Βιολογία 2025

Question 1

Με ποιο τρόπο αναπαράγονται τα φυτά;

Answer 1

Στα φυτά η αναπαραγωγή γίνεται και με μονογονία και με αμφιγονία. Μερικά φυτά,
όπως η πατάτα, να αναπαραχθούν και με τους δύο τρόπους.

Question 2

3. Τι είναι το άνθος στα ανθόφυτα και ποια η δομή του;

Answer 2

Τα ανθόφυτα, δηλαδή τα φυτά που έχουν άνθη, αναπαράγονται με αμφιγονία. Το
άνθος παράγει τους γαμέτες και συνεπώς αποτελεί το αναπαραγωγικό όργανο του
φυτού. Ανάλογα με το είδος των γαμετών που παράγει, ένα άνθος μπορεί να
είναι αρσενικό, θηλυκό ή τέλειο:
· Το αρσενικό άνθος έχει μόνο στήμονες. Οι στήμονες αποτελούνται από
το νήμα και τους ανθήρες. Στους ανθήρες βρίσκονται οι γυρεόκοκκοι, που
περιέχουν τους αρσενικούς γαμέτες του φυτού.
· Το θηλυκό άνθος έχει μόνο ύπερο. Ο ύπερος αποτελείται από το στίγμα,
τον στύλο και την ωοθήκη. Στην ωοθήκη βρίσκονται οι σπερματικές βλάστες, οι
οποίες περιέχουν τα ωάρια, τους θηλυκούς γαμέτες του φυτού.
· Το τέλειο άνθος έχει και στήμονες και ύπερο. Παράγει δηλαδή και αρσενικούς
και θηλυκούς γαμέτες.

Question 3

4. Πως γίνεται η γονιμοποίηση στα ανθόφυτα και πως επιτυγχάνεται;

Answer 3

Για να γίνει η γονιμοποίηση, θα πρέπει να μεταφερθούν οι γυρεόκοκκοι από τους
ανθήρες στο στίγμα του υπέρου. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται επικονίαση και
επιτυγχάνεται κυρίως με τη βοήθεια των εντόμων και του ανέμου.
Όταν φτάσει ο γυρεόκοκκος στο στίγμα του υπέρου (επικονίαση), τότε αναπτύσσεται
μία προεκβολή, η οποία φτάνει στην ωοθήκη. Μέσα από την προεκβολή μεταφέρεται
ο αρσενικός γαμέτης στη σπερματική βλάστη. Εκεί ενώνεται με το ωάριο, με
αποτέλεσμα να σχηματίζεται το ζυγωτό (γονιμοποίηση), το οποίο θα αναπτυχθεί
σε φυτικό έμβρυο. Αμέσως η ωοθήκη αρχίζει να μεταβάλλεται σχηματίζοντας
τον καρπό. Στον καρπό περικλείονται ένα ή περισσότερα σπέρματα. Κάθε σπέρμα
περικλείει το φυτικό έμβρυο, από το οποίο θα προκύψει το νέο φυτό.

Question 4

1. Ποιο είναι το πρώτο κύτταρο του ανθρώπου και πως δημιουργείται;

Answer 4

Για τη δημιουργία ενός ανθρώπου πολλά σπερματοζωάρια σπεύδουν να
γονιμοποιήσουν το ωάριο. Μόνο ένα τα καταφέρνει. Το αποτέλεσμα είναι η
δημιουργία του ζυγωτού, από το οποίο θα προκύψει το έμβρυο και θα γεννηθεί το
παιδί.

Question 5

2. Ποια τα μέρη του αναπαραγωγικού συστήματος του άνδρα και ποια η
   λειτουργία του καθενός; ή ποια η πορεία του σπερματοζωαρίου στο αρσενικό
   αναπαραγωγικό σύστημα;

Answer 5

Οι αρσενικοί γαμέτες, σπερματοζωάρια, παράγονται στους όρχεις, που
περιβάλλονται και προστατεύονται από το όσχεο. Το όσχεο επιπλέον εξασφαλίζει
την κατάλληλη θερμοκρασία για την παραγωγή των σπερματοζωαρίων. Τα σπερματοζωάρια βρίσκονται μέσα σε ένα υγρό και οδηγούνται, μέσω του
σπερματικού πόρου, από τους όρχεις στη σπερματοδόχο κύστη.
Εκεί, στο υγρό που περιέχει τα σπερματοζωάρια, προστίθενται και τα εκκρίματα του
προστάτη. Έτσι σχηματίζεται το σπερματικό υγρό (ή σπέρμα), που οδηγείται μέσω
της ουρήθρας προς τα έξω (εκσπερμάτωση).

