Πόλη-κράτος σε κρίση Flashcards
(44 cards)
1
Q
Τι είδαμε στο τρίτο κεφάλαιο ότι γίνεται από τη Γεωμετρική Εποχή ήδη;
A
Η εξουσία πέρασε από τους βασιλιάδες στους αριστοκράτες.
2
Q
Σε τι στηρίζονταν οι αριστοκράτες και η δύναμή τους;
A
- Στην ευγενική τους καταγωγή (έλεγαν μάλιστα ότι κατάγονται από παλιούς βασιλιάδες, ήρωες και ημίθεους).
- Η δύναμη τους βασιζόταν στη γη και στα πολλά βοσκοτόπια που είχαν.
3
Q
Ποιοι καλλιεργούσαν τη γη των αριστοκρατών;
A
Κυρίως δούλοι.
4
Q
Με άλλα λόγια ποιοι είχαν την εξουσία στις παλιές ισχυρές οικογένειες;
A
Στην αριστοκρατία είχαν εξουσία όσοι προέρχονταν από τις παλιές ισχυρές οικογένειες και την περιουσία τους την είχαν κληρονομήσει.
5
Q
Τι έγινε με την κοινωνία από τον 7ο αιώνα π.Χ. και γιατί;
A
- Αν και με τον αποικισμό οι άνθρωποι έλυσαν πολλά προβλήματα, η κοινωνία άρχισε από τον 7ο αιώνα π.Χ. να περνάει μια κρίση. Γιατί έγινε αυτό δεν μπορούμε να το πούμε σίγουρα.
- Πάντως η αγροτική κρίση, η δημιουργία της οπλιτικής φάλαγγας και η ανάπτυξη του εμπορίου μάλλον είχαν σχέση με αυτή την κρίση.
6
Q
Ποιος ήταν ο κύριος λόγος που έγιναν πόλεμοι στα σύνορα;
A
Η έλλειψη γης.
7
Q
Τι άλλαξε το γεγονός ότι έγιναν πολλοί πόλεμοι στα σύνορα;
A
Την πολεμική τακτική: εκτός από το ιππικό, άρχισαν να χρησιμοποιούν και πεζικό.
* Το ιππικό το οργάνωναν οι αριστοκράτες, γιατί αυτοί μπορούσαν να τρέφουν άλογα.
* Στο πεζικό έπαιρναν μέρος οι τεχνίτες, οι έμποροι και οι ελεύθεροι αγρότες, που πολεμούσαν στην οπλιτική φάλαγγα.
8
Q
Τι έγινε επειδή πολεμούσαν και όλοι αυτοί που δεν ήταν αριστοκράτες;
A
Όλοι αυτοί που δεν ήταν αριστοκράτες, άρχισαν να ζητούν ίσο μερίδιο από τα λάφυρα ή την κατακτημένη γη και στη συνέχεια περισσότερα δικαιώματα και συμμετοχή στην εξουσία.
9
Q
Τι ήταν η οπλιτική φάλαγγα και τι γινόταν σε αυτή;
A
- Οι οπλίτες παρατάσσονται πολύ κοντά ο ένας δίπλα στον άλλον σχηματίζοντας μια πυκνή γραμμή, που ονομάζεται φάλαγγα.
- Ο κάθε οπλίτης προστατεύει με την ασπίδα το αριστερό μισό του σώματος του και το δεξί μισό τού συμπολεμιστή του, ενώ η δική του δεξιά πλευρά προστατεύεται από την ασπίδα του οπλίτη που βρίσκεται στα δεξιά του.
- Έτσι ο κάθε ένας εξαρτάται από το διπλανό του και όλοι μαζί υπερασπίζονται την πόλη τους.
10
Q
Τι ήταν η αγροτική κρίση;
A
- Ακόμη και μετά την αποικιακή εξάπλωση η γη δεν έφτανε.
- Ο κάθε αγρότης μοίραζε τη γη στα παιδιά του και έτσι κάποιοι πολίτες βρέθηκαν με τόσο λίγη γη που δεν μπορούσαν να ζήσουν.
- Πολλοί, για να πληρώσουν τα χρέη τους, πούλησαν στους αριστοκράτες όχι μόνο τη γη αλλά και την ίδια τους την ελευθερία.
- Η κατάσταση αυτή έκανε τους ανθρώπους να οργίζονται με τους αριστοκράτες.
