Toposy

Question 1

Co oznacza termin ‘Ars bene moriendi’?

Answer 1

Sztuka pięknego umierania

Motyw ten odnosi się do śmierci poświęcenia za wartość, jaką jest bóg, honor, ojczyzna

Question 2

Jakie są kluczowe zagadnienia związane z motywem ‘Ars bene moriendi’?

Answer 2

• Memento mori
• Etos rycerski
• Teocentryzm

Memento mori przypomina o nieuchronności śmierci, etos rycerski to normy i wartości rycerzy, a teocentryzm to światopogląd z Bogiem w centrum

Question 3

Co przedstawia ‘Pieśń o Rolandzie’?

Answer 3

Wyprawę Karola Wielkiego do Hiszpanii i śmierć Rolanda

Roland jest ukazany jako idealny rycerz, walczący do śmierci z honorami

Question 4

Jakie cechy charakteryzują Rolanda w ‘Pieśni o Rolandzie’?

Answer 4

• Honor
• Patriotyzm
• Męstwo
• Szlachetność

Roland walczył do końca, nie żądając pomocy i zachowując honor

Question 5

Co symbolizuje motyw ‘Danse macabre’?

Answer 5

Śmierć tańcząca z ludźmi, pokazująca równość wszystkich wobec śmierci

Motyw ten podkreśla absurd i przypadkowość śmierci

Question 6

Jakie są cechy charakterystyczne dla ‘Danse macabre’?

Answer 6

• Satyra
• Równość wobec śmierci
• Absurdalność

Satyra demaskuje wady ludzkie i systemy, a motyw unika heroizacji śmierci

Question 7

Kto jest autorem ‘Rozmowy mistrza Polikarpa ze śmiercią’?

Answer 7

Nieznany autor, datowany na początek XV stulecia

Utwór moralistyczny ukazujący śmierć jako brzydką kobietę

Question 8

Co oznacza termin ‘Homo viator’?

Answer 8

Człowiek podróżny

Motyw ten przedstawia życie ludzkie jako wędrówkę duchową i egzystencjalne wybory

Question 9

Jakie są kluczowe cechy motywu ‘Homo viator’?

Answer 9

• Poszukiwanie
• Wędrówka duchowa
• Egzystencjalne wybory

Motyw ten rozwija się w literaturze od czasów Odysei

Question 10

Czym jest motyw arkadyjski?

Answer 10

Miejsce szczęśliwego życia w bliskości z naturą

Arkadia to kraina wiecznej wiosny, idealizująca życie na wsi

Question 11

Jakie są różnice między Arkadią a Edenem?

Answer 11

• W Edenie życie jest wieczne, w Arkadii przemija
• Eden nie ma sztuki, Arkadia ma
• Arkadia jest krainą historyczną, Eden biblijną
• W Edenie są postacie biblijne, w Arkadii mityczne
• W Arkadii praca daje radość

Arkadia symbolizuje spokój i szczęście, w przeciwieństwie do Edenu

Question 12

Jakie dzieło literackie reprezentuje motyw arkadyjski w ‘Panu Tadeuszu’?

Answer 12

Soplicowo

Soplicowo ukazuje bliskość z naturą i idealizację życia na wsi

Question 13

Co oznacza motyw ‘Vanitas’?

Answer 13

Ukazanie spraw doczesnych jako przemijających i nieważnych

Motyw ten skłania do refleksji nad życiem i wartościami

Question 14

Jakie symbole są charakterystyczne dla motywu ‘Vanitas’?

Answer 14

• Klepsydra
• Czaszka
• Kwiaty
• Bogactwo
• Świeca
• Zepsute warzywa i owoce

Symbole te odzwierciedlają przemijanie życia i nietrwałość rzeczy materialnych

Question 15

Kto jest autorem Księgi Kohleta?

Answer 15

Przypisywana królowi Salomonowi

Księga ta jest częścią mądrościowych ksiąg Starego Testamentu i bada kwestie marności

Question 16

Jakie są charakterystyczne symbole w malarstwie związane z marnością?

Answer 16

• klepsydra
• czaszka
• kwiaty
• bogactwo
• świeca
• zepsute warzywa i owoce

Te symbole są często używane do ilustrowania tematu marności w różnych dziełach sztuki.

Question 17

Kto jest przypisywany jako autor Księgi Kohleta?

Answer 17

król Salomon

Jednak autor pozostawia swoją osobę niejasną, odnosząc się do siebie jako ‘kohelet’.

Question 18

Z jakiego wieku pochodzi najprawdopodobniej Księga Kohleta?

Answer 18

III w. p.n.e.

To znacznie później niż czas życia króla Salomona.

Question 19

Co oznacza tytuł ‘Kohelet’?

Answer 19

‘mówca zgromadzenia’ lub ‘kaznodzieja’

W greckich i łacińskich przekładach przyjęto nazwę ‘Eklezjastes’.

Question 20

Jakie jest główne przesłanie Księgi Kohleta?