Question 6

3. Πότε αρχίζουν να παράγονται τα σπερματοζωάρια στον άνδρα; Τι συμβαίνει
   με τα σπερματοζωάρια που δεν αποβάλλονται από τον οργανισμό;

Answer 6

Τα σπερματοζωάρια αρχίζουν να παράγονται κατά την εφηβεία (μεταξύ 12 και 15
ετών). Επειδή η παραγωγή σπερματοζωαρίων είναι συνεχής, αν δεν συμβεί
εκσπερμάτωση, τα σπερματοζωάρια απορροφώνται.

Question 7

4. Τι είναι η ονείρωξη;

Answer 7

Η εκσπερμάτωση μπορεί να συμβεί και κατά τη διάρκεια του ύπνου και ονομάζεται
ονείρωξη.

Question 8

5. Ποια τα μέρη του αναπαραγωγικού συστήματος της γυναίκας και ποια η
   λειτουργία του καθενός; ή ποια η πορεία του ωαρίου στο θηλυκό αναπαραγωγικό
   σύστημα;

Answer 8

Ανώριμα ωάρια υπάρχουν στις ωοθήκες των κοριτσιών από τη γέννησή τους. Κάθε
28 περίπου ημέρες ωριμάζει ένα ωάριο εναλλάξ από κάθε ωοθήκη. Το ωάριο αυτό
ελευθερώνεται στη σάλπιγγα (ωορρηξία). Παράλληλα, τα τοιχώματα της μήτρας
(ενδομήτριο) γίνονται παχύτερα, γιατί προετοιμάζονται να δεχτούν το νεαρό έμβρυο
που θα προκύψει αν το ωάριο γονιμοποιηθεί. Από τη σάλπιγγα, το ωάριο καταλήγει
στη μήτρα. Αν δεν έχει γονιμοποιηθεί, αποβάλλεται μέσω του κόλπου.

Question 9

Πότε αρχίζουν να ωριμάζουν τα ωάρια στην γυναίκα; Τι συμβαίνει με τα
ωάρια που δεν γονιμοποιούνται;

Answer 9

Η ωρίμανση των ωαρίων αρχίζει κατά την εφηβεία (μεταξύ 12 και 15 ετών). Αν δεν
έχει γονιμοποιηθεί, αποβάλλεται μέσω του κόλπου. Μαζί με το ωάριο αποβάλλονται
βλέννα, αίμα και κυτταρικά υπολείμματα. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται
έμμηνη ρήση ή περίοδος και γίνεται για να επανέλθει το ενδομήτριο στην αρχική του
κατάσταση.

Question 10

8. Πως γίνεται η γονιμοποίηση στον άνθρωπο;

Answer 10

Η είσοδος των σπερματοζωαρίων στον κόλπο της γυναίκας γίνεται με τη σεξουαλική
επαφή. Τα 200-300 εκατομμύρια σπερματοζωάρια που απελευθερώνονται κατά την
εκσπερμάτωση αρχίζουν ένα ταξίδι, με σκοπό να φτάσουν στις σάλπιγγες και να
γονιμοποιήσουν το ωάριο. Παρ’ όλο που πολλές χιλιάδες από αυτά θα καταφέρουν να
συναντήσουν το ωάριο, μόνο ένα θα το γονιμοποιήσει. Αμέσως μετά τη
γονιμοποίηση σχηματίζεται μία μεμβράνη γύρω από το γονιμοποιημένο ωάριο και
παρεμποδίζεται η είσοδος άλλων σπερματοζωαρίων.

