4 - Borstvoeding Flashcards
(131 cards)
1
Q
4.1 Voorkennis
Geef een aantal voordelen van borstvoeding voor het kind.
A
- de hoeveelheid en samenstelling van moedermelk is aangepast aan de noden van het kind
- minder vaak en minder ernstig ziek
- colostrum bevordert de eerste ontlasting
- bevat antistoffen
- verminderd risico op allergieën
- …
2
Q
4.1 Voorkennis
Geef een aantal voordelen van borstvoeding voor de moeder.
A
- de oxytocine doet de uterus samentrekken en vermindert het bloeden na de bevalling
- oorspronkelijk gewicht wordt sneller bereikt
- onmiddellijk beschikbaar, altijd klaar en op de juiste temperatuur
- grotere affectieve band met het kind
- …
3
Q
4.1 Voorkennis
Geef een aantal voordelen van borstvoeding voor de maatschappij.
A
- kinderen zijn minder vaak ziek: kost minder aan de gezondheidszorg + moeders zijn minder afwezig op hun werk
- milieuvriendelijk: minder productie van verpakkingsafval
- gratis
4
Q
4.1 Voorkennis
Wat zijn de hoofdbestanddelen van moedermelk?
A
- vetten
- suikers
- eiwitten
- mineralen
- vitaminen
5
Q
4.1 Voorkennis
Bespreek colostrum.
A
- wordt aangemaakt vanaf de 7e zwangerschapsmaand tot dag 5 na de geboorte
- dik, stroperig, gelig
- bevat veel antistoffen: eerste immunisatie tegen infecties
- laxerende werking: baby raakt meconium snel kwijt
6
Q
4.1 Voorkennis
Bespreek overgangsmelk.
A
- dag 5 tot dag 10-14
- hoeveelheid antistoffen en eiwitten neemt af
- melksuiker en vetgehalte neemt toe
7
Q
4.1 Voorkennis
Bespreek rijpe moedermelk.
A
- vanaf dag 10-14
- blauwwitte kleur, waterige consistentie
- veel lactose, meer vetten, minder eiwitten (voeding is sneller verteerd)
8
Q
4.1 Voorkennis
Welke hormonen zijn betrokken bij de borstvoeding?
A
- prolactine
- oxytocine
9
Q
4.1 Voorkennis
Wat is de functie van prolactine bij de borstvoeding?
A
melkaanmaak (melksecretie)
10
Q
4.1 Voorkennis
Wat is de functie van oxytocine bij de borstvoeding?
A
vrijkomen van de melk (melkexcretie)
11
Q
4.1 Voorkennis
Wanneer ligt een baby goed aan de borst?
A
Special K
* de neus is vrij
* de kin is ingebed in de borst aan de onderkant van de areola
* de areola is voornamelijk verborgen in de mond van de baby
* de lippen draaien naar buiten (zoals van een vis)
meer van de onderkant van de borst dan van de bovenkant zit in het mondje (cfr. hamburger)
12
Q
4.1 Voorkennis
Benoem 5 borstvoedingshoudingen.
A
- madonnahouding
- doorgeschoven houding
- rugbyhouding
- op je zij
- op je rug
13
Q
4.1 Voorkennis
Wat zijn de voordelen van de doorgeschoven houding?
A
= madonnahouding, maar dan ondersteunen met je andere arm + ondersteunen van je borst
–> borst manipuleren
14
Q
4.1 Voorkennis
Wat zijn de voordelen van de rugbyhouding?
A
- aangenaam na kijzersnede of bij premature baby’s
- zware borsten
- snelle melkstroom
- luie / slaperige baby
- tweeling
15
Q
4.1 Voorkennis
Wat zijn de voordelen van borstvoeding geven op je zij?
A
- aangenaam vlak na de bevalling (vnl na keizersnede, pijnlijke knip)
- nachtvoeding
16
Q
4.1 Voorkennis
Wat zijn de voordelen van borstvoeding geven op je rug?
A
- bij krachtige toeschietreflex
- overvloedige melkproductie
- baby die zich vaak verslikt
- baby die last heeft van oprispingen
17
Q
4.2 De eerste 6 weken
Bespreek de evolutie van de borstvoeding tijdens de eerste 6 weken.
A
eerste 40 dagen: aanpassingsperiode
* tijd nodig om te wennen
* voedingsritme vinden van de baby
na 40 dagen: beloningsperiode
* baby speelt een actievere rol
* borstvoeding gaat gemakkelijker en sneller
18
Q
4.2 De eerste 6 weken
Hoeveel voedingen drinkt een baby de eerste weken postpartum?
A
gemiddeld 8-12 voedingen/24u
verschilt van baby tot baby
19
Q
4.2 De eerste 6 weken
Heel wat baby’s hebben een vast huiluurtje. Wanneer is dit meestal?
A
vooral in de late namiddag en ‘s avonds
hier is geen duidelijk verklaarbare oorzaak van gevonden
20
Q
4.2 De eerste 6 weken
Vanaf wanneer mag je een fopspeen geven om de baby te troosten?
A
eenmaal de borstvoeding vrij goed lukt en de melkproductie goed op gang is
21
Q
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Geef een definitie van de aanpassingsperiode.
A
- de eerste 40 dagen
- zorgen voor een pasgeborene is intensief
- slaap wordt serieus op de proef gesteld
- aanpassingsduur duurt langer dan bij kunstvoeding
- opbouwen melkproductie
22
Q
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Geef een definitie van de beloningsperiode.
