4. erfdienstbaarheden en eigendom

Question 1

Wat is een zaak?

Answer 1

Een zaak is al wat in de natuur bestaat buiten de mens. Er zijn zaken die niet in aanmerking komen voor persoonlijke toe-eigening of uitsluitend persoonlijk gebruik bv. licht, lucht, zee.

Question 2

Wat zijn goederen?

Answer 2

Goederen zijn zaken die men zich kan toe-eigenen. Het woord goederen omvat stoffelijke (bv. gebouw) en niet-stoffelijke (bv. rechten) zaken.

Question 3

Wat is een heerloos goed?

Answer 3

Goederen kunnen ofwel toebehoren aan een persoon of heerloos zijn, dat wil zeggen onbeheerd en zonder eigenaar. Indien heerloze goederen onroerend zijn, worden ze beschouwd als toebehorend aan het openbare domein en aan de staat.

Question 4

Welk onderscheid van goederen wordt gemaakt volgens het BW?

Answer 4

• roerende goederen
• onroerende goederen

Question 5

Wat zijn onroerende goederen?

Answer 5

Onroerende goederen zijn goederen die niet of zeer moeilijk verplaatsbaar zijn.

Question 6

Hoe kunnen goederen onroerend zijn?

Answer 6

Goederen kunnen onroerend zijn uit hun aard, hun bestemming of het voorwerp waarop ze betrekking hebben.

Question 7

Verklaar ‘onroerende goederen uit hun aard’.

Answer 7

aard: onroerend uit de aard, de grond en al wat met de grond rechtstreeks of onrechtstreek, op natuurlijke of kunstmatige wijze, verenigd is en daaraan zijn nut ontleent
- gronderven en gebouwen
- wortelvaste veldvruchten en ongeplukte boomvruchten
- dieren door eigenaar aan de pachter afgeleverd voor landbouw
- buizen in woningen

Question 8

Verklaar ‘onroerende goederen uit hun bestemming’.

Answer 8

bestemming: zaken die door de eigenaar blijvend aan het erf verbonden zijn, hoewel ze roerende goederen kunnen zijn door hun aard, worden ze onroerend door de bestemming. Het vereist dat het gaat om een specifieke bestemming: een specifieke welomschreven meestal economische activiteit of als verfraaiingsbestemming
- voorwerpen door de eigenaar op het erf geplaatst voor dienst en exploitatie (bv. landbouwgereedschap, dieren, vissen en vijvers, bijenkorven…)
- voorwerpen oorspronkelijk roerend van aard, blijvend verbonden aan het erf (bv. door gips of cement niet los te maken zonder schade aan een voorwerp of het erf)

Question 9

Verklaar ‘onroerende goederen door het voorwerp waarop ze betrekking hebben’.

Answer 9

voorwerp waarop het betrekking heeft: goederen zijn lichamelijk of onlichamelijk. Onlichamelijke goederen nemen de vorm aan van rechten. Indien deze rechten betrekking hebben op onroerende lichamelijke goederen, dan zijn deze rechten ook onroerend
bv. eigendomsrecht op een gebouw is een onroerend recht door het voorwerp waarop het betrekking heeft
- vruchtgebruik van onroerende goederen
- erfdienstbaarheden en grondlasten
- rechtsvorderingen die strekken tot het opeisen van een onroerend goed

Question 10

Wat zijn roerende goederen?

Answer 10

Goederen die niet onroerend zijn, zijn roerend.

Question 11

Hoe kunnen goederen roerend zijn?

Answer 11

• roerend uit hun aard of van nature (bv. verplaatsbare zaken)
• roerend door vervroegde roerend making (bv. vruchten op stam verkocht)
• roerend door wetsbepaling: onlichamelijke roerende goederen (bv. lijfrente, intresten)

Question 12

Verklaar ‘roerende goederen uit hun aard’.

Answer 12

= verplaatsbare zaken (lichamelijk)
- die zelf bewegen (bv. dieren)
- die niet uit zichzelf bewegen

Question 13

Verklaar ‘roerende goederen door wetsbepaling’.

Answer 13

= verbintenissen en vorderingen (onlichamelijk) met betrekking op
- geldsommen
- roerende goederen
- rente, lijfrenten
terugbetaling mag niet langer dan 30 jaar

Question 14

Zijn bouwstoffen nieuw of uit afbraak roerend of onroerend?

Answer 14

roerend tot herbevestiging

Question 15

Wat omvat de verkoop of schenking van een huis?