Question 10

7. Τι είναι ο έμμηνος κύκλος;

Answer 10

Από την ωρίμανση ενός ωαρίου μέχρι την ωρίμανση του επόμενου, σε περίπτωση
που δεν συμβεί γονιμοποίηση, συμπληρώνεται ένας κύκλος, που ονομάζεται έμμηνος
κύκλος. Ο κύκλος αυτός διαρκεί περίπου 28 ημέρες. Οι επιστήμονες θεωρούν ως 1η
ημέρα του κύκλου την ημέρα έναρξης της έμμηνης ρήσης (περιόδου).

Question 11

9. Ποια η πορεία της κύησης μέχρι τον τοκετό;

Answer 11

Κατά την γονιμοποίηση δημιουργείται το πρώτο κύτταρο του ανθρώπου, το ζυγωτό.
Αυτό κινείται προς τη μήτρα, ενώ ταυτόχρονα αρχίζει να διαιρείται. Σταδιακά
σχηματίζεται μια μάζα κυττάρων, η οποία, όταν φτάσει στη μήτρα, εμφυτεύεται στο
ενδομήτριο. Η κύηση (εγκυμοσύνη) έχει αρχίσει. Τα παχιά τοιχώματα του
ενδομητρίου είναι πλούσια σε αιμοφόρα αγγεία και βοηθούν την ανάπτυξη του
εμβρύου. Επί δέκα περίπου εβδομάδες τού εξασφαλίζουν οξυγόνο και θρεπτικές
ουσίες. Κατόπιν σχηματίζεται ο πλακούντας και ο ομφάλιος λώρος, που συνδέουν
το έμβρυο με το κυκλοφορικό σύστημα της μητέρας. Με τον τρόπο αυτό περνούν
πλέον οι θρεπτικές ουσίες και το οξυγόνο στο έμβρυο. Το έμβρυο βρίσκεται μέσα
στον αμνιακό σάκο, ο οποίος περιέχει και το αμνιακό υγρό, που προστατεύει το
έμβρυο από επιδράσεις του περιβάλλοντος.
Μετά από εννέα περίπου μήνες κύησης, το έμβρυο παίρνει την κατάλληλη θέση και
είναι έτοιμο για τον τοκετό, δηλαδή την έξοδό του από τη μήτρα. Ο αμνιακός σάκος
σπάει, αποβάλλεται το αμνιακό υγρό και, με συσπάσεις της μήτρας, το έμβρυο
ωθείται έξω από το σώμα της μητέρας.

Question 11

10. Ποιοι παράγοντες μπορούν να διαταράξουν την υγεία του εμβρύου ή της
    μητέρας κατά την κύηση;

Answer 11

Όσο διαρκεί η κύηση, η ανάπτυξη του εμβρύου αλλά και η υγεία της εγκύου
επηρεάζονται από:
· Περιβαλλοντικούς παράγοντες. Η ρύπανση του ατμοσφαιρικού αέρα, τα
φυτοφάρμακα, τα χημικά πρόσθετα στα τρόφιμα είναι μερικοί από αυτούς.
· Παράγοντες που έχουν σχέση με τον τρόπο ζωής της μέλλουσας μητέρας. Η
έγκυος δεν πρέπει να καπνίζει, να καταναλώνει αλκοολούχα ποτά και φάρμακα που
δεν έχει συστήσει ο γιατρός. Η ισορροπημένη διατροφή και η φυσική άσκηση
συντελούν στη φυσιολογική ανάπτυξη του εμβρύου και στην καλή υγεία της εγκύου.

Question 12

11. Πως εξυπηρετείται ο θηλασμός και ποια η αξία του;

Answer 12

Μετά τον τοκετό αρχίζει η παραγωγή και η έκκριση γάλακτος από τους μαστικούς
αδένες, που βρίσκονται στο στήθος της γυναίκας. Ο θηλασμός είναι πολύ
σημαντικός για την υγεία και την ομαλή ανάπτυξη του βρέφους. Όσο περισσότερο
θηλάζει το βρέφος, τόσο αυξάνεται η έκκριση γάλακτος. Όταν διακοπεί ο θηλασμός,
μετά από λίγες ημέρες σταματά και η έκκριση γάλακτος.

Question 13

πώς καταφέρνει και διατηρεί την ομοιόσταση του ένας υγιής πολυκύτταρος
οργανισμός;

Answer 13

Ένας υγιής πολυκύτταρος οργανισμός καταφέρνει να διατηρεί την ομοιόσταση του χάρη στη
συνεργασία διάφορων συστημάτων.

