Jakie przestrzenie w kości zajmują osteocyty i ich wypstki?
niezmineralizowane przestrzenie w substancji międzykomórkowej (jamki i kanaliki kostne)
209
Dzięki czemu jest możliwa dyfuzja tlenu,substancji odżywczych i metablolitów między osteocytami a kanałami naczyniowymi lub szpikiem?
dzięki temu, że osteocyty i ich wypustki znajdujące się w jamkach i kanalikach kostnych, tworzących sieć są otoczone cienką warstwą płynu (silnie uwodnionej substancji międyzkomórkowej)
210
Jakie wyróżniamy stany czynnościowe osteocytów?
- spoczytnkowy
- wytwórczy
- resorbcyjny
211
Czym charakteryzuje się osteocyt spoczynkowy?
słabo wykształconymi organellami
212
Czym charakteryzuje się osteocyt wytwórczy?
siateczka szorstka i aparat Golgiego rodukują i wydzielają niewielkie ilości substancji międzykomórkowej
213
Czym charakteryzuje się osteocyt resorbcyjny?
siateczka szorstka, aparat Golgiego i lizosomy wydzielają metaloproteinazy lokalnie trawiące substanjcę międzykomórkową i uwalniają jony wapnia
214
Na jakie sygnały reagują osteocyty?
- na pociąganie integryn
- na ruch i zmiany ciśnienia otaczającej je warstewki płynu (czujnik: rzęska pierwotna)
- na sygnały chemiczne i jonowe (cAMP, Ca) przekazywane poprez połączenia szczelinowe
215
Czym charakteryzują się osteoklasty?
- bardzo duże
- wielojądrzaste
- brzeżek koronkowy
- pęcherzyki hydrolazowe, pęcherzyki endocytotyczne, lizosomy
216
Skąd pochodzą osteoklasty?
ze szpiku kostnego (fuzja komórek prekursorowych o charakterze monocytów)
217
jak przebiega proces resorbcji kości w wykonaniu osteoklastów?
1. zamknięcie przestrzeni między brzeżkiem koronkowym, a powierzchnią kościprzez pierścień integryn
2. wydzielenie H+ (pompa protonowa) - w efekcie zakwaszenie i lokalna demineralizacja
3. wydzielenie enzymów hydrolitycznych (egzocytoza pęcherzyków chydrolazowyc) = trawienie zewnątrzkomórkowe
4. endocytoza nadtrawionych fragmentów (trwaienie wewnątrzkomórkowe w lizosomach)
218
Przebieg kontroli różnicowania i rekrutacji osteoklastów:
1. komórki zrębowe szpiku wydzielają M-CSF, który indukuje w jednojądrzastych prekursorach osteoklastów ekspresję receptora RANK
2. osteoblasty eksponują ligand dla receptora (RANKL) - ich związanie powoduje łączenie się prekursorów w wielojądrzaste ostoklasty (pobudzenie róznicowania)
3. osteoblasty produkują osteoprotegrynę (OPG), która blokuje RANKL (hamowanie różnicowania)
219
Co jest jednostką strukturalną dojrzałej kości?
beleczka kostna
220
Gdzie jest zlokalizowana kość beleczkowata?
kości płaskie i niergularne, nasady kości długich
221
Gdzie występuje kość zbita?
trzony kości długich, powierzchniowa warstwa kości płaskich i nieregularnych
222
charakterystyka osteonu:
- walec długości kilku mm do 2 cm
- 5-15 blaszek kostnych
- otoczony cienką warstwą zmineralizowanej substancji podstawowej (linia cementowa = kanaliki kostne nie pzechodzą do sąsiedniego osteonu)
- odśrodkowa dyfuzja tlenu i substancji odżywczych
223
Co stanowi zawartość kanału Haversa?
- naczynie włosowate
- czasem niezmielinizowane włókno nerwowe
- komórki osteogenne
- niekatywne osteoblasty i osteoklasty
224
Skąd się biorą naczynia biegnące w kanałach Haversa?
odchodzą od większych naczyń biegnących w kanałach naczyniowych Volkmanna
225
z której strony wchodzą do kości zbitej naczynia?
zarówno od okostnej jak i od jamy szpikowej
226
Jakie wyróżniamy typy blaszek w trzonie kości dłuiej?
- systemowe
- międzysystemowe
- okrężne (zewnętrzne i wewnętrzne)
227
Charakterystyka okostnej:
- tkanka łączna wiotka
- zawiera naczynia krwionośne wchodzące do kości
- w warstwie wewnętrznej obecne komórki osteogenne i nieaktywne osteoklasty
228
Co to jest śródkostna?
pojedyncza warstwa spłaszczonych komórek (komórki wyściółkowe - nieaktywne osteoblasty) wyścielająca wewnętrzne powierzchnie kości
229
Jakie kości kostnieją na podłożu mezenchymatyznym?
kości płaskie
230
Jak przebiega kostnienie na podłożu mezenchymatycznym?