Answer 15

Het omvat al wat zich daarin bevindt
- het omvat niet (inboedel) het gereed geld, noch de inschulden of andere rechten waarvan de titels zich in het huis bevinden en niet wat het voorwerp van een handel uitmaakt
- het omvat wel (huisraad) de rest

Question 16

Welk onderscheid van goederen wordt gemaakt met betrekking tot hun bezitters?

Answer 16

• goederen waarvan de titularissen bijzondere personen zijn
• goederen waarvan de titularissen publiekrechterlijke rechtspersonen zijn

Question 17

Wat wordt verstaan onder bijzondere personen als bezitters van goederen?

Answer 17

• natuurlijke personen
• privaatrechterlijke rechtspersonen

Question 18

Wat wordt verstaan onder publiekrechterlijke rechtspersonen als bezitters van goederen?

Answer 18

= openbare besturen en instellingen
Zij kunnen slechts beschikking hebben over hun goederen overeenkomstig administratieve regels.

Question 19

Welk onderscheid wordt gemaakt tussen goederen waarvan de titularissen publiekrechterlijke rechtspersonen zijn?

Answer 19

• goederen van het openbaar of publiek domein
• goederen van het private domein

Question 20

Wat behoort tot de eigendom van de Staat?

Answer 20

Alle gedeelten van het Belgisch grondgebied niet vatbaar voor bijzonder eigendom
= goederen die niet aan bijzondere personen toebehoren
= eigendom Staat:
- goederen van personen
- zonder erfgenamen
- verlaten van erfenis / onbeheerd
- poorten, muren, wallen, grachten van versterkte plaatsen
- banen, wegen, straten, rivieren…

Question 21

Wat is eigendom?

Answer 21

Eigendom is het recht om op de meest volstrekte wijze van een zaak het genot te hebben en daarover te beschikken, mits men er geen gebruik van maakt dat strijdig is met de wetten of de verordeningen.

Question 22

Welke verschillende elementen komen naar voor in het begrip ‘eigendom’?

Answer 22

• burgerlijk recht:
  
  • zakelijk recht
  • recht op genot
  • recht op beschikking en beheer
• recht op natrekking behoort de eigenaar toe
• publiek recht: beperkingen zijn toepasselijk wanneer het gebruik strijdig is met de wetten of met de verordeningen

Question 23

Leg recht van natrekking uit.

Answer 23

= eigendom van een roerende of onroerende zaak geeft recht op al wat zij voortbrengt en op wat hetzij natuurlijk, hetzij kunstmatig, als bijzaak ermee verenigd wordt
A. hetgeen door een zaak wordt voortgebracht:
- natuurlijke vruchten
- burgerlijke vruchten
- vruchten van de nijverheid
- jongen van dieren
bezit van een zaak = bezit van de vruchten (ter goeder trouw)
B. hetgeen door een zaak verenigd wordt:
eigendom grond
- eigendom van alles op en onder de grond (uitz. erfdienstbaarheden/grondlasten)
- bij uitgravingen: alles wat je vindt (uitz. wetten en verordeningen van mijnen en politie)

Question 24

Stel: gebouw op grond eigenaar opgericht met materialen van iemand anders.

Answer 24

• materiaal moet worden betaald/schadevergoeding
• eigenaar van het materiaal mag het materiaal niet wegnemen

Question 25

Wat is het recht van de eigenaar in geval van: beplantingen, gebouwen, werken tot stand gekomen door een derde met zijn eigen materiaal?

Answer 25

1. behouden - vergoeding waarde materialen + arbeidsloon - zonder rekening te houden met min- of meerwaarde van het erf 2. derde verplichten ze weg te nemen op kosten van wie ze tot stand heeft gebracht - eventueel schadevergoeding voor geleden nadeel

Question 26

Wat is mede-eigendom?

Answer 26

Mede-eigendom is het recht op eigendom van verschillende personen onverdeeld op eenzelfde zaak en waarvan het eigendomsrecht kan worden vastgelegd in evenredige verdelingen.

Question 27

Wat is de regeling bij ontstentenis van een overeenkomst in geval van mede-eigendom?

Answer 27

- onverdeelde aandelen worden vermoed gelijk te zijn - mede-eigenaar deelt in rechten - mede-eigenaar draagt bij in lasten naar verhouding volgens aandeel - beschikken over aandeel + bezwaren met zijn zakelijke rechten

Question 28

mede-eigenaar: wat is zijn recht, wat is toegestaan, welke bijdrage leveren?

