3. Pulmonologia - astma

Question 1

astma oskrzelowa

Answer 1

PRZEWLEKŁE zapalenie dróg oddechowych, które powoduje nadreaktywność oskrzeli

Question 2

astma oskrzelowa najważniejsze objawy

Answer 2

O ZMIENNYM NASILENIU I O ZMIENNYM OGRANICZENIU WYDECHOWEGO PRZEPŁYWU POWIETRZA

1. świszczący oddech
2. kaszel
3. duszność
4. ucisk w klp

nasilające się w nocy i nad ranem (wtedy najmniejsze stężenie endogennych GKS, które mają działanie immunomodulujące)

Question 3

przyczyny PRZEWLEKŁEGO zapalenie dróg oddechowych

Answer 3

• **-alergiczna (związana w występowaniem ATOPII- nadwrażliwości na alergeny - degranulacja MASTOCYTÓW, uwolnienie z ich ziarnistości HISTAMINY, leukotrienów, prostaglandyn -> skurcz oskrzeli)
• **-niealergiczna (późny początek, postępująca, zaostrzana przez infekcje, ujemne testy skórne i IgE) (w tym aspiryna, astma związana z wysiłkiem)

Question 4

triada aspirynowa:

Answer 4

1. astma
2. nadwrażliwość na ASA
3. polipy w nosie

Question 5

dlaczego ASA wywołuje astmę?

Answer 5

bo blokuje COX, który przekształaca AA -> prostaglandyn (rozszerzajacych oskrzela)
zachodzi tylko AA-> leukotrienów, które je obkurczają

Question 6

HISTAMINA, leukotrieny, prostaglandyny - wyrzucone z ziarnistości mastocyta na powierzchni którego był IgE - co robią:
(4)

Answer 6

• skurcz oskrzeli
• nadprodukcja śluzu
• stan zapalny śluzówki
• zwiększona przepuszczalność

Question 7

jakie inne schorzenia mogą występować u pacjenta, u którego podejrzewamy astmę alergiczną? (4)

Answer 7

1) ANN
2) AZS
3) alergie pokarmowe
4) ORAZ ASTMA U CZŁONKÓW RODZINY

Question 8

objawy w badaniu przedmiotowym astmy (3)

Answer 8

• świsty nad polami płucnymi
• wydłużony wydech
• praca dodatkowych mięśni oddechowych

Question 9

ROZPOZNANIE ASTMY

Answer 9

objawy + zmienna obturacja w badaniach czynnościowych

Question 10

FEV1

Answer 10

forced expiratory volume in first sec.

*objętość powietrza wydychana w trakcie pierwszej sekundy nasilonego wydechu

Question 11

FVC

Answer 11

forced vital capacity - objętość od maksymalnego wdechu do maksymalnego wydechu

Question 12

próba rozkurczowa, jak wygląda?

Answer 12

1. spirometria
2. inhalacja 200-400 ug salbutamolu
3. spirometria

Question 13

kiedy rozpoznajemy astme?

Answer 13

gdy próba rozkurczowa dodatnia:

FEV1 > 12% I FVC > 200ML

Question 14

próba prowokacyjna, jak wygląda?

Answer 14

1. spirometria
2. inhalacja METACHOLINY lub HISTAMINY które u osoby z nadwrażliwością wywołają skurcz
3. spirometria

Question 15

dodatnia próba prowokacyjna

Answer 15

gdy FEV1 <20%

Question 16

PEF

Answer 16

peak expiratory flow szczytowy przepływ wydechowy (mierzony pikflometrem) - ale też w spirometrii
***jest to maksymalna szybkość przepływu, jaką w nasilonym wydechu możemy osiągnąć

*pacjent bada sobie 2xdziennie przez 2 tyg. PEF pikflometrem
jeśli przez ten czas zmienność PEFu > 10% to świadczy o zmiennej obturacji wywołanej astmą

-wykorzystywany też do monitorowania leczenia i kontroli zaostrzeń

Question 17

testy alergiczne

Answer 17

• skórne punktowe
• poziom IgE całkowity
• poziom IgE swoistych

Question 18

jak możemy sprawdzić czy to astma alergiczna?