A
- vanaf 40 dagen
- baby speelt een actieve rol bij het aanhappen (meer controle over hoofd en nek)
- drinken gaat gemakkelijker en sneller
- minder intensief dan kunstvoeding
- optimale melkproductie
- borstvoeding = automatisme
23
Q
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Wat is de rol van de vroedvrouw bij het begeleiden van het late postpartum?
A
- medisch-verloskundige opvolging
- psycho-emotionele opvolging en begeleiding
–> observeren en begeleiden van eventuele babyblues of postpartumdepressie
24
Q
4.2 De eerste 6 weken (H5)
Welke tips kun je de kraamvrouw geven ivm mogelijke hulp die kan ingeschakeld worden om de eerste stappen in het moederschap makkelijker te maken?
A
- regel kraamzorg goed op voorhand
- wijs aangeboden hulp nooit af
- wees niet te trots om hulp te vragen als het nodig is
–> denk aan familie, vrienden, … en de papa/meemoeder
25
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Wat is het belang van verdere ondersteuning en begeleiding na het onmiddellijke en vroege postpartum op vlak van borstvoeding?
het **borstvoedingsritme** van je baby te leren kennen
--> een nieuwe moeder heeft hulp nodig om haar baby de borst te kunnen geven
--> de mama voldoende ondersteunen en rust geven
26
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Wat is het onderscheid tussen de eerste levensweek en de weken daaropvolgend inzake melkproductie?
* de eerste levensweek: de baby brengt de productie **op gang**
* de weken die volgen: de baby brengt de melkproductie **op peil**
27
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Wat is de functie van de eerste levensweek?
**stijgen** van de melkproductie
* dag 1: 30 ml
* dag 5: 300-350 ml
28
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Wat is het doel van de eerste maand borstvoeding?
* **borstgroei** en **borstontwikkeling**
* **optimalisatie** van de melkproductie
* basis leggen voor borstvoeding op **lange termijn**
29
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Bespreek de evolutie van de melkproductie gedurende de eerste 4 weken.
* dag 1: **30 ml**/dag
* dag 5: **300-350 ml**/dag
* week 2-3: **600-750 ml**/dag
* week 4: **750-1050 ml**/dag
30
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Bespreek de evolutie van de hoeveelheid melk die de baby per voeding drinkt gedurende de eerste 4 weken.
* dag 5: **30-45 ml**/voeding
* week 2-3: **60-90 ml**/voeding
* week 4: **90-120 ml**/voeding
31
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Wat is het belang van voldoende voeden?
als je tijdens de eerste maand vaak voedt, blijft je **melkproductie stijgen**
wanneer je op 1 maand maar een gedeeltelijke productie hebt, zal het **moeilijk** zijn om later een volledige productie te krijgen
--> de voordelen van de hormonale veranderingen van na de geboorte vallen weg
32
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Wat is de rol van prolactinereceptoren bij de melkproductie?
* vaak voeden of kolven tijdens de eerste weken na de geboorte **activeert** een bepaald aantal prolactinereceptoren
* de prolactinereceptoren bepalen de **maximale melkproductie**
* als een moeder niet genoeg prolactinereceptoren activeert, zal ze waarschijnlijk **geen volledige productie** bekomen
--> de basis wordt gelegd voor de productie op lange termijn
## Footnote
Het is nog niet duidelijk waarom je na 1 maand geen volledige productie meer kunt opbouwen. Bovenstaande info is een theorie.
33
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Is de melkproductie gelijkmatig gespreid doorheen de dag?
**nee**
de melkproductie kent een vorm van eb en vloed
34
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Bespreek de natuurlijke eb en vloed van de melkproductie.
's ochtends
* melkproductie het **hoogst**
* de baby laat meer tijd tussen de voedingen
's avonds
* melkproductie het **laagst**
* de baby drinkt vaker (elk uur of halfuur) en langer (clusteren)
--> vaak huiluurtje
35
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Hoe komt het dat de melkproductie 's ochtends het hoogst is?
* **prolactine** is het hoogst in het midden van de nacht (verantwoordelijk voor melkproductie)
* als de baby zijn slaappatroon al wat heeft aangepast en **'s nachts minder drinkt**, is 's ochtends de borst voller
36
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Hoeveel keer en om de hoveel tijd moet een kind drinken?
* 8-12 voedingen per 24u
* om de 2-3u
--> vaak niet regelmatig: denk aan **clustervoedingen**!
37
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Wat zijn clustervoedingen?
**bundelen** van voedingen
* maag van de baby is klein
* de baby leert nog hoe hij goed aan de borst moet drinken
--> meestal 's avonds (elk uur, elk halfuur, doorlopend)
38
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Hoe lang houdt het clustervoeden aan?
stopt vaak na **40 dagen**
* maaginhoud wordt groter
* meer melk voorhanden
* drinkt sneller
--> meer regelmaat in het voedingspatroon
39
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Waarom wordt er beter geen schema toegepast bij borstvoeding?
* wanneer je niet op vraag voedt, is er kans dat de **melkproductie** niet op gang komt
* kans op **stuwing** (borsten zijn gespannen waardoor de baby moeilijker kan aanhappen)
* je kan niet controleren of je baby de **juiste hoeveelheid melk** heeft gekregen
--> de melkproductie van de mama en de groei van de baby wordt in gevaar gebracht
40
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Waarom wordt er wel beter een ritme toegepast bij borstvoeding?
biologisch gezien
* baby's moeten **vaak** worden gevoed (melk heeft laag vet- en eiwitgehalte)
* baby's zijn bestemd om **gedragen** en vastgehouden te worden
41
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Wat raad je ouders aan gedurende de eerste 6 weken ivm frequentie?