1. komórki mezenchymy różnicują się w komórki osteogenne, które produkują substancję podstawową kości (osteoid)
2. komórki osteogenne przekształcają się w osteoblasty
3. osteoblasty produkują substancję międzykomórkową kości i otaczają się nią
4. rozpoczyna się mineralizacja, a osteoblasty przekształcają się w osteocyty
5. powstają pierwotne beleczki kostne
231
Jakie kości kostnieją na podłożu chrzęstnym?
kości długie, kości podstawy czaszki, kręgi, miednica
232
Jak przebiega kostnienie na podłożu chrzęstnym?
1. Degeneracja i mineralizacja chrząstki wewnątrz trzonu (wytworzenie pierwotnego punktu kostnienia), wytworzenie mankietu kostnego wokół trzonu
2. Wniknięcie pęczka okostnowego z naczyniami i komórkami osteogennymi które przekształcają się w osteoblasty i rozpoczynają tworzenie pierwotnych beleczek kostnych.
3. Degeneracja chrząstki i tworzenie kości przesuwa się ku nasadom – powiększa się jama szpikowa
4. Utworzenie płytki wzrostowej na granicy trzonu i nasad.
5. Po urodzeniu: wytworzenie wtórnych punktów kostnienia w nasadach, kostnienie nasad
6. Kostnienie płytek wzrostowych, zakończenie wzrostu kości
233
Jakie strefy występują w płytce wzrostowej?
1. chrząstka spoczynkowa
2. chrząstka proliferująca
3. chrząstka hipertroficzna
4. chrząstka degenerująca
5. mineralizacja, beleczki kierunkowe
234
Jak przebiega mineralizacja substancji międzykomórkowej?
1. Odszczepianie się od degenerujących chondrocytów i osteoblastów pęcherzyków gromadzących Ca i P (pęcherzyki macierzy).
2. Krystalizacja Ca-P wewnątrz pęcherzyków
3. Wzrost kryształów – rozerwanie pęcherzyków
4. Dalszy wzrost, zlewanie się i przebudowa kryształów w obrębie substancji międzykomórkowej (wspomaganie: sialoproteina kości II, osteokalcyna)
235
Jakie funkcje pełni krew?
1. transport tlenu i substancji odżywczych do komórek
2. transport CO2 i metabolitów wydalanych przez komórki
3. transport komórek i czynników uczestniczących w procesach obronnych
4. transport substancji regulacyjnych do komórek (np. hormonów)
5. udział w utrzymywaniu homeostazy ustrojowej (równowaga wodno-jonowa, buforowanie płynów ustrojowych, termoregulacja)
6. krzepnięcie
236
Co to jest wskaźnik hematokrytu?
objętość elementów morfotycznych krwi do pełnej objętości krwi
237
Co ma największy wpływ na wartość wskaźnika hematokrytu?
objętość czerwonych krwinek
238
jaka jest norma wskaźnika hematokrytu?
kobiety 0,35-0,45
| mężczyźni 0,4-0,5
239
Cowchodzi w skład osocza krwi?
- woda 91-92%
- białka 7-8%
- jony
- produkty przemiany materii
- substancje odżywcze
- gazy
- substancje regulacyjne
240
Jakie białka wchodzą w skład osocza?
- albuminy
- globuliny alfa, beta i gamma (immunoglobuliny)
- fibrynogen
241
Jakie jony wchodzą w skład osocza krwi?
- sód
- wapń
- potas
- magnez
- chlor
- HCO3-
- PO4 3-
- SO4 2-
242
Jakie produkty przemiany materii znajdują się w osoczu?
mocznik, kwas moczowy, keratynina i sole anionowe
243
Jakie substancje odżywcze znajdują się w osoczu?
glukoza, aminokwasy i lipidy
244
Jakie gazy znajdują się w osoczu?
tlen, dwutlenek węgla i azot
245
Jakie substancje regulacyjne wchodzą w skład osocza?
hormony, enzymy i witaminy
246
Co tojest surowica krwi?
Osocze pozbawione fibrynogenu i czynników krzepnięcia
247
Ile erytrocytów występuje w krwi?
4,5 - 5 mln /mm3
248
Ile leukocytów występuje w krwi?
5 000 - 10 000 / mm3
249
Ile trombocytów występuje w krwi?
200 000 - 400 000 / mm3
250
Ile procent leukocytów stanowią neutrofile?
55-65%
251
Ile procent leukocytów stanowią bazofile?
0,5-1%
252
Ile procent leukocytów stanowią eozynofile?
2-4%
253
Ile procent leukocytów stanowią limfocyty?
25-35%
254
Ile procent leukocytów stanowią monocyty?