Question 14

2. Τι ονομάζεται ασθένεια και που μπορεί να οδηγήσει;

Answer 14

Αν διαταραχτεί η ομοιόσταση για μεγάλο χρονικό διάστημα, τότε ο οργανισμός ασθενεί και,
αν αυτή η κατάσταση συνεχιστεί, τότε μπορεί να οδηγήσει και στο θάνατο.

Question 15

. Ποιοι παράγοντες προκαλούν διαταραχές στην ομοιόσταση (δηλ. ασθένεια) ενός
οργανισμού;

Answer 15

Πολλοί είναι οι παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν διαταραχή της ομοιόστασης σε έναν
οργανισμό, όπως, για παράδειγμα, στον άνθρωπο.
Σε αυτούς ανήκουν:
* διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες (π.χ. ακτινοβολίες, ακραίες μεταβολές της
θερμοκρασίας).
* παθογόνοι μικροοργανισμοί (ιοί, βακτήρια, μύκητες και πρωτόζωα).
* ψυχολογικές διαταραχές.
* κληρονομικές δυσλειτουργίες.
* ο τρόπος ζωής ή συμπεριφοράς (π.χ. κάπνισμα, κατάχρηση οινοπνευματωδών ποτών,
μη ισορροπημένη διατροφή).

Question 16

Ποιοι μικροοργανισμοί γανισμοί ονομάζονται παθογόνοι; Τι είναι ο ξενιστής;
Είναι όλοι οι μικροοργανισμοί παθογόνοι;

Answer 16

Ένας μικροοργανισμός που εισέρχεται στον άνθρωπο και του προκαλεί ασθένεια
χαρακτηρίζεται παθογόνος.
Ο άνθρωπος που προσβάλλεται ονομάζεται ξενιστής.
Αρχικά θεωρήθηκε ότι όλοι οι μικροοργανισμοί είναι παθογόνοι.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι κάτι τέτοιο δεν αληθεύει. Εξάλλου, πολλοί μικροοργανισμοί όχι μόνο
δεν προκαλούν ασθένειες, αλλά είναι και χρήσιμοι για τον άνθρωπο.

Question 17

6. Τι είναι μόλυνση και πότε μια ασθένεια χαρακτηρίζεται σαν μολυσματική;

Answer 17

Η είσοδος του παθογόνου μικροοργανισμού σε έναν ξενιστή ονομάζεται μόλυνση.
Μια ασθένεια που μπορεί να μεταδοθεί από ένα άτομο σε άλλο χαρακτηρίζεται
μολυσματική.

Question 18

Τι είναι τα συμπτώματα της ασθένειας και τι η διάγνωση;
Πότε εμφανίζονται τα πρώτα συμπτώματα και από τι εξαρτάται ο χρόνος αυτός;

Answer 18

Όταν κάποιος ασθενεί, συνήθως εμφανίζει ορισμένα συμπτώματα της ασθένειας
(π.χ. πυρετό, διάρροια κτλ.). Η εξέταση των συμπτωμάτων μπορεί να οδηγήσει τον γιατρό στη
διάγνωση, δηλαδή στην αναγνώριση της ασθένειας.
Από τη στιγμή που θα μας προσβάλει ένας μικροοργανισμός μπορεί να περάσουν ώρες,
μέρες ή ακόμα και μήνες μέχρι να αρχίσουν να εμφανίζονται τα πρώτα συμπτώματα της
ασθένειας. Αυτό εξαρτάται από την περίοδο επώασης του μικροοργανισμού, δηλαδή από το
χρόνο που απαιτείται μεταξύ της μόλυνσης και της εμφάνισης των πρώτων συμπτωμάτων της
ασθένειας.

Question 19

8. Πότε μια ασθένεια χαρακτηρίζεται σαν επιδημία και πότε σαν πανδημία;

Answer 19

Όταν σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο παρατηρηθεί μεγάλος αριθμός κρουσμάτων μιας
ασθένειας, όπως, για παράδειγμα, της γρίπης, τότε λέμε ότι έχουμε επιδημία.
Εάν η ασθένεια αυτή εξαπλωθεί σε πολλές χώρες, τότε έχουμε πανδημία.

