C7 Acute buikpijn Flashcards
Viscerale pijn en pariëtale pijn
Viscerale pijn:
- vaag gelokaliseerd
- lijkt centraal in de buik
- later duidelijker te lokaliseren vanwege meedoen pariëtaal peritoneum.
Pariëtale pijn:
- scherp te lokaliseren
- gevoeld op de plaats van oorzaak
Koliekpijn
definitie, welke organen, kenmerken
= pijn geprovoceerd doordat een hol orgaan contraheert tegen een weerstand in
Mogelijk bij 3 organen:
- darm
- galblaas
- nierbekken/ureter
Kenmerken \+ hevige pijn \+ acuut begin + einde \+ pijnvrij interval -> komt in aanvallen \+ bewegingsdrang \+ Alarmsymptoom: verdwijnen pijnvrij interval -> ook wanneer orgaan niet contraheert is er een probleem (bijv. ontsteking of ischemie) --> SPOED
Peritonitis (algemeen)
= ontsteking van het peritoneum.
Geeft parietale prikkeling –> tekenen van ontstoken peritoneaalbladen.
-> minimale bewegingen doen pijn –> vervoerspijn, loslaatpijn, drukpijn
-> foetushouding verlicht de pijn -> minder spanning op het peritoneum.
Lokaal of gegeneraliseerd
Peritonitis vereist ontstekingsreactie, dus een werkend immuunsysteem!
Peritoneum is groot oppervlak –> bij ontsteking ontstaat zwelling –> geeft hypovolemie –> vocht onttrokken uit circulatie –> shock
+ cytokinen veroorzaken een algemeen ziekzijn
Peritonitis (oorzaken)
- primair: bacterie, gebeurd niet vaak (vaker bij asplenie)
- ontsteking orgaan: peritoneum ligt eromheen en gaat meedoen
- perforatie orgaan: meestal organen die gecontamineerd zijn
- necrose: in principe steriel, maar als orgaan aan de binnenkant gecontamineerd is kunnen bacteriën door de wand heen, voordat er een perforatie ontstaat.
Peritonitis (klachten/symptomen)
- Peritoneale prikkeling:
- —-vervoerspijn
- —-pijn bij bewegen, hoesten
- —-percussiepijn
- —-drukpijn
- —-defense musculair (reflex, lokaal of gegeneraliseerd)
- —-actief spierverzet (pt kan bij geruststelling of afleiding loslaten)
- —-loslaatpijn? –> niet sensitiever of specifieker dan percussie/drukpijn wel pijnlijker voor pt.
Percussie/drukpijn is over heel de buik maar met een punt maximum contralateraal (dus dezelfde plek doet steeds het meeste pijn ondanks waar je drukt)
- —algemene ziekteverschijnselen
- —shock
Angine abdominale = angina abdominalis
definitie en mechanisme
= plotselinge, heftige buikpijn (na eten) door vernauwing of afsluiting van een arterie.
Voeding zet organen aan de gang –> zuurstof vraag gaat omhoog –> lichaam kan dit niet aanvoeren –> ischemische pijn.
(Funtionele) Obstipatie
definitie, klachten en behandeling
= weinig frequent met moeite produceren van ontlasting. Meestal is de ontlasting hard. Wanneer dit geen onderliggende somatische oorzaak heeft dan is het functionele obstipatie.
Klachten: buikpijn of anorectale pijn, anorexie, opgezette buik, misselijkheid, braken, flatulentie, vol gevoel, moeilijke/pijnlijke of incomplete defecatie, harde feces en frequente aandrang tot defeceren.
Behandeling: niet medicamenteus beleid (voeding, beweging)
Medicatie:
- volumegvergrotend laxans: psylliumzaad, sterculiagom
- osmotisch werkend laxans: lactulose, macrogol (met elektrolyten)
- contactlaxans: bisacodyl, sennosiden
Onderliggende symptomen obstipatie
+ kenmerken
- maligniteit: malaise, onverklaard gewichtsverlies, rectaal bloedverlies, veranderd defecatiepatroon
- ileus: veel buikpijn, braken, forse distensie abdomen, afwezige peristaltiek of gootsteengeluiden
- gebruik van medicatie: opioden, anticholinergica, anti-epileptica, calciumantagonisten, NSAIDs, diuretica en aluminiumbevattende antacida
- bekkenbodempathologie: vagina en/of rectumprolaps
- ziekte van Hirschsprung: meconiumlozing > 48u, bloederige diarree, gallig braken, faillure to thrive, koorts
- andere onderliggende ziekten
Proctolgia fugax
definitie
= heftige, vluchtige pijn in de anus zonder aanleiding
IBS/PDS (irratable bowel syndrome, prikkelbare darm syndroom)
criteria + beleid
- minstens 3 dagen/maand klachten de afgelopen 3 maanden
- klachten 6 maanden voor diagnose begonnen
- tenminste 2 van de volgende criteria:
- afname klachten na defaecatie
- klachten geassocieerd met verandering frequentie def.