4-8%
255
Jakie elementy morfotyczne krwi spełniają swoje funkcje w obrębie łożyska naczyniowego?
erytrocyty i płytki krwi
256
Charakterystyka erytrocytów:
* średnica 7,5 µm
* brak jądra
* brak organelli
* hemoglobina
* gruby glikokaliks
257
Charakterystyka granulocytów:
* zawierają dużą ilość ziarn azurochłonnych i swoistych
* jądro segmentowane,
* nie dzielą się
* krótki czas życia (dni)
258
Co to są ziarna azurochłonne?
szczególna forma pęcherzyków hydrolazowych
259
Charakterystyka agranulocytów:
* zawierają niewielką ilość ziarn azurochłonnych
* jądro niesegmentowane
* mogą się dzielić i różnicować,
* długi czas życia (tygodnie – lata)
260
Jakie komórki są głównymi komórkami ostrego stanu zapalnego?
neutrofile
261
Jaką funkcę pełnią neutrofile?
fagocytują i zabijają bakterie
262
Charakterystyka neutrofili:
* średnica ok. 12 µm
* segmentowane jądro
* ubogie organelle
* ziarnistości
263
Do czego są zdolne neutrofile?
* ruchu pełzakowatego
* fagocytozy
* zabijania bakterii
* produkcji mediatorów regulujących reakcje immunologiczne
264
Jakie wyróżniamy etapy migracji leukocytów przez ścianę naczynia?
1. Pod wpływem czynników chemotaktycznych leukocyt zbliża się do ściany naczynia (marginacja); leukocyt i komórki śródbłonka ulegają aktywacji.
2. Selektyny śródbłonka wiążą reszty cukrowcowe glikokaliksu leukocyta – słabe wiązanie, prąd krwi „popycha” leukocyt po powierzchni śródbłonka (toczenie).
3. Integryny leukocyta wiążą ICAM-1 śródbłonka – silne wiązanie (adhezja).
4. Leukocyt „przeciska się” przez szczelinę między komórkami śródbłonka (diapedeza)
265
Jakie wzorce u bakterii rozpoznają neutrofiel?
* specyficzne substancje obecne w ścianach bakterii i grzybów
* bakteryjny DNA
* wirusowe kwasy nukleinowe
266
Jak neutrofile zabijają bakterie?
* „wybuch tlenowy”
* fuzja ziarn z fagosomem
* zabicie bakterii
* trawienie bakterii
267
Jakie występują systemy zabijania bakterii przez neutrofile?
- tlenozależne
| - tlenoniezależne
268
Czynniki tlenozależne systemu zabijania bakterii:
* mieloperoksydaza - H2O2 - jony chlorkowe i jodkowe (chlorowanie i jodowanie)
* rodniki ponadtlenkowe i hydroksylowe (utlenianie, hydroksylacja)
269
Czynniki tlenoniezależne systemu zabijania bakterii:
* lizozym (trawi ściany kom. bakterii)
* laktoferryna (wiąże Fe, hamuje metabolizm bakterii)
* defenzyny i katelicydyny (dziurawią błonę komórkową bakterii)
270
Co się dzieje z neutrofilami w trakcjie zabijania bakterii?
giną
271
Co tworzy ropę?
szczątki neutrofilii i bakterii
272
O czym świadczy podwyższony poziom neutrofili w krwi obwodowej?
o toczącym się procesie zapalnym wywołanym zakażeniem bakteryjnym
273
Jaka jest funkcja eozynofilii?
* zabijanie larw pasożytów (poprzez wydzielanie zawartości ziarn)
* współpraca z mastocytami i bazofilami (wpływ na wydzielanie czynników prozapalnych przez te komórki)
* działanie immunoregulacyjne (wydzielanie cytokin działających na limfocyty)
* słaba zdolność do fagocytozy
* słabe własności bakteriobójcze i guzobójcze
274
Charakterystyka eozynofila:
* średnica ok. 15 µm
* dwusegmentowe jądro
* ubogie organelle
* kwasochłonne ziarna swoiste
275
O czym świadczy podwyższona ilość eozynofili we krwi?
o chorobie pasożytniczej lub alergicznej
276
Charakterystyka bazofili:
* średnica ok. 10 µm
* jądro segmentowe lub nie
* zasadochłonne ziarna swoiste
* receptory dla IgE
277
Do czego są podobne morfologicznie i czynnościowobazofili?
do mastocytów
278
Za co odpowiadają limfocyty?
za reakcje immunologiczne
279
Charakterystyka limfocytów:
* średnica 8 i 12-15 µm („małe” i „duże”)
* duże kuliste jądro
* ubogie organelle
* nieliczne ziarna azurochłonne
280
Jakie wyróżniamy typy limfocytów?
- limfocyty B
- limfocyty T
- limfocyty NK
281
Za co są odpowiedzialne limfocyty B?
za humoralną odpowiedź immunologiczną
282
Za co są odpowiedzialne limfocyty T?
za komórkową odpowiedź immunologiczną
283
Za co są odpowiedzialne limfocyty NK?
za zabijanie „antygenowo nieprawidłowych” komórek
284
Jaka jest funkcja monocytów?
migrują do tkanek, gdzie przekształcają się w makrofagi, komórki prezentujące antygeny (dendrytyczne) lub osteoklasty
285
Charakterystyka monocytów:
* średnica 15-20 µm
* nerkowate jądro
* dobrze rozwinięte organelle
* ziarna azurochłonne
* lizosomy
* zdolność do fagocytozy
286
Za co odpowiadają płyki kriw?
inicjują proces krzepnięcia
287
Charakterystyka płytek krwi:
* średnica 2-4 µm • brak jądra
* strefa obwodowa (hialomer)
* strefa centralna (granulomer)
* gruby glikokaliks
288
Charakterystyka hialomera:
= strefa obwodowa
- mikrotubule
- filamenty aktynowe
- otwarty system kanalikowy (wpuklenia błony kom.)