Answer 18

• badanie plwociny - na obecność eozynofilii
• FEno (stężenie NO w powietrzu wydychanym) - potwierdza zapalenie eozynofilowe, i gwarantuje dobrą reakcję na GKS wziewne

Question 19

jak ocenić czy astma jest dobrze kontrolowana?

Answer 19

1. czy wystąpiły objawy >2x tydzień?
2. czy była konieczność zastosowania leczenia doraźnego >2x w tygodniu?
3. czy są wybudzenia w nocy?
4. czy jest ograniczenie aktywności życiowej?

• **dobrze kontrolowana 0 z w.w.
• **częściowo kontrolowana 1-2 z w.w.
• **niekontrolowana 3-4 w w.w. oraz zaostrzenia wymagające GKS p.o.>2xrok lub ciężkie zaostrzenia wymagające hospitalizacji >1xrok

Question 20

leki kontrolujące przebieg choroby:

Answer 20

te które działają na zapalenia indukujące obturację

Question 21

preferowany lek doraźny w astmie

Answer 21

GKSw(md) + formoterol

***formoterol jest to LABA, ale działa szybko!

Question 22

najskuteczniejszy lek kontrolujący przebieg choroby w astmie oskrzelowej

Answer 22

GKSw (ICS)

Question 23

Astma ciężka

Answer 23

podkategoria astmy trudnej, w której pomimo optymalnego leczenia w największej intensywności przez 3-6 mc. GKSw(dd) lub GKSw(dd)+LABA w celu kontroli objawów oraz eliminacji czynników wywołujących nie otrzymaliśmy kontroli objawów LUB redukcja intensywności sprawia że pacjent traci kontrolę astmy

Question 24

leki w astmie ciężkiej

Answer 24

GKS p.o.

LEKI BIOLOGICZNE

Question 25

ASTMA TRUDNA

Answer 25

astma niekontrolowana pomimo stosowania 4 lub 5 stopnia intensywności leczenia albo konieczny jest 4 lub 5 stopień intensywności leczenia w celu utrzymania kontroli i zmniejszenia ryzyka zaostrzeń

Question 26

p-ciało monoklonalne przeciwko IgE (ciężka astma alergiczna IgE zależna)

Answer 26

OMALIZUMAB (sketchy - limousine)

Question 27

p-ciało monoklonalne przeciwko IL-5 (ciężka astma eozynofilowa)

Answer 27

MEPOLIZUMAB, RESLIZUMAB

Question 28

p-ciało monoklonalne przeciwko rec. dla IL-5 (ciężka astma eozynofilowa)

Answer 28

BENRALIZUMAB

Question 29

p-ciało monoklonalne przeciwko rec. dla IL-4

Answer 29

DUPILUMAB

Question 30

leczenie początkowe astmy, od czego zależy wybór leków?

Answer 30

1. nasilenia objawów!
2. obecności czynników ryzyka zaostrzeń i utrwalenia obturacji
3. chorób współistniejących
4. preferencji pacjenta

Question 31

od czego jest uzależnione leczenie astmy?

Answer 31

od tego jaki lek objawowy wybierzemy; preferowany jest GKSw - formoterol (bo zmniejsza ryzyko ciężkich zaostrzeń w porównaniu do SABA)
**SABA - lek alternatywny

Question 32

STOPIEŃ 1 leczenia astmy gdy GKSw(md)-formoterol to lek objawowy

Answer 32

jeśli objawy <2x mc. lek kontrolujący to GKSw(md)-formoterol W RAZIE POTRZEBY

Question 33

STOPIEŃ 2 leczenia astmy gdy GKSw-formoterol to lek objawowy

Answer 33

jeśli objawy > 2x mc. ale mniej niż 4-5 w tygodniu to lek kontrolujący GKSw(md)-formoterol W RAZIE POTRZEBY

Question 34

STOPIEŃ 3 leczenia astmy gdy GKSw-formoterol to lek objawowy

Answer 34

objawy przez większość dni lub wybudzenia w nocy częściej niż 1x/tydz.
*to lek kontrolujący GKSw(md)-formoterol CODZIENNIE i w razie potrzeby (MART) (Maintenace And Reliever Therapy)

Question 35

STOPIEŃ 4 leczenia astmy gdy GKSw-formoterol to lek objawowy

Answer 35

objawy przez codziennie lub wybudzenia w nocy częściej niż 1x/tydz. i niska FEV1
*to lek kontrolujący GKSw(śd)-formoterol CODZIENNIE i w razie potrzeby (MART)

Question 36

STOPIEŃ 5 leczenia astmy gdy GKSw-formoterol to lek objawowy

Answer 36

**GKSw(śd)-formoterol CODZIENNIE i w razie potrzeby (MART)
* dodaj LAMA
*oceń fenotyp astmy i ewentualnie inne leki:
biologiczne lub rozważyć GKSw(dd)-formoterol

Question 37

inne opcje leczenia kontrolującego jakie leki biorą pod uwagę?

