2.1- Dinasyddiaeth a hawliau Flashcards
(53 cards)
Dinasyddiaeth
bod yn aelod o gymdeithas wleidyddol sy’n anwahanadwy gyda’r hawl i gyfrannu iddi. Ond mae hefyd yn golygu bod yn ddinesydd cyfreithiol a’r hawliau sy’n dod gyda hynny yn ogystal a’r dyletswyddau.
Dinasyddiaeth Uwchgenedlaethol
Mae dinasyddiaeth luosog, dinasyddiaeth ddeuol, cenedligrwydd lluosog neu genedligrwydd deuol, yn statws dinasyddiaeth person, lle mae unigolyn yn cael ei ystyried ar yr un pryd yn ddinesydd o fwy nag un wladwriaeth o dan gyfreithiau’r gwladwriaethau hynny.
UE
Gymanwlad(Commonwealth)
E.e. >Pasports hefyd yn dweud ‘Undeb Ewropeaidd’
>Mwy na 500,000 yn dal dinasyddiaeth prydeinig a gwyddelig
Dinasyddiaeth Fyd-eang
Dinasyddiaeth fyd-eang yw’r syniad bod gan bawb hawliau a chyfrifoldebau dinesig sy’n dod gyda bod yn aelod o’r byd, gydag athroniaeth a synhwyrau byd-eang, yn hytrach nag fel dinesydd cenedl neu le penodol.
Rhyddid (Freedom/Liberty)
Y pŵer neu’r hawl i weithredu, siarad, neu feddwl fel un sydd eisiau
Perthynas Tair Rhan
1- Y person sy’n rhydd
2- Y cyfyngiadau a rhwystrau neu ddim sydd yn gwneud person yn rhydd
3- Beth mae person sy’n rhydd yn medru’i wneud neu beidio
Mathau o Rhyddid
- Rhyddid Meddwl a Mynegiant
- Rhyddid i weithredu
- Rhyddid i wneud niwed i eraill
- Rhyddid cydsyniad
- Rhyddid gwneud niwed i’ch hunan
E.e. > Nid oes rhyddid peidio gwisgo gwregys
> Ewthanasia yn erbyn y gyfraith
Cydraddoldeb Adain Chwith
Equality of outcome
Cydraddoldeb Adain Dde
Equality of opportunity
Cydradoldeb Ffurfiol
Na ddylai rheolau ffurfiol wahardd unigolion rhag cyflawni nodau penodol trwy gyfeirio at nodweddion personol.
E.e The Equality Act 2010
Cydradoldeb Foesol
Bod pawb yr un mor bwysig a’i gilydd
E.e Pawb yn medru pleidleisio
Cydradoldeb o flaen y gyfraith
Mae’r gyfraith yr un mor berthnasol i bawb a bod pawb yn cael ei trin yn ol gyfraith y gwlad.
E.e Scandal Treuliau (expenses)
Rhyddid dinasyddol
Bod hawliau gan pob dinesydd
E.e Shamima Begum
Rhyddid personol cydradd
Bod gan pawb ddewis
E.e Deddf Erthylu 1967
Cydraddoldeb materol
Bod incwm yn cael ei ddosrannu’n deg
E.e Financial Services and the Equality Act: Sicrhau cymorth ariannol i pobl anabl
Mynediad cydradd y swyddi a gwasanaethau
Yr hawl i wneud gais am sydd ac i gawl hawliau gwleidyddol
E.e Yr NHS, presgripsiynau am ddim(Cymru)
Cydradoldeb canlyniad
Bod gan pawb cydraddoldeb yn y man cyntaf
E.e 1880: deddf addysg- sicrhau bod addysg ar gael ar gyfer pob person oed 10.
Dinesydd Gwethgar…
Unigolyn sy’n cymrud rol o fewn y gymuned; cysylltwyd y term gyda gwirfoddoli
Cyfranogiad dinasyddol/ sifil
Pobl yn ymwneud a’i gilydd er mwyn canlyn eu amcanion a’u diddordebau- e.e Residents Accosiation: Ffurf answyddogol o chyfranogi
Ymrwymiad ddinesig
Ffurf fwy swyddogol o gyfranogi yn y broses o lywodraethu. E.e paneli ymgynhori, llywodraethwyr
Nid yw’n rhan o’w wladwriaeth ond mae’n helpu’r wladwriaeth
E.e 1,332,952 o pecynnau bwyd yn cael ei darparu i food bank yn 2018
Rheol Y Gyfraith
Y cysyniad bod pawb angen ufuddhau a chael eu rheoleiddio gan y gyfraith.
Rheol yn ôl y gyfraith
Rhaid i unigolyn ymddwyn mewn ffordd sydd yn ystyired y gyfraith, ni all unrhyw un cael ei gosbi am rhywbeth nad yw’n yn erbyn y gyfraith
Rheol o dan y gyfraith
Does neb tu hwnt i’r gyfraith gan gynnwys y llywodraeth.
Rheol yn ôl cyfraith uwch
Rhaid i bob cyfraith gan y llywodraeth cydymffurfio a’r addewidion o degwch, cyfiawnder a moesoldeb
Amddiffyniad o dan y Gyfraith
Amddiffyn dinadyddion rhag cael ei dramgwyddo gan llywodraeth or-bwerus Magna Carta (sefydlu'r egwyddor bod pawb yn ddarostyngedig i'r gyfraith, hyd yn oed y brenin, ac yn gwarantu hawliau unigolion) Deddf Hawliau Dynol
Hawliau Lleiafrifoedd
Amddiffyn hawliau grwpiau lleiafrifol
E.e Deddfau cenhedloedd unedig
Erthygl 27: International Covenant on Civil and Political Rights
Erthygl 30: Convention on the rights of a child
