Zaburzenia przytomności, zaburzenia wyższych czynności nerwowych Flashcards
(54 cards)
1
Q
Przytomność
A
- Zdolność do odbierania bodźców z otoczenia i reagowania na nie
- Stan pobudzenia ośrodkowego układu nerwowego umożliwiający odbiór bodźców z otoczenia i reagowanie na nie
- Zaburzenia tego stanu określamy jako zaburzenia przytomności lub ilościowe zaburzenia świadomości
2
Q
Świadomość
A
- Poczucie przeżywania własnych procesów psychicznych
- zespół procesów odbioru informacji i sterowania zachowaniem człowieka, które pełnią funkcje nadrzędne wobec innych procesów regulacyjnych zachodzących w mózgu
- Zaburzenia tego stanu określamy jako zaburzenia świadomości lub jakościowe zaburzenia świadomości
3
Q
Zaburzenia przytomności - stopnie
A
senność
stupor
śpiączka
4
Q
Patofizjologia zaburzeń przytomności
A
• Uszkodzenie pnia mózgu
• Uszkodzenie obu półkul mózgu
• Uszkodzenie pnia i obu półkul mózgu
Uszkodzenie jednej półkuli mózgu nie prowadzi zwykle do utraty przytomności
5
Q
Ocena ustawienia gałek ocznych w spoczynku
Gałki oczne ustawione niesymetrycznie
A
- porażenia nerwów gałkoruchowych (III, IV, VI)
- zez utajony ujawniający się przy zaburzeniach przytomności
6
Q
Ocena ustawienia gałek ocznych w spoczynku
Zwrot gałek ocznych
A
- w kierunku ogniska w uszkodzeniach półkuli
- w kierunku przeciwnym do ogniska w uszkodzeniach mostu
- w dół (uszkodzenia nakrywki śródmózgowia)
- w górę (rozmaite lokalizacje, również bez strukturalnego uszkodzenia, np. ponapadowo, w omdleniu, w zapaleniu mózgu)
7
Q
Ocena spontanicznych ruchów gałek ocznych
• Sprawiające wrażenie celowych (u chorego niereagującego na inne bodźce)
A
w zespole zamknięcia
katatonii
stanie wegetatywnym
8
Q
Ocena spontanicznych ruchów gałek ocznych
• „Pływające gałki oczne”
A
powolne, skojarzone, o zmiennym kierunku, zwykle wskazują na brak strukturalnego uszkodzenia pnia mózgu – śpiączka metaboliczna, toksyczna lub obustronne uszkodzenie półkul
9
Q
Ocena spontanicznych ruchów gałek ocznych
• „Ocular bobbing”
A
skojarzony szybki ruch w dół i powolny w górę – uszkodzenie mostu
10
Q
Odruch oczno-głowowy
A
• Przy braku uszkodzenia śródmózgowia występuje skojarzony ruch gałek ocznych w poziomie w stronę przeciwną do kierunku biernego ruchu głową („objaw oczu lalki”)
(p/wsk: uraz szyjnego odcinka kręgosłupa)
11
Q
Próba kaloryczna
A
Przy zachowanej czynności pnia mózgu zimna woda podana do przewodu słuchowego zewnętrznego powoduje zwrot gałek ocznych w kierunku drażnionego ucha (u osoby przytomnej występuje następnie szybka faza ruchu w stronę przeciwną – oczopląs w stronę przeciwną)
12
Q
Zespół zamknięcia „locked-in” syndrom
A
- Powstaje w następstwie uszkodzenia mostu (udar mózgu, centralna mielinoliza, guz pnia)
- Ze względu na obustronne uszkodzenie dróg korowordzeniowych, korowo-mostowych i korowo-opuszkowych chory ma porażone kończyny i dolne nerwy czaszkowe
- Chory jest przytomny!– kontaktuje się z otoczeniem pionowymi ruchami gałek ocznych i/lub mruganiem
13
Q
Stan wegetatywny
A
- Stan, w którym u chorego nie stwierdza się żadnych oznak świadomości, natomiast czynności wegetatywne (oddech, krążenie, cykl senczuwanie, stereotypowe reakcje ruchowe na bodźce zewnętrzne) są zachowane
- Przetrwały stan wegetatywny (>1 mc)
- Najczęściej jako zejście śpiączki
14
Q
Stan wegetatywny - kryteria
A
- brak oznak świadomości co do własnej osoby i otoczenia oraz niezdolność do interakcji z innymi
