Tölfræði hugtök

Question 1

Lýsandi tölfræði

Answer 1

Aðferðir til að kerfisbinda, draga saman og lýsa gögnum.

Question 2

Ályktunartölfræði

Answer 2

Aðferðir til að álykta um stærri hóp (þýði) á grundvelli gagna úr úrtaki.

Question 3

Breyta

Answer 3

Fyrirbæri sem er breytilegt og táknað með X í formúlum.

Question 4

N

Answer 4

Heildarfjöldi mælinga.

Question 5

Frumbreyta

Answer 5

Breyta sem hefur áhrif á aðra breytu, oft táknuð með X.

Question 6

Fylgibreyta

Answer 6

Breyta sem verður fyrir áhrifum, oft táknuð með Y.

Question 7

Fasti

Answer 7

Gildi sem breytist ekki og er eins hjá öllum.

Question 8

Flokkabreyta

Answer 8

Strjál breyta með flokka án tölulegs magns, t.d. kyn.

Question 9

Samfelld breyta

Answer 9

Breyta sem getur tekið hvaða tölulegu gildi sem er innan bils.

Question 10

Þýði

Answer 10

Hópur allra einstaklinga sem rannsókn beinist að.

Question 11

Úrtak

Answer 11

Smærri hópur valinn úr þýðinu.

Question 12

Þýðistölur (stikar)

Answer 12

Mælitölur sem lýsa eiginleikum þýðis, oft með grískum stöfum.

Question 13

Úrtakstölur (metlar)

Answer 13

Mælitölur reiknaðar úr úrtaki til að lýsa þýði.

Question 14

Hrágildi

Answer 14

Tölurnar beint úr gagnasafni.

Question 15

f

Answer 15

Tíðni ákveðins gilda í gagnasafni.

Question 16

Bil (flokkur)

Answer 16

Ákveðið bil til að raða gildum.

Question 17

Yfirlýst mörk bila

Answer 17

T.d. 45-50 sem lesa má í töflu.

Question 18

Raunmörk bila

Answer 18

Raunveruleg mörk áður en námunduð er (t.d. 44,5-50,49).

Question 19

m

Answer 19

Miðpunktur bils í tíðnitöflu.

Question 20

cf

Answer 20

Safntíðni – uppsöfnuð tíðni.

Question 21

c%

Answer 21

Safnhlutfall – uppsafnað hlutfall.

Question 22

Krosstafla

Answer 22

Tafla sem sýnir tengsl tveggja flokkabreyta.

Question 23

Dálkaprósenta í krosstöflu

Answer 23

Hlutfall innan dálks miðað við heildartölu dálks.

Question 24

Raðprósenta í krosstöflu

Answer 24

Hlutfall innan raðar miðað við heildartölu raðar.

Question 25

Miðsækni

Answer 25

Mælingar sem lýsa miðju gagnasafns.

Question 26

Tíðasta gildi

Answer 26

Algengasta gildi breytu.

Question 27

Miðgildi

Answer 27

Talan í miðjunni þegar raðað er eftir stærð.

Question 28

Meðaltal

Answer 28

Heildarsumma mælinga deilt með fjölda þeirra.

Question 29

Tíðasta gildi í óflokkaðri tíðnidreifingu

Answer 29

Algengasta gildið með hæsta f.

Question 30

Tíðasta gildi í flokkaðri tíðnidreifingu

Answer 30

Miðpunktur bilsins með hæstu tíðni.

Question 31

Meðaltal í óflokkaðri tíðnidreifingu

Answer 31

Σ(f·X) deilt með N.

Question 32

Meðaltal í flokkaðri tíðnidreifingu

Answer 32

Σ(f·m) deilt með N.

Question 33

Miðgildi í óflokkaðri tíðnidreifingu

Answer 33

Finnum sætið (N+1)/2 og staðsetjum það í uppsafnaðri tíðni.

Question 34

Miðgildi í flokkaðri tíðnidreifingu

Answer 34

Finnum flokkinn með miðgildið og notum sérstaka jöfnu.

Question 35

Samhverf dreifing

Answer 35

Tíðasta gildi, miðgildi og meðaltal það sama.

Question 36

Jákvætt skekkt dreifing

Answer 36

Hali dreifingar í átt að hærri gildum, miðgildi < meðaltal.

Question 37

Neikvætt skekkt dreifing

Answer 37

Hali dreifingar í átt að lægri gildum, miðgildi > meðaltal.

Question 38

Breytileiki

Answer 38

Lýsir hvernig mælingar dreifast, t.d. spönn, dreifni, staðalfrávik.

Question 39

Margbreytni

Answer 39

Dreifni flokkabreyta á bilinu 0-1.

Question 40

Spönn

Answer 40

Hæsta gildi mínus lægsta gildi.

Question 41

Dreifni (s²)

Answer 41

Meðalfjarlægð mælinga frá meðaltali, mælt í öðru veldi.

Question 42

Staðalfrávik (S)

Answer 42

Kvaðratrót af dreifni.

Question 43

Dreifni í óflokkuðum tíðnitöflum

Answer 43

Σ(f·X²)/N - (X̄)²

Question 44

Staðalfrávik í óflokkuðum tíðnitöflum

Answer 44

Kvaðratrót af dreifni í óflokkuðum töflum.

Question 45

Dreifni í flokkuðum tíðnitöflum

Answer 45

Notum f·m² í stað f·X².

