Uvod

Question 1

Prema opstoj teoriji svaki sistem se sastoji od

Answer 1

1. Skupa delova koji formiraju neku funkcionalnu sredinu
2. Nacina povezivanja i intenziteta veza izmedju pojedinacnih delova
3. Principa(pravila) na osnovu kojih se delovi povezuju u celinu

Question 2

Def. privrednog sistema

Answer 2

Privredni sistem je skup institucija i mehanizama za donosenje i implementaciju odluka koje se tiču proizvodnje, raspodele, razmene i potrosnje u jednoj zemlji u odredjenom vremenskom periodu.

Question 3

Prema Holesovskom postoje 4 glavne komponente privrednog sistema:

Answer 3

1. Resursi (sredstva za proizvodnju, ljudski faktor, prirodna bogatstva i
   tehnolosko znanje)
2. Učesnici (ljudi u različitim situacijama, pozicija sa razlicitim ciljevima i
   preferencijama)
3. Procesori (to su pojedini aspekti i rezultati aktivnosti ekonomskih ucesnika
   objasnjavajuci kako funkcionise privredni sistem)
4. Institucije (relativno stabilni tipovi veza i odnosa koji povezuju ekonomske
   ucesnike i njihlove aktivnosti)

Question 4

Def. privrednog sistema po Neubergeru i Duffiju

Answer 4

Prema Neubergeru i Duffiju privredni sistem je drustveno odredjeni mehanizam za donosenje ekonomskih odluka u tri osnovna podrucja: proizvodnja, potrosnja, raspodela.

Question 5

Takodje kazu da je privredni sistem sastavljen od 4 medjusobne komponente:

Answer 5

1. Sistem donosenja odluka
2. Informacioni sistem
3. Sistem motivacija
4. Kordinacioni mehanizam

Question 6

Razlikujemo 4 oblika donosenja odluka po nivou decentralizacije odnosno centralizacije i to:

Answer 6

1. Kompletna centralizacija (u praksi nepostoji, potreban vrhovni centralni
   autoritet kojindonosi sve odluke)
2. Administrativna decentralizacija (centralni autoritet donosi osnovne odluke, a
   pravo na manje znacajne odluke prenosi na nize nivoe)
3. Manipulativna decentralizacija (slicna prethodnoj ali u kojoj centralna vlast
   ne ogranicava exsplicitno slobodu nizeg nivoa)
4. Kompletna decentralizacija (moc donosenja odluka disperzira na niz
   nezavisnih jedinica)

Question 7

Treba razlokovati 3 osnovna tipa informacionih signala:

Answer 7

1. Cene(roba faktora proizvodnje)
2. Podaci o fizickim velicinama (inputi, autputi, kapaciteti)
3. Planski zadaci (pokazatelji)

Question 8

Odluke mnogih pojedinacnih ili udruzenih ucesnika mogu se povezati ili kordinisati na tri nacina (Neuberger i Duffi) :

Answer 8

1. snagom tradicija
2. trzista
3. planom

Question 9

Nevidljiva ruka kao kordinacioni mehanizam se zasniva na 3 kljucne postavke:

Answer 9

1. Svaki pojedinac je motivisan sopstvenim interesom
2. Robe I usluge se obezbedjuju putem razmene sa ostalim ucesnicima
3. Pojedinac tezi da ostvari sopstevne interese

Question 10

Prema karakteru vlasnistva nad sredstvima za proizvodnju I obrisima
prisvajanja koji iz njega proizilaze. Razlikujemo 3 osnovna svojinska oblika.

Answer 10

1. Privatna
2. Drzavna
3. Drustvena

Question 11

Prema sistemu donosenja ekonomskih odluka

Answer 11

1. Pretezno centralizovani (pri cemu se prava koja se garantuju nizim nivoima
   odlucivanja mogu oduzeti diskrecionim pravom visih)
2. Pretezno decentralizovani (pri cemu nizi nivo odlucivanja po osnovu prava
   svojine ili zakona poseduju moc donosenja kljucnih ekonomskih odluka)

Question 12

Prema motivacionom sistemu tj na osnovu impulsa koji pokrecu ekonomske
ucesnike I uticu na njihovo odlucivanje u procesu drustvene reprodukcije:

Answer 12

1. Materijalno stimulisanje (system nagradjivanja koji dovodi do zeljenog
   ponasanja ucesnika na taj nacin sto uspesniji dobijaju vise od manje uspesnih)
2. Moralnim stimulisanjem (kojim se ucesnici motivisu da svoje obaveze prema
   drustvu ili kompaniji izvrsavaju zbog priznavanja ili odgovarajuce promicije)

Question 13

Prema nacinu alokacije proizvodnih resursa i ekonomske aktivnosti

Answer 13

1.Trziste (osnovni mehanizam povezivanja ekonomskih ucesnika u njihovim
ekonomskim aktivnostima)

