1 - Zaburzenia gospodarki węglowodanowej

Question 1

Cukrzyca

Answer 1

Grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią wynikającą z defektu wydzielania i/lub działania insuliny

Question 2

Powikłania przewlekłej hiperglikemii

Answer 2

Uszkodzenia, zaburzenie czynności i niewydolność:

• oczu
• nerek
• nerwów
• serca
• naczyń krwionośnych

Question 3

Objawy wskazujące na cukrzycę

Answer 3

• zmniejszenie masy ciała
• wzmożone pragnienie
• wielomocz
• osłabienie
• zmiany ropne na skórze
• stany zapalne narządów moczowo-płciowych

Question 4

Cechy cukrzycy typu 1

Answer 4

• etiologia autoimmunologiczna
• destrukcja komórek wysp trzustkowych
• całkowity niedobór insuliny
• nagłe wystąpienie objawów
• ketoza
• zależność od egzogennej insuliny w celu utrzymania przy życiu
• brak powikłań narządowych w chwili rozpoznania

Question 5

Cechy cukrzycy typu 2

Answer 5

• wiek średni lub później
• otyłość
• objawy łagodne
• względny niedobór insuliny
• insulinooporność
• ryzyko makroangiopatii
• powikłania narządowe w chwili rozpoznania

Question 6

Zespół metaboliczny - kryteria IDF

Answer 6

Otyłość brzuszna (>94 cm M, >80 cm K) i co najmniej 2:

• Tg >150mg/dl
• HDL (<40 mg/dl M, <50mg/dl K)
• BP >130/85 mmHG
• glikemia na czczo >100 mg/dl

Question 7

Wskazania do badań przesiewowych w kierunku cukrzycy co 3 lata

Answer 7

U każdej osoby > 45 roku życia

• przy stanie przedcukrzycowym
• u kobiet z przebytą cukrzycą ciążową
• u kobiet które urodziły dziecko > 4kg
• nadcieśnienie
• dyslipidemia
• PCOS
• z chorobą układu sercowo-naczyniowego

Question 8

Wskazania do badań przesiewowych cukrzycy co rok

Answer 8

• nadwaga lub otyłość
• cukrzyca w rodzinie
• mała aktywność fizyczna
• niektóre grupy etniczne lub środowiskowe

Question 9

Glikemia przygodna

Answer 9

Oznaczona w próbce krwi o dowolnej porze dnia i niezależnie od posiłku: >200 mg/dl (11,1 mmol/l)

Question 10

Glikemia na czco

Answer 10

Co najmniej 8h od ostatniego posiłku:

• 70-99 mg/dl (3,9-5,5 mmol/l) - prawidłowa
• do 125 mg/dl (6,9 mmol/l) - nieprawidłowa
• > 126 mg/dl (7 mmol/l) - cukrzyca

Question 11

Glikemia w 120 min OGTT

Answer 11

• <140 mg/dl (7,8 mmol/l) - prawidłowa tolerancja glukozy
• do 199 (11,1) nieprawdiłowa tolerancja
• > 200 - cukrzyca

Question 12

Peptyd C

Answer 12

Najlepszy wskaźnik endogennego wydzielania insuliny - marker aktywności komórek trzustki

Peptyd powstały w wyniku rozkładu proinsuliny

Question 13

Oznaczanie Peptydu C

Answer 13

• różnicowanie typów cukrzycy
• ocena skuteczności leczenia
• diagnostyka przyczyn hipoglikemii na czczo
• diagnostyka aktywności komórek beta trzustki

Question 14

Proinsulina

Answer 14

Biomarker dysfunkcji komórek beta trzustki.

Wzrost wydzielania:

• proinsulinoma
• cukrzyca 1 bezobjawowa
• cukrzyca 2 z uwarunkowaną genetycznie dysfunkcją komórek beta

Metody oznaczenia:

• stężenie całkowitej proinsuliny - RIA
• ELISA (intact)
• test point-of-care

Question 15

Przeciwciała powodujące cukrzycę 1

Answer 15

• przeciwwyspowe ICA
• przeciw dekarboksylazie kwasu glutaminowego (anty-GAD)
• przeciw insulinie
• przeciw fosfatazom tyrozynowym
• przeciwcynkowe ZnT8

Question 16

LADA

Answer 16

Cukrzyca typu 1 o wolno postępującym autoimmunologicznym procesie destrukcji komórek beta

Rozpoznanie po 35 roku życia

Mały wskaźnik masy ciała

Dodatni wynik oznaczania przeciwciał anty-GAD

Niskie stężenie peptydu C

Question 17

Cukrzyca monogenowa

Answer 17

• MODY (SUR1, HNF1A, insulina, glukokinaza)
• mitochondrialna (gen tRNA leucyny)
• noworodkowa (Kir6.2)

Question 18

Monitorowanie glikemii

Answer 18

• pełna krew włośniczkowa - glukometry
• oznaczenia przygodne - na czczo
• dobowy profil glikemii (rano, na czczo, przed każdym głównym posiłkiem, 120 minut po każdym głównym posiłkiem, przed snem)