Question 46

Staðalfrávik í flokkuðum tíðnitöflum

Answer 46

Kvaðratrót af dreifni í flokkuðum töflum.

Question 47

Líkindi

Answer 47

Líkur á að atburður gerist, á bilinu 0-1.

Question 48

Fræðileg líkindi

Answer 48

Líkur sem búist er við, t.d. 0,5 fyrir mynt.

Question 49

Raunlíkindi

Answer 49

Líkur út frá raungögnum, t.d. 7/10 ef 7 af 10 sinnum skjaldamerki.

Question 50

Margfeldisregla líkinda

Answer 50

Líkur á A og B = P(A) × P(B).

Question 51

Samlagningarregla líkinda

Answer 51

Líkur á A eða B = P(A) + P(B).

Question 52

Normaldreifing

Answer 52

Bjöllulaga dreifing, samhverf um meðaltal.

Question 53

μ

Answer 53

Gríska táknið fyrir meðaltal þýðis.

Question 54

σ

Answer 54

Gríska táknið fyrir staðalfrávik þýðis.

Question 55

Staðlaða normalkúrfan

Answer 55

μ = 0 og σ = 1, auðvelt að reikna hlutföll.

Question 56

Z-gildi

Answer 56

Z = (X - μ) / σ, staðlað hrágildi.

Question 57

Z-taflan

Answer 57

Notuð til að finna hlutföll fyrir Z-gildi.

Question 58

Slembiúrtök

Answer 58

Úrtök þar sem allir hafa jafnar líkur á vali.

Question 59

Ekki-slembiúrtök

Answer 59

Úrtök sem eru ekki valin af tilviljun, skekkjuhætta.

Question 60

Úrtakadreifing

Answer 60

Dreifing mæligilda úr mörgum úrtökum úr sama þýði.

Question 61

Staðalvilla

Answer 61

Staðalfrávik úrtakadreifingar, mælir óvissu í mati.

Question 62

Öryggisbil

Answer 62

Bil þar sem raunverulegt gildi þýðis er líklegt til að vera.

Question 63

T-dreifing

Answer 63

Líkindadreifing fyrir lítil úrtök og óþekkt σ.

Question 64

Mat (estimation)

Answer 64

Punktmat eða bilmat til að meta þýðistölu.

Question 65

Tilgátuprófun

Answer 65

Ber saman núlltilgátu og gagntilgátu með tölfræðiprófi.

Question 66

Núlltilgáta

Answer 66

Enginn munur eða tengsl, sú tilgáta sem prófuð er.

Question 67

Gagntilgáta

Answer 67

Munur eða tengsl eru til staðar – tekin upp ef H0 er hafnað.

Question 68

Úrtaksdreifing meðaltalsmunar

Answer 68

Normaldreifð dreifing meðaltalsmismuna úr mörgum úrtökum.

Question 69

Marktektarmörk (α)

Answer 69

Líkur sem teljast nægilegar til að hafna H0, oft 0,05.

Question 70

Ályktunarvillur

Answer 70

Type I (α-villa): Hafna H0 ranglega. Type II (β-villa): Hafna ekki H0 sem er röng.

Question 71

Stefna í tilgátu

Answer 71

Tilgreinir hvort við prófum í ákveðna átt (einhliða) eða ekki (tvíhliða).

Question 72

Z-próf (fyrir eitt úrtak)

Answer 72

Metur meðaltal úrtaks gegn þekktu μ þegar σ er þekkt.

Question 73

t-próf (fyrir eitt úrtak)

Answer 73

Notað þegar σ er óþekkt og úrtak lítið.

Question 74

t-próf fyrir mismun meðaltala

Answer 74

Ber saman meðaltöl tveggja óháðra hópa.

Question 75

Parað t-próf

Answer 75

Ber saman mælingar úr háðum hópum (t.d. fyrir og eftir).

Question 76

Kí-kvaðrat próf

Answer 76

Metur hvort tíðnidreifing sé frábrugðin væntri dreifingu.

Question 77

Mátgæðispróf með kí-kvaðrat

Answer 77

Ber saman athugaða og vænta tíðni fyrir eina breytu.

Question 78

Tengslapróf með kí-kvaðrat

Answer 78

Metur tengsl milli tveggja flokkabreyta í krosstöflu.

Question 79

Áhrifastærð

Answer 79

Mælir hversu mikill munur eða tengsl eru, t.d. Cohen’s D.

Question 80

Cohen’s D

Answer 80

Staðlaður munur á meðaltölum tveggja hópa.

Question 81

Fylgni

Answer 81

Mælir samband milli breyta, liggur á bilinu -1 til 1.

Question 82

Pearson’s r

Answer 82

Fylgni milli samfelldra breyta, línulegt samband.

Question 83

Skýringarstuðull r²

Answer 83

Hlutfall dreifingar í Y sem skýrist með X.

Question 84

Marktektarpróf fyrir Pearson’s r

Answer 84

Metur hvort Pearson’s r sé marktækur með t-prófi.

Question 85

Spearman’s rho

Answer 85

Fylgni fyrir raðbreytur eða ef forsendur Pearson’s r brostnar.

Question 86

Marktektarpróf fyrir Spearman’s r

Answer 86

Notar Z-próf til að meta marktekt.

Question 87

Phi (fí)

Answer 87

Fylgni í 2x2 krosstöflum, byggt á kí-kvaðrat.

Question 88

Cramer’s V

Answer 88

Fylgni í stærri krosstöflum en 2x2.