**voeden op vraag**
* de baby is dag en nacht bij je (signalen leren kennen)
* 's nachts zo dicht mogelijk bij je laten slapen
42
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Via welke parameters kan je nagaan of de baby voldoende voeding krijgt?
**Borsten**
het volle gevoel van de borsten tussen voedingen door verdwijnt na 3 weken
**Luiers**
* de baby maakt 3-4x/dag ontlasting (geel / groen), is dit niet het geval dan moet je alert zijn en zijn gewicht nagaan
* minstens 5 plasluiers/dag (kleurloos / lichtgeel)
--> drinkt niet efficiënt of te weinig melkproductie
--> na 4 weken fysiologisch onregelmatiger
**Gewicht**
na maximum 2 weken moet de baby terug op zijn geboortegewicht zijn, indien niet dan roep je deskundige borstvoedingshulp in
--> baby is tevreden en groeit goed (volgt zijn eigen curve)
**Voedingen**
je hoort je baby ritmisch zuigen en slikken tijdens de voeding
43
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Wat is een normaal voedingspatroon in de eerste 6 weken?
in het begin
* 20-40 minuten actief drinken
* eerst de eerste borst leegdrinken, dan verschonen, dan andere borst aanbieden
na een tijd
* voedingen worden korter (vb. van 30 min naar 15 min)
--> drinken 8-12x/dag, MAAR clusteren vaak, dus niet per se om de 2-3u!
## Footnote
Voor iedere baby anders! In geval van bezorgdheid, gewicht controleren. Zolang hij na 2 weken het geboortegewicht terug bereikt en zijn eigen curve volgt, is het oké.
44
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Wat is een normaal slaappatroon van een borstgevoedde baby?
**dutje van 4-5u** is normaal
* geen reden om de baby wakker te maken
* zolang hij minstens 8-12 voedingen/dag krijgt
* zolang hij goed groeit
45
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Hoe kan de mama voldoende rust krijgen tijdens de borstvoedingsperiode?
* neem elk aanbod tot **hulp** aan
* **slaap** wanneer de baby slaapt
* **liggend** voeden
46
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Geef een aantal tips ivm nachtvoedingen.
maak de nachturen **zo saai mogelijk**
* **lichten** uit (evt. nachtlampje)
* hou het **rustig** (geen tv of radio)
* enkel **verschonen** indien de baby ontlasting heeft gemaakt (bij natte luiers wachten tot de ochtend)
* **liggend** voeden
* eerste 6 maanden: baby op de kamer / co-sleeper
47
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Is bijvoeding aan te raden gedurende de eerste weken postpartum?
**neen**
* als de melkproductie nog niet op peil is, vermindert de melkproductie
* 7-8% van de baby's reageren slecht op kunstvoeding
--> moeilijk om de borstvoeding volledig op peil te krijgen
## Footnote
beter om minstens **40 dagen** exclusief borstvoeding te geven
48
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Geef advies ivm de introductie van het drinken via een fles.
flesgebruik vanaf het begin kan het op gang komen van de **melkproductie** bemoeilijken
sommige baby's hebben het moeilijk om te **wisselen** tussen borst en fles (wanneer het nog leert drinken)
* borstweigeren
* inefficiënt drinken aan de borst
* zuigverwarring (veroorzaakt pijnlijke tepels)
--> na **40 dagen** komen de problemen minder vaak voor
49
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Geef advies ivm fopspeengebruik.
= vervanger voor de troostende werking van een borst
* verdoezelt hongersignalen
* brengt het voedingsritme van de baby in de war
* brengt het aantal voedingen per dag omlaag
--> **NIET tijdens de eerste 40 dagen**
50
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Wat is een groeispurt?
de baby wil **meer** en **vaker drinken**
* **regeldagen**
* de baby groeit en heeft meer voeding nodig
* na **10 dagen**, na **3 weken**, na **6 weken**, na **3 maanden**
* na enkele dagen opnieuw normale ritme
* **extra rust** voor de mama stimuleert de melkproductie
51
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Is nachtvoeding noodzakelijk?
alle baby's worden 's nachts regelmatig wakker
--> **voedingsritme**
Als je dit negeert heb je kans dat je de groei van je kindje verstoort en de melkproductie negatief beïnvloedt.
52
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Kan je een baby overvoeden?
De baby lost vanzelf wanneer het voldoende heeft gedronken.
53
# 4.2 De eerste 6 weken (H5)
Waarom is het essentieel dat de moeder voldoende rust bij het geven van borstvoeding in de postnatale periode?
* tijdens de eerste maanden vergt het moederschap veel **energie**
* als je oververmoeid bent, kan de **melkproductie** afnemen
54
# 4.3 Na 6 weken (H6)
Waarom is het geven van exclusieve borstvoeding gedurende de eerste 6 maanden aan te raden?
(~voordelen baby)
het duurt ongeveer 6 maanden voor de darmen van de baby zelf **IgA-antistoffen** produceren
--> exclusieve borstvoeding voorkomt allergieën
in moedermelk zitten ook nog andere **antistoffen**
--> minder kans op ontstekingen
normale **ontwikkeling** van het immuunsysteem en spijsverteringsstelsel
starten met kunstvoeding / vaste voeding vermindert de **melkproductie**
55
# 4.3 Na 6 weken (H6)
Welke factoren beïnvloeden de melkproductie?
meer melk uit zorgt voor meer melk in
* de **borstvolheid** (hoe vol je borsten zijn)
* de **opslagcapaciteit** van de borst (hoeveel melk je borsten kunnen bevatten zonder dat ze onprettig vol aanvoelen)
56
# 4.3 Na 6 weken (H6)
Hoe werkt de melkproductie?
borstvolheid
* weinig vraag betekent een tragere productie (opslag raakt vol)
--> **volle borsten maken traag melk** (druk van de melk + FIL)
* meer vraag betekent een snellere productie (opslag raakt leeg)
--> **lege borsten maken snel melk**
## Footnote
~ denk aan een fabriek
57
# 4.3 Na 6 weken (H6)
Welke rol speelt FIL bij de melkproductie?
