Uned 5: ymatebion tymor bir/hir i ymarfer

Question 1

Cylchrediad Ysgyfeiniol

Answer 1

-rhwng y galon a’r ysgyfaint.
-cludo gwaed dadocsigenedig
-Yn yr ysgyfaint mae CO2 yn cael ei dynnu o’r gwaed ac mae O2 yn cael ei roi yn y gwaed.
-gwaed yn dychwelyd i ochr chwith y galon drwy’r wythïen ysgyfeiniol.
- atriwm dde a’r fentrigl dde.

Question 2

Cylchrediad Systemig

Answer 2

-cario gwaed llawn ocsigen o ochr chwith y galon i’r cyhyrau a meinweoedd
-Ar ôl i’r gwaed llawn ocsigen gael ei ddefnyddio yn y cyhyrau i gynhyrchu egni
-gwaed dadocsigenedig, llawn CO2 yn cael ei gludo’n ôl i ochr dde’r galon.
-Atriwm chwith a fentrigl chwith

Question 3

Y Gylchred Gardiaidd

Answer 3

=Diastole -galon yn ymlacio ac yn llenwi â gwaed (0.5 eiliad)
=Systole - galon yn cyfangu (0.3 eiliad).

Yn ystod ymarfer (exercise), mae’r diastole yn para’n hirach oherwydd cynnydd yng nghyfaint y gwaed sydd angen ei bwmpio allan o’r corff (

Question 4

Dychweliad Gwythiennol

Answer 4

(venous return)
yw pa mor gyflym mae’r gwaed yn dychwelyd i’r galon

Wrth ymarfer, mae mwy o angen am waed ac felly, wrth i ddwysedd yr ymarfer gynyddu, mae dychweliad gwythiennol yn cynyddu.

Question 5

Deddf Starling

Answer 5

cyfeirio at y cynnydd mewn cyfaint strôc wrth i fwy o waed lenwi’r galon

digwydd wrth i’r cyhyrau cardiaidd ymestyn cyn cyfangu

wrth i ddychweliad gwythiennol leihau, mae cyfaint strôc yn lleihau hefyd

Question 6

Sut mae rheoleiddio dychweliad gwythiennol

Answer 6

-Wythiennau’n rheoli llif y gwaed drwy falfiau sy’n rheoleiddio cyfeiriad a chyhyr llyfn yn gwasgu’r gwaed yn ôl i’r galon.
-Pwmp cyhyrsgerbydol lle mae’r cyhyrau’n cyfangu yn erbyn y system sgerbydol ac yn gorfodi’r gwaed yn ôl drwy’r system wythiennol.
-Graddiant pwysedd - yn symud o bwysedd uchel i bwysedd isel gyda’r rhydwelïau a’r gwythiennau.

Question 7

Dynameg Cardiaidd

Answer 7

yw’r newidiadau ffisiolegol, niwrolegol a hormonaidd i ddwysedd yr ymarfer.

Question 8

Cyfradd Curiad y Galon

Answer 8

yw sawl gwaith mae’r galon yn curo mewn munud

Question 9

Cyfaint Stroc

Answer 9

yw cyfaint y gwaed, mewn mililitrau (mL), sy’n cael ei bwmpio allan o’r galon gyda phob curiad

Question 10

Allbwn Cardiaidd

Answer 10

yw cyfaint y gwaed sy’n cael ei bwmpio gan y galon bob munud

Question 11

Ymarfer Anaerobig

Answer 11

Gall cyfaint strôc gynyddu i ddim ond 40-60%

Question 12

Unigolyn Eisteddog

Answer 12

• anodd cynyddu ei gyfradd curiad y galon
  -nid yw’r myocardiwm wedi datblygu digon i gymryd rhagor o waed i mewn

Question 13

Y System Gardiofasgwlaidd yn gyfrifol am

Answer 13

1.Gludo ocsigen i’r cyhyrau a meinweoedd eraill
2.Cael gwared ar garbon deuocsid
3.Cyflenwi maetholion fel glwcos, brasterau, fitaminau a mwynau
4.Cludo hormonau e.e. Inswlin
5.Cael gwared ar isgynhyrchion diwerth o’r corff e.e. wrea

Question 14

Rhydweliau

Answer 14

-cludo gwaed i ffwrdd o’r galon drwy’r aorta.
-gwaed llawn ocsigen
-wynebu lefelau uwch o bwysedd gwaed

Question 15

Gwythiennau

Answer 15

• cario gwaed dadocsigenedig yn ôl i’r galon ac ymlaen i’r ysgyfaint
  -pwysedd gwaed gwythiennau yn isel
  -muriau gwythiennau’n gallu bod yn llawer teneuach, yn llai elastig, ac yn llai cyhyrog na muriau rhydwelïau.