Question 19

Hipoglikemia

Answer 19

<70 mg/dl (3,9)

Ostre powikłanie cukrzycy 1.
Częściej występuje w nocy

Question 20

Ketonuria i ketonemia

Answer 20

W niewyrównanej metabolicznie cukrzycy, >250 mg/dl glukoza

Mocz - metoda półilościowa, brak możliwości wykrycia kwasu beta-hydroksymasłowego - fałszywie dodatnie przy lekach sulfohydrolowych, fałszywie ujemne przy kwasie askorbinowym

Krew - oznaczenie ilościowe kwasu betahydroksymasłowego

Question 21

Zalecenia monitorowania chorych

Answer 21

HBA1c - raz w roku lub częściej
Lipidogram - raz w roku lub częściej
Albuminuria - raz w roku
Mocz z osadem - raz w roku
Kreatynina i eGFR - raz w roku
Jonogram - co pół roku z podwyższoną kreatyniną
Dno oka - do 5 lat od rozpoznania

Question 22

HbA1c

Answer 22

Odzwierciedla stężenie glukozy we krwi 3 miesiące przed oznaczeniem.

Raz na kwartał -> raz do roku

Z krwi żylnej na EDTA lub heparynę/ krew włośniczkowa na heparynę

Przechowywanie do tygodnia w 4 stopniach C

Question 23

Wyrównanie gospodarki węglowodanowej

Answer 23

HbA1c <7% (<53 mmol/mol)

HbA1c <6,5% (<48 mmol/mol) - cukrzyca 1, krótkotrwała cukrzyca 2, u młodzieży

<8% (<64 mmol/mol) - >70 roku życia z wieloletnią cukrzycą + mikroangiopatie

<6% (42 mmol/mol) - u kobiet w ciąży

Question 24

Fruktozamina

Answer 24

Glikowane białko osocza:
- w przypadku trudności oznaczenia HbA1c
- u kobiet ciężarnych chorych na cukrzycę
przy niestabilnym przebiegu choroby

Nie wykonywać gdy stężenie albumin w surowicy < 30 g/l

Question 25

Zaburzenia lipidowe w cukrzycy

Answer 25

^ aktywności lipazy TG w adipocytach ^ WKT ^ VLDL ^ IDL + HDL Hipertriglicerydemia

Question 26

Kryteria wyrównania gospodarki lipidowej

Answer 26

Cholesterol całkowity <175 mg/dl (<4,5 mmol/l) LDL <70 mg/dl (1,9 mmol/l) HDL >40 mg/dl (>1 mmol/l) nie HDLe <130 mg/dl (<3,4 mmol/l) TG <150 mg/dl (<1,7 mmol/l)

Question 27

Nefropatia cukrzycowa

Answer 27

Diagnostyka na podstawie: - wydalania albuminy z moczem - stężenia kreatyniny w surowicy - szacowanej wartości przesączania kłębuszkowego

Question 28

Glukozuria

Answer 28

Prawidłowo - brak glukozy w moczu Obecnie niskie znaczenie diagnostyczne w porównaniu do profilu glikemii

Question 29

Albuminuria

Answer 29

Poprzedza się badaniem ogólnym moczu w celu wykrycia jawnego białkomoczu/zakażenia dróg moczowych Określa się: - wskaźnik albumina/kreatynina (ACR) - wydalanie albuminy (AER) ze zbiórki moczu 24h

Question 30

``` AER(mg/dobę) ACR(ug/mg) Wydalanie albuminy (ug/min) ```

Answer 30

A1 prawidłowa albuminuria/nieznacznie zwiększona <30, 30, 20 A2 umiarkowanie zwiększona albuminuria 30-300, 30-300, 20-200 A3 jawny białkomocz >300, 300, 200

Question 31

Stadia przewlekłego uszkodzenia nerek | eGFR ml/min/1,73m2

Answer 31

G1 uszkodzenie nerek z prawidłowym lub podwyższonym eGFR >90 G2 uszkodzenie nerek z łagodnie obniżonym eGFR 60-89 G3a umiarkowane obniżenie eGFR 45-59 G3b umiarkowane do ciężkiego obniżenia eGFR 30-44 G4 znaczne obniżenie eGFR 15-29 G5 niewydolność krańcowa <15

Question 32

Cukrzyca w ciąży

Answer 32

Glikemia na czczo >5,1-6,9 mmol/l(92-125 mg/dl) Glikemia w 2 godz OGTT >8,5-11 mmol/l (153-199 mg/dl) Glikemia przygodna >11,1 (200 mg/dl) Glikemia w 1 godz OGTT >180 mg/dl (>10 mmol/l)

Question 33

Ocena insulinooporności

Answer 33

HOMA-IR [Stężenie insuliny na czczo(uU/mL) * stężenie glukozy na czczo (mmol/l)]/22,5

Question 34

Ostre powikłania cukrzycy

Answer 34

- kwasica cukrzycowa - kwasica mleczanowa - hipoglikemia - hiperosmolarna nieketonowa śpiączka cukrzycowa wywołana hiperglikemią