**Feedback Inhibitor of Lactation**
* **stof** in de moedermelk
* stuurt via je hersenen een signaal naar je borsten om de **melkproductie te verminderen**
* als de hoeveelheid melk in je borsten toeneemt, neemt ook de hoeveelheid FIL toe
--> hoe groter de hoeveelheid FIL in je borsten, hoe sterker het signaal om de productie af te remmen
58
# 4.3 Na 6 weken (H6)
Hoe kan de melkproductie gestimuleerd worden?
* **vaker** voeden
* zorgen dat de borsten **beter** worden **geleegd**
--> de baby meer dan 1x per voeding aan elke kant te laten drinken (als hij dat wil)
--> na een voeding afkolven
## Footnote
gemiddeld drinken baby's 75% van de melk in de borsten
--> hoe leger de borsten aan het eind van een voeding zijn en hoe vaker per dag ze goed geleegd worden, hoe sneller de borsten melk zullen aanmaken.
59
# 4.3 Na 6 weken (H6)
Wat is de gemiddelde dagelijkse totale melkproductie vanaf 6 weken tot 6 maanden postpartum?
750-1050 ml
60
# 4.3 Na 6 weken (H6)
Waarom heeft de opslagcapaciteit van de borst niets te maken met de grootte van de borst?
de grootte van de borst wordt vooral bepaald door de hoeveelheid **vetweefsel** in de borsten
61
# 4.3 Na 6 weken (H6)
Hoe bepaalt de opslagcapaciteit van de borst een groot deel van het borstvoedingsritme?
* de opslagcapaciteit bepaalt of de baby **1 of 2 borsten** per voeding neemt
--> dynamiek van de borstvolheid - krijgt de baby al voldoende melk uit 1 borst?
* **aantal voedingen per dag**
--> bij een grotere opslagcapaciteit kan de baby meer melk in 1x drinken naarmate zijn maag groeit - het aantal voedingen verminderd, maar de totale hoeveelheid melk blijft hetzelfde
* invloed op het **slaappatroon**
--> een baby die minder voedingen per dag nodig heeft, slaapt meestal sneller door 's nachts dan andere baby's
--> een moeder met een grote opslagcapaciteit zal de langere tijd tussen de voedingen 's nachts niet als oncomfortabel ervaren
62
# 4.3 Na 6 weken (H6)
Dien je per voedingsbeurt 1 of 2 borsten aan te bieden?
hangt af van de **opslagcapaciteit**
--> grote capaciteit: vaak maar 1 borst
--> kleine capaciteit: meestal 2 borsten
63
# 4.3 Na 6 weken (H6)
Hoeveel keer dient de baby te drinken tijdens de beloningsperiode?
afhankelijk van de **opslagcapaciteit**
(voorbeeld:)
* grote capaciteit: 6x/dag
* kleine capaciteit: 8-9x/dag
64
# 4.3 Na 6 weken (H6)
Is de frequentie tijdens de beloningsperiode sowieso lager dan tijdens de aanpassingsperiode?
**neen**
--> bij moeders met een kleine opslagcapaciteit dient de baby vaker gevoed te worden om aan een voldoende totale hoeveelheid melk te komen
65
# 4.3 Na 6 weken (H6)
Is nachtvoeding noodzakelijk?
afhankelijk van de **opslagcapaciteit**
* grote opslagcapaciteit: neen
* kleine opslagcapaciteit: ja (anders vermindert de melkproductie en krijgt de baby onvoldoende melk)
66
# 4.3 Na 6 weken (H6)
Welke parameters zal je nagaan om zeker te zijn dat de baby voldoende voeding krijgt?
normale **gewichtstoename**
--> volgt de gewichtscurve voor borstgevoedde kinderen
--> naarmate de baby ouder wordt, verloopt de gewichtstoename trager
luiers
--> na 6 weken hebben baby's vaak minder ontlasting
--> niet betrouwbaar om te gebruiken als parameter
67
# 4.3 Na 6 weken (H6)
Kan je een baby overvoeden?
**ja**
--> sommige moeders proberen de borstvoeding te testen door de baby na de borst een fles aan te bieden. Door de snelle melkstroom zullen baby's melk uit een flesje drinken, zelfs als ze genoeg hadden na de borst.
68
# 4.3 Na 6 weken (H6)
Waarom voedt je beter niet op schema / waarom schrap je beter geen voedingen?
hierdoor daalt de **melkproductie**
(cfr. kleine opslagcapaciteit)
69
# H8
Geef een aantal maatschappelijke tendensen die een verklaring kunnen zijn voor de lage borstvoedingscijfers in Vlaanderen.
* **wetenschappelijk moederen** vanaf de industriële revolutie:
--> experten bepalen dat schema's gehanteerd moeten worden
--> borstvoeding geven is onwetenschappelijk (te intuïtief)
--> kunstvoeding wordt als 'beter' bestempeld
--> met kunstvoeding kun je de hoeveelheid voeding regelen
* **reclame** voor kunstvoeding
--> kunstvoeding is '**evengoed**'
--> kunstvoeding is de '**moderne**' manier van voeden
70
# H8
Geef een aantal culturele overtuigingen in onze Westerse samenleving over baby's en borstvoeding.
* het belang van een **schema**
! niet alle moeders en baby's zijn gelijk !