Question 16

Capilariau

Answer 16

• lleiaf a’r teneuaf o’r pibellau gwaed yn y corff.
  -cludo celloedd coch y gwaed llawn ocsigen drwyddynt drwy adael i ocsigen dryledu i’r cyhyrau a gadael carbon deuocsid

Question 17

Siynt Fasgwlaidd

Answer 17

=Fasoymlediad - pibellau gwaed yn agor i ymdopi â’r cynnydd yn llif y gwaed.
= Fasogyfyngiad - pibellau gwaed yn cyfangu

Wrth i ddwysedd ymarfer gynyddu, mae llif y gwaed yn cael ei ailddosbarthu drwy fasogyfangiad a fasoymlediad -

Question 18

Pwysedd Gwaed

Answer 18

-bydd y pwysedd gwaed systolig yn y fentriglau yn cynyddu’n llinol gyda’r cynnydd yn nwysedd yr ymarfer
-Wrth i fwy o waed gael ei bwmpio allan o’r galon mae’r pwysedd gwaed yn y rhydwelïau yn cynyddu.
- Mewn person iach, y pwysedd systolig cyfartalog yw 120mmHg a’r pwysedd diastolig yw 80mmHg,

Question 19

Rheoli a rheoleiddio cyfradd curiad y galon

Answer 19

*Ganolfan Rheoli Cardiaidd
-cyfradd curiad y galon yn cael ei reoli
-Medwla Oblongata yr ymennydd
- rhan o’r System Nerfol Awtonomig (ANS)

Question 20

Dwy isadran yn yr ANS

Answer 20

=Y System Nerfol Sympathetig (SNS) - cyflymu cyfradd curiad y galon drwy’r nerf cyflymu cardiaidd.
=Y System Nerfol Barasympathetig (PNS) - arafu cyfradd curiad y galon drwy’r nerf fagws

Question 21

ANS yn ystod ymarfer

Answer 21

• y system nerfol barasympathetig sy’n rheoli cyfradd curiad y galon
  -. Mae’r (PNS) yn cadw cyfradd curiad y galon i lawr drwy’r nerf fagws, sy’n rhyddhau hormon o’r enw Asetylcolin.
  -Bydd ymarfer am unrhyw faint o amser yn cynyddu cyfradd curiad y galon

Question 22

3 mecanwaith rheoli CCC

Answer 22

1.Niwtral
2.Hormonaidd
3. Cynhenid (intrinstic)’

rheolaeth niwral a hormonaidd yn cael eu hystyried yn fecanweithiau rheoli cyfradd curiad y galon allanol
rheolaeth gynhenid yw mecanwaith rheoli mewnol

Question 23

Rheolaeth Niwtral

Answer 23

-pan mae derbynyddion yn synhwyro newidiadau yn y corff o ganlyniad i gynnydd mewn gweithgaredd corfforol
- mae’r rhain yn anfon negeseuon i’r ganolfan rheoli cardiaidd
-Yna mae’r system nerfol awtomataidd yn yr ymennydd yn anfon neges at y nod sino-atrïaidd i naill ai gyflymu neu arafu cyfradd curiad y galon

Question 24

Y derbynyddion niwtral sy’n synhwyro yw:

Answer 24

Propriodderbynyddion
Cemodderbynyddion
Barodderbynyddion
Thermodderbynyddion

Question 25

Propriodderbynyddion

Answer 25

synhwyro symudiad yn y cymalau a’r cyhyrau

Question 26

Cemodderbynyddion

Answer 26

synhwyro newidiadau cemegol fel gostyngiad yn pH y gwaed

Question 27

Barodderbynyddion

Answer 27

Synhwyro newidiadau mewn pwysedd gwaed

Question 28

Thermodderbynyddion

Answer 28

rhain yn synhwyro newidiadau yn nhymheredd y corff

Question 29

Rheolaeth Hormonaidd

Answer 29

cyn ac yn ystod ymarfer mae adrenalin a noradrenalin yn cael eu rhyddhau i lif y gwaed o fedwla y chwarren adrenal yn yr arennau hormonau hyn yn gweithio’n uniongyrchol ar y nod sino-artïaidd gan ysgogi cynnydd yng nghyfradd curiad y galon a chyfaint strôc.