Question 20

9. Ποιοι οι τρόποι μετάδοσης μιας ασθένειας;

Answer 20

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι μετάδοσης μιας ασθένειας:
* Με σταγονίδια, όπως αυτά που δημιουργούνται όταν κάποιος βήχει ή φταρνίζεται.
* Με τη σκόνη, η οποία μπορεί να περιέχει κάποιους μικροοργανισμούς και να τους
μεταφέρει πολύ μακριά.
* Με την επαφή με μολυσμένα αντικείμενα (π.χ. πετσέτες ή οδοντόβουρτσες).
* Με τα κόπρανα, όταν τα μικρόβια που υπάρχουν σε αυτά περάσουν στο πόσιμο νερό ή
στην τροφή.
* Με τα ζώα. Κάποια ζώα, για παράδειγμα οι μύγες, μπορούν να μεταφέρουν παθογόνους
μικροοργανισμούς σε ένα τρόφιμο που κατά τα άλλα είναι απαλλαγμένο από μικρόβια.
Επίσης, κάποια ζώα, όπως το κουνούπι, ρουφούν αίμα και μεταφέρουν έτσι μικρόβια από το
ένα άτομο στο άλλο.
* Με το αίμα. Σε περίπτωση που το αίμα ενός μολυσμένου ατόμου έρθει σε επαφή με το
αίμα ενός υγιούς (π.χ. με μετάγγιση αίματος), είναι δυνατόν να προκληθεί μόλυνση του
υγιούς ατόμου.
* Με τη σεξουαλική επαφή με μολυσμένο άτομο

Question 21

. Τι χρειάζεται να γνωρίζουμε για να καταπολεμήσουμε μια ασθένεια που προκαλείται
από παθογόνο μικροοργανισμό;

Answer 21

Για να μπορέσουμε να καταπολεμήσουμε τις ασθένειες που προκαλούν οι παθογόνοι
μικροοργανισμοί, είναι σημαντικό να έχουμε μελετήσει τον κύκλο της ζωής τους.
Έτσι, μπορούμε να γνωρίζουμε τους τρόπους με τους οποίους μεταδίδονται στον άνθρωπο
και τους μηχανισμούς με τους οποίους αναπαράγονται

Question 22

11. Τι είναι η θεραπεία και τι η πρόληψη μιας ασθένειας;

Answer 22

Η καταπολέμηση μιας ασθένειας ονομάζεται θεραπεία και οι τρόποι για την αποφυγή της
ονομάζονται πρόληψη.

Question 23

Ποιος ο ρόλος των βακτηρίων για τον άνθρωπο; (ή σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται τα βακτήρια ανάλογα με την χρησιμότητα τους στον άνθρωπο;)

Answer 23

Σε αντίθεση με τη γενική πεποίθηση ότι όλα τα βακτήρια είναι παθογόνα, τα περισσότερα βακτήρια είναι είτε χρήσιμα είτε αβλαβή για τον οργανισμό μας. Ορισμένα, μάλιστα, υπάρχουν φυσιολογικά στο σώμα μας, όπως αυτά που φιλοξενούνται στο παχύ έντερο. Τα βακτήρια αυτά όχι μόνο δεν μας βλάπτουν, αλλά μας είναι απαραίτητα, αφού παράγουν τη βιταμίνη K, η οποία βοηθά στην πήξη του αίματος.

Question 24

3. Πως μας βλάπτουν τα παθογόνα βακτήρια;

Answer 24

Όσα βακτήρια μας βλάπτουν, το κάνουν ουσιαστικά με δύο τρόπους: * είτε άμεσα, προσβάλλοντας και καταστρέφοντας τους ιστούς μας. * είτε έμμεσα, με κάποιες βλαβερές ουσίες που παράγουν, τις τοξίνες.

Question 25

14. Οι ιοί είναι μικροοργανισμοί;

Answer 25

Οι ιοί αποτελούν μια ασυνήθιστη περίπτωση οργάνωσης της έμβιας ύλης. Συχνά αποτελούν αντικείμενο διαφωνίας μεταξύ των επιστημόνων. Ορισμένοι δεν τους θεωρούν οργανισμούς, επειδή οι ιοί δεν εκδηλώνουν αυτόνομα τις λειτουργίες της ζωής (π.χ. αναπαραγωγή, μεταβολισμό κ.ά.), αλλά μόνο όταν παρασιτούν στα κύτταρα άλλου οργανισμού.