! gaat voorbij aan het hongergevoel van de baby !
* de ouders moeten de **baas** zijn
--> discipline bijbrengen
! ingaan op de behoefte van de baby is goed voor hen !
* baby's **manipuleren** volwassenen door te huilen
! enige manier om zijn behoeften te communiceren !
* baby's **gehuil negeren** zal hem minder doen huilen
! omgekeerde is waar !
71
# 4.4 Kolven
Geef een aantal tips om de baby discreet te voeden buitenshuis.
* dekentje of **doek over de schouder** hangen om de baby te bedekken
* de **baby in een deken wikkelen** en met een deel daarvan de borst bedekken (gezichtje is nog zichtbaar)
* **kleding** aanpassen: t-shirt omhoog, jasje, blouse, sweater, truitje; speciale borstvoedingskleding
* **draagdoek**
* **rustig plekje** zoeken
72
# 4.4 Kolven
Geef een aantal tips ivm borstvoeding wanneer de mama weg is bij haar baby.
* **plan** je afwezigheid tussen de voedingen door
* laat de baby **naar je toe brengen** voor een voeding
* volg je gevoel: **alleen jij beslist** of wilt of moet weggaan
* probeer te genieten van deze intense periode: ook dit gaat voorbij - laat je **niet opjagen**
* het is bijna in elke situatie mogelijk om borstvoeding te geven: **afkolven** wanneer je weg bent
* **laat moedermelk achter** voor je baby
* **laat kunstvoeding achter** voor je baby
73
# 4.4 Kolven
Geef advies ivm flesvoeden.
* wacht tot je baby **3-4 weken** oud is (! tepel-speenverwarring !)
* laat **iemand anders** de fles geven
* kies een fles die je baby **prettig** vindt
* begin nooit met het oefenen van flesvoeding als je baby echt honger heeft - een **halfslaperige** baby is soms meer bereid om te proberen
* **GEDULD**
74
# 4.4 Kolven
Welke merken van flesjes hebben vaker succes bij borstgevoedde baby's?
* Lansinoh mOmma
* Medela Calma (eerst vacuüm maken, dan pas komt de melk)
75
# 4.4 Kolven
Geef advies over de combinatie van borstvoeding en werken.
--> vóór je aan het werk gaat
* **plan** vooruit: soepele overgang
* denk na over je **borstvoedingsdoel** (melkproductie op peil / kunstvoeding als aanvulling?)
* bekijk de **mogelijkheden** die je baan toelaat (voltijds/deeltijds, leeftijd baby - ideaal is minstens 3 maanden zodat melkproductie op peil blijft, thuis werken, flexibele werktijden,...)
* zoek een **borstvoedingsvriendelijke oppas** (liefst dicht bij je werk)
* leg een **voorraadje afgekolfde melk** aan (+/- 3 weken vooraf starten - best 's ochtends)
* maak **afspraken** met je werkgever
* kies een **kolfmethode** (dubbele elektrische kolf, minder krachtige kolf, handkolf)
76
# 4.4 Kolven
Welke afspraken kun je maken met je werkgever ivm kolven op het werk?
* een **plek** om te kolven (ontspannen + privacy)
* **20 minuten** per sessie (bij enkel moedermelk geven: aantal uren dat je weg bent delen door 3 - vb. 9u weg = 3x kolven)
* een plaats om de melk te **bewaren**
77
# 4.4 Kolven
Geef advies over de combinatie van borstvoeding en werken.
--> als je weer aan het werk bent
* plan om **zo vaak mogelijk** borstvoeding te geven (vlak voor het werk, vlak na het werk, extra voeding overdag als de baby 's nachts langer doorslaapt,...)
* leer hoe je je **melkstroom** kunt **opwekken** (--> toeschietreflex)
* **lekken** kun je stoppen (regelmatig kolven, lichte druk uit oefenen op de tepels)
* verhoog je **productie** (wanneer je melkproductie een dipje maakt)
## Footnote
'meer melk uit betekent meer melk in'
78
# 4.4 Kolven
Wat zijn de mogelijke redenen om af te kolven?
voor het **comfort**
* eerste week na de geboorte: borsten kunnen nog steeds vol aanvoelen zelfs nadat de baby gedronken heeft
* tijdens het afbouwen
om een **voorraad** aan te leggen
* mama en baby gescheiden
* baby kan/wil niet drinken aan de borst
* baby drinkt niet efficiënt
om de melkproductie te **stimuleren**
79
# 4.4 Kolven
Op welk tijdstip kolft men het best af?
**'s ochtends**
* meeste melk in de borst
* snellere melkaanmaak
## Footnote
30-60 minuten na een voeding
minstens 1 uur voor de volgende voeding
80
# 4.4 Kolven
Welke manieren van kolven zijn er?
* met de **hand** (manueel kolven)
* met een **kolf**
81
# 4.4 Kolven
Wat zijn mogelijke redenen om met de hand te kolven (manueel)?
* altijd beschikbaar
* eenvoudig
* goedkoop
## Footnote
vooral gebruikt in de eerste week na de bevalling
heel soms al op het eind van de zwangerschap
82
# 4.4 Kolven
Geef advies over hoe manueel te kolven.
1. **handen wassen**, **benodigdheden** klaarzetten (kommetje met grote opening, handdoek)
2. bereid je borsten voor op het afkolven met een **warmtekompres** en een **massage**
ook **toeschietreflex** opwekken door over de tepel de bewegen
3. neem je borst in je hand, plaats je duim boven de tepel en je wijs- en middelvinger onder de tepel (zo'n 2,5 - 4 cm van je tepel af). **Je hand vormt een 'C'**.
