Sociologie

Question 1

Wat is de definitie van sociologie?

Answer 1

Wetenschap van de manieren waarop mensen met elkaar samenleven.

Question 2

Wat is de definitie van maatschappij of samenleving?

Answer 2

De grootste sociale eenheid waartoe mensen behoren.

Question 3

Wat is de definitie van een groep?

Answer 3

Onderling verbonden mensen die een gemeenschappelijke identiteit, een wij-gevoel hebben.

Question 4

Wat is de definitie van sociale netwerken?

Answer 4

Een geheel van relaties tussen individuen en groepen, variërend in omvangdichtheid en openheid.

Question 5

Hoe worden de sociale posities geduid?

Answer 5

Binnen een netwerk hebben de actoren allerlei posities en bijbehorende relaties met elkaar.

Question 6

Hoe wordt de verhouding tussen sociaal en individueel benoemd binnen de sociologie?

Answer 6

Alle mensen hebben bindingen en contact met elkaar, beïnvloeden zo en worden zelf ook gevormd.

Question 7

Wat is de definitie van interactie?

Answer 7

Het reageren van mensen op elkaar, het handelen van de een is de directe aanleiding voor het handelen van de ander.

Question 8

Wat is de definitie van sociaal handelen volgens Weber, welke invalshoek gebruikt hij?

Answer 8

Handelen dat georiënteerd is op het gedrag van andere mensen, veel is ook al vooruit lopend op interactie.

Question 9

Hoe zit het met de voorspelbaarheid of (on)beheersbaarheid van interactie?

Answer 9

Interactie is altijd een samenspel van factoren en mensen, en dus is het proces voor individuen relatief niet te controleren.

Question 10

Hoe zit het met normen die zich vormen?

Answer 10

Wanneer er door gewoonte bepaalde patronen in interactie ontstaan, worden vaak normen geformuleerd om deze in te voeren of te handhaven.

Question 11

Hoe zit het met de socialisatie?

Answer 11

Bij het proces van cultuuroverdracht wordt er, bedoeld en onbedoeld, van alles geleerd van andere mensen.

Question 12

Hoe zit het met internalisering?

Answer 12

Wanneer een kind door o.a. imitatie, identificatie en dwang goed gesocialiseerd is, dan zou het de regels ‘verinnerlijkt’ hebben en uit zichzelf toepassen.

Question 13

Wat is de definitie van subcultuur?

Answer 13

Voor een bepaalde groepering kenmerkende cultuur die een variant vormt op de dominante stroming in de samenleving.

Question 14

Welke positie wordt vanwege het voortschrijdend inzicht t.o.v. nurture/nature ingenomen?

Answer 14

Gedrag ontwikkelt zich in een ingewikkeld samenspel van genetische mogelijkheden en invloeden uit de omgeving. Epigenetica heet dat.

Question 15

Hoe werkt het principe van interdependentie?

Answer 15

Zowel gezonde als zieke mensen zijn van elkaar afhankelijk, bv. voor sociaal contact, ontwikkeling of voeding.

Question 16

Hoe werkt het principe van onderlinge afhankelijkheid?

Answer 16

Mensen beinvloeden elkaar dwingend. Ze kunnen dus macht uitoefenen, en het hangt van de situatie af hoe groot de verschillen zijn of er gelijkwaardigheid is.

Question 17

Wat houdt individualisering in?

Answer 17

De tendens dat mensen zich bij belangrijke keuzes in hun leven minder laten leiden door hun directe sociale omgeving, kaders of omstandigheden.

Question 18

Zijn interdependentie en individualisering elkaar uitsluitende begrippen?

Answer 18

Nee, in de huidige maatschappij worden de netwerken van onderlinge afhankelijkheid juist sterker maar die worden dan wel meer opgebouwd uit gelijkgestemden.

Question 19

Welke vier typen bindingen zijn er?

Answer 19

Economisch, politiek, affectief en cognitief.

Question 20

Wat is de betekenis van economische bindingen?

Answer 20

Onderlinge afhankelijkheid in het produceren en distribueren van van middelen.

Question 21

Wanneer kwam het kapitalisme op?

Answer 21

In een aantal West-Europese landen aan het einde van de 19e eeuw.

Question 22

Wat hield de bourgeoisie in?

Answer 22

Een machtige en onafhankelijke ondernemersklasse die kapitaal bezit, produceert en handel drijft.