- zamknięty system kanalikowy (magazynuje jony Ca2+)
289
Charakterystyka granulomera:
= strefa centralna
- organelle i ziarna
- glikogen
290
Twory pęcherzykowe zawarte w granulomerze:
- ziarna alfa
- ziarna omega (ciałka gęste)
- ziarna lambda (pęcherzyki hydrolazowe)
- peroksysomy
291
Co zawierają ziarna alfa w granulomerze?
- czynniki krzepnięcia (V, IX, płytkowy czynnik IV)
- plazminogen
- fibrynogen
- płytkowopochodny czynnik wzrostu (PDGF)
- chemokiny
292
Co zawierają ciałka gęste w granulomerze?
- ATP
- ADP
- Ca2+
- histamina
- serotonina
- polifosforany
293
Co zawierają pęcherzyki hydrolazowe w granulomerze?
enzymy hydrlityczne
294
Co zawierają peroksysomy w granulomerze?
enzymy peroksysomowe
295
Jak przebiega proces naprawy uszkodzonych ścian naczyń krwionośnych przez płytki krwi?
1. kontakt z uszkodzonym miejscem
2. przyleganie
3. uwalnianie zawartości ziarn
4. agregacja
5. utworzenie „czopu płytkowego
296
Jakie przedziały wyróżniamy w szpiku kostnym?
* naczyniowy
| * hematopoetyczny
297
Jakie naczynia występują w przedziale naczyiowym szpiku kostnego?
cienkościenne naczynia zatokowe
298
Czym charakteryzują się cienkościenne naczynia zatokowe przedziału naczyniowego szpiku kostnego?
* śródbłonek
* nieciągła blaszka podstawna
* komórki przydankowe (odmiana perycytów)
299
Co tworzą komórki śródbłonkowe naczyń przedziału naczyniowego szpiku kostnego?
pory migracyjne dla komórek szpikowych przechodzących do krwi
300
W jaki sposób komórki przydankowe regulują proces migracji komórek szpikowych do krwi?
poprzez odsłanianie fragmentów ściany naczynia
301
Charakterystyka przedziału hematopoetycznego szpiku kostnego:
* rusztowanie z tkanki łącznej siateczkowej: włókna siateczkowe i komórki zrębowe (fibroblasty, makrofagi, mezenchymatyczne kom. macierzyste)
* w jego obrębie grupy dojrzewających komórek krwi i nieliczne adipocyty jednopęcherzykowe
302
Charakterystyka megakariocytu:
* do 100 µm
* do 64 n
* płatowate jądro
303
Jakie obszary wyróżniamy w megakariocycie?
- okołojądrowy (organelle)
- pośredni (błony demarkacyjne)
- zewnętrzny (mikrofilamenty)
304
Jaką funkcję pełnią megakariocyty?
uwalniają płytki krwi
305
Czym charakteryzuje się tkanka mięśniowa?
pobudliwością i kurczliwością
306
Co stanowiaparat kurczliwy?
- miofilamenty cienkie (aktyna i białka pomocniczne)
| - miofilamenty grube (miozyna II)
307
Charakterystyka mięśni gładkich:
* aparat kurczliwy o niższym poziomie uporządkowania
* reagują na różne bodźce (nerwowe, hormonalne, mechaniczne)
* nie podlegają naszej woli
* skurcz wolny, ale długotrwały
* komórki produkują własne blaszki podstawne i składniki substancji międzykomórkowej (m.in. włókna sprężyste i siateczkowe)
308
Co tworzą mięśnie gładkie?
blony mięśniowe lub pęczki
309
Czym są połączone komórki mięśniowe gładki i co to umożliwia?
połączeniami szczelinowymi co umożliwia przewodzenie bodźców
310
Charakterystyka komórki mięśniowej gładkiej:
* wydłużona, wrzecionowata
* pałeczkowate jadro
* organelle zgrupowane na biegunach jądra
* pozostałą cytoplazmę zajmuje aparat kurczliwy
* otoczona blaszką podstawną
311
Co stanowi aparat kurczliwy w komórkach mięśniówki gładkiej?
* miofilamenty cienkie (aktyna, tropomiozyna, kaldesmon, kalponina)
* miofilamenty grube: miozyna 2
312
Jak przebiega mechanizm skórczu komórki mięśniowej gładkiej?
1. Bodziec
2. Otwarcie kanałów wapniowych
3. Wzrost poziomu Ca2+ w cytoplazmie (sygnał wewnątrzkomórkowy)
4. Przyłączenie jonów Ca do kaldesmonu i kalponiny (wzrost aktywności ATPazowej miozyny) oraz do cytoplazmatycznego białka - kalmoduliny
5. Kompleks kalmodulina-Ca aktywuje kinazę lekkich łańcuchów miozyny
6. Kinaza fosforyluje łańcuchy lekkie, co powoduje odsłonięcie miejsc wiążących aktynę
7. Miozyna łączy się z aktyną
8. Skurcz
313
Co to są śródmiąższowe komórki Calaja?
specyficzna populacja komórek mięśniowych gładkich
314
Jakie pełnią funkcje śródmiąższowe komórki Calaja?