Question 26

15. Πότε οι ιοί προκαλούν ασθένειες;

Answer 26

Οι ιοί πολλαπλασιάζονται και συνθέτουν τα συστατικά τους μόνο όταν χρησιμοποιούν τα υλικά και τους μηχανισμούς των κυττάρων του οργανισμού-ξενιστή. Το γεγονός αυτό όμως διαταράσσει την ομαλή λειτουργία των κυττάρων και κατά συνέπεια ολόκληρου του οργανισμού.

Question 27

16. Πότε οι ιοί βρίσκονται σε λανθάνουσα κατάσταση;

Answer 27

Ένας ιός μπορεί να βρίσκεται σε «λανθάνουσα κατάσταση» μέσα στο κύτταρο, δηλαδή δεν παράγονται νέοι ιοί. Τότε ο οργανισμός που έχει προσβληθεί από αυτόν δεν εκδηλώνει κανένα σύμπτωμα.

Question 28

17. Πως οι ιοί βλάπτουν τον οργανισμό μας;

Answer 28

Ένας ιός μπορεί να βρίσκεται σε «λανθάνουσα κατάσταση» μέσα στο κύτταρο, δηλαδή δεν παράγονται νέοι ιοί. Τότε ο οργανισμός που έχει προσβληθεί από αυτόν δεν εκδηλώνει κανένα σύμπτωμα. Ωστόσο, κάποια στιγμή ο ιός μπορεί να ενεργοποιηθεί και να πολλαπλασιαστεί. Οι νέοι ιοί που θα προκύψουν θα προσβάλουν κι άλλα κύτταρα, προκαλώντας συχνά σοβαρές ασθένειες, τις ιώσεις.

Question 29

Να αναφερθεί παράδειγμα ασθένειας που προκαλείται από βακτήριο και παράδειγμα για ιό.

Answer 29

Παράδειγμα ασθένειας από βακτήριο είναι ο τέτανος και χαρακτηριστική και ιδιαίτερα συνηθισμένη ίωση είναι το κοινό κρυολόγημα.

Question 30

19. Ποιες ασθένειες οφείλονται σε μύκητες και πως προφυλασσόμαστε;

Answer 30

Αρκετές είναι και οι ασθένειες που οφείλονται σε μύκητες, με περισσότερο γνωστές τις ασθένειες του δέρματος (δερματικές μυκητιάσεις). Επειδή οι ασθένειες αυτές μεταδίδονται συνήθως μέσω της επαφής με μολυσμένα αντικείμενα, είναι σκόπιμο να χρησιμοποιούμε δικές μας πετσέτες, χτένες κτλ.

Question 31

20. Τι γνωρίζετε για τις ασθένειες προκαλούνται από πρωτόζωα; Να αναφερθεί παράδειγμα.

Answer 31

Λίγα είναι τα πρωτόζωα που προσβάλλουν τον άνθρωπο προκαλώντας του σοβαρές ασθένειες. Ένα από αυτά είναι το πλασμώδιο, που προκαλεί την ελονοσία.

Question 32

Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται οι αμυντικοί μηχανισμοί του ανθρώπου ανάλογα με τη θέση τους; Ποιος ο ρόλος της κάθε κατηγορίας

Answer 32

Ο οργανισμός μας, για να προστατευτεί από τα παθογόνα μικρόβια, έχει αναπτύξει αμυντικούς μηχανισμούς. Αυτοί διακρίνονται σε εξωτερικούς και εσωτερικούς. Οι πρώτοι έχουν στόχο να εμποδίσουν την είσοδο των παθογόνων μικροβίων στον οργανισμό και οι δεύτεροι καταπολεμούν τους εισβολείς, εφόσον αυτοί έχουν κατορθώσει τελικά να εισέλθουν.