4. duw je **vingers richting borstkas**, laat je handen niet over de huid glijden en voorkom dat je je vingers spreidt
5. rol nu je duim en **vingers tegelijkertijd naar voren**, waarbij je een soort schaarbeweging maakt. Let op dat je niet gaat trekken aan de tepel.
6. de melkkanaaltjes achter de tepel worden leeg gedrukt. De **plaats van je vingers** op de borst **verandert niet** tijdens deze handeling.
7. **herhaal** deze bewegingen op een ritmische manier en rondom het tepelhof, zodat je borst op alle plekken geleegd wordt
8. wanneer de melkstroom vermindert, **wissel** je van borst
83
# 4.4 Kolven
Geef advies ivm de keuze tussen een handkolf en een elektrische kolf.
**Handkolf**
* handig om mee te nemen
* minder handig als er vaak wordt gekolfd
* stimuleert de melkproductie minder
* handig bij veel melkverlies tijdens de borstvoeding
* handig voor voorkolven, borst soepeler maken bij stuwing
**Elektrisch kolven**
* bij stijging melkproductie
84
# 4.4 Kolven
Geef twee merken van handkolven.
* Haakaa
* Lansinoh
85
# 4.4 Kolven
Geef 2 merken van elektrische kolven.
* Medela
* Avent
86
# 4.4 Kolven
Waarom is een dubbelzijdige kolf aangeraden bij een suboptimale melkproductie?
* betere **toeschietreflex**: meer melk
* beter **geleegde borsten**: hoger vetgehalte
* hogere **melkproductie**: hoe meer melk er wordt afgekolfd, hoe meer melk er wordt geproduceerd
87
# 4.4 Kolven
Geef advies ivm de grootte van het borstschild van de kolf.
* de tepel mag niet **oncomfortabel** langs de zijkanten van de kolftunnel schuren
* het kolven mag niet slecht op **pijnlijk** verlopen
--> indien wel, grotere maat proberen
* tepel moet vrij kunnen bewegen
* tepelhof mag niet teveel in schacht komen
## Footnote
Medela flex schildjes zijn compatibel met Lansinoh kolf
88
# 4.4 Kolven
Op welke manieren kun je een toeschietreflex opwekken?
* **gevoelens**: ontspan en denk aan je baby
* **zicht**: kijk naar je baby (evt foto)
* **geluid**: luister naar geluiden van je baby, bel een geliefde om je af te leiden
* **geur**: ruik aan een kledingstuk of dekentje van je baby
* **aanraking**: een warm kompres of een zachte massage van je borsten
* **smaak**: kleine slokjes van een warm drankje om je te ontspannen
## Footnote
hoe meer toeschietreflexen, hoe meer je kunt kolven
89
# 4.4 Kolven
Geef enkele tips om een afkolfbeurt gemakkelijker te laten verlopen.
* oefening
* 's ochtends lukt best, 30 min na een voeding
* vooraf warmte op de borst / borst masseren
* zorg voor een rustige omgeving en privacy
* zorg voor afleiding
* neem de tijd: stress vermijden - diep zuchten, diep ademhalen
90
# 4.4 Kolven
Hoe masseer je je borst best?
1. **duwende** bewegingen van je borst naar je tepel
2. **cirkelvormige** bewegingen
3. **snelle** bewegingen over de tepel om de toeschietreflex op te wekken
91
# 4.4 Kolven
Is kolven om na te gaan of er voldoende melk in de borst is een optie?
**neen**!
een kolf kan de borst minder goed legen dan een baby die efficiënt drinkt
het checken bezorgt op zich al stress, waardoor de melk vaak minder goed komt
92
# 4.4 Kolven
Waarom is de baby een beter 'kolftoestel' dan een elektrische kolf of het manueel kolven?
* baby aan de borst: **masseren** én **zuigen**
* manueel kolven: masseren
* elektrisch kolven: zuigen
| 4.4 Kolven
93
# 4.4 Kolven
Hoe lang moet je elektrisch kolven?
afhankelijk van
* toeschietreflex
* hoeveelheid melk in de borst
--> minutenschema werkt niet
--> stoppen als de **melk niet meer stroomt**
94
# 4.4 Kolven
Bespreek hands-on kolven.
= kolven + **borstcompressies**
* als de toeschietreflex niet meer krachtig is
* als de melkstroom minder sterk is
--> maakt de borsten nog leger: **productie stijgt**
95
# 4.4 Kolven
Bespreek de techniek van de borstcompressie.
* constante **druk** (niet kneden, masseren of strijken)
* **grote drukoppervlakken** (geen vingertoppen in de borst drukken, niet afknellen)
* de borst **niet verplaatsen**
96
# 4.4 Kolven
Bespreek de techniek van de borstcompressie bij enkelzijdig kolven.
* met 1 hand het **schild** vasthouden
* met de andere hand de **compressie**
* **wissel** van kant zodra de melkstroom stopt
* eventueel een **3e of 4e borst** kolven
--> wisselen van kant zorgt voor meerdere toeschietreflexen, wat zorgt voor meer melk
97
# 4.4 Kolven
Bespreek de techniek van de borstcompressie bij dubbelzijdig kolven.