* spontanicznie generują bodźce skurczowe (kom. „rozrusznikowe”)
* pośredniczą w przekazywaniu bodźców pomiędzy zakończeniami nerwowymi a „roboczymi” komórkami mięśniowymi
315
Czym charakteryzują się komórki śródmiąższowe Calaja?
* liczne długie wypustki
* słabiej rozwinięty aparat kurczliwy
* liczne zakończenia nerwowe
* bardzo liczne połączenia szczelinowe
316
Gdzie występują śródmiąższowe komórki Calaja?
* przewód pokarmowy
* naczynia krwionośne
* moczowód
317
Czym się charakteryzują niemięśniowe komórki kurczliwe?
- różne pochodzenie
| - aparat kurczliwy jak w komórkach mięśniowych gładkich
318
Jakie wyróżniamy niemięśniowe komórki kurczliwe?
- komórki mioepitelialne
- miofibroblasty
- komórki mioidne
- perycyty
319
Czym się charakteryzują komórki mioepitelialne?
- pochodzenie nabłonkowe
- obecne w niektórych gruczołach
- „wyciskają” wydzielinę do przewodów
320
czym się charakteryzują miofibroblasty?
- pochodzenie mezenchymatyczne (głównie z komórek zrębowych szpiku)
- obecne w skórze i niektórych narządach
- w skórze uczestniczą w gojeniu ran
- wytwarzają włókna kolagenowe, w narządach odpowiadają za ich patologiczne włóknienie
321
Czym się charakteryzują komórki mioidne?
- pochodzenie mezenchymatyczne
- występują w jądrach
- „wypychają” plemniki z kanalików nasiennych
322
Czym się charakteryzują perycyty?
- pochodzenie mezenchymatyczne
- występuja w ścianie naczyń włosowatych
- regulują światło naczynia
323
Czym się charakteryzują mięśnie poprzecznie prążkowane szkieletowe ?
* aparat kurczliwy o uporządkowanym układzie
* reagują wyłącznie na bodźce nerwowe
* zależą od naszej woli
* skurcz szybki, ale krótkotrwały
* włókna mięśniowe wytwarzają własną blaszkę podstawną
324
Jak nazywa się tkanka łączna otaczająca brzusiec mięśniowy?
namięsna
325
Jak nazywa się tkanka łączna otaczająca pęczki włókien mięśniowych?
omięsna
326
Jak nazywa się tkanka łączna otaczająca pojedyncze włókna mięśniowe?
śródmięsna
327
Jak przebiega hierarchizacja budowy mięśni szkieletowych?
miofilamenty → miofibryle → włókno mięśniowe → pęczek włókien mięśniowych → mięsień
328
Co znajduje się pomiędzy miofibylami w budowie mięśnia szkieletowego?
* mitochondria, kanaliki T, siateczka sarkoplazmatyczna
* glikogen, mioglobina
* sarkolema (błona komórkowa + blaszka podstawna)
* wąska obwodowa warstwa cytoplazmy zawierająca jądra i organelle
* obszar centralny zawierający aparat kurczliwy - równolegle ułożone, poprzecznie prążkowane miofibryle
329
Co tworzy linię Z w sarmomerze mięśniowym?
α-aktynina
330
Co przyczepia się do linii Z w sarkomerze?
końce cienkich miofilamentów
331
Co tworzy linię M w sarkomerze?
miomezyna
332
Co przyczepia się do linii M w sarkomerze?
grube miofilamenty (za pomocą mostków)
333
Jakie wyróżniamy biłaka pdoprowe sarkomeru?
- titina
- nebulina
- tropomodulina
334
Za co odpowiada titina w sarkomerze?
zapobiega nadmiernemu rozciągnięciu sarkomeru
335
Za co opowiada nebulina w sarkomerze?
usztywnia cienki miofilament
336
Za co odpowiada tropomodulina w sarkomerze?
blokuje wolny koniec cienkiego miofilamentu, zapobiega jego wydłużaniu (polimeryzacji aktyny)
337
Za co odpowiada dystrofina w sarkomerze?
łączy obwodowe miofilamenty cienkie z błoną komórkową
338
Mechanizm skurczu mięśnia szkieletowego prążkowanego:
1. Wzrost poziomu jonów Ca2+ (sygnał wewnątrzkomórkowy)
2. Jony Ca wiążą się z troponiną C
3. Troponina I poprzez troponinę T odsuwa tropomiozynę od aktyny
4. „Główki” miozyny wiążą się z aktyną
5. Miozyna „kroczy” po powierzchni aktyny miofilamenty przesuwają się względem siebie, sarkomer się skraca
339
Co to jest płytka motoryczna?
zakończenia włókien nerwowych dochodzące do każdego włókna mięśniowego, tworząc synapsę nerwowo-mięśniową
340
Czym charakteryzuje się synapsa nerwowo-mięśniowa?