Question 23

Wat hield de arbeidsklasse (of het proletariaat) in?

Answer 23

Mensen die loon krijgen in ruil voor arbeid en zelf geen productiemiddelen bezitten.

Question 24

Hoe is bij het kapitalisme de verhouding tussen staat en markt?

Answer 24

Deze zijn gescheiden, de overheid beschermt de economie wel maar handel is relatief vrij.

Question 25

Hoe zit het met het wereldsysteem van Wallerstein, in relatie tot het kapitalisme?

Answer 25

Het kapitalisme ontwikkelde zich zo dat er een netwerk kwam van afhankelijke regio’s, verdeeld over kernen (centrum handel) en periferie (leveranciers).

Question 26

Hoe zat het bij de industrialisatie met kapitaalconcentratie?

Answer 26

Steeds meer kapitaal (fabrieken, machines, voorraden) werd middels schaalvergroting in steeds grotere ondernemingen geconcentreerd.

Question 27

Hoe zat het tijdens de industriële revolutie met materiële ellende?

Answer 27

De armoede onder de bevolking was (nog) groot: uitputtende werktijden, minimale lonen, slechte behuizing en weinig bestaanszekerheid.

Question 28

Hoe zat het met de toename van welvaart en vrije tijd?

Answer 28

(Benodigde) Werktijden werden korter, lonen stegen en daardoor kreeg men ook meer tijd vrij voor andere zaken.

Question 29

Wat betekent de Postindustriële maatschappij?

Answer 29

Wordt ook wel een informatiemaatschappij genoemd. Er is een afname van mensen die in de industrie of productie werken, en een toename van werknemers in de distributie of dienstensector.

Question 30

Waardoor ontstond de Postindustriële maatschappij?

Answer 30

Mechanisering van de productie vraagt minder mensen. Technologie maakt ruimte voor vernieuwingen. Door de ingewikkeldheid van productieprocessen is er meer nodig daar omheen. Door de welvaart is er meer vraag, en door de groei van de overheid meer mogelijk.

Question 31

Hoe worden de arbeidsverhoudingen in hooggeïndustrialiseerde samenlevingen gevormd?

Answer 31

De betrekkingen tussen mensen in organisaties bepalen kwaliteit van arbeid, positie van mensen in de arbeidsmarkt, georganiseerde belangengroepen.

Question 32

Hoe ligt het met de kansen op de arbeidsmarkt?

Answer 32

De kansen verschillen heel erg, en worden o.a. bepaald door opleiding, afkomst, woonplaats, leeftijd en sekse.

Question 33

Hoe werkt het principe van verdringing en werkeloosheid?

Answer 33

Door de stijging van het opleidingspeil neemt het aanbod van hogeropgeleiden voor gegeven arbeidsposities toe waardoor lageropgeleiden worden verdrongen.

Question 34

Wat is de betekenis van politieke bindingen?

Answer 34

Afhankelijkheden die betrekking hebben op de fysieke dwang die men op andere mensen kan uitoefenen.

Question 35

Wat zijn de kenmerken van een staat?

Answer 35

Dat is een politieke organisatie van een menselijke samenleving binnen een bepaald territorium.

Question 36

Hoe zit het met staten, politiek en geweld?

Answer 36

Als er niet een directe relatie is met geweld en macht, dan tenminste wel door een monopolie erop en mogelijke dwang door wetten.

Question 37

Hoe zit het met geweldsmonopolie en politieke macht?

Answer 37

Het legitiem uitoefenen van geweld is binnen een staat voorbehouden aan een organisatie.

Question 38

Hoe werkt het principe van staatsbinding?

Answer 38

Dit is een keuze die je niet zelf maakt, en bij burgerschap komen allemaal rechten en plichten.

Question 39

Hoe werkt de organisatie van instituties door de overheid?

Answer 39

Een duurzame staat zorgt voor stabiele instituties. De staat of overheid is een complexe organisatie van instellingen met allerlei taken, bevoegdheden en procedures.

Question 40

Wat is het principe van centralisering bij staatsvorming?

Answer 40

Er wordt niet meer geregeerd middels aristocratie en de kerk, maar door een staat die dat namens het volk doet.

Question 41

Hoe zat het dan na de centralisering in Europa met nationale staten?

Answer 41

Die werden gevormd in de 19e eeuw als vervanging van de dynastieke staten, en trokken veel taken naar zich toe. Met een centraal bestuur, bureaucratisering en wetten.

