8. Opzettelijke zelfverwonding Flashcards
(26 cards)
Terminologie: definitie
Zichzelf opzettelijk en direct fysiek letsel toebrengen zonder de intentie om zichzelf van het leven te benemen” (DSM 5, sectie 3)
Prevalentie ZVG
Niet–klinische populatie van jongeren:
- Meta-review: 18%
- Covid-19 pandemie: 28%
- In studentenpopulaties: 22%
Klinische populatie van jongeren:
- Varieert tussen 40-80%
Startleeftijd ZVG
14-15j
Piek ZVG
Studententijd –> tijdens 1e en 2e jaar van de Bachelor
Geslachtsverschillen ZVG prevalentie
Niet-klinische populaties ♀ ≈ ♂
Klinische populaties ♀ > ♂
Co-morbiditeit ZVG
Externaliserende én internaliserende syndromen
Verhoogd risico bij suïcidaliteit, borderline, verslaving, en eetstoornissen
Is ZVG een transdiagnostisch symptoom?
Ja
Link tussen ZVG en suïcidaliteit
Onderscheiden van ZVG:
- 3x meer kans op suïcidaal gedrag: 50-75% die aan ZVG doet, onderneemt ooit suïcidepoging
- Afhankelijk van aantal ZVG methoden
► Soms ZVG als alternatief voor suïcide
Link tussen ZVG en indirecte zelfbeschadiging
Indirecte zelfbeschadiging?
= geen directe lichamelijke schade, ongeacht suïcidale intentie
- Bv. ontlokken van verwerping, ontlokken van ruzies/gevechten, verslaving/niet opvolgen van medicatie bij chronische ziekte
- Alertheid voor symptoomshifting
–> Ander gedrag maar dezelfde onderliggende functie
Beschrijf de functionaliteit van Nock & Prinstein
2 assen:
Horizontaal: van positieve naar negatieve bekrachtiging
Verticaal: van sociale naar automatische bekrachtiging
Proces van ZVG
Adolescnetie –> veranderingen –> wisselavlligheid en onzekerheid –> ofwel zelfzorg, ofwel zelfbeschadiging
Conditionering
Viscieuze cirkel van versnellende en afremmende factoren
Transdiagnostische factoren
Meer identiteitsdiffusie: komen niet tot een geïntegreerd concept van zelf en anderen
–> Gezinstherapie: autonomie in verbondenheid
Emotie-regulatie: bi-directioneel effect
Interpersoonlijke stress
–> Sociale mediagebruik (fake accounts, cyberpesten)
–> Negatieve cognitieve biases bij sociale interacties
–> Meer fysiologische onrust in sociale situaties
Triggers
–> Ervaren meer levensingrijpende gebeurtenissen (frequenter in het leven vb. verlies van ouder, verkeersongeval…: moet gevolg in het leven gehad hebben)
–> Aantal events (hoe meer, hoe hoger kans)
–> Vaker vroegkinderlijk trauma (vb. huiselijk geweld, seksueel misbruik, emotioneel misbruik…)
–> Hyperactivatie van amygdala
> Trauma behandeling – veilige haven – eerst trauma behandelen, niet zelfverwonding: vermijden dat persoon gaat decompenseren en dan pas kijken naar verder herstel
Behandeling ZVG
Zelfverwonding ter sprake brengen?
–> Als je een reden hebt om te denken dat een jongere zichzelf verwondt, bespreek je dit met de jongere in kwestie
–> Doe dit op een respectvolle manier waarbij je een oprecht nieuwsgierige houding aanneemt
–> Deel je zorgen op een manier die uitnodigt tot verder gesprek
Besmettelijkheid
–> Praten over zelfverwonding zet niet aan
MAAR…
–> Geen expliciete methodes beschrijven
–> Geen beelden van open wonden tonen
Reactie van hulpverlening:
–> Minimaliseren – negeren (van het zelfverwondend gedrag)
–> Ongeloof en afschuw
–> Boosheid, frustratie
–> Teleurstelling
–> Medeleven, begrip (emphatisch)
–> Druk van verantwoordelijkheid (gewicht op schouders hulpverlener)
–> Machteloosheid
–> Controleren (eerste reactie van de ouders (goed bedoeld), ga ouders ook niet veroordelen daarop!) (rol) –> MAAR omgekeerde effect
Emotieregulatie:
- Psycho-educatie (emoties als vriend vs. vijand)
–> Dagboek bijhouden (inzicht in gevoelens die opkomen)
–> Zelfobservatie (benoemen: wat voel/ denk ik op dit moment)
–> Gevoelens = overweldigend (reactie: ik wil dat niet voelen) – in therapie leren: emoties zijn u vriend, willen u iets zeggen (bron van info, die u wilt helpen, omgekeerde van vijand)
- Contact maken met emoties (want gaan het vaak wegduwen)
–> Het achterhalen van de boodschap van de emotie
–> Riding the wave (vb. mindfulness) – leren meedeinen: zodat het gewoon komt en gaat hun emotie en ze niet zoals bij een golf omver getrokken worden
–> Uitstellen van actie (vaak bij gedachte en gevoel: zonder in pauze te laten, direct in actie gaan, direct een gedrag eraan koppelen) – pauze lanceren na het voelen en tussen het stellen van actie
Geleidelijke afbouw van ZVG: wat bij drang? –> sociale alternatieven
Geleidelijke afbouw van ZVG: gevaarlijke situaties uit de weg gaan
Medicatie:
- Geen medicatie voor ZVG
- Wel medicatie voor onderliggende problemen
–> Vb. antidepressiva bij depressie
- Zo beperkt als mogelijk
- Opletten met pijnstillende medicatie
- Altijd in overleg met arts/psychiater
Therapie:
- Richtlijnen volgens Cochrane Library raadplegen
Wat is de basishouding bij behandeling?