* fałdy sarkolemy
* kanały sodowe
* neuroprzekaźnik: acetylocholina
341
Co to jest kanalik T w mięśniu szkieletowym poprzecznie prążkowanym?
wpuklenia błony komórkowej zlokalizowane wzdłuż granic między prążkami I i A
342
Co tworzy triadę mięśniową?
kanalik T i 2 cysterny brzeżne
343
Co gromadzi siateczka sarkoplazmatyczna?
jony wapnia
344
Etapy reakcji włókna mięśniowego na bodziec nerwowy:
1. Przekazanie bodźca na błonę komórkową (płytka motoryczna); bodziec przemieszcza się wzdłuż błony
2. Wprowadzenie bodźca w głąb włókna (błona kanalików T)
3. Zmiana kształtu białka wrażliwego na bodziec (zmianę potencjału błony) w błonie kanalika T
4. Mechaniczne otwarcie kanałów wapniowych w błonie cysterny brzeżnej
5. Wzrost poziomu jonów Ca w cytoplazmie (czyli także w otoczeniu miofilamentów)
345
Jakie wyróżniamy typy włókien mięśni szkieletowych poprzecznie prążkowanych?
* czerwone (typ I)
* pośrednie (typ IIA)
* białe (typ IIX)
346
Charakterystyka włókien białych mięśni szkieletowych:
- większa średnica
- mniej mioglobiny i mitochondriów
- węższe linie Z
- bardzo szybki skurcz
- szybkie zmęczenie
347
Charakterystyka włókien czerwonych mięśni szkieletowych:
- mniejsza średnica
- więcej mioglobiny i mitochondriów
- szersze linie Z
- wolniejszy skurcz
- bardziej odporne na zmęczenie
348
Czym są komórki satelitarne w mięśniach szkieletowych?
komórki macierzyste mięśni szkieletowych
349
Charakterystyka komórek satelitarnych mięśni szkieletowych:
* niezróżnicowane
* leżą pod blaszką podstawną
* mogą się namnażać i wbudowywać do istniejących włókien lub tworzyć nowe włókna
* odpowiadają za rozrost, przebudowę i regenerację mięśni
350
Charakterystyka mięśnia sercowego:
* zbudowany z oddzielnych komórek
* uporządkowany układ aparatu kurczliwego (sarkomery)
* reaguje na bodźce generowane przez własne komórki
* skurcz rytmiczny
* skurcz przestrzenny
351
Charakterystyka komórek mięśnia sercowego:
* centralne jądro, a wokół niego organelle
| * rozgałęzione pęczki miofilamentów zorganizowanych w sarkomery, a między nimi bardzo liczne mitochondria
352
Czym się różnią kanaliki T i cysterny brzeżne mięśnia sercowego od mięśnia szkieletowego?
* szersze kanaliki T zlokalizowane na poziomie linii Z
* mniejsze cysterny brzeżne
* diady zamiast triad (kanalik T + 1 cysterna brzeżna)
* w błonie kanalików T kanały wapniowe otwierane zmianą potencjału, wstępny wzrost poziomu Ca aktywuje kanały wapniowe w siateczce sarkoplazmatycznej (wzmocnienie sygnału)
353
Charakterystyka komórek roboczych przedsionków serca:
* mniejsze
* brak kanalików T
* niektóre komórki pełnią również funkcję dokrewną: produkują przedsionkowy peptyd natriuretyczny
354
Co to są komórki układu bodźcotwórczo-przewodzącego?
prymitywne komórki mięśnia sercowego
355
Czym się charakteryzują komórki układu bodźcotwórczo-przewodzącego?
* ubogi aparat kurczliwy
* brak kanalików T
* liczne połączenia szczelinowe
356
Hierarchia komórek układu bodźcotwórczo-przewodzącego?
1. węzeł zatokowo-przedsionkowy
2. węzeł przedsionkowo-komorowy
3. pęczek Hisa
4. włókna Purkiniego
357
Jaką zdolność regeneracji mają komórkimięśnia sercowego?
nie mają takiej zdolności
358
Co zastępuje uszkodzone komórki mięśnia sercowego (np. po zawale)?
łącznotkankowa blizna
359
Czym charakteryzuje się tkanka nerwowa?
pobudliwością i przewodnictwem
360
Jakie wyróżniamy komórki w tkance nerwowej?
* komórki nerwowe (neurony)
| * komórki neurogleju (glejowe)
361
Za co odpowiadają komórki nerwowe?
za sygnalizację i neurosekrecję
362
Za co odpowiadają komórki neurogleju?
za ochronę i wspomaganie
363
Jaka jest substancja międzykomórkowa w tkance nerwowej?
prawie nieobecna
364
Czym charakteryzują się dendryty?
- różna liczba
- krótsze
- bardziej rozgałęzione
- zawierają ciałka Nissla
- nie mają kanałów sodowych otwieranych zmianą potencjału
- przewodzą dośrodkowo
365
Czym charakteryzują się aksony?