Question 42

Hoe zit het met democratisering?

Answer 42

Parlementen kregen meer wetgevende en controlerende bevoegdheden, kiesrecht breidde uit.

Question 43

En hoe zit het met natievorming?

Answer 43

Door industrialisering, verstedelijking, verhoogde mobiliteit werd men meer afhankelijk van een sterke overheid. Natievorming is de groei van een nationale cultuur, identificatie en loyaliteit.

Question 44

Hoe lag het met de verzuiling in Nederland?

Answer 44

Er ontstonden eind 19e eeuw zuilen of netwerken naar godsdienstige of ideologische basis. Aparte partijen, scholen, zorg, verenigingen, media.

Question 45

En hoe verliep/verloopt de ontzuiling, ontideologisering en populisme?

Answer 45

In plaats van sterke blokken, werden vanaf de jaren zestig de verbanden losser en meer versnipperd. Er werd minder geloofd, ontstonden andersoortige groeperingen, vrijere omgangsvormen. Door secularisering ook minder binding; politieke partijen liepen in het midden steeds meer in elkaar over, wat populisme in de hand werkt.

Question 46

Wat hield de sociale kwestie in bij de Nederlandse politiek?

Answer 46

Er ontstonden steeds meer klassentegenstellingen, o.a. door de industrialisatie en spanningen tussen confessionele en niet-confessionele groepen. Door slechte leefomstandigheden industriearbeiders groeide het besef dat de overheid meer moest doen dan alleen orde en veiligheid bevorderen.

Question 47

Hoe is de sociale wetgeving in Nederland vorm gegeven?

Answer 47

De overheid neemt de verantwoordelijkheid voor levensomstandigheden, en via wetten werden regels en rechten (zoals leerplicht) ingevoerd.

Question 48

Wat is de betekenis van affectieve bindingen?

Answer 48

De binding op grond van gevoelens, emotionele afhankelijkheid en affectief met elkaar verbonden zijn.

Question 49

Hoe zit het bij affectieve binding met positieve en negatieve gevoelens?

Answer 49

Het kan gaan om de verhouding met familie, de buurt, vereniging, stad, vaderland en mensheid. Er kunnen dus ook wisselende gevoelens gelden.

Question 50

Hoe zit het met wij-gevoelens en het identificatieniveau?

Answer 50

Welke binding in je handelen naar voren komt, is afhankelijk van het moment en de context. Als je contact hebt met anderen, ligt het eraan welk identificatieniveau je met ze hebt, hoe je communiceert.

Question 51

Hoe zit het met attractie en sociale nabijheid?

Answer 51

Mensen die dezelfde sociale en culturele kenmerken hebben, kunnen zich beter identificeren met elkaar en gaan sneller affectieve banden aan. Zij matchen goed, bv. qua opvattingen, levensstijl en belonende activiteiten.

Question 52

Hoe werkt negatieve stigmatisering en discriminatie,

in relatie tot gevestigden en buitenstaanders?

Answer 52

Gevestigde groepen hebben een sterk ‘wij-gevoel’, en daardoor ook van buitenstaanders snel het idee dat zij vies, wanordelijk of immoreel zijn. Op de ander wordt van alles negatiefs geprojecteerd.

Question 53

Wat is bij affectieve bindingen de rol van symbolen en rituelen?

Answer 53

Deze brengen uitdrukking van affectieve bindingen tussen grote groepen, en komt tot uiting in volksliederen, demonstraties, of vlagverbrandingen.

Question 54

Hoe werkt de wisseling van identificatieniveaus?

Answer 54

In de jeugd zorgt de nabije omgeving voor positieve identificatie, en deze ervaringen worden later gemodelleerd naar de gevoelens voor grotere sociale verbanden.

Question 55

Wat houdt het rollenspel in volgens Goffman?

Answer 55

Om niet toe te geven aan stemmingen en impulsen, hanteert men in de samenleving allerlei rollen met specifieke voorschriften en verwachtingen. Alles wat in strijd daarmee of onvoorspelbaar is wordt genegeerd of goed gepraat, lukt dit niet dan wordt iemand als gek gezien omdat er dan andere regels toegepast kunnen worden. Maar tegelijk kunnen rollen door elkaar gaan lopen.

Question 56

Wat is impression management?