* borstschilden tussen de **vingertoppen**
* de rest van de hand gebruiken voor **compressie**
* als de melkstroom stopt in 1 van de borsten: **enkelzijdig verderkolven** met compressie
* als de melkstroom ook aan de 2e borst stopt: **enkelzijdig verderkolven** met de 1e borst met compressie
98
# 4.4 Kolven
Hoeveel melk kan je gemiddeld kolven?
als je tussen voedingen kolft en exclusief borstvoeding geeft: ongeveer **een halve voeding** per keer
als je op voedingstijd kolft voor een gemiste voeding: **een volledige voeding**
99
# 4.4 Kolven
Hoe vaak moet je kolven?
idealiter: het aantal keer dat de **baby niet rechtstreeks aan de borst kan drinken**
* 2 kolfpauzes
* middagpauze
* evt. 's ochtends na eerste voeding + net voor het slapen gaan (indien haalbaar)
100
# 4.4 Kolven
Hoeveel melk laat je achter voor de baby wanneer je weggaat?
* 120 - 150 ml melk/kg/24u
* tot 900 - 1030 ml/dag
* delen door aantal voedingen
vb. baby van 5,400kg = 900 ml melk/24u,
8 voedingen/dag = 120 ml/voeding
101
# 4.4 Kolven
Bespreek de hygiënische richtlijnen bij het kolven.
1. handen **wassen**
2. bij eerste gebruik: **steriliseren**, daarna niet meer nodig
3. kolfmateriaal meteen **uitspoelen** na gebruik
4. **afwassen** met heet water en afwasmiddel
OF in de vaatwasser op minstens 60°C
5. laten **drogen** op een propere handdoek aan de lucht
102
# 4.4 Kolven
Is het bewaren/invriezen van moedermelk aan te raden?
**ja**
--> de kwaliteit van moedermelk neemt af, maar bezit nog steeds meer antistoffen dan kunstvoeding; het biedt dus nog steeds bescherming
103
# 4.4 Kolven
Bespreek de bewaartijden van verse moedermelk.
* opgewarmd: **1u**
* kamertemperatuur (max. 25°C): <**6u**
* koeltas met koelelement (max. 15°C): **24u**
* koelkast achteraan (max. 4°C): **3 dagen**
* diepvriesvak koelkast: **2 weken**
* diepvries (-18°C): **6 maanden**
104
# 4.4 Kolven
Bespreek de bewaartijden van ontdooide moedermelk.
* opgewarmd: **1u**
* kamertemperatuur (max. 25°C): **1u**
* koelkast achteraan (max. 4°C): **24u**
105
# 4.4 Kolven
Geef de aandachtspunten bij het bewaren van moedermelk in de koelkast.
* **achteraan** in de koelkast (max. 4°C)
* kleine hoeveelheden melk eerst laten **afkoelen** in de koelkast vooraleer ze samen te voegen
* max. **3 dagen**
106
# 4.4 Kolven
Hoe kan je moedermelk bewaren in de diepvries?
* binnen de **24u** na het kolven
* **kleine porties** (60-120 ml) (minder restjes weggooien)
* **bewaarzakjes** liggend invriezen (ontdooit sneller)
* max. **6 maanden**
107
# 4.4 Kolven
Hoe kan je bevroren moedermelk het best ontdooien?
* langzaam: achterin de **koelkast**
* snel: onder stromend **warm water**
108
# 4.4 Kolven
Mag je ontdooide moedermelk opnieuw invriezen?
**neen**
--> binnen de 24u gebruiken
109
# 4.4 Kolven
Is opwarmen in de microgolfoven aan te raden?
**neen**
* verwarmt niet op alle plekken gelijkmatig (moeilijk de juiste temperatuur in te schatten)
* de antistoffen in de moedermelk worden vernietigd
110
# 4.4 Kolven
Hoe warm je bewaarde moedermelk het best op?
* **kamertemperatuur**: hoeft niet noodzakelijk opgewarmd te worden (evt. onder stromend water)
* **koelkast**: flessenwarmer, au bain marie, stromend water
* **diepvries**: stromend water, au bain marie (met potje draaien om vetlaagje te vermengen met de dunne melk)
## Footnote
tot max. 37°C !
111
# 4.4 Kolven
Hoe transporteer je moedermelk?
in een koeltas met bevroren koelelement
(0-15°C maximum 24u)
112
# 4.4 Kolven
Geef advies ivm het geven van afgekolfde moedermelk.
* **lepeltje**, **cupje**, **spuitje** of **borstvoedingshulpset**
* **flesje**: horizontaal, speen met trage melkstroom, pauzeer regelmatig
--> voorkomen dat je kind een voorkeur krijgt voor het drinken van de fles door de snellere melkstroom
113
# 4.4 Kolven
Geef advies ivm een gezonde leefstijl bij borstvoeding.
VOEDING
* alles mag, maar **met mate**
* eet als je **honger** hebt: je hebt geen extra calorieën nodig
* voedingsmiddelen hoeven **niet vermeden** te worden, enkel bij vermoeden van een reactie bij de baby
* drink als je **dorst** hebt: je hoeft niet meer te drinken
* **cafeïne** met mate: 1-2 koppen koffie per dag
* **alcohol**: liefst vermijden, zeker tijdens de eerste 3 maanden, anders met mate en liefst direct na een voeding
* **sigaretten**: hoe minder, hoe beter
114
# 4.4 Kolven
Geef advies ivm een gezonde leefstijl bij borstvoeding.
BEWEGING
* beweging mag zeker
* sporten mag na het postnataal onderzoek / postnatale kiné
115
# 4.5 Afbouwen (H7)
Wat zijn de richtlijnen van de WHO ivm het stoppen van borstvoeding?
borstvoeding geven tot **twee jaar** en langer
(sommige delen van het immuunsysteem zijn nog niet volledig ontwikkeld voor 18 maanden, en andere zelfs niet tot 6 jaar)
116
# 4.5 Afbouwen (H7)
Welke redenen worden ten onrechte gezien als een reden om af te bouwen of te stoppen met borstvoeding?