- pojedynczy, dłuższy
- słabiej rozgałęziony
- nie zawiera ciałek Nissla
- posiada kanały sodowe otwierane zmianą potencjału
- otoczony osłonkami
- przewodzi odśrodkowo
366
Co zawiera komórka nerwowa?
* ciałka Nissla
* aparat Golgiego
* mitochondria
* lizosomy
* cytoszkielet
* neuromelanina
* lipofuscyna
367
Gdzie są obecne ciałka Nissla?
w perykarionie i dendrytach (nigdy w aksonie)
368
Co to jest ciałko Nissla?
skupisko szorstkiej siateczki śródplazmatycznej i rybosomów,służący do produkcji własnych białek komórki nerwowej
369
Jaką funkcję pełnią neurofilamenty?
podporową
370
Jaką funkcję pełnią neurotubule?
współpracując z mechanoenzymami, są odpowiedzialne za transport organelli, pęcherzyków i dużych cząstek w perykarionie i wypustkach
371
Jak inaczej jest nazywany transport odśrodkowy?
anterogradowy
372
Co jest odpowiedzialne za transport anterogradowy?
kinezyna
373
Jak inaczej jest nazywany transport dośrodkowy?
retrogradowy
374
Co jest odpowiedzialne za transport retrogradowy?
dyneina
375
W jaki sposób jest utrzymywany potencjał spoczynkowy błony?
* kanały potasowe („przecieku”) – otwarte
* kanały sodowe – zamknięte
* pompa sodowo-potasowa
376
W jaki sposób następuje depolaryzacja błony?
kanały sodowe otwierają się zmianą potencjału
377
Przez co są wytwarzane osłonki nerwowe?
* w obwodowym układzie nerwowym przez komórki Schwanna
| * w OUN przez oligodendrocyty i astrocyty
378
Co to są włókna nerwowe zmielinizowane?
aksony są otoczone osłonką mielinową
379
Co to są włókna nerwowe niezmielinizowane?
aksony otoczone cienką osłonką cytoplazmatyczną, niekiedy bez osłonki
380
Gdzie leżą niezmielinizowane włókna nerwowe obwodowego układu nerwowego?
w rynienkowatych zagłębieniach błony komórkowej komórek Schwanna
381
W jaki sposób przewodzą włókna nerwowe bez osłonki mielinowej?
przewodzą bodźce w formie fali depolaryzacji (przewodzenie ciągłe)
382
Jak przewodzą bodźce włókna nerwowe zmielinizowane?
w formie złożonej z depolaryzacji błony i słabego prądu elektrycznego płynącego przez cytoplazmę (przewodzenie skokowe, do 120 m/s)
383
Jak są rozłożone kanały sodowe we włóknach nerwowych zmielinizowanych?
nierównomiernie
384
Jak są rozłożone kanały sodowe we włóknach nerwowych niezmielinizowanych?
równomiernie
385
Co to jest mielinizacja włókien nerwowych?
Wpuklenie błony komórki Schwanna (mezakson) owija się wielokrotnie wokół aksonu, co prowadzi do wytworzenia zwartego układu koncentrycznych, wielokrotnych warstw fosfolipidowych z niewielką ilością białek
386
Co to jest przewężenie Ranviera?
styk dwóch segmentów osłonki mielinowej
387
Z jakich faz składa się przewodzenie skokowe?
* faza szybka (w obrębie segmentu osłonki, prąd elektryczny płynący przez cytoplazmę aksonu - osłonka działa jak izolator)
* faza wolna (w przewężeniu Ranviera, depolaryzacja błony aksonu)
388
Od czego zależy szybkość przewodzenia przez włókna nerwowe?
* obecności osłonki mielinowej
* długości segmentów osłonki
* grubości osłonki mielinowej
* grubości aksonu
389
Z jaką szybkością przewodzą włókna nerwowe zmielinizowane grube?
15-120 m/s
390
Z jaką szybkością przewodzą cienkie włókna zmielinizowane?
3-15 m/s
391
Z jaką szybkością przewodzą niemielinizowane włókna?
1-3 m/s
392
Czym charakteryzuje się część presynaptyczna ?
* pęcherzyki synaptyczne zawierające neuroprzekaźnik
* mitochondria
* kanały wapniowe
* błona presynaptyczna i strefa aktywna
393
Czym charakteryzuje się szczelina synaptyczna?
kadheryny łączące błony pre- i postsynaptyczną
394
Czym charakteryzuje się część postsynaptyczna?
* błona postsynaptyczna z receptorami dla neuroprzekaźnika
| * płytka postsynaptyczna (zagęszczenie postsynaptyczne) – szkielet blonowy
395
Jak wygląda przewodzenie synaptyczne w synapsie chemicznej?