- brak stałych, powtarzalnych, celowych lub dowolnych zachowań będących odpowiedzią na bodźce wzrokowe, słuchowe, dotykowe lub uszkadzające (nocyceptywne)
- brak zdolności rozumienia i ekspresji mowy
- zachowany rytm snu i czuwania
- zachowane autonomiczne czynności podwzgórza i pnia mózgu w stopniu wystarczającym dla przeżycia w warunkach opieki medycznej lub pielęgniarskiej
- brak kontroli oddawania moczu i stolca
- w różnym stopniu zachowane odruchy z zakresu nerwów czaszkowych (źreniczny, oczno-głowowy, rogówkowy, przedsionkowo-oczny, gardłowy) i rdzeniowych
15
Q
Stan minimalnej świadomości
A
- Stan odróżniany od stanu wegetatywnego na podstawie obecności powtarzalnych i przewidywalnych reakcji na bodźce środowiskowe: reakcja „tak/nie” – słowna lub gestem spełnianie prostych poleceń zrozumiałe słowa ruchy celowe
- Zwykle jako następstwo ewolucji śpiączki/stanu wegetatywnego
16
Q
Abulia
A
- Stan, w którym chory przytomny nie mówi i nie wykonuje spontanicznych ruchów wskutek bardzo dużych zaburzeń napędu, stępienia emocji
- Najczęściej wskutek organicznego uszkodzenia płatów czołowych
17
Q
Katatonia
A
- Stan, w którym chory z zachowaną możliwością utrzymania pozycji siedzącej lub stojącej nie mówi i nie wykonuje ruchów dowolnych
- Najczęściej jako objaw schizofrenii
18
Q
Kryteria śmierci mózgu
A
- Śpiączka bez reakcji na bodźce bólowe
- Brak ruchów oddechowych w odpowiedzi na hiperkapnię (pCO2) – chory odłączony od respiratora przy jednoczesnym podawaniu 100% tlenu dotchawiczo przez 10 minut
- Brak jakichkolwiek odruchów z pnia mózgu (źrenice, ocznogłowowy, kaloryczny, rogówkowy, gardłowy)
- Brak potencjalnie odwracalnych przyczyn zahamowania czynności mózgu (hipotermia, zatrucie lekami, gł. barbituranami, nasilone zaburzenia metaboliczne)
- Izoelektryczna linia EEG i brak przepływu mózgowego w angiografii mają znaczenie pomocnicze
19
Q
Zaburzenia świadomości („jakościowe zaburzenia świadomości”) - stopnie
A
stan konfuzyjny (przymglenie)
majaczenie
splątanie
20
Q
Stan konfuzyjny, przymglenie, zmącenie
A
- Upośledzenie orientacji w czasie i przestrzeni
- Zaburzenia koncentracji uwagi
- Senność
- Apatia
- Zaburzenia kontaktu słownego
21
Q
Majaczenie – obraz kliniczny
A
- Ostry początek zaburzeń psychicznych z fluktuującym przebiegiem
- Deficyt uwagi
- Zaburzenia percepcji
- Zaburzony rytm sen-czuwanie
- Dezorientacja i upośledzenie pamięci
- Zaburzenia zachowania i emocjonalne
- Zaburzenia przytomności
22
Q
Majaczenie - Leczenie farmakologiczne
A
- Haloperydol
- Kwetiapina
- Diazepam (w odst. alkoholu)
23
Q
Splątanie
A
- Dezorientacja co do własnej osoby i otoczenia
- Pobudzenie ruchowe
- Zaburzenia toku myślenia
- Omamy
24
Q
Stan pomroczny
A
- Znaczne zawężenie świadomości
- Chory zdezorientowany co do własnej osoby i otoczenia
- Zaburzenia pamięci świeżej i dawnej
- Złożone i pozornie celowe ruchy
25
Afazja
Nabyte zaburzenie sprawności języka spowodowane uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego
26
Dyzartria
Nabyte zaburzenie mowy, w którym wskutek uszkodzenia różnych elementów aparatu mowy dochodzi do nieprawidłowej artykulacji
• Mowa chorego może być trudna do zrozumienia, ale pacjent rozumie mowę innych osób, prawidłowo buduje zdania, potrafi czytać i pisać
27
Afazja Broki (afazja ruchowa, ekspresyjna, niepłynna)
* Chory nie mówi wcale, lub używa pojedynczych sylab lub słów, ew. krótkich zdań
* Mówi z trudem, częste zaburzenia artykulacji, tempa i melodii mowy