2.Putem planskog mehanizma

Question 14

Do kraja 80-ih godina osnova za komparativnu analizu bila su 3 osnovna privredna sistema:

Answer 14

1.Kapitalisticki privredni sistem

2.Socijalisticki centralno-planski sistem

3.Socijalisticki samoupravni trzisni privredni sistem

Question 15

Kapitalisticki privredni sistem

Answer 15

Karakterise privatna svojina nad
faktorima proizvodnje, sistem donosenja odluka je decentralizovan- u rukama vlasnika proizvodnje, odluke o proizvodnji raspodeli razmeni i potrosnji su kontrolisane pomocu trzisnih mehanizma

Question 16

Socijalisticki centralno planski sistem

Answer 16

Zasniva se na drzavnoj svojini kao
dominantnom svojinskom obliku, donosenje odluka- centralizovano kordinisano pomocu planskog mehanizma. Ekonomski ucesnici ostvaruju zadate ciljeve na osnovu materijalnih i delimicno moralnih podsticaja

Question 17

Socijalisticki samoupravni trzisni privredni sistem

Answer 17

Osnovni svojinski oblik
drustvena svojina nad sredstvima za proizvodnju. Sistem donosenja odluka- decentralizovan u osnovi. Trziste je osnovni kordinacioni mehanizam. Materijalna motivacija je glavni pokretac.

Question 18

U okviru zemalja u tranziciji izdvojila su se 2 osnovna tipa:

Answer 18

1. Zemlje istocne i centralne evrope sa vecim ili manjim uspehom zavrsile prvu
   fazu tranzicije- privatizacija drzavnog sektora u privredi, uspostavljanje makroekonomske stabilnosti, liberalizacija ekonomskih odnosa sa inostranstvom.
2. Zemlje koje su zadrzale klasicne prerogative centralno planskog sistema ili
   jos nisu ekonomski ni politicki osposobljenje za sustinskutranziciju ka trzisnoj privredi(Kuba, DR Koreja, Vijetnam, NR Kina zbog svojih specificnosti zauzima posebno mesto.)

Question 19

Promene u razvijenom kapitalizmu sporije i evolutivne. Odnosile su se na:

Answer 19

1. Svojinu(razdvajanja prava upravljanja i raspolaganja ostvarenim rezultatima)
2. Sistem donosenja odluka (u pravcu jacanja menadzerstva)
3. Ukljucivanje zaposlenih u proces odlucivanja
4. Podsticaj zaposlenih
5. Kordinacioni mehanizam (fleksibilniji odnos izmedju trzisnog mehanizma i
   mkroekonomskih funkcija drzave)

Question 20

Umesto jedinstvene grupe kapitalistickih i privrednih sitema definisemo 2 tipa:

Answer 20

1. Socijalno-trzisne
2. Participativne

Question 21

Nova tipologija privrednih sistema obuhvata 4 grupe

Answer 21

1. Socijalno-trzisne i participativne privrede
2. Ostale razvijene zemlje
3. Zemlje u tranziciji
4. Socijalisticke reformske privrede

Question 22

Socijalno-trzisne i participativne privrede

Answer 22

Dolazi do sirenja
radnickog akcionarstva i drugih oblika svojinske raspodele. Decentralizovan sistem sa kombinacijom masovnog ukljucivanja zaposlenih u odlucivanju. Motivacioni sistem se razvija u pravcu ucestvovanja zaposlenih u raspodeli profita. Kordinacionisistem zajedno sa reafirmacijom trzista jaca redistributivne i socijalne funkcije drzave.

Question 23

Ostale razvijene zemlje

Answer 23

Navedeni procesi nisu toliko ispoljeni. Preovladjuje ekonomski neoliberalizam, slabije delovanje redistributivnih mehanizama i socijalno zastitnih funkcija drzave.

Question 24

Zemlje u tranziciji

Answer 24

Postigle politicki koncenzus oko prelazog perioda, raspolazu i sprovode konkretne promene preobrazaja osnovnih privredno sistemskih odrednica ka modernoj trzisnoj privredi,privatizacija,liberalizacija, makroekonomska stabilizacija.

Question 25

Socijalisticke reformske privrede

Answer 25

Dolazi do promene u njihovim privrednim sistemima ali i dalje dominira drzavna svojina. Centralizovano planiranje je sastavni deo mehanizma alokacije resursa i upravljanja procesom proizvodnje, razmene, raspodele i potrosnje. Nije napusten ni monopol jedne politicke partije.

Question 26

Problem definisanja velikog broja nerazvijenih zemalja Azije, Afrike i Latinske Amerike. Rec je o:

Answer 26

1. Ogromnim razlikama u velicini zemlje 2. Prema nivou razvijenosti 3. Velike su razlike u vremenu njihovog nastajanja 4. Upadljive su razlike u bogatstvu prirodnih resursa kojima raspolazu 5. Osetne su razlike u drustveno politickom uredjenju