Źródła energii

Question 1

rodzaje paliw kopalnych (6)

Answer 1

gaz ziemny
ropa naftowa
wegiel kamienny
wegiel brunatny
torf
antracyt

Question 2

gaz ziemny charakterystyka

Answer 2

• glownym skladnikem jest metan (39-99%)
• niewielkie ilosci innych alkanow gazowych
• towarzyszy ropie naftowej i weglowi

Question 3

metan wlasciwosci (5)

Answer 3

gaz
bezwonny
bezbarwny
latwopalny
lzejszy od powietrza

Question 4

czym nawaniany jest metan uzywany w kuchenkach?

Answer 4

tetrahydrotiofen

Question 5

wlasciwosci ropy naftowej

Answer 5

• gestosc mniejsza od wody
• mieszanina olbrzymiej ilosci roznych zwiazkow: cial stalych, gazow i cieczy
• zolta/brunatna/ciemnobrazowa
• niepolarna budowa
• spala sie ZOLTYM,KOPCACYM plomieniem
• nie rozpuszcza sie w wodzie
• charakterystyczny zapach

Question 6

zawartosci procentowe wegla (4)

Answer 6

antracyt. ~97
wegiel kamienny 75-92
wegiel brunatny 63-78
torf ~60

Question 7

odmiany ALOTROPOWE wegla

Answer 7

grafit
diament
fulereny

Question 8

wlasciwosci grafitu (4)

Answer 8

• szescioczlonowe pierscienie (plaskie)
• przewodzi prad (poniewaz atom wegla tworzy 3 wiazania (a nie 4), wiec kazdy wegiel ma jeden wolny elektron)
• pomiedzy warstwami nie ma wiazan ale zwykle oddzialywania
• kruchy

Question 9

wlasciwosci diamentu (5)

Answer 9

• najtwardszy mineral w skali Mohsa
• nie przewodzi pradu (kazdy atom wegla wykorzystuje wszystkie swoje elektrony)
• oszlifowany diament to brylant
• wiertla diamentowe uzywane sa do ciecia szkla
• dobrze przewodzi cieplo

Question 10

wlasciwosci fulerenow (4)

Answer 10

• ksztalt pilki futbolowej
• piecio- i szescioczlonowe pierscienie
• substancja stala
• zdolnosci nadprzewodzace i polprzewodnikowe

Question 11

destylacja frakcyjna ropy naftowej

Answer 11

1. gaz rafineryjny (propan butan) <40°C
2. benzyna (5-12) 40-180°C
3. nafty (9-16) 180-280°C
4. oleje napedowe (15-18) 280-350°C
5. mazut (>17) >350°C

Question 12

skladniki gazu symtezowego
&
reakcja gazu syntezowego

Answer 12

CO, H2

2H2+CO—T,P,kat—>CH3OH

Question 13

piroliza wegla (sucha destylacja wegla)

Answer 13

• w zakladach koksowniczych
• powstaje koks 96-97%C
• gaz koksowniczy (CH4, H2, N2, CO)(surowiec do syntez chemicznych)
• woda pogazowa (H2O, NH3, sole amonowe)(produkcje nowozow)
• smola weglowa (mieszanka weglowodorow)(barwniki, rozpuszczalniki,materialy wybuchowe)

Question 14

reakcja metanu zeby powstal acetylen

Answer 14

2CH4—T,P,kat—>C2H2+3H2

Question 15

kwasne opady reakcje (3+3)

Answer 15

S+O2--->SO2
*SO2+H2O--->H2SO3
NO+NO2--->N2O3
*N2O3+H2O--->HNO2
2NO+O2--->2NO2
***2NO2+H2O--->HNO3+HNO2

Question 16

skladniki smogu

smog to mgla przemyslowa

Answer 16

CO2, SO2

Question 17

gazy cieplarniane (5)
zapobiegaja one utracie ciepla przez ziemie, ale ich stezenie w atmosferze nie jest stale, ich brak spowodowalny duze zmiany temperatury powietrza w ciagu doby, srednie dobowe wartosci powietrza bylyby ujemne, a powierzchnie ziemi pokrylby lod

Answer 17

CO2
H2O(para wodna)
CH4
O3
N2O

Question 18

sposoby pozyskiwania energii (8)