* Zaburzenia powtarzania, nazywania
* Zaburzone jest czytanie na głos
* W klasycznym obrazie chory rozumie i spełnia polecenia, zdaje sobie sprawę z własnej „nieporadności językowej”, co jest przyczyną zdenerwowania
* Zwykle do afazji ruchowej dołączają się w różnym stopniu zaburzenia rozumienia
28
Afazja Wernickego (czuciowa, recepcyjna, płynna)
* Mowa jest płynna i bez zaburzeń artykulacji, ale nie niesie żadnej informacji
* Zdania zawierają parafazje (literowe, semantyczne) lub neologizmy (sałatka słowna)
* Rozumienie jest zaburzone, podobnie jak nazywanie, pisanie i czytanie
29
Afazja globalna
* Połączenie braku lub dużego upośledzenia mowy spontanicznej z zaburzonym rozumieniem
* Upośledzenie wszystkich funkcji językowych
* Spowodowane rozległym uszkodzeniem dominującej półkuli w zakresie tętnicy mózgu środkowej
30
Afazja przewodzeniowa
* Charakterystyczną cechą jest zaburzone powtarzanie
* Rozumienie mowy jest niezaburzone, niekiedy występują parafazje
* Zaburzenia pisania i czytania na głos
* Często jako następstwo poprawy czynności językowych w afazji Wernickego
31
Afazja transkorowa ruchowa
• Przypomina afazję ruchową, ale z zachowaną zdolnością powtarzania
32
Afazja transkorowa czuciowa
• Przypomina afazję czuciową, ale powtarzanie jest zachowane (zwykle powtarzanie słów badającego bez ich zrozumienia)
33
Afazja amnestyczna (nominalna)
* Główny problem polega na upośledzeniu nazywania (znajdowania właściwych słów)
* Omówienia (np. chory poproszony o nazwanie pokazanego mu noża mówi: „to, do krojenia, do obiadu”) zaburzające przekazywanie informacji
* Rozumienie jest zwykle zachowane
* Słabo zlokalizowana – w uszkodzeniach wielu obszarów lewej półkuli
* Często jako zejście poważniejszych zespołów afatycznych
34
Afazja podkorowa
* Obserwowana przy uszkodzeniach wzgórza lub jąder podkorowych półkuli dominującej
* Często na początku mutyzm, potem niepłynna afazja z parafazjami, zaburzeniami nazywania i względnie zachowanym zrozumieniem i powtarzaniem
35
Agrafia
* Nabyte zaburzenie zdolności pisania
| * Prawie zawsze w pewnym stopniu towarzyszy afazji
36
Agrafia czołowa
Zwykle towarzyszy afazji ruchowej i odzwierciedla jej główne cechy (brak płynności) - litery i słowa duże, pojedyncze, z błędami literowymi
37
Agrafia ciemieniowa
paragrafie (literowe i znaczeniowe), dużo słów – mało treści
38
Aleksja
Nabyte zaburzenie umiejętności czytania
39
Aleksja bez agrafii
- „pacjent nie może przeczytać tego, co napisał”
- większość pacjentów może rozpoznawać pojedyncze litery
- pacjent potrafi przeliterować głośno słowo, może rozpoznawać kształty liter „pisanych” na ręce
- Uszkodzenie w zakresie unaczynienia lewej tętnicy mózgu tylnej (przyśrodkowa część płata potylicznego i skroniowego oraz tylnej części ciała modzelowatego)
40
Aleksja z agrafią
- połączenie zaburzeń czytania i pisania
- często towarzyszy afazji czuciowej
Uszkodzenie: Obszar graniczny płata ciemieniowego i skroniowego po stronie lewej (zwykle w zakręcie kątowym)
41
Apraksja
* To niezdolność do wykonywania złożonych celowych ruchów mimo braku zaburzeń ruchowych (niedowładu, uszkodzenia móżdżku, ruchów mimowolnych) i czuciowych
* Badanie praksji powinno być poprzedzone oceną możliwych deficytów układu ruchu
42
Apraksja ideomotoryczna
* Zaburzenie wyboru, sekwencji i przestrzennej orientacji ruchów zaangażowanych w gesty
* Trudności w wykonaniu na polecenie gestu machania ręką na pożegnanie, salutowania, itp.