Answer 56

Je zet altijd een masker op of af om een geloofwaardige voorstelling te spelen en indrukken af te geven die bij het beeld passen. Zowel individuen als groepen (teams) hanteren die voorschriften.

Question 57

Wat betekent frontstage en backstage?

Answer 57

Frontstage is waar de voorstelling plaatsvindt en gewenst gedrag vertoond wordt, backstage is waar het team of individu de rol af kan leggen.

Question 58

Wat houdt het dramaturgisch perspectief en de maatschappelijke regels in?

Answer 58

Goffman meent dat iedereen de rollen kent en heeft geïnternaliseerd. Vervolgens laat men zich leiden door die maatschappelijke regels, en is constant bezig om de rol te spelen of te proberen hun gedachten en gedrag daarmee te koppelen.

Question 59

Hoe zit het met emotionele arbeid en gevoelsregels?

Answer 59

Er zijn allerlei regels over gedrag en emoties, en er moet emotionele arbeid verricht worden om deze gelijk te schakelen aan de rol.

Question 60

Wat houden interactierituelen in?

Answer 60

Los van sociale en maatschappelijke druk rondom gewenst gedrag en uiten van emoties, wordt dit volgens Collins ook gedaan middels rituelen. In het gezamenlijke contact ontstaat een positieve dynamiek, waarbij solidariteit en emotionele energie opgewekt wordt.

Question 61

Wat betekent de civilisatietheorie?

Answer 61

De huidige omgangsvormen en gedragsstandaarden zijn er stap voor stap ingegroeid. Eerst lag er nadruk op beperking van biologische lichaamsfuncties in het openbaar, later ook op het uiten van emoties

Question 62

Wat is de relatie tussen gevoelens van schaamte en civilisatie?

Answer 62

Opwellingen zoals aanvalslust of seksuele lust volgden na algemene socialisatie, openbare uitingen van impuls of affect werden steeds meer als schaamtevol gezien.

Question 63

Hoe werkt internalisering?

Answer 63

Generaties lang oefenen bepaalde regels voor beheersing van impulsen dwang uit, en op een gegeven moment wordt dit verinnerlijkt en vanzelfsprekend gevonden.

Question 64

Hoe zit het met zelfdwang en gewetenvorming?

Answer 64

Niet bewuste angst voor gevolgen van sancties en opvoeders bepaalt gedrag, maar onbewuste. Dit uit zich in een geweten dat reguleert en controleert.

Question 65

Hoe kreeg het burgerlijk beschavingsoffensief vorm?

Answer 65

De beschaafde burgerij legde hun code van zelfbeheersing, hygiëne en huiselijkheid op aan de arbeiders en boeren. Ook vanwege de industrialisatie steeg de welvaart, en werd er een hogere levensstandaard met meer deugd en fatsoen mogelijk.

Question 66

Hoe zit het dan met informalisering en de civilisatie?

Answer 66

Vanuit de jaren ‘60 en ‘70 ontstonden er veel lossere omgangsvormen. Dit is te duiden vanuit de stijging van welvaart en gekoppelde civilisatie: wij zijn een beheerst leven gaan leiden en machtsverschillen zijn zo relatief, dat strenge regels minder nodig zijn.

Question 67

Anonimiteit en verruiming van affectieve bindingen, hoe zit dat?

Answer 67

Vroeger waren er vooral affectieve bindingen in kleine gemeenschappen en beroepen, maar door meer omvangrijke en ingewikkelde samenlevingsverbanden kwam er ook meer binding met grote sociale gehelen.

Question 68

Hoe zit het met verbeelde gemeenschappen? (imagined communities)

Answer 68

Dit zijn affectieve bindingen met grotere gehelen, zoals de staat en verenigingen. Solidariteit wordt opgeroepen met symbolen.

Question 69

Hoe groeide het nationaal besef?

Answer 69

De nationale staten vormden in Europa, en daardoor ook het bewustzijn van verbondenheid. Werd geuit middels o.a. vlag, koningshuis, literatuur en andere kunst. Lokale rituelen en gebruiken worden minder van belang.

Question 70

Etnische affectieve bindingen, hoe werken die?

Answer 70

Dat zijn affectieve bindingen bij een groep waarmee afstamming of erfenis gedeeld wordt. Hoeft tegenwoordig niet direct meer aan een natie gekoppeld te zijn.

Question 71

Wat houdt het principe van de meervoudige identiteit in?

