Les 4: De toepasselijkheid van de strafwet in de tijd

Question 1

De werking van de strafwet in de tijd

Answer 1

Welke strafwet moet worden toegepast?
Hiervoor gelden twee principes volgens art. 2 Sw.:

Algemeen beginsel 1ste lid= de niet-terugwerkende kracht vd strafwet;
Uitzondering 2de lid= de retroactiviteit vd mildere strafwet.
Van toepassing op de strafbaarstelling en de straf (maar ook strafmodaliteiten bv. Straf met uitstel)

Question 2

B) De werking van de strafwet in de tijd: Niet-retroactiviteit van de strengere strafwet

Answer 2

Dit principe is een toepassing van het legaliteitsbeginsel en dus ook van de rechtszekerheid. De rechtsonderhorige moet weten welke wet en de gevolgen op welk ogenblik geldt. Een strafwet kan niet
terugwerken in de tijd. d.w.z. dat een strafwet

• waarbij gedraging wordt strafbaar gesteld die vroeger geen misdrijf was of
• waarbij de straf gesteld op een bestaand misdrijf wordt verzwaard, enkel kan worden toegepast op feiten gepleegd na de inwerkingtreding v.d. nieuwe wet.

Om te kijken of een bepaalde handeling strafbaar is moet men zich dus plaatsen op het tijdstip dat de
handeling werd gepleegd. De dan geldende straf is diegene die toepasselijk is op dat moment tenzij
een nieuwe wet de straf heeft verzacht dan is de straf van de nieuwe wet geldig

De regel van de niet-terugwerkende kracht van de SW geldt ook voor de modaliteiten van de straf die
immers integraal deel uitmaken van de straf. (bv de opschorting of het uitstel)

Question 3

De werking van de strafwet in de tijd:Terugwerkende kracht van de mildere strafwet art. 2, 2

Answer 3

a) Wat?
Een mildere strafwet kan wel terugwerken in de tijd. D.w.z. dat als een nieuwe strafwet
de strafbaar gestelde feiten hun strafbaar karakter ontneemt
of de gestelde straffen verzacht,dan wordt de nieuwe strafwet toegepast

Question 4

Wordt de straf toegepast die geldt op moment van feit-onderzoek-dagvaarding-berechting-vonnis?

Answer 4

Altijd IN HET VOORDEEL VD BESCHULDIGDE kijken:

o indien straf strenger geworden is = wet toepassen die geldt op moment vh feit;
o als de straf milder geworden is = wet toepassend die geldt op moment vh vonnis;
o indien er drie strafwetten elkaar hebben opgevolgd tussen plegen van feit en uitspraak vh vonnis= steeds wet toepassen die de minst zware straf oplegt!

Question 5

Wetsconflicten m.b.t. de strafbaarstelling

Answer 5

Indien de nieuwe wet strafbaarstelling strenger maakt & strafmaat mildert

 distributieve toepassing (je neemt brokjes uit beiden): strafbaarstelling vd oude wet toepassen & strafmaat vd nieuwe wet toepassen

Een wet werkt met een terugwerkende kracht indie, ze de strafbaar karakter ontneemt of bestanddelen zo wijzigt dat de strafbare stelling milder wordt.

Question 6

Wetsconflicten m.b.t. andere strafrechtelijke regels:

Answer 6

Indien de nieuwe wet een gunstige uitwerking heeft voor de verdachte, Vb. afschaffing vn strafverzwarende omstandigheid, invoering vn nieuwe verschoningsgrond, afschaffing vd strafbaarheid vd deelneming, verzachting van het bestraffingssysteem vd herhaling
 nieuwe wet toepassen voor wat betreft de gunstige regeling.
Ze hebben een terugwerkend karakter

Question 7

Wetsconflicten m.b.t. andere strafrechtelijke regels:: Uitzondering op de regel van de toepassing van de zachtere strafwet

Answer 7

Gelegenheidswetten
= wetten die zijn uitgevaardigd ingevolge bijzondere omstandigheden of omstandigheden van voorbijgaande aard; in het algemeen belang of ter handhaving vd openbare orde.
Vb. verzekering van bevoorrading, economische redenen, schaarste.