- Με την κρίση μπορεί να είχαν σχέση και όσοι είχαν αποκτήσει περιουσία ως τεχνίτες ή έμποροι και ήθελαν να καλυτερέψουν τη θέση τους στην κοινωνία.
11
Q
Τι έφερε η κρίση στην πόλη-κράτος και πώς έγιναν;
A
- Έφερε αλλαγές.
- Οι αλλαγές αυτές δεν έγιναν χωρίς προβλήματα ούτε έγιναν με τον ίδιο τρόπο και την ίδια στιγμή σε κάθε πόλη-κράτος.
- Σε ορισμένες μάλιστα περιοχές οι αλλαγές αυτές δεν έγιναν ποτέ και οι βασιλιάδες διατήρησαν την εξουσία.
12
Q
Τι επικρατούσε μέχρι τον 7ο αιώνα π.Χ.;
A
Επικρατούσε το εθιμικό δίκαιο, δηλαδή οι άγραφοι νόμοι, και οι αριστοκράτες το χρησιμοποιούσαν όπως τους εξυπηρετούσε.
13
Q
Ποιοι προσπάθησαν αν λύσουν την κρίση σε ορισμένες περιπτώσεις και τι έκαναν ακριβώς;
A
- Οι νομοθέτες.
- Ο νομοθέτης, με τους νόμους που έφτιαχνε, επιδίωκε να εξασφαλίσει τη δικαιοσύνη.
- Οι αριστοκράτες που διοικούσαν δεν έκαναν πια ό,τι ήθελαν. Έπρεπε να ακολουθούν τους νόμους.
14
Q
Τι γινόταν σε πολλές περιπτώσεις με την καθιέρωση των νόμων;
A
Όταν η καθιέρωση νόμων δε γινόταν
πραγματικότητα ή αποτύγχανε, τότε κάποιος αριστοκράτης έβρισκε την
ευκαιρία να πάρει όλη την εξουσία στα χέρια του.
15
Q
Τι γινόταν τον 7ο και τον 6ο αιώνα π.Χ. με την εξουσία;
A
- Σε πολλές ελληνικές πόλεις-κράτη η πολιτική εξουσία πέρασε, άλλοτε για λίγο και άλλοτε για περισσότερο, στα χέρια, του τυράννου.
- Το πολίτευμα που τότε καθιερωνόταν το ονόμαζαν τυραννίδα ή τυραννία.
16
Q
Τι σημαίνει τύραννος στα αρχαία χρόνια;
A
Έχει πολλές διαφορετικές σημασίες. Θα μπορούσαμε όμως γενικά να πούμε ότι τύραννος είναι αυτός που παίρνει αυθαίρετα την εξουσία.
17
Q
Τι έκαναν οι τύραννοι;
A
- Για να έχουν όλη την εξουσία, σκότωναν πολλούς από τους αντιπάλους τους αριστοκράτες
- Μοίραζαν τις περιουσίες τους σ’ αυτούς που τους υποστήριξαν.
- Υπόσχονταν ότι θα φρόντιζαν για τα συμφέροντα του δήμου, δηλαδή για τους γεωργούς, τους εμπόρους και τους τεχνίτες.
- Γίνονταν ακόμη αγαπητοί στο δήμο, επειδή ούτε πρόστιμα έβαζαν ούτε φυλάκιζαν ούτε υποδούλωναν όσους είχαν χρέη.
- Επίσης βοηθούσαν και την οικονομία των πόλεων-κρατών ενισχύοντας το εμπόριο και ιδρύοντας αποικίες.
18
Q
Τι έκαναν οι τύραννοι με τα έσοδα από τους φόρους και την περιουσία των αντιπάλων τους;
A
Έκαναν σημαντικά δημόσια έργα.
19
Q
Ποιοι είναι μερικοί πολύ γνωστοί τύραννοι;
A
- Ο Πολυκράτης στη Σάμο
- Ο Περίανδρος στην Κόρινθο
- Ο Πεισίστρατος στην Αθήνα.
20
Q
Πώς έλυσε η Σπάρτη το πρόβλημα της έλλειψης γης και πώς άλλαξε την ιστορία της κατά τους επόμενους αιώνες;
A
- Αντί να ιδρύσουν αποικίες στο εξωτερικό, κατέλαβαν τη γειτονική Μεσσηνία, υποδούλωσαν τους Μεσσήνιους, που έγιναν είλωτες, και έτσι βρήκαν καλλιεργήσιμη γη.