Answer 28

De mede-eigenaar heeft het recht op gebruik en genot van de zaak, overeenkomstig de bestemming en verenigbaar met het recht van de deelgenoten. De mede-eigenaar is toegestaan in daden van beheer (voorlopig) en daden tot behoud. Andere daden van beheer van daden van beschikking zijn enkel geldig bij medewerking van alle mede-eigenaars. De mede-eigenaar levert bijdrage in behoud, onderhoud, kosten en lasten = dwingend recht.

Question 29

Hoe kan mede-eigendom ontstaan?

Answer 29

- toevallig (bv. meerdere erfgenamen nalatenschap) - vrijwillig (bv. aankoop grond door meerdere personen) - gedwongen (bv. gemene delen appartementsgebouw)

Question 30

Wat is vruchtgebruik?

Answer 30

Vruchtgebruik is het recht om van een zaak waarvan een ander het eigendom heeft, genot te hebben, zoals de eigenaar zelf, onder de verplichting de zaak in stand te houden.

Question 31

Wat omvat volle eigendom?

Answer 31

vruchtgebruik + naakte eigendom

Question 32

Hoe kan vruchtgebruik gevestigd worden?

Answer 32

- de wet (bv. erfelijk vruchtgebruik - overlijden echtgenoot) - de wil van de mens (testament/overeenkomst) - verjaring - roerend + onroerend - zuiver en eenvoudig, voor bepaalde tijd, onder voorwaarde

Question 33

Op welke vruchten heeft men recht inzake vruchtgebruik? En geef voorbeelden

Answer 33

rechten op alle vruchten: - natuurlijke vruchten (aarde, dieren en jongen) - vruchten uit nijverheid (bebouwing) - burgerlijke vruchten (huishuren, intrest geldsommen, rentetermijnen en pachten van landerijen)

Question 34

Wat kan je zeggen over de rechten van de vruchtgebruiker?

Answer 34

De (naakte) eigenaar mag noch door zijn daad, noch door andere wijze aan de rechten van de vruchtgebruiker afbreuk doen. De vruchtgebruiker heeft geen recht op vergoedingen voor verbetering die hij heeft aangebracht.

Question 35

Wat zijn de verplichtingen inzake vruchtgebruik?

Answer 35

- voorafgaande plaatsbeschrijving roerend + onroerend - borgstelling als goede huisvader genieten, tenzij vrijgesteld (bv. erfenis) - verplichting tot herstelling in kader onderhoud (grote herstelling = eigenaar) - lasten = vruchtgebruiker

Question 36

Wanneer eindigt vruchtgebruik?

Answer 36

- verstrijken termijn - overlijden vruchtgebruiker - tenietgaan zaak - misbruik - niet uitoefenen van recht gedurende 30 jaar - vruchtgebruik wordt eigenaar

Question 37

Wat is de duur van vruchtgebruik?

Answer 37

- max. 30 jaar - als 'tot een bepaalde tijd' van een derde persoon bereikt, blijft tot dan duren - ook al overlijdt derde

Question 38

Wat kan je zeggen over recht van gebruik en van bewoning?

Answer 38

Het ontstaan en einde is gelijk aan die van het vruchtgebruik. Recht van gebruik en recht van bewoning wordt gevestigd door titel en kan niet aan anderen worden afgestaan.

Question 39

Wat is een erfdienstbaarheid?

Answer 39

Een erfdienstbaarheid is een last gelegd op een erf (lijdend erf) tot gebruik en tot nut van erf (heersend erf) dat aan een andere eigenaar toebehoort. - een last - op een erf gelegd ten behoeve van een ander erf; het moeten dus onroerende goederen zijn - dat aan een andere eigenaar toebehoort

Question 40

Het recht van erfdienstbaarheid is...

Answer 40

- zakelijk (niet tot een prestatie gehouden) - onroerend (hypotheekinschrijving verplichtend) - altijddurend - niet afkoopbaar - ondeelbaar - bezwarend (ten laste van een erf) - bijzaak (verbonden aan lijdend en heersend erf)

Question 41

Waarop kunnen geen erfdienstbaarheden gevestigd worden?

Answer 41

- roerende goederen - onroerende goederen door hun bestemming - onroerende goederen door het voorwerp

Question 42

Hoe ontstaan erfdienstbaarheden?