Periodieke reglementen = wetten die de toepassing ve bestaande wet verder vastleggen Vb. uitvoeringsbesluiten.
Dus in het geval van wijziging ve reglementering ve ongewijzigde strafwet.
Tenzij uit de nieuwe wet blijkt dat inzicht omtrent de strafwaardigheid vh feit is gewijzigd
 dan wel retroactiviteit vd mildere strafwet toepasse

Question 8

6. De toepasselijkheid van de strafwet naar de plaat: Grondbeginselen

Answer 8

 Art. 3 Sw algemeen beginsel = principe van territorialiteit:“Het misdrijf, op het grondgebied van het Rijk door Belgen of door vreemdelingen gepleegd, wordt gestraft overeenkomstig de bepalingen van de Belgische wetten.
”Belgische Strafwet geldt enkel op grondgebied van België.
Voor iedereen van toepassing (alle natuurlijke personen en rechtspersonen)

Art. 4 Sw = uitzondering = principe van extraterritorialiteit:
“Het misdrijf, buiten het grondgebied van het Rijk door Belgen of door vreemdelingen gepleegd, wordt in België enkel gestraft in de gevallen bij wet bepaald.”= In gevallen door wet bepaald kan strafwet ook gelden buiten grondgebied van België
Voor iedereen van toepassing (alle natuurlijke personen en rechtspersonen).
Bv. oplichters die werken vanuit het buitenland maar in België misdrijven plegen

Question 9

Waarom is de Situering van het misdrijf in tijd en ruimte zo belangrijk?

Answer 9

Het is belangrijk voor de strafbaarstelling, namelijk wie mag straffen en vervolgen?

Strafbare feiten kunnen zich op het grondgebied van twee of meer staten voordoen.
Bepalen van locus delicti (= plaats waar strafbaar feit is gepleegd) wordt moeilijk bij grensoverschrijdende criminaliteit, Bv. Bombrief verstuurd vanuit Londen, ontploft in Brussel.
RS ontwikkelde verschillende theorieën over lokaliseren ve misdrijf

Question 10

Wat met misdrijven die op 2 plekken plaatsvinden? 3 theorieen?

Answer 10

Bombrief verstuurd vanuit Londen, ontploft in Brussel?
HANDELINGSTHEORIE: misdrijf wordt gelokaliseerd op de plaats vd lichamelijke gedraging.(Londen)
RESULTAATSTHEORIE : misdrijf wordt gelokaliseerd op plaats waar de door de strafwet beschermde belangen worden geschonden. (België)
UBIQUITEITSTHEORIE:misdrijf kan worden gelokaliseerd op elke plaats waar zich één van de constitutieve bestanddelen (= onderdelen vd strafbare gedraging die uiterlijk waarneembaar zijn DIT WORDT IN BELGIE TOEGEPAST) vh werd gepleegd.

Gevolgen?
oEen misdrijf kan vaak op meerdere plaatsen gelokaliseerd worden.
oAls er één constitutief bestanddeel in België gelokaliseerd kan worden, dan kan het misdrijf ook in België vervolgd worden.
oAls hoofdfeit in België kan gelokaliseerd worden, dan worden deelnemingsdaden ook geacht in België te zijn gepleegd

Question 11

Het territorialiteitsbeginsel: toepassing van de strafwet op misdrijven binnen België gepleegd

Answer 11

Belgische strafwet is op iedereen van toepassing die misdrijf pleegt op het grondgebied van België:
zowel Belgen als vreemdelingen.
Locus delicti moet in België gelokaliseerd zijn.
Voor vreemdeling is dubbele vervolging mogelijk (in land van herkomst enin België).
oMaar niet binnen Schengenzone want hier is verdrag over.

