6U.D = MONEROAK, PROTOKTISTOAK ETA ONDOAK

Question 1

Zer zelula mota/kopurua dituzte Moneroek?

Answer 1

Prokariota zelulabakarrak dira

Question 2

Moneroen motak.

Zeren arabera antolatzen dira?

Answer 2

Formaren arabera=

• Kokoak(esferikoak)
• Baziloak(makil-forma)
• Bibrioak(koma-forma)
• Espiriloak edo espiroketak (kiribil luzanga-forma)

Question 3

Ze bi bizi leku dituzte Moneroek?

Answer 3

1. Uretan, lehorrean, izaki bizidunen barruan eta airean

2. Tenperaturari, azidotasunari, gazitasunari eta abarri dagokionez, EGOERA GOGORRETAN

Question 4

Ze bi nutrizio mota dituzte Moneroek?

Answer 4

1. Autotrofoak= fotosintesiaren bidez
2. Heterotrofoak=
   - Saprofitoak/deskomposatsaileak: lurreko bakterioak
   - Sinbiotikoak: Heste-florako bakterioak
   - Parasitoak:Tuberkulosia sortzekoa

Question 5

Ze erlazio mota daukate Moneroek?

Answer 5

Mugimendua= 
- flageloei esker
- beste batzuk ez dira mugitzen
Elkarketa=
- Isolatuta
- kolonietan

Question 6

Ze ugalketa mota daukate Moneroek?

Answer 6

Sexugabe → Erdibiketa

zelula bakarra bi zatitan banatu

Question 7

Asaldu zertan datzan ERDIBIKETA(ugalketa mota bat)

Answer 7

1. Bakterioak hazi egiten da eta bere material genetikoaren (DNAren) kopia egiten du.
2. Bakterioak, erditik estututa, banatu egiten du bere edukia.
3. Bi zelulakume sortzen dira.

Question 8

Zeintzuk dira Moneroen Onurak?

Answer 8

• Heste flora → hestearen funtzionamendu egokirako
• Deskomposatzaileak → hondakin urak tratatzeko eta arazteko
• Fotosintesiaren parte hartzen dutenak → ura eta atmosfera oxigenatzeko
• Hartzidurak sortzen dutenak → gazta, jogurta edo ozpina egiteko

Question 9

Zeintzuk dira Moneroen Kalteak?

Answer 9

• Gaixotasunak sortu → tetanosa, salmonelosia, etab.

- Janaria kutsatu → alferrik galdu hau.

Question 10

Protoktistoen taldean, ze multzo daude?

Answer 10

• Protozooak

- Algak

Question 11

Zer zelula mota/kopurua dituzte Protozooak?

Answer 11

Eukariota zelulabakarra

Question 12

Zer zelula mota/kopurua dituzte Algek?

Answer 12

Eukariota zelulabakarra/zelulaniztuna

Question 13

Protozooen motak.

Zeren arabera antolatzen dira?

Answer 13

Mugimenduaren arabera:

• Ziliatuak (zilio harizpi mugikor txiki eta laburrak) adb. Paramezioa, Bortizela
• Flagelatuak (harizpi luze bakarra) adb. Tripanosoma
• Errizopodoak (pseudopodoak, zitoplasmaren luzapenez mugitzen eta elikatzen dira) adb. Ameba
• Esporozooak (ez dute mugitzeko egiturarik) adb. Malaria sortzen dutenek, “Plasmodium” espezietakoak.

Question 14

Ze bizi leku dute protozooek?

Answer 14

• Ur inguruetan
• Lur - hezeetan
• Izaki bizidunen barruan

Question 15

Ze nutrizio mota dute protozooek? Azaldu.

Answer 15

HETEROTROFOA

• Parasitoak: beste izaki bizidunen materia organikoa hartzen dute, barruan bizi dira eta kaltetzen dute.
• Beste protozooak: materia organikoz, bakterioz eta protoktistos elikatzen dira.

Question 16

Ze bi erlazio mota dituzte protozooek?

Answer 16

• Batzuk asko mugitzen dira jakiak lortzeko, ihes egiteko, edo argitasunatik urruntzeko
• Beste batzuk, ezin dira mugitu

Question 17

Ze ugalketa mota dute protozooek?

Answer 17

Sexugabe → Erdibiketa

zelula bakarra bi zatitan banatu

Question 18

Zeintzuk dira protozooen onurak?

Answer 18

• Hondakin - urak arazteko

- Plaktona osatzeko

Question 19

Zeintzuk dira protozooen kalteak?