Question 30

Rheolaeth Gynhenid

Answer 30

Dau ffactor i ystyried 1.Tymheredd - wrth i dymheredd y cyhyr cardiaidd gynyddu mae’n cyflymu ysgogiadau nerfol gan achosi cynnydd yng nghyfradd curiad y galon 2. Deddf Calon Starling - wrth i ddychweliad gwythiennol gynyddu, felly hefyd mae cyfradd curiad y galon.

Question 31

Cyfaint Cyfnewid

Answer 31

cyfaint yr aer sy’n cael ei anadlu mewn ac allan ym mhob anadl (debyg i gyfaint

Question 32

Amlder Anadlu

Answer 32

nifer yr anadlau mewn munud

Question 33

Awyriad Munud

Answer 33

cyfaint yr aer sy’n cael ei anadlu mewn neu allan bob munud

Question 34

Cyfnewid Nwyol a Thrylediad

Answer 34

-Prif swyddogaeth y system resbiradol yw cyfnewid nwyol - broses o Ocsigen a Charbon Deuocsid yn symud rhwng yr ysgyfaint a’r gwaed -digwydd oherwydd proses trylediad. - trylediad yn digwydd yn ystod cyfnewid nwyol oherwydd mae gan yr aer yn yr alfeoli grynodiadau uwch o O2 nag yn y capilarïau ac felly mae’n tryledu ar draws i mewn i gelloedd coch y gwaed.

Question 35

Haemoglobin a Myoglobin

Answer 35

Rôl haemoglobin yw cludo ocsigen yn y gwaed i’r cyhyrau sy’n gweithio ac yna mae’r ocsigen yn tryledu i gell y cyhyr lle mae myoglobin yn ei gludo i’r mitocondria.

Question 36

Mecanweithiau Rheoli Anadlu

Answer 36

-gyfradd mewnanadlu ac allanadlu yn cael ei rheoli gan y ganolfan rheoli resbiradol sydd yn y Medwla Oblongata yn yr ymennydd. - mewnanadlu’n cynyddu yn sgil tanio nerfau mewnanadlol yn y cyhyrau rhyngasennol a chyhyrau’r llengig -allanadlu’n digwydd oherwydd bod yr ysgogiadau ar hyd yn nerfau mewnanadlol yn stopio’n sydyn

Question 37

Rheoli Anadlu

Answer 37

Propriodderbynyddion *Cemodderbynyddion *Barodderbynyddion *Thermodderbynyddion

Question 38

Hypotroffedd cardiaidd

Answer 38

helpu i gynyddu cyfaint strôc ac allbwn cardiaidd macsimwm.

Question 39

Hypotreffedd Cyhyrol

Answer 39

gallu cynyddu’r grym a gynhyrchir gan gyhyr, gan felly alluogi cyfangiadau cyflymach sy’n arwain at fwy o gyflymder sbrintio neu gynyddu pŵer coesau

Question 40

Cyhyrsgerbydol: addasiadau 12 wythnos

Answer 40

1. niferoedd mawr o gapilariau 2.nifer uchel o mitochondria 3.mwy o fyoglobin 4. cynnydd yn effeithlonrwydd ffibray cyhyrol math I

Question 41

Esgyrn a Chymalau

Answer 41

- ymarfer yn ysgogi dyddodiad calsiwm sy'n gwneud yr esgyrn yn gryfach - tendonau a gewynnau yn fwy cryf a hyblyg/ cymalau'n symud mwy - cynnydd mewn faint o hylif synofaidd sydd yn nghwpan y cymal: lleihau ffrithiant

Question 42

Cardioresbiradol

Answer 42

1. mwy o gapilareiddio yn yr ysgyfaint 2. cyhyrau'r llengig 3. mwy o ddefnydd o'r alfeoli 4. cynnydd mewn cyfaint cyfnewid ac awyriad y munud

Question 43

Cardiofasgwlaidd: addasiadau

Answer 43

1. cynnydd mewn hypotroffedd cardiadd 2. fentriglau dal mwy o waed 3.CCC yn is wrth orffwys 4. cyfnod systolig is/tebyg 5. pwysedd gwaed uwch wrth ymarfer, pwysedd gwaed is wrth orffwys 6. cynnydd mewn allbwn cardiaidd