Toepassing van Belgische strafwet is beperkt tot het grondgebied van België:
Doel = bescherming van de eigen rechtsorde

Question 12

Het territorialiteitsbeginsel: toepassing van de strafwet op misdrijven binnen België gepleegd:Wat is het grondgebied van België

Answer 12

REËLE GRONDGEBIED=
Eigenlijk grondgebied aangewezen door de landsgrenzen en continentaalplat (verlengde van een land in zee
)Territoriale zee (12 mijl-zone)
Luchtruim boven grondgebied en territoriale zee

FICTIEF GRONDGEBIED =
Belgische schepen
Vreemde schepen in een Belgische haven of territoriale zee
Belgisch vliegtuigen
Internationale stations en douanekantoren gelegen buiten het grondgebied

SPECIALE REGELING VOOR BUITENLANDSE ZENDINGEN (AMBASSADES EN CONSULATEN) EN INTERNATIONALE INSTELLINGEN:
behoren tot Belgisch grondgebied,
maar zijn onschendbaar,
enkel toegang tot gebouwen met toestemming vd gezaghebbende autoriteit

Question 13

Extraterritorialiteitsbeginsel: toepassing vd Belgische strafwet op misdrijven buiten België gepleegd: 4 beginselen

Answer 13

1. Actief nationaliteits- of persoonlijkheidsbeginsel
   2.Passief nationaliteits- of beschermingsbeginsel
2. Staatsbeschermingsbeginsel

Question 14

Extraterritorialiteitsbeginsel: toepassing vd Belgische strafwet op misdrijven buiten België gepleegd:1. Actief nationaliteits- of persoonlijkheidsbeginsel

Answer 14

• Kijken naar de nationaliteit van de dader`
  -Belgie gaan eigen onderdanen niet uitleveren

Belgische onderdanen (of hoofverblijfplaats in BE) die een misdrijf plegen in het buitenland, kunnen in België vervolgd worden in een aantal gevallen:
-Art. 7 V.T.Sv.:
oVereiste van dubbele incriminatie = Belgische onderdaan die in buitenland een misdrijf pleegt dat strafbaar is in België maar ook in het land waar het feit gepleegd is (Bv. Belg die in Nederland een diefstal pleegt kan in België vervolgd worden omdat diefstal in Nederland ook strafbaar is).
o Indien slachtoffer een vreemdeling is (Bv. Belg die een misdrijf pleegt tegenover een Nederlander) enkel bij voorafgaande klacht vd benadeelde of officieel bericht vh buitenland

oArt. 12 V.T.Sv. Verdachte moet in België aangetroffen worden (behoudens uitzonderingen).
België zal niet uitleveren en zelf vervolgen

Question 15

Extraterritorialiteitsbeginsel: toepassing vd Belgische strafwet op misdrijven buiten België gepleegd:Passief nationaliteits- of beschermingsbeginsel

Answer 15

Steunt op de nationaliteit vh slachtoffer.
= Vreemdelingen die een misdrijf plegen in het buitenland, waarvan het slachtoffer een Belgische onderdaan is, kunnen in België vervolgd worden in een aantal gevallen:
Art. 10,4° V.T.Sv.: Misdrijven in oorlogstijd.
Art. 10, 5° V.T.Sv.: Misdrijven strafbaar met straf + 5 jaar vrijheidsberoving in land waar feiten werden gepleegd

Question 16

Extraterritorialiteitsbeginsel: toepassing vd Belgische strafwet op misdrijven buiten België gepleegd: Staatsbeschermingsbeginsel

Answer 16

Steunt op de verstoring vd interne maatschappelijke orde waarbij Belgische staat rechtstreeks slachtoffer is vd gepleegde feiten
.= toepassing vd Belgische strafwet buiten de landsgrenzen ongeacht nationaliteit vd dader of slachtoffer:
Art. 6, 1° en 2° V.T.Sv. en Art. 10, 1° en 2° V.T.Sv.: Misdrijven tgn veiligheid vd staat, ernstige schending vh internationaal humanitair recht, terroristische misdrijven, misdrijven tgn Belgische munt.oVb. Wij hebben in België misdrijven van in Rwanda vervolgd.