Answer 37

LTRA - doustne leki p-leukotrienowe (montelukast)
SLIT - swoista immunoterapia alergenowa podjęzykowa
w 5 stopniu też azytromycyna u dorosłych

Question 38

astma lekka

Answer 38

kontrola za pomocą stopnia 1 lub 2

Question 39

astma umiarkowana

Answer 39

kontrola za pomocą stopnia 3 lub 4

Question 40

zaostrzenie lekkie astmy co robić?

Answer 40

jeśli pacjent przeszkolony to powinien sam zareagować

• zastosować dodatkowe dawki doraźne
• zwiększyć dawkę leku kontrolującego max 4x
• *GKS p.o. jeśli brak poprawy po 2-3 dniach lub PEF lub FEV1 <60% wn. lub w przeszłości było ciężkie zaostrzenie

**konieczna wizyta u lekarza w ciągu 1-2 tyg.

Question 41

zaostrzenie ciężkie astmy - parametry, objawy (7)

Answer 41

• PEF <50%
• HR >120/min
• oddechy >30/min.
• SpO2 <90%
• praca dodatkowych mięśni oddechowych
• pacjent wypowiada pojedyncze słowa
• ortopnoe

Question 42

zaostrzenie ciężkie astmy - postępowanie

Answer 42

LECZENIE W SZPITALU!

1. inhalacja lub nebulizacja SABA (lek 1 wyboru u każdego pacjenta z zaostrzeniem)
2. GKS i.v. (5-7 dni)
3. tlen (docelowe SpO2 93-95%)

*gdy pacjent w szpitalu to może dodatkowo BROMEK IPRATROPIUM

Question 43

lek pierwszego wyboru u każdego pacjenta z zaostrzeniem

Answer 43

SABA, w niektórych przypadkach także GKS ogólnoustrojowo

Question 44

fenotypy astmy

Answer 44

Ponadto wyróżniono 3 fenotypy astmy: o późnym początku, z utrwaloną obturacją oskrzeli i współistniejącą z otyłością.

Question 45

podział astmy ze względu na etiologię

Answer 45

alergiczna i niealergiczna

Question 46

astma w ciąży

Answer 46

W okresie ciąży może wystąpić pogorszenie lub poprawa kontroli astmy. Źle kontrolowana astma i niedotlenienie płodu stanowi większe zagrożenie niż działania niepożądane leków. Duże znaczenie ma edukacja chorej.

Question 47

Astma trudna .

Answer 47

Astma trudna to astma, która pozostaje niekontrolowana pomimo leczenia 4 lub 5 stopnia bądź wymaga takiego leczenia w celu utrzymania dobrej kontroli objawów oraz zmniejszenia ryzyka zaostrzeń.

Question 48

Astma ciężka

Answer 48

Astma ciężka (podkategoria astmy trudnej) to astma, która pozostaje niekontrolowana pomimo zoptymalizowanego leczenia o maksymalnej intensywności oraz opanowywania czynników współistniejących mogących zaostrzać chorobę, bądź astma nasilająca się po zmniejszaniu dużych dawek leków.

Question 49

Astmę ciężką rozpoznaj, jeżeli:

Answer 49

Astmę ciężką rozpoznaj, jeżeli:

1) po 3–6 mies. od optymalizacji leczenia astma jest niekontrolowana lub
2) przy próbie zmniejszenia intensywności leczenia (w pierwszej kolejności zmniejsza się dawkę GKS doustnego lub odstawia ten lek, a następnie stopniowo odstawia pozostałe leki dodatkowe) dochodzi do utraty kontroli astmy. Należy wówczas przywrócić wcześniejsze skuteczne leczenie.