2 Flashcards
(34 cards)
Typy cementów w piaskowcach
- illaste
- powlekające ziarna
- pseudomorficznego zastępowania
- wypełniające pory
- wypełniające spękania - kwarcowe
-obwódki regeracyjne na kwarcu (monokrystaliczne, polikrystaliczne)
Cementy w piaskowcach najbardziej pospolite minerały:
kalcyt, kwarc, anhydryt, dolomit, skalenie, hematyt, skalenie, syderyt, gips, minerały ilaste, zeolity, baryt
rodzaje minerałów w cementach w piaskowców
- illaste minerały autigeniczne (chloryt, illit, smektyt, kaolinit)
- tlenki żelaza (getyt, hematyt, limonit)
- krzemionki (czert, opal, kwarc)
- siarczany (anhydryt, baryt, gips)
- siarczki (piryt, markasyt)
przemiany diagenetyczne węglanów
Aragonit -Sr = kalcyt
wysokomagnezowy kalcyt - Mg = niskomagnezowy klacyt
aragonit, kalcyt + Mg= dolomit
scenariusze przejścia aragonitu w klacyt
- Neomorficzne
gradualne rozpuszczanie aragonitu i wytrącanie kalcytu - z rozwojem porów moldycznych
rozpuszczenie aragonitu i powstanie porów moldycznych, zapełnianie porów kalcytem
neomorfizm
obejmuje wszystkie przeobrażenia (przekształcenia) minerału w ten sam minerał lub jego odmianę polimorficzną
Przeobrażenia polegają na:
- powiększaniu/zmniejszaniu kryształów lub zmianie ich kształtu
- przejściu minerału w inną odmianę polimorficzną (np aragonit w kalcyt)
obejmuje:
- przekształcenie aragonitu w kalcyt (zastępowanie aragonitu przez kalcyt)
- rekrystalizację (kalcytu w kalcyt)
Zawsze odbywa się przy udziale wody i w drodze rozpuszczania-wytrącania (krystalizacji)
rodzaje neomorfizmu
neomorfizm agradacyjny - prowadzi do wzrostu rozmiarów ziaren (pospolity)
neomorfizm degradacyjny - prowadzi do zmniejszenia rozmiarów ziaren (bardzo rzadki lub wątpliwy)
Stylolityzacja
proces powstawania stylolitów
Geneza struktury cone-in-cone
- Wczesnodiagenetyczny wypierający wzrost stożkowatych agregatów włóknistego kalcytu, dostosowywujących się do lokalnego układu naprężeń
- Wzrost objętości związany z przejściem aragonitu w kalcyt wywołuje efekt wypychania materiału otaczającego (ilastego) przez stożki pierwotnego aragonitu
- Rozpuszcanie pod ciśnieniem wywołanym przez kompakcję - zostawia błonę iłu (struktury podobne do stylolitów)
- spękania agregatów kalcytu rosnących w strefach nadciśnień generowane przez zmniejszanie się ciśnienia porowego
Geneza konkrecji septariowych:
- Generowanie gazu - metanu z rozkładu materii organicznej we wnętrzu konkrecji
- Spontaniczne (raptowne) odwodnienie minerałów ilastych lub węglanów o konsystencji żelu w wnętrzu konkrecji
- lokalne nadciśnienie wód porowych wywołane raptowną sedymentacją i kompakcją
Czynniki warunkujące dolomityzacje
- “transport mas”= system hydrologiczny umożliwiający dostarczenie Mg(2+), CO3(2-), i odprowadzanie Ca(2+) wchodzących w reakcje dolomityzacji
- natura skały macierzystej ulegającej dolomityzacji (odpowiednia porowatość, przepuszczalność, rozmiar ziaren, skład mineralny)
Klasyczne modele dolomityzacji:
1.dolomityzacja ewaporatowa
2. model podziemnego odpływu
3. dolomityzacja wywołana ściągnięciem ewaporatowym
4. dolomityazacja z mieszania wód morskich i meteorycznych, model strefy mieszania, model Dorag
5. dolomityzacja wywołana pogrzebaniem
kryteria modeli dolomityzacji
- Kryterium termodynamiczne:
- stan przesycenia względem dolomitu i nienasycenia/nasycenia względem kalcytu i aragonitu
- dolomityzacja produkująca dolomit z zastąpienia wymaga stanu nienasycenia względem kalcytu (aragonitu) - brak tego stanu wywołuje cementację dolomitem, która produkuje cement dolomitowy - Kryterium kinetyczne:
- tempo krystalizacji dolomitu musi być równe lub większe niż tempo rozpuszczania węglanu wapnia
- jeśli jest mniejsze to dochodzi do znacznego rozwoju porowatości, a nawet krasu - Kryterium hydrologiczne:
- długotrwały przepływ wód porowych, szczególności wód z dużą zawartością Mg(2+) (wyjątkiem jest transport Mg(2+) przez dyfuzję
dedolomityzacja
reakcja dolomitu z roztworami zawierającymi Ca(2+) = rozpuszczaeni dolomitu i krystalizacja kalcytu
Diageneza skał krzemionkowych
- Stabilizacja krzemionki SiO2 - przechodzenie opalu w kwarc
- metasomatyczna sylifikacja różnych skał (powstawanie krzemieni)
Problem genezy Fosforytów pochodzenia morskiego
- Problem fosfogenezy: jak dochodzi do wytrącenia się minerałów fosforanowych
- Problem koncentracji: w jaki sposób wytrącone minerały fosforanowe stają się dominującym składnikiem osadu
Fosfogeneza
wytrącanie minerałów fosforanowych w wodzie, zachodzi w powierzchniowej warstwie osadów morskich i jeziornych o miąższości kilku cm, zwanej strefą fosfogenezy. Główny minerał, które powstaje w tej strefie to Frankolit lub węglanowy fluroapatyt
Fosfogenezie sprzyjają:
niskie tempo sedymentacji
znaczna dostawa fosforu do miejsca depozycji
Fosfor może pochodzić :
- ze źródeł wewnętrznych
- rozkład materii organicznej obecnej w osadzie
- desorpcja fosforu ze związków żelaza i manganu - ze źródeł zewnętrznych
- z wody morskiej nad dnem
Cykle Baturina
Kilkakrotnie powtarzające się procesy w kolejności:
spowolniona sedymentacja, fosfatyzacja i erozja
główny proces diagnetyczny w ewaporatach
rozpuszzanie
Struktury w ewaporatach diagenetycznych
trzewiowe
gruzłowe
wzrost anhydrytu
wypierający (od środka na zewnątrz
minerały solne
anhydryt, kalcyt, karnalit, dolomit, gips, halit, kainit, magnezyt, polihalit, sylwin