Answer 20

refleksja nad marnością ludzkich wysiłków i sensem życia

Ostatecznie podkreśla, że ‘Bóg jest sędzią wszystkich czynów’.

Question 21

Jak można opisać Księgę Kohleta?

Answer 21

poemat filozoficzny

Tekst składa się z luźnych przemyśleń, przypominających dziennik mędrca.

Question 22

Jak Kohelet porównuje ludzkie wysiłki do natury?

Answer 22

do ‘pogoni za wiatrem’

Ukazuje, że natura zawsze była i pozostanie w wiecznym cyklu, podczas gdy ludzkie pokolenia przemijają.

Question 23

Jak Kohelet przedstawia śmierć?

Answer 23

jako absurd ludzkiej pogoni za trwałością

Śmierć jest ukazana jako zakończenie dla ludzkich starań.

Question 24

Jakie są cechy średniowiecza?

Answer 24

• Uniwersalny język i podobna kultura
• Podział na dobro i zło
• System feudalny
• Krzyż i miecz
• Gloryfikacja życia po śmierci
• Niski poziom edukacji
• Dualizm materii i ducha
• Anonimowość twórców

Te cechy mają duży wpływ na literaturę i sztukę tego okresu.

Question 25

Jakie są cechy renesansu?

Answer 25

* Humanizm * Wynalazek druku * Polski renesans ## Footnote Renesans stawia człowieka w centrum zainteresowania, a literatura nabiera polemicznego charakteru.

Question 26

Jakie są cechy baroku?

Answer 26

* Kontrreformacja * Konflikty w Rzeczypospolitej * Ekspresja i teatralność w sztuce ## Footnote Barokowe sztuki sakralne oraz literatura często poruszają kwestie metafizyczne.

Question 27

Jakie są cechy oświecenia?

Answer 27

* Wartość nauki i racjonalizmu * Idea postępu * Kosmopolityzm i tolerancja religijna ## Footnote Oświecenie promowało rozwój cywilizacji dzięki nauce i technice.

Question 28

Jakie są cechy romantyzmu?

Answer 28

* Zainteresowanie naturą * Odrzucenie racjonalizmu * Gloryfikacja rewolucji ## Footnote Romantyzm stawia na emocje i intuicję, a także na walkę o wolność.

Question 29

Jakie są cechy pozytywizmu?

Answer 29

* Scjentyzm * Utylitaryzm * Dążenie do obiektywnego przedstawienia rzeczywistości * Edukacja i reformy społeczne ## Footnote Pozytywizm kładzie nacisk na naukę jako jedyne źródło prawdy.

Question 30

Czym jest topos?

Answer 30

powtarzalny, rozpowszechniony i powracający motyw ## Footnote Topos jest często używany w literaturze do przekazywania głębszych znaczeń.

Question 31

Czym jest motyw?

Answer 31

powtarzający się element w różnych dziełach ## Footnote Motyw ma znaczenie dla fabuły, postaci lub tematyki utworu.

Question 32

Czym jest ikonografia?

Answer 32

dział historii sztuki zajmujący się interpretacją symboli ## Footnote Ikonografia analizuje przedstawienia w dziełach artystycznych.

Question 33

Czym jest naturalizm?

Answer 33

odmiana realizmu ukazująca rzeczywistość taką, jaką jest ## Footnote Naturalizm często koncentruje się na brzydocie, chorobach oraz biologicznych instynktach.

Question 34

Czym jest demitologizacja?

Answer 34

odejście od mitu i ukazanie prawdy bez iluzji ## Footnote Demitologizacja pozwala na realistyczne spojrzenie na rzeczywistość.

Question 35

Co to jest locus amoenus?

Answer 35

miejsce odpoczynku i rozmów w uporządkowanej naturze ## Footnote Locus amoenus jest często przedstawiane w antycznej poezji grecko-rzymskiej.

Question 36

Co symbolizuje Arkadia?

Answer 36

miejsce wiecznego spokoju i harmonii z naturą ## Footnote Arkadia jest często używana w literaturze jako symbol idealnego miejsca.

Question 37

Jakie cechy charakteryzują sielankę?

Answer 37

beztroski, szczęśliwy okres, przedstawienie życia wiejskiego ## Footnote Sielanka jest często używana w literaturze do pokazania prostoty i harmonii życia.

Question 38

Jakie są cechy Pola Elizejskich?

Answer 38

miejsce dla dusz błogosławionych w mitologii greckiej ## Footnote Pola Elizejskie są odpowiednikiem raju w mitologii.

Question 39

Jakie są cechy Eldorado?

Answer 39

kraina złota, niedostępne bogactwo ## Footnote Eldorado symbolizuje złudne marzenia o bogactwie.

Question 40

Co oznacza 'kraina mlekiem i miodem płynąca'?

Answer 40

symbol dostatku i płodności ## Footnote To wyrażenie jest często używane w kontekście rajskich miejsc.