* Trudności obejmują również naśladowanie ruchów
* Uszkodzenie: płat ciemieniowy (zakręt kątowy lub nadbrzeżny) lewej półkuli lub do przodu od zakrętu nadbrzeżnego
43
Apraksja ideacyjna (wyobrażeniowa)
* Chory nie potrafi przeprowadzić wyobrażonej serii ruchów złożonych w odpowiedniej kolejności
* Przykład: prośba o zademonstrowanie kolejnych etapów pisania i wysyłania listu
* Uszkodzenie: obustronne uszkodzenie płatów czołowych lub ciemieniowych
44
Apraksje dotyczące określonych ruchów lub sekwencji ruchów
* Apraksja wysuwania języka
* Apraksja chodu
* Apraksja ubierania się
* Apraksja powiek
45
Agnozja
* Nabyta niemożność rozpoznania znaczenia (interpretacji) bodźca mimo braku zaburzeń podstawowych modalności czucia
* Ocena agnozji wymaga wcześniejszego wykluczenia zaburzeń czucia, gł. zmysłowego (np. niedowidzenia połowiczego, niedosłuchu, itp.)
46
Agnozja apercepcyjna
Chory mimo zachowanej sprawności narządu wzroku nie rozpoznaje przedmiotów, nie potrafi skopiować rysunku i nie potrafi rozpoznać różnic między przedmiotami
47
Agnozja asocjacyjna
Chory widzi przedmioty i potrafi np. skopiować dokładnie rysunek, ale nie potrafi rozpoznać narysowanych przedmiotów
Uszkodzenie: przyśrodkowa część płata potylicznego lewego
48
Prozopagnozja
Niezdolność do rozpoznania twarzy (chory widzi twarz i opisuje jej szczegóły, ale nie jest w stanie rozpoznać np. członka rodziny)
Uszkodzenie: okolica potyliczno-skroniowa po prawej lub obustronnie
49
Agnozje słuchowe
* Agnozja słuchowa (głuchota korowa) niemożność rozpoznania dźwięków
* Czysta głuchota słowna nierozpoznawanie słów przy rozróżnianiu innych dźwięków
50
Agnozja dotykowa
• Niemożność rozpoznania przedmiotów dotykiem (zwykle przy uszkodzeniu płata ciemieniowego półkuli mózgu przeciwległej do badanej ręki)
51
Zaniedbywanie (pomijanie) połowicze (stronne)
• Ograniczona zdolność chorego do reagowania i zwracania się ku nowym lub znaczącym bodźcom, w sytuacji, gdy bodźce te pochodzą z połowy przestrzeni (osobowej lub pozaosobowej) znajdującej się po stronie przeciwnej do uszkodzenia mózgowego (zwykle lewej strony ciała)
52
Ekstynkcja bodźców równoczesnych
* Prosta metoda przyłóżkowej oceny zaniedbywania połowiczego
* Chory jest w stanie rozpoznać stronę ciała dotykaną przez badającego, jeżeli dotykamy jedynie jednej kończyny na raz
* Jeżeli dotykamy np. obu rąk jednocześnie, chory podaje, że czuje dotyk jedynie po jednej stronie (zwykle po prawej)
* Podobnie można badać zdolność chorego do zauważania ruchu palców w polach widzenia (najpierw pojedynczo, następnie jednocześnie w obu polach widzenia)
53
Asomatognozja
nierozpoznawanie części własnego ciała (zwykle lewych kończyn)
54
Anozognozja
nierozpoznawanie upośledzenia sprawności własnego ciała (zwykle lewych kończyn)