* **borstvoedingsproblemen** (wanneer ze nog geen deskundige hebben gesproken - vb. 'verminderde melkproductie')
* terug gaan **werken**
* **ongegrond medisch advies**
* moeder of baby wordt **ziek** of moet naar het ziekenhuis (baby heeft juist moedermelk nodig)
* **zwangerschap**
* de baby heeft **tanden**
* de baby **staakt** (voor de leeftijd van 1 jaar)
* om de baby beter te doen **slapen**
* om **onafhankelijkheid** aan te moedigen
* om jouw leven **gemakkelijker** te maken
117
# 4.5 Afbouwen (H7)
Wat kunnen redenen zijn om borstvoeding af te bouwen of te stoppen met borstvoeding?
* je bent er **klaar** voor
* je kind is er klaar voor (kan vanaf 12 maanden)
* **bevestigde medische reden** (na 2de opinie - vb. chemotherapie, radioactieve therapie)
Extra aandacht bij
* je voelt je **overweldigd** door de borstvoeding (bespreken met een deskundige)
* sociale **druk** of druk van de familie (elders steun zoeken)
118
# 4.5 Afbouwen (H7)
Waarom is het het best om geleidelijk af te bouwen en niet abrupt?
* geen last van pijn of **ongemak**
* vermijdt **gezondheidsrisico**'s zoals een pijnlijke complicatie
* je bent zeker dat je baby de (kunst)voeding goed **verdraagt**
* maakt de **emotionele aanpassing** makkelijker (huid-op-huid contact)
119
# 4.5 Afbouwen (H7)
Hoe kan je borstvoeding geleidelijk afbouwen?
productie geleidelijk doen dalen
* geleidelijk de **hoeveelheid melk** verminderen die per keer uit de borsten wordt gehaald
* geleidelijk het **aantal keer per dag** verminderen dat de borsten geleegd worden
120
# 4.5 Afbouwen (H7)
Geef advies over het stoppen van borstvoeding bij een kind jonger dan 1 jaar.
* maak een lijst van de gewoonlijke **borstvoedingsmomenten**
* **vervang 1** van de dagelijkse voedingen door kunstvoeding (fles / beker)
* geef je lichaam **2-3 dagen** de tijd om zich aan te passen zodat de melkproductie geleidelijk daalt
* kolf een beetje af, of laat je baby kort drinken als je **borsten vol** aanvoelen
## Footnote
--> afbouwen duurt 2-3 weken
121
# 4.5 Afbouwen (H7)
Welke borstvoedingsmomenten laat je eerst wegvallen?
**'s avonds**
--> de productie is op z'n laagst
--> minst stuwing bij weglaten van voeding
122
# 4.5 Afbouwen (H7)
Welke borstvoedingsmomenten hou je het langst over en waarom?
* **'s ochtends**: de productie is op zn hoogst + lange tijd tussen borstvoedingsmomenten
* **2 voedingen die op elkaar volgen**: stuwing / mastitis
123
# 4.5 Afbouwen (H7)
Betekent geleidelijk afbouwen hoe dan ook stoppen met borstvoeding?
**Neen**
--> je kan enkele borstvoedingsmomenten voortzetten zolang je wil
--> je borsten blijven voldoende melk produceren zolang je baby blijft drinken
vb. enkele slokjes 's morgens en 's avonds aangevuld met kunstvoeding
## Footnote
een beetje borstvoeding is altijd beter dan geen
--> in volume gaat de baby minder moedermelk drinken, maar de antistoffen zijn zeer geconcentreerd!
124
# 4.5 Afbouwen (H7)
Geef advies ivm starten met vaste voeding.
* vanaf **6 maanden** (vanaf dan spijsverteringsstelsel beter ontwikkeld)
* **1 voedingsmiddel per keer** (pas nieuw voedingsmiddel introduceren na een week)
* starten met **kleine hoeveelheden**, neemt toe tijdens de week
* >6maanden: **pureren niet nodig** (Rapley methode)
* starten met **groenten**
125
# 4.5 Afbouwen (H7)
Wat zijn de risico's van abrupt stoppen met borstvoeding voor de moeder?
* pijn
* borstontsteking (mastitis)
* borstabces
* emotionele pijn
126
# 4.5 Afbouwen (H7)
Wat zijn de risico's van abrupt stoppen van de borstvoeding bij de baby?
* reactie op alternatieve voeding
* emotionele pijn
127
# 4.6 Terug aan het werk
Bespreek borstvoedingspauzes
**Werkrooster**
* minstens 4u/dag: 1 pauze van 30 minuten
* minstens 7,5u/dag: 2 pauzes van 30 minuten
**Werkgever**
zorgt voor een geschikte plaats
**Aanvraag**
* minimaal 2 maanden op voorhand
* met attest van K&G, arts of vroedvrouw
**Vergoeding**
* van de mutualiteit
* 82% van het brutoloon
128
129
# 4.6 Terug aan het werk
Welke soorten borstvoedingsverlof bestaan er?
* preventief / profylactisch
* individueel toegestaan
130
# 4.6 Terug aan het werk
Bespreek preventief of profylactisch borstvoedingsverlof.
* voor moeders die blootgesteld worden aan een **beroepsrisico** (gevaar voor moeder of kind tijdens de borstvoeding)
* werkgever kan niet voorzien in **ander veilig werk**
* **duur** wordt bepaald door de arbeidsgeneesheer
* mutualiteit betaald **60%** van het begrensd brutoloon
131
# 4.6 Terug aan het werk
Bespreek het individueel toegestaan borstvoedingsverlof.
* **gunst** of recht op basis van een **CAO**
* **duur**: individueel besproken of vastgelegd in de CAO
* **onbetaald**