- klachten geassocieerd met verandering consistentie ontlasting
Afwezigheid van kenmerken die een somatische aandoening waarschijnlijker maken
Beleid PDS:
- uitleg/geruststellen: lastig, maar niet ernstig
- eten (voldoende vezels), bepaalde soort eten?
- voldoende beweging
- zo min mogelijk stress
- bij hoofdklacht obstipatie -> evt. metamucil = psylliumvezels of macrogol
- bij hoofdklacht diarree -> evt. metamucil of loperamide
- bij hoofdklacht pijn -> pcm of NSAID en butylscopolamine (weinig bewijs)
- bij medicatie –> na 2 wkn evaluatie
(2e lijn soms: duspatal (tegen darmkrampen, op gezette buik, verstopping of diarree) of pepermuntolie.
Anamnese buikpijn (7 dimensies hoofdklacht)
- waar?
- Aard van de pijn?
- Hoe vaak?
- Begin/beloop?
- omstandigheden
- Factoren van invloed?
- Begeleidende verschijnselen?
Verder?
- ontlastingspatroon
- mictieklachten
- SOA anamnese
- gynaecologische anamnese
SOLK = somatisch onverklaarde lichamelijke klachten
definitie, criteria (DSM5), klachtenclusters
= lichamelijke klachten die langer dan enkele weken duren en waar bij adequaat medisch onderzoek geen somatische aandoening wordt gevonden die de klacht voldoende verklaard.
criteria DSM5
- een of meer lichamelijke klachten die dagelijks leven significant verstoren
- disfunctioneel omgaan met klachten
- excessieve gedachten/gevoelens of gedrag samenhangend met lichamelijke klachten
+ disproportionele gedachten over ernst klachten
+ persisterende hoge mate van angst over gezondheid
+ excessief veel tijd en energie aan deze klachten besteden
klachtenclusters
- gastro-intestinaal
- cardiopulmonaal
- bewegingsapparaat
- aspecifiek (moe, hoofdpijn, duizelig, geheugen)
Cholecystitis
symptomen, pathogenese, beleid
= ontsteking galblaas
Continue pijn rechtsboven in de buik (evt. uitstraling re schouderblad) + koorts
- pathogenese: galstenen –> stilstaand vocht (gal) –> bacteriën in afgesloten holte.
- lokale peritonitis
- galblaas zit achter lever dus moeilijk te palperen
- -> Murphy’s sign = hand onder ribbenboog, pt laten inademen –> ontstoken galblaas stoot tegen de vingers
Beleid
acute cholecystitis: (laparoscopische) cholecystectomie (< 72u)
AB alleen bij hoog risico cholecystitis (sepsis, perforatie, immuundeficientie, ASA III/IV)
Cholecystolithiasis
symptomen, beleid
(=galsteenlijden, waarbij glastenen in ductus cysticus)
symptomatische cholecystolithiasis: biliaire kolieken re boven in de buik of epigastrio, evt. met uitstraling naar re schouderblad. Vaak uitgelokt door maaltijden (vet eten). Gepaard met bewegingsdrang, misselijkheid, braken.
Beleid: pijnstilling, electieve (laparoscopische) cholecystectomie (gepland)
Choledocholithiasis
symptomen, beleid
(= galsteenlijden in de ductus choledochus)
symptomen: pijn re bovenbuik en tekenen van cholestase: ontkleurde ontlasting, donkere urine, icterus
Beleid:
ERCP <24u) met papillotomie (insnijden in papil van Vater -> uitmonding groter maken, om steen daarna te kunnen verwijderen) en steenextractie gevolgd door (laparoscopische) cholecystectomie (bij voorkeur <72u na ERCP)