Question 33

2. Ποια είναι η δράση των εξωτερικών αμυντικών μηχανισμών του ανθρώπου;

Answer 33

* Το δέρμα αποτελεί φραγμό στην είσοδο των μικροβίων. * Το σάλιο περιέχει ένζυμα που καταστρέφουν αρκετά μικρόβια, όπως αυτά που υπάρχουν στην τροφή μας. * Ο ιδρώτας περιέχει επίσης ένζυμα που καταστρέφουν μικρόβια, όπως αυτά που βρίσκονται στο δέρμα μας. * Το εσωτερικό της μύτης, της στοματικής κοιλότητας, των βλεφάρων, αλλά και των γεννητικών οργάνων είναι περιοχές του σώματος μας που καλύπτονται από βλεννογόνο. Πρόκειται για έναν τύπο επιθηλιακού ιστού, του οποίου τα κύτταρα εκκρίνουν βλέννα. Η βλέννα παγιδεύει τα μικρόβια, τα οποία στη συνέχεια ωθούνται προς το εξωτερικό του οργανισμού μας (π.χ. με τον βήχα ή το φτάρνισμα). * Ο πεπτικός σωλήνας είναι ανοικτός. Ξεκινά δηλαδή από το στόμα και καταλήγει στον πρωκτό. Γι’ αυτό και θεωρείται εξωτερική κοιλότητα του σώματος. Αν ένα μικρόβιο δεν καταστραφεί από το σάλιο και καταλήξει στο στομάχι, θα βρεθεί αντιμέτωπο με έναν επιπλέον μηχανισμό προστασίας του οργανισμού μας. Αυτός είναι το πολύ όξινο περιβάλλον του στομάχου μας, εξαιτίας του οποίου καταστρέφονται τα περισσότερα μικρόβια. Εξαίρεση αποτελούν ορισμένα μικρόβια που είναι πολύ ανθεκτικά στις συγκεκριμένες συνθήκες, όπως είναι το βακτήριο της χολέρας, το ελικοβακτήριο που προκαλεί το έλκος του στομάχου κ.ά.

Question 34

3. Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται οι εσωτερικοί αμυντικοί μηχανισμοί του ανθρώπου; Ποια η δράση της κάθε κατηγορίας;

Answer 34

Οι εσωτερικοί αμυντικοί μηχανισμοί διακρίνονται σε: * γενικούς (η δράση τους είναι κοινή για όλους τους μικροοργανισμούς). * ειδικούς (με εξειδικευμένη δράση).

Question 35

4. Ποιοι είναι οι γενικοί εσωτερικοί αμυντικοί μηχανισμοί του ανθρώπου;

Answer 35

Στους γενικούς εσωτερικούς αμυντικούς μηχανισμούς περιλαμβάνονται: * η φλεγμονή. Η διαδικασία αυτή ενεργοποιείται μετά από καταστροφή των ιστών. Τα συμπτώματα της είναι τοπική άνοδος της θερμοκρασίας, πρήξιμο στη συγκεκριμένη περιοχή, πόνος και κοκκίνισμα. * ο πυρετός, δηλαδή άνοδος της θερμοκρασίας του σώματος μετά από γενικευμένη μόλυνση. * ουσίες με αντιμικροβιακή δράση. * η φαγοκυττάρωση.

Question 36

ργοποιούνται οι ειδικοί εσωτερικοί αμυντικοί μηχανισμοί του ανθρώπου; Ποιος ο ρόλος τους;

Answer 36

Αν ο εισβολέας δεν καταστραφεί από τους γενικούς αμυντικούς μηχανισμούς, τότε ενεργοποιούνται οι ειδικοί εσωτερικοί αμυντικοί μηχανισμοί. Χάρη σ’ αυτούς αναγνωρίζονται οι «ξένοι» παράγοντες (αντιγόνα) που εισέρχονται στον οργανισμό μας. Οι μηχανισμοί ειδικής άμυνας παράλληλα με την αντιμετώπιση του εισβολέα, δημιουργούν και ειδικά κύτταρα «μνήμης».

Question 37

6. Τι είναι το αντιγόνο;

Answer 37

Οι «ξένοι» παράγοντες που εισέρχονται στον οργανισμό μας (μικρόβια, μικροβιακές ουσίες κτλ.) ονομάζονται αντιγόνα.

Question 38

7. Τι είναι η ανοσολογική απόκριση και τι περιλαμβάνει;

Answer 38

Η αναγνώριση του αντιγόνου πυροδοτεί μια σειρά αντιδράσεων στον οργανισμό, την ανοσολογική απόκριση. Αυτή περιλαμβάνει την ενεργοποίηση ειδικών λευκοκυττάρων τα οποία παράγουν αντισώματα.