Answer 18

elektrownie wiatrowe
hydroelektrownie
elektrownie pływowe
elektrownie geotermalne
elektrownie sloneczne
elektrownie weglowe/gazowe/na rope naftowa
elektrownie atomowe
biopaliwa

Question 19

katastrofy ekologiczne (2)

Answer 19

awaria elektrowni atomowych

awarie tankowcow z ropa naftowa

Question 20

ile srednio w ciagu minuty czlowiek zuzywa tlenu

Answer 20

0,3g

Question 21

gaszenie ropy naftowej

Answer 21

ropy naftowej nie wolno gasic woda, ropa plywa na powierzchni wody i dalej sie pali
*do gaszenia uzywa sie piasku lub gasnic sniegowych, wypelnionych CO2

Question 22

zastosowania fulerenow (4)

Answer 22

• fotooptyka i elektronika (dodanie 1% C60 w tonerze kopiarki znacznje poprawia ich trwalosc i rozdzielczosc)
• izolatory, polprzewodniki i przewodniki
• medycyna (leki stosowane w leczeniu AIDS i raka)
• metalurgia (dodanie fulerenu C60 zwieksza twardosc aluminium)

Question 23

zastosowania grafitu (4)

Answer 23

• wklad do olowkow
• elektrody do otrzymywania m.in chloru, magnezu i sodu
• prety w reaktorach atomowych
• szczotki do silnikow elektrycznych

Question 24

grafen (pseudo 4 odmiana alotropowa wegla)

wlasciwosci i zastosowania (4)

Answer 24

• pojedyncza warstwa grafitu (grubosc jednego atomu)
• przezroczysty
• dziesiatki razy bardziej wytrzymaly od stali
• przewodzi prad elektryczny lepiej niz miedz (w wyniku reakcji przylaczania wodoru staje sie izolatorem)

Question 25

mazut wlasciwosci (2) zastosowania (4)

Answer 25

-gesta oleista ciecz -barwa ciemnobrunatna/czarna ------- oleje smarowe wazelina, kosmetyk parafina, swieczki i impregnacja papieru asfalty, drogi

Question 26

benzyna wlasciwosci | 6

Answer 26

- lotna ciecz - bezbarwna - gestosc mniejsza od wody - nierozpuszczalna w wodzie - charakterystyczny zapach - plonie ZOLTYM, KOPCACYM plomieniem

Question 27

kraking | reakcja pekania wiazan C-C w alkanach o dlugosci lancuha wiekszej niz 12atC

Answer 27

C18H38-->C9H18+C9H20 | alken i alkan

Question 28

podzial weglowodorow ze wzgledu na budowe (3)

Answer 28

- lancuch prosty - rozgaleziony - w formie pierscienia(cykliczny)

Question 29

spalanie stukowe benzyny

Answer 29

spalanie szybie i nierownomierne, powodujace nieregularna prace silnika i jego szybsze niszczenie sie

Question 30

liczba oktanowa LO okresla odpornosc benzyny na spalanie stukowe

Answer 30

LO=0 (100% heptanu C7H16) | LO=100 (100% izooktanu (2,2,4-trimetylopentan)

Question 31

srodki przeciwstukowe (antydetonatory)

Answer 31

``` kiedyś: -jodyna (3% roztwor jodu w etanolu) -tetraetyloołów (Pb(C2H5)4) obecnie: -alkohole (C2H5OH) -zwiazki MTBE lub ETBE [methyl/ethyl-tert-butyl ether] ```

Question 32

katalizator w silniku

Answer 32

weglowodory+H2O+CO2+CO+NO+NO2 vs. CO2+N2+H2O

Question 33

inny sposob na podwyzszanie LO

Answer 33

reforming (lub izomeryzacja) | przeksztalcanie weglowodorow prostych w cykliczne (bo sie latwiej spalaja)

Question 34

zastosowania benzyny (5)

Answer 34

- apteczna (pentan i heksan-odkazanie i odtluszczanje skory+oczyszczanie po plastrach) - laboratoryjna (pozbawiona siarki i weglowodorow nienasyconych-rozpuszczalnik) - lotnicza (benzyna o LO wyzszej od silnikowej, ze zwiazkami olowiu-silniko lotnicze) - silnikowa (benzyna LO95/98-samochody) - lakowa (czyszczenie narzedzi malarskich)