Basishouding: empathie, onvoorwaardelijk respect (nieuwsgierig maar niet-beoordelend) en authenticiteit
Doel is NIET in eerste instantie stoppen met zelfverwonding
Belangrijke zaken wanneer je praat over zelfverwonding met jongeren
- maak gebruik van de taal van de jongere
- erken dat ze zichzelf verwonden omwille van een doel te behalen
- wees je bewust van jouw eigen reacties
- erken hoe moeilijk het is om over zelfverwonding te praten
Wat werkt er niet bij de behandeling van ZVG?
- zeer hevig reageren
- veroordelend bevragen
- snel het zelfverwondend gedrag willen oplossen
- te veel vragen stellen over zelfverwonding
Wat werkt er wel bij de behandeling van ZVG?
- maak gebruik van een rustige, zachte aanpak
- respectvolle nieuwsgierigheid
- erken dat de jongere mogelijks nog niet klaar is om te stoppen
- focus op de algemene welzijnstoestand van de jongere
Risicotaxatie
de startleeftijd van het zelfverwondend gedrag,
aantal methoden (bv. snijden, krassen, branden, …)
de frequentie van zelfverwondend gedrag
de ernst (o.a. aard van de verwondingen) van het zelfverwondend gedrag
de verschillende functies van het zelfverwondend gedrag
de mate van suïcidale gedachten/gedragingen
eventuele andere problemen (o.a. eetproblemen, druggebruik, negatieve gedachten, slaapproblemen, …).
Risicotaxatie-instrumenten
SITBI interview:
–> Self-Injurious Thoughts and Behaviors Interview (Nock et al., 2007)
–> Gouden standaard, zowel ZVG als suïcidaliteit
Andere:
–> Screeningsvragenlijst opzettelijk zelfverwondend gedrag
–> De verkorte opzettelijk zelfverwondend gedrag vragenlijst
–> Inventory of Statements About Self-injury
–> Alexian Brothers Urge to Self-Injure Scale
Wanneer professionele hulpverlening inschakelen?
Meer dan 5 dagen zichzelf verwond hebben in de afgelopen 12 maanden
Ernstige ZVG
Medische zorg noodzakelijk, ook al is het maar 1 keer op een jaar
Verwonding is ernstiger dan verwacht
Suïcidale gedachten/gedragingen?
Co-morbiditeit?
Dronken of onder invloed ZVG?
Sterke drang naar ZVG
Motivatie als belangrijke voorwaarde
- Bang om ZVG los te laten
- Geleidelijk of onmiddellijk stoppen met ZVG ~ moet besproken worden met de hulpverlener, de jongere en de omgeving
- Schema of balans maken van voordelen en nadelen van ZVG
- Factoren in kaart brengen die ZVG uitlokken en in standhouden
Terugval als deel van herstel
- Terugval is vaak ook geen herval
- De eerder aangeleerde emotie-regulatie strategieën en gedragsalternatieven activeren om het ZVG terug onder controle te krijgen.
- Op het einde van de behandeling de jongere en de omgeving te informeren over een mogelijk herval.
- Crisisplan opstellen
De 8 stappen van therapie bij ZVG
- Motivation Enhancement & Treatment Engagement
- Psychoeducation and Tracking of Emotional Experiences
- Emotion Awareness Training
- Cognitive Appraisal and Reappraisal
- Emotion Avoidance & Emotion-Driven Behaviors
- Awareness & Tolerance of Physical Sensations
- Interoceptive & Situation-Based Emotion Exposures
- Relapse Prevention
Wondverzorging
- Zelfzorgpakket: jongeren zichzelf kunnen verzorgen en dat er dus geen empathisch verzorgen optreedt vanuit de ouders (want dat is juist slecht)
- Neutrale wondverzorging door medicus
- Nadien erover spreken (tijd/persoon?) –> goed gelukt? Vragen? Ontsteking vermijden
- Arts: uitleggen hoe dit moet doen arts moet wel kennis hebben over het thema zelfverwonding! – want is vaak stigmatiserend