Answer 19

• Batzuk parasitoak dira eta gaixotasunak sortzen dituzte
• Malaria (eltxo baten ziztadagatik)
• Amebiasia (kutsatutako janariak edo urengatik)

Question 20

ZE UGALKETA MOTA SEXUGABE DAUDE?

Answer 20

• ESPORULAZIOA
• ERDIBIKETA
• GEMAZIOA

Question 21

Ze ONDDO mota daude?

Answer 21

• Legamiak
• Lizunak
• Perretxikoak eratzen dituzten oddoak

Question 22

Onddoek ze zelula mota/kopuru dute?

Answer 22

Eukariota zelulabakarra/zelulaniztuna

Question 23

Onddo motak:

- LEGAMIA

Answer 23

• zelula-hormarik ez da landareenaren modukoa

Question 24

Onddo motak:

- LIZUNAK

Answer 24

(kotoi-itxura dute)

• Zelulak elkartzean hifak (harizpi-egiturak) sortzen dituzte
• Hifak elkartzean mizelioak eratzen dira

Question 25

Onddo motak: | - PERRETXIKOAK ERATZEN DITUZTENAK

Answer 25

Zelulaniztuna Adb. - Esnegorria - Barrengorria (Agaricus campestris)

Question 26

Ze bizi leku dute onddo bakoitzak?

Answer 26

- Legamiak: Tº leuneko eta hezeak diren lekuetan - Lizunak: · Lurrzalaren gainean · Zoru bustiaren gainean · Fruten, landareen eta abarren gainean - Perretsikoak: Basoetan eta lurzorura atxikituta

Question 27

Ze nutrizio mota dute onddoek?

Answer 27

HETEROTROFOA - saprofitoak - parasitoak - sinbiotikoak (likena= alga + onddoa)

Question 28

Ze erlazio-mota dute onddo bakoitzak?

Answer 28

- Legamiak: Aske bizi dira - Lizunak: fruituen, landareen eta abarren gainean - Perretxikoak: Lurzoruan

Question 29

Ze ugalketa-mota dute onddo bakoitzak?

Answer 29

Legamiak: Sexugabea, GEMAZIOZ Lizunak: Sexugabea: ESPOREN bidez Perretxikoak: Sexugabea: ESPOREN bidez, UGALTZE-EGITURAGATIK, Esporek mizelioa, onddoaren benetko gorputza, LURPEAN

Question 30

Zeintzuk dira LEGAMIEN onurak?º

Answer 30

Edari alkoholdunak eratzeko eta ogia eiteko balio du

Question 31

Zeintzuk dira LIZUNEN eta PERRETXIKOEN onurak?

Answer 31

- Saprofitoek materia organikoa deskomposatzen dute eta HUMUSA sortzen dute - Edari alkoholdunak eta janaria egiteko - Antibiotikoak eta sendagaiak sortzeko balio dute - Gastronomian boilurrak edo esnegorriak oso estimatuak dira

Question 32

Zeintzuk dira Onddo guztien KALTEAK?

Answer 32

- Onddo parasitoek gaixotasunak sortzen dituzte (atletaren oina) - Landareak kutsatu eta kaltetzen dituzte - Perretxiko batzuk kaltegarriak dira eta hil ahal zituzte

Question 33

Zertan desberdintzen dira sinbiosia eta parasitismoa?

Answer 33

Sinbiosiak eta parasitoak beste izaki bizidun baten barruan bizi dira baina, sinbiosiak onurak ekartzen dizkigute eta parasitoek kalteak

Question 34

Zein da gizakia eta protozooen arteko erlazioa?

Answer 34

Protozoo batzuk gizakien barruan bizi dira

Question 35

Zer esan nahi du kolonian bizitzea?

Answer 35

Ba, zelulabakar multzo batek batera bizi direla, baina beraien artean elkartu gabe

Question 36

Perretxikoaren atalak

Answer 36

- TXAPELA - ORRIAK - ERAZTUNA - OINA - ESPORAK - MIZELIOA - HIFAK

Question 37

ESAN ALGA BATZUKº

Answer 37

- PLAKTONA - ALGA BERDEAK, ARREAK ETA GORRIAK - VOLVOX- KOLONIAK - EUGLENAK - LIKENA (ONDDOA ETA ALGA)

Question 38

ESAN PROTOZOO BATZUK

Answer 38

- TRIPANOSOMA - PARAMEZIOA - AMEBA - PORTIZELA - PLASMODIUM ESPEZIEA (malaria)