1. Potencjał czynnościowy dochodzi do części presynaptycznej
2. Otwierają się kanały wapniowe (otwierane zmianą potencjału)
3. Wzrost poziomu Ca2+ w części presynaptycznej wywołuje egzocytozę pęcherzyków synaptycznych
4. Cząsteczki neuroprzekaźnika dyfundują przez szczelinę synaptyczną i wiążą się z receptorami w błonie postsynaptycznej
5. Otwierają się kanały jonowe w błonie postsynaptycznej
396
Jakie kanały otwierają sie w synapsie pobudającej?
kanały kationowe (np. Na+)
397
Jakie kanały otwierają się w synapsie hamującej?
kanały anionowe, np. Cl-
398
Co następuje w błonie postsynaptycznej w synapsie pobudzającej?
depolaryzacja
399
Co następuje w błonie postynaptycznej w synapsie hamującej?
hiperpolaryzacja
400
Jak działa synapsa jonotropowa?
receptory to kanały jonowe otwierane przyłączeniem cząsteczki neuroprzekaźnika (szybka reakcja)
401
Jak działa synapsa metabotropowa?
receptory (związane z białkami G) inicjują serię reakcji biochemicznych, które prowadzą do otwarcia kanałów jonowych w części postsynaptycznej (wolniejsza reakcja)
402
Co to jest synapsa elektryczna?
to połączenia szczelinowe między błoną pre- i postsynaptyczną
403
W jaki sposób są przewodzone bodźce przez płytkę motoryczną?
parakrynowo - neuroprzekaźniki dyfundują przez istotę międzykomórkową (nie ma synaps)
404
Jakie wyróżniamy komórki neurogleju w obwodowym układzie nerwowym?
* komórki Schwanna
* glejowe komórki satelitarne zwojów rdzeniowych
* komórki glejowe cewy pokarmowej
405
Jakie wyróżniamy komórki w ośrodkowym układzie nerwowym?
* astrocyty
* oligodendrocyty
* komórki mezogleju
* komórki ependymy
406
Jakie wyróżniamy rodzaje astrocytów?
protoplazmatyczne i włókniste
407
Jaką funkcję pełnią astrocyty?
* ich wypustki tworzą „mankiety” otaczające naczynia krwionośne, dochodzą też do komórek nerwowych i ich wypustek
* wspomagają metabolicznie komórki nerwowe, produkują czynniki regulacyjne i troficzne
* w miejscach uszkodzenia tkanki nerwowej namnażają się i tworzą blizny
408
Jaką funkcję pełnią oligodendrocyty?
wytwarzają osłonki mielinowe wokół aksonów ośrodkowego układu nerwowego
409
Wokół ilu komórek może utworzyć osłonki oligodendrocyt?
może utworzyć kilka osłonek wokół kilku komórek
410
Co to są komórki mikrogleju?
są odmianą makrofagów rezydującą w ośrodkowym układzie nerwowym
411
Skąd pochodzą komórki mikrogleju?
z zarodkowych wysp krwiotwórczych, komórki prekursorowe migrują do OUN
412
Co się dzieje z komórkami mikrogleju po aktywacji?
- zmieniają kształt
- migrują (np. do ogniska zapalnego)
- fagocytują
- produkują cytokiny
413
Co tworzą komórki ependymy?
tworzą pseudonabłonkowe wyściółki komór i kanałów w OUN
414
Czym charakteryzują się komórki ependymy?
* mikrokosmki, migawki
* połączenia międzykomórkowe
* zazwyczaj nie wytwarzają blaszek podstawnych
415
Charakterystyka komórek Schwanna:
* jeżeli tworzą segmenty osłonek, są wydłużone
* w innych lokalizacjach (np. w ciałkach czuciowych) mogą być różnokształtne
* dobrze rozwinięte organelle (wyjątek: segmenty osłonki mielinowej)
* wytwarzają blaszkę podstawną
416
Co stanowi pień nerwowy?
* pęczki włókien nerwowych
* tkanka łączna
* naczynia krwionośne
417
Co stanowi onerwie?
warstwa płaskich fibroblastów
418
Co stanowi nanerwie?
tkanka łączna włóknista
419
Co stanowi śródnerwie?
włókna srebrochłonne i fibryle kolagenowe
420
Co zawiera zwój rdzeniowy:
- pseudojednobiegunowe kom. zwojowe
- glejowe komórki satelitarne
- włókna nerwowe
- gęstą sieć naczyń włosowatych
421
Co ma podobną budowę do zwoju rdzeniowego?
zwoje czuciowe nerwów czaszkowych
422
Co występuje w istocie szarej OUN:
* perykariony komórek nerwowych
* niezmielinizowane włókna nerwowe
* astrocyty protoplazmatyczne
* liczne naczynia krwionośne
423
Co występuje w istocie białej OUN:
* brak perykarionów komórek nerwowych
* zmielinizowane włókna nerwowe
* liczne oligodendrocyty
* astrocyty włókniste
* mniej liczne naczynia krwionośne
424
Co stanowi składowe bariery krew-mózg?
* komórki śródbłonkowe
* blaszka podstawna
* warstwa wypustek astrocytów
425
Wynikiem czego jest selektywna przepuszczalność naczyń włosowatych w mózgu?
* ciągłych stref zamykających pomiędzy komórkami śródbłonka naczyń
* selektywnych białek transportowych w błonie komórkowej śródbłonka