Question 39

8. Τι είναι τα αντισώματα και πως δρουν;

Answer 39

Τα αντισώματα είναι πρωτεΐνες με δομή τέτοια ώστε να ταιριάζουν με το αντιγόνο όπως το κλειδί με την κλειδαριά, οδηγώντας τελικά στην εξουδετέρωση του αντιγόνου.

Question 40

9. Πότε λέμε ότι ο οργανισμός μας έχει αποκτήσει ανοσία για το συγκεκριμένο αντιγόνο;

Answer 40

Το εντυπωσιακό με τους μηχανισμούς ειδικής άμυνας είναι ότι, παράλληλα με την αντιμετώπιση του εισβολέα, δημιουργούν και ειδικά κύτταρα «μνήμης». Δηλαδή, την επόμενη φορά που θα προσβληθούμε από το ίδιο αντιγόνο, τα κύτταρα αυτά ενεργοποιούνται και τελικά παράγονται τα κατάλληλα αντισώματα πολύ γρήγορα και σε μεγάλες ποσότητες. Έτσι, το αντιγόνο εξουδετερώνεται ταχύτατα και δεν εμφανίζονται τα συμπτώματα της ασθένειας. Τότε λέμε ότι έχουμε αποκτήσει ανοσίααπέναντι στο συγκεκριμένο αντιγόνο. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι τη δεύτερη φορά ο οργανισμός μας έχει ήδη έτοιμο το «καλούπι» και είναι εύκολο πλέον να κάνει μαζική παραγωγή αντισωμάτων.

Question 41

10. Τι είναι τα εμβόλια και ποιος ο ρόλος τους;

Answer 41

Ειδικοί επιστήμονες προσπάθησαν να μελετήσουν τον μηχανισμό με τον οποίο ο οργανισμός μας αποκτά ανοσία. Ερεύνησαν την αντίδραση του οργανισμού μας σε νεκρούς παθογόνους μικροοργανισμούς ή και σε τμήματα τους. Διαπίστωσαν ότι και στην περίπτωση αυτή η αντίδραση του οργανισμού μας ήταν παρόμοια με την αντίδραση του στους ζωντανούς μικροοργανισμούς. Το γεγονός αυτό αξιοποιήθηκε για την παρασκευή εμβολίων. Με τον εμβολιασμό εισάγεται στο σώμα μας μια μικρή ποσότητα νεκρών ή ανενεργών μικροοργανισμών ή και τμημάτων τους (εμβόλιο). Το περιεχόμενο του εμβολίου αρκεί για να ενεργοποιηθεί η διαδικασία της ανοσολογικής απόκρισης, ενώ συνήθως δεν είναι ικανό να προκαλέσει ασθένεια. Με αυτόν τον τρόπο ο οργανισμός διαθέτει πλέον κύτταρα «μνήμης» για τον συγκεκριμένο μικροοργανισμό. Χάρη στον εμβολιασμό έχουν εξαφανιστεί πολλές ασθένειες που στο παρελθόν μάστιζαν την ανθρωπότητα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ευλογιά. Με την πρόοδο της βιολογίας τα εμβόλια εξακολουθούν συνεχώς να εξελίσσονται.

Question 42

11. Τι είναι ο ορός και πότε χορηγείται;

Answer 42

Αν υπάρχει υπόνοια ότι ένα άτομο μπορεί να προσβλήθηκε από κάποιον παθογόνο μικροοργανισμό, π.χ. το βακτήριο του τετάνου, τότε ο εμβολιασμός δεν προσφέρει προστασία στο άτομο. Ο μόνος τρόπος να προστατευτεί άμεσα θα ήταν να του χορηγηθούν έτοιμα αντισώματα (ορός). Στον ορό περιέχονται αντισώματα που λαμβάνονται από κάποιον άλλο ζωικό οργανισμό που έχει μολυνθεί από αυτόν τον μικροοργανισμό. Έτσι, σε περίπτωση υπόνοιας για προσβολή από το βακτήριο του τετάνου χορηγείται ο αντιτετανικός ορός