- Οι είλωτες ήταν δούλοι και ανήκαν στην πόλη-κράτος.
- Γι’ αυτό η ιστορία της Σπάρτης κατά τους επόμενους αιώνες είναι τόσο διαφορετική από των άλλων ελληνικών πόλεων-κρατών - για παράδειγμα, δε γνώρισε ποτέ τυραννίδα.
21
Q
Τι έκαναν οι Σπαρτιάτες για να ελέγχουν τους είλωτες και να προστατεύονται από τους γείτονές τους;
A
- Έδωσαν μεγάλη σημασία στη στρατιωτική
οργάνωση. - Όλοι οι πολίτες έγιναν στρατιώτες που εκπαιδεύονταν συνεχώς.
- Η ζωή έγινε απλή και απαγορεύτηκαν οι πολυτελείς.
- Ακόμη απαγορευόταν στους πολίτες να πηγαίνουν σε άλλες πόλεις-κράτη αλλά και στους ξένους να μένουν μόνιμα στη Σπάρτη.
22
Q
Με ποιον σχετίζονται αυτές οι αλλαγές και τι έκανε ακριβώς;
A
- Οι αλλαγές αυτές σχετίζονται με το όνομα του Λυκούργου.
- Δεν είμαστε σίγουροι αν ο Λυκούργος υπήρξε πραγματικά ή αν είναι μυθικό πρόσωπο.
- Σύμφωνα πάντως με την αρχαία παράδοση, ο Λυκούργος έφτιαξε την πόλη-κράτος της Σπάρτης.
- Οργάνωσε επίσης το πολίτευμα της που ήταν ολιγαρχικό, με ιδιαίτερα όμως χαρακτηριστικά.
23
Q
Τι χαρακτηριστικά είχε το ολιγαρχικό πολίτευμα;
A
- Στο ολιγαρχικό πολίτευμα δικαίωμα να ψηφίζουν και να διοικούν την πόλη-κράτος είχαν λίγα άτομα: οι πλούσιοι, που δεν είχαν όμως πάντα αριστοκρατική καταγωγή.
- Οι Σπαρτιάτες προσπάθησαν να επιβάλουν το πολίτευμα τους και σε άλλες πόλεις-κράτη.
24
Q
Τι έκαναν οι Σπαρτιάτες στα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ. και τι είχε γίνει στις αρχές του 5ου αιώνα;
A
- Δημιούργησαν την Πελοποννησιακή Συμμαχία, για να αποκτήσουν περισσότερη δύναμη.
- Στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. η Σπάρτη είχε γίνει η μεγαλύτερη στρατιωτική δύναμη του ελληνικού κόσμου.
25
Ποιοι είχαν την εξουσία στην Αθήνα τον 7ο αιώνα π.Χ.;
* Οι αριστοκράτες, που συμμετείχαν σε ένα συμβούλιο, τον Άρειο Πάγο.
* Από τους αριστοκράτες εκλέγονταν και οι εννέα Άρχοντες.
* Ο Άρειος Πάγος και οι εννέα Άρχοντες διοικούσαν την Αθήνα.
26
Τι είχε γίνει με την Αθήνα κατά τον 7ο αιώνα π.Χ.;
Είχε μείνει πίσω σε σχέση με άλλες πόλεις κράτη γιατί δε συμμετείχε στο μεγάλο αποικισμό που είχε αρχίσει από τα μέσα του 8ου αιώνα π.Χ.
27
Ποια γεγονότα είναι σημαντικά για την ιστορία της Αθήνας πριν από τον Σόλωνα;
* Η προσπάθεια του Κύλωνα να καταλάβει την Ακρόπολη και να γίνει τύραννος-αποτυχία, δολοφονήθηκε από αριστοκράτες Αλκμεωνίδες, Κυλώνειο Άγος
* Η σύνταξη των πρώτων νόμων από το Δράκοντα-πολύ σκληροί νόμοι, για φόνους και μικροαδικήματα, Δρακόνεια μέτρα
28
Τι ήταν ο Σόλωνας και τι έκανε πριν γίνει Άρχοντας;
* Ο Σόλωνας ήταν αριστοκράτης.