Question 17

Extraterritorialiteitsbeginsel: toepassing vd Belgische strafwet op misdrijven buiten België gepleegd:Universaliteitsbeginsel

Answer 17

Steunt op de aard vh misdrijf en belangen vd internationale gemeenschap.
= toepassing vd Belgische strafwet buiten de landsgrenzen ongeacht nationaliteitvd dader of slachtoffer.
Art. 6, 3° en 10, 3° V.T.Sv.: misdrijven tgn buitenlandse munt.
Art. 10 ter VT.Sv.: bepaalde seksuele misdrijven (bv. prostitutie ve minderjarige, aanranding of verkrachting van een minderjarige, genitale verminking mensenhandel, terrorisme).:
oVb. Als je als vreemdeling een seksueel misdrijf pleegt in Canada op een minderjarige, en je begeeft je op Belgische bodem, kan België vervolgen.

Question 18

De toepasselijkheid van de strafwet naar personen: Gelijkheidsbeginsel

Answer 18

Gelijkheidsbeginsel:
De Belgische strafwet is van toepassing op alle personen die zich op Belgisch grondgebied bevinden: zowel Belgen als vreemdelingen (art. 10 GW en art. 3 SW).

Maar bepaalde personen beschikken over strafrechtelijke immuniteit die voortvloeien uit de grondwet, wetten, internationale gebruiken of verdragen.

Question 19

De toepasselijkheid van de strafwet naar personen: Persoonlijke immuniteit: Koning

Answer 19

1. Staatsrechtelijke uitzonderingen:
   Koning is onschendbaar (art. 88 GW). Dit is gevolg van onze constitutionele monarchie:
   Hij kan niet vervolgd of gestraft worden voor de misdrijven die hij pleegt zowel in als buiten de uitoefening van zijn functie.
   Het enige wat men kan doen is de Koning afzetten door te verklaren dat hij in de onmogelijkheid is om te regeren

Question 20

De toepasselijkheid van de strafwet naar personen: Persoonlijke immuniteit: parlementsleden

Answer 20

Er zijn beperkingen opgelegd in de mogelijke vervolging van parlementsleden:

In de uitoefening van hun functie (ar. 58 en 130 GW): parlementaire onverantwoordelijkheid = geen vervolging van parlementslid omwille van mening of stem in uitoefening van functie.

Buiten de uitoefening van hun functie (art. 59 en 120 GW): parlementaire onschendbaarheid =

oGedurende de zittijd : verwijzing naar of rechtstreekse dagvaardingvoor strafrechtbank en aanhouding enkel met bijzondere machtiging van parlement.

oBuiten de zittijd of bij ontdekking op heterdaad: Geen bijzondere machtiging van parlement vereist.

Question 21

De toepasselijkheid van de strafwet naar personen: Persoonlijke immuniteit: ministers en staatssecretarissen

Answer 21

In de uitoefening van hun functie (art. 101, 104, 124, en 126): geen vervolging omwille van mening of stem in uitoefening van functie

.Buiten de uitoefening van hun functie (art. 103-104 en art. 125-126 GW): vordering tot regeling vd rechtspleging, rechtstreekse dagvaarding voor HvB of aanhouding enkel met bijzondere machtiging van bevoegde wetgevende vergadering

Question 22

De toepasselijkheid van de strafwet naar personen: Persoonlijke immuniteit:Volkenrechtelijke uitzonderingen:

Answer 22

Buitenlandse staatshoofden zijn onschendbaar (art. 1bis §1 en 2 V.T.Sv.)

.Buitenlandse staatshoofden, regeringsleiders en ministers van buitenlandse zaken.
Enkel voor de periode waarin ze hun functie uitoefenen.
Strafrechtelijke immuniteit bestaat uit:

oOnmogelijkheid om deze personen in België te vervolgen.

oOnmogelijkheid om tijdens hun verblijf in België maatregelen te nemen m.b.t. uitoefening van de strafvordering.
Vroeger kon men in België staatshoofden vervolgen tot BE een Amerikaans staatshoofd wou vervolgen voor misdrijven in Afghanistan. Men heeft dit toen opgeheven.

Diplomatieke ambtenaren: wettelijk geregeld.

Consulaire ambtenaren: wettelijk geregeld