Answer 42

- door natuurlijke ligging - lager gelegen erven: geen dijk opwerken - hoger gelegen erven: niets doen voor verzwaring - door de wet opgelegd - gemene muur - gemene gracht - uitzicht op eigendom nabuur - dakdrop - recht van uitweg - recht van overgang - uit overeenkomst voortdurende zichtbare erfdienstbaarheden door titel of 30-jarige verjaring (titel door bestemming door huisvader) - door titel = acte - voortdurend: niet-zichtbaar - niet-voortdurend: zichtbaar of niet-zichtbaar

Question 43

Wanneer gaan erfdienstbaarheden teniet?

Answer 43

- geen gebruik meer mogelijk - met erfdienstbaarheid tegenstrijdige daad - nut voor heersend erf gaat verloren - afstand van het recht - heersend en lijdend erf worden 1 - niet-uitoefening gedurende 30 jaar

Question 44

Hoe kunnen erfdienstbaarheden worden ingedeeld? Welke soorten erfdienstbaarheden bestaan er?

Answer 44

- naar hun ontstaan - natuurlijk - wettelijk - naar hun gebruik - landelijk - stedelijk - naar hun vorm - actief: heersend erf - passief: lijdend erf - naar hun aard - zichtbaar (uitwendige werken: bv. deur, venster, waterleiding) - niet zichtbaar (bv. bouwverbod, ondergrondse leidingen) - naar hun inhoud of voorwerp - positief - negatief

Question 45

Bij vestiging erfdienstbaarheden...

Answer 45

alles moet worden toegestaan, wat voor het gebruik daarvan nodig is

Question 46

Wat zijn de rechten van de eigenaar van het erf waaraan erfdienstbaarheid verschuldigd is?

Answer 46

Hij aan wie de erfdienstbaarheid verschuldigd is, heeft het recht alle werken uit te voeren voor gebruik en onderhoud op zijn kosten, tenzij anders bepaald in de titel.

Question 47

Wat mag de eigenaar van het dienstdoende erf niet doen?

Answer 47

- niets doen om - vermindering gebruik - ongemakkelijk maken - geen veranderingen gesteldheid verleggen erfdienstbaarheid

Question 48

Wat is bepaald in het BW over dakdrop?

Answer 48

Daken en uitsprongen van gebouwen moeten zodanig ingericht worden dat het regenwater afloopt op eigen grond of op openbare weg, niet op het naburige erf.

Question 49

Wat zegt het recht van uitweg?

Answer 49

De eigenaar wiens erf ingesloten ligt omdat dit geen voldoende toegang heeft tot de openbare weg en deze toegang niet kan inrichten zonder overdreven onkosten of ongemakken kan voor het normale gebruik van zijn eigendom naar de bestemming ervan, een uitweg vorderen over de erven van de naburen, tegen betaling van vergoeding in verhouding met de schade die hij mocht veroorzaken.

Question 50

Hoe wordt de ligging van de uitweg bepaald?

Answer 50

De ligging van de uitweg wordt bepaald door de rechter. - minst schadelijke positie - oordeel billijkheid

Question 51

Hoe zit het met een erfdienstbaarheid van uitweg bij verkoop/ruil/verdeling?

Answer 51

Bij verkoop/ruil/verdeling blijft de erfdienstbaarheid, maar deze mag niet worden verzwaard door het heersend erf.

Question 52

Wanneer houdt de verleende uitweg op?

Answer 52

- wanneer hij niet meer noodzakelijk is - wanneer een andere plaats mogelijk is, die minder schadelijk is gewonden dan de aangewezen ligging

Question 53

Is de erfdienstbaarheid van uitweg van openbare orde?

Answer 53

De erfdienstbaarheid van uitweg is van openbare orde.

Question 54

Is de erfdienstbaarheid van uitweg onderhevig aan bevrijdende verjaring door niet gebruik gedurende 30 jaar?

Answer 54

De erfdienstbaarheid van uitweg is niet onderhevig aan verjaring door niet gebruik gedurende 30 jaar.

Question 55

Wat kan je zeggen over de erfdienstbaarheid over overgang?

Answer 55

- kan enkel bevestigd worden door een overeenkomst - vereist geen insluiting - moet blijken uit akte bij aankoop - geen vergoeding voorzien (tenzij anders vermeld in overeenkomst) - houdt niet op wanneer de rechtsgenieter op een andere manier hetzelfde resultaat bekomt - is niet van openbare orde - is onderhevig aan bevrijdende verjaring door niet gebruik gedurende 30 jaar - kan onderworpen zijn aan beperkingen in tijd en op vlak van omvang