* Με τα ποιήματα του παρότρυνε τους Αθηναίους να ξαναπάρουν στα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ. τη Σαλαμίνα, που είχαν καταλάβει οι Μεγαρείς.
* Έτσι έγινε πολύ αγαπητός στο λαό της Αθήνας και, όταν έγινε Άρχοντας το 594-593 π.Χ., του ζήτησαν να φτιάξει νέους νόμους.
29
Τι έκανε ο Σόλωνας όταν έγινε αριστοκράτης;
* Ελευθέρωσε τους μικροαγρότες από τα χρέη τους και απαγόρευσε να γίνεται κάποιος δούλος για χρέη.
* Απελευθέρωσε επίσης όσους Αθηναίους είχαν γίνει δούλοι.
* Διαίρεσε τους πολίτες σε τάξεις, ανάλογα με το εισόδημα τους, και όρισε τι υποχρεώσεις έχει κάθε τάξη απέναντι στην πόλη-κράτος (φόροι, συμμετοχή στην άμυνα και τη διοίκηση της Αθήνας κτλ.).
* Απαγόρευσε τις εξαγωγές -εκτός από το λάδι, που είχε πολύ η Αττική- και επέτρεψε τις εισαγωγές, για να υπάρχουν στην αγορά πολλά και φτηνά προϊόντα.
* Επίσης απαγόρευσε τους πολύ πλούσιους τάφους, που θεωρούνταν προκλητικοί,
* Προστάτευσε τις γυναίκες, τον γάμο και την οικογένεια.
30
Τι διατήρησε ο Σόλωνας και τη δημιούργησε;
* Τον Άρειο Πάγο και τους εννέα Άρχοντες.
* Προσπάθησε όμως να μειώσει την εξουσία των αριστοκρατών.
* Γι’ αυτό δημιούργησε την Εκκλησία του Δήμου και τη Βουλή των Τετρακοσίων, που μοιράζονταν την εξουσία με τους αριστοκράτες.
31
Αφού έκανε όλα αυτά ο Σόλωνας, οι πολίτες πώς ήταν και γιατί;
Δεν ήταν ούτε και τότε ευχαριστημένοι, κυρίως επειδή ο Σόλωνας δε μοίρασε όλη τη γη που ήταν στα χέρια των αριστοκρατών.
32
Ποιοι είχαν δηλαδή την εξουσία μετά και από τις μεταρρυθμίσεις του Σόλωνα;
Την είχαν ακόμη οι πλούσιες αριστοκρατικές οικογένειες που συγκρούονταν μεταξύ τους.
33
Ποιος εκμεταλλεύτηκε τη δυσαρέσκεια μετά από τον Σόλωνα;
Ο Πεισίστρατος και έγινε τύραννος στην Αθήνα το 561 π.Χ.
34
Πώς ανέβηκε στην εξουσία ο Πεισίστρατος;
Αυτό το μαθαίνουμε από τον Ηρόδοτο και τον Αριστοτέλη, που γράφουν πολύ μετά τα γεγονότα και βασίζονται σε προφορικές παραδόσεις.
35
Τι έκανε ο Πεισίστρατος και πόσο καιρό κυβέρνησε;
* Κυβέρνησε έως το θάνατο του και οι αρχαίοι συγγραφείς λένε πως ήταν καλός κυβερνήτης.
* Δεν κατάργησε τη νομοθεσία του Σόλωνα, έδινε όμως τα δημόσια αξιώματα στους συγγενείς και στους οπαδούς του.
* Ταυτόχρονα εξόριζε τους αντιπάλους του.
* Τον ενδιέφερε επίσης να έχει με το μέρος του τους αγρότες και πήρε μέτρα για να βοηθήσει τους φτωχούς.
36
Ποια ήταν η εξωτερική πολιτική του Πεισίστρατου;
* Ήταν ο πρώτος που έστρεψε το εμπόριο της Αθήνας προς το Αιγαίο και τον Ελλήσποντο και έφερε σιτάρι από τις περιοχές γύρω από τον Εύξεινο Πόντο.
* Τον 6ο αιώνα π.Χ. η Αθήνα ίδρυσε πολλές αποικίες, και μάλιστα πάνω στις διαδρομές που ακολουθούσαν τα εμπορικά πλοία.
* Οι Αθηναίοι πουλούσαν τα αγγεία τους σε κάθε άκρη της Μεσογείου.
* Η εξαγωγή και η εισαγωγή αγγείων και άλλων έργων τέχνης ήταν μικρό μόνο μέρος από το εμπόριο που γινόταν.
* Οι Αθηναίοι έκαναν επίσης εξαγωγές λαδιού, που παράγει πολύ η Αττική, και εισαγωγές μετάλλων, ξυλείας και γενικά ό,τι δεν μπορούσαν να βρουν στη γη τους, έφερναν μάλιστα και δούλους.
* Τα κέρδη από τα μεταλλεία αργύρου στο Λαύριο και στη Θράκη, όπου είχαν αποικίες, προστέθηκαν σε αυτά του εμπορίου.
37
Τι έκαναν οι γιοι του Πεισίστρατου;
Ο Πεισίστρατος ήταν αγαπητός στους Αθηναίους.
* Όμως οι γιοι του, ο Ιππίας και ο Ίππαρχος, κυβέρνησαν πολύ
αυταρχικά.
* Οι Αθηναίοι αντέδρασαν και με τη βοήθεια των Σπαρτιατών έδιωξαν τον Ιππία, που κατέφυγε στην Αυλή του Πέρση βασιλιά.
* Ο Ίππαρχος δολοφονήθηκε
38
Ποιος ήταν ο στόχος των Σπαρτιατών, τι έγινε με αυτόν;
* Να φέρουν την ολιγαρχία στην Αθήνα.
* Δεν τα κατάφεραν όμως, γιατί ο Κλεισθένης, με τη βοήθεια του δήμου, δηλαδή των πολιτών, έκανε πολιτικές αλλαγές που τις δέχτηκαν οι περισσότεροι.
* Οι αλλαγές αυτές έφεραν σταδιακά τη δημοκρατία.
39
Στην δημοκρατία του Κλεισθένη τι ίσχυε;
Τις πολιτικές αποφάσεις τις έπαιρνε η Εκκλησία του Δήμου, δηλαδή όλοι οι πολίτες. Αυτοί ψήφιζαν για τη Βουλή, δηλαδή τους βουλευτές, καθώς και για τους εννέα Άρχοντες.
40
Τι έκανε ο Κλεισθένης με την Αττική;
Διαίρεσε την Αττική σε τρεις διοικητικές περιφέρειες: το Άστυ (την πόλη της Αθήνας), τα Παράλια (την παραλιακή ζώνη) και η Μεσογαία (το εσωτερικό της Αττικής).
41
Τι ισχύει για τις φυλές;
* Χώρισε όλους τους κατοίκους σε δέκα νέες φυλές.
* Η φυλή δεν είναι πια μια ομάδα, που τα μέλη της τα συνδέει η συγγένεια, όπως συνέβαινε έως τότε, αλλά ένα σύνολο από ανθρώπους που είναι μαζί επειδή έτσι αποφάσισε η πόλη-κράτος για να λειτουργεί καλύτερα.
* Ο χωρισμός σε φυλές είχε και έναν άλλο στόχο: επικεφαλής των αντρών κάθε φυλής, αν γινόταν πόλεμος, ήταν ένας στρατηγός που εκλεγόταν από τους πολεμιστές.
42
Τι έφτιαξε ο Κλεισθένης;
* Τη Βουλή των Πεντακοσίων
* Πενήντα βουλευτές εκλέγονταν με κλήρο από τις δέκα φυλές.
* Οι βουλευτές και των δέκα φυλών αποτελούσαν τη Βουλή των Πεντακοσίων.
* Αυτή έφτιαχνε τους νόμους και ετοίμαζε τα θέματα που πήγαιναν στην Εκκλησία του Δήμου, για να τα εγκρίνει ή να τα απορρίψει.
* Οι βουλευτές είχαν επίσης και δικαστικές εξουσίες.
43
Τι προσπάθησε να κάνει ο Κλεισθένης με τις μεταρρυθμίσεις αυτές;
Προσπάθησε να μειώσει
τη δύναμη των αριστοκρατών.
44
Τι άλλο έκανε ο Κλεισθένης;
Ο Αριστοτέλης λέει ότι ο Κλεισθένης έκανε το νόμο για τον οστρακισμό: νόμος για να διώχνεις όποιον απειλεί τη δημοκρατία με ψήφους πάνω σε κομμάτια αγγείων.