Answer 71

Gevoelens van verbondenheid met de ene groep hoeven die met andere niet uit te sluiten, bv. Marokkaanse Nederlanders.

Question 72

Hoe zit het met transnationale en abstracte affectieve bindingen en vijandbeelden?

Answer 72

De mogelijkheid tot affectieve bindingen overstijgt door o.a. massamedia de nationale staten. Mede door individualisering worden deze ook abstracter i.p.v. erg dichtbij en persoonlijk. Door die grotere verbanden op nationaal en internationaal niveau (meer wij gevoel), ontstaan er ook sneller en andere vijanden. Competitie ontstaat, vooroordelen, machtsuitbreiding, zending.

Question 73

Wat houdt anomie in bij de individualisering van de westerse maatschappij?

Answer 73

Volgens Durkheim verzwakten de algemene waarden en normen door versnippering van de affectieve bindingen.

Question 74

Gemeinschaft en Gesellschaft?

Answer 74

Gemeinschaft: zoals in dorpen hechte sociale netwerken die op elkaar gericht zijn. Traditie en solidariteit! Gesellschaft: zoals in moderne steden waarbij contacten doelmatig zijn, onpersoonlijk en functioneel.

Question 75

Het zit het met de verzwakking van affectieve bindingen en erosie van sociaal kapitaal?

Answer 75

Klassieke affectieve bindingen zoals dorp en huwelijk nemen af. Daardoor heeft Putnam het idee dat vertrouwen, controle en beleving van welzijn ook afneemt.

Question 76

Wat zijn positieve en negatieve gevolgen van individualisering en individualistische opvattingen?

Answer 76

Door de groei van keuzemogelijkheden zijn er minder stabiele relaties en is er meer onzekerheid. De noodzaak om zelf te kiezen is niet altijd eenvoudig, maar mensen zijn zelfontplooiing, vrije expressie en intiemere persoonlijke relaties wel steeds meer gaan waarderen.

Question 77

Wat houden cognitieve bindingen in?

Answer 77

Dit zijn de manieren waarop men in een samenleving kennis verwerft, en hoe die gevormd en overgedragen wordt.

Question 78

Wat is de betekenis van religie?

Answer 78

Een geheel van denkbeelden, symbolen en rituele praktijken waarbij een geloof in het bovennatuurlijke wordt uitgedrukt.

Question 79

Hoe ligt de verklaring van religie als collectief ritueel en collectieve representaties?

Answer 79

Het brengt een roes teweeg. Door saamhorigheid en identificatie ervaar je een kracht groter dan jezelf. In religieuze denkbeelden wordt deze sociale kracht van de groep geprojecteerd.

Question 80

Wat zijn de functies van religie?

Answer 80

Betekenis geven aan het menselijk bestaan, de ervaringswereld structuren, antwoord op fundamentele vragen, richting aan het handelen, uitdrukking en versterking affectieve bindingen.

Question 81

Hoe zit het met secularisering, ontkerkelijking en privatisering van religie in de westerse maatschappij?

Answer 81

De maatschappelijke betekenis en invloed van religie neemt af, er zijn steeds minder religieuze instellingen en geloof wordt meer als een privézaak gezien.

Question 82

Hoe zit het met spirituele bewegingen en de religieuze markt?

Answer 82

Er is tegenwoordig meer materiële zekerheid, maar minder spirituele. Daardoor ontstaan er allerlei individuele vormen van religie, waarbij er geshopt wordt naar een passende eigen beleving.

Question 83

Wat houdt het begrip ideologie in?

Answer 83

Een stelsel van ideeën over de interpretatie van - en richtlijnen voor - de sociale orde. Het zijn pogingen om aan onbegrijpelijk geworden situaties betekenis te geven.

Question 84

Wat houdt liberalisme in?

Answer 84

Ieder mens is autonoom, en de staat moet zo min mogelijk ingrijpen zodat de individuele ontplooiing gewaarborgd is.

Question 85

Wat houdt socialisme in?

Answer 85

Macht is alleen voordelig voor de welvarende minderheid, in een nieuwe samenleving moet onderdrukking opgeheven worden. Samenwerking en solidariteit is het belangrijkste.

Question 86

Wat houdt conservatisme in?

Answer 86

De mens is een sociaal wezen, ingebed in relaties en tradities. Een sterke rol van de staat is nodig om de rechten en samenlevingsverbanden te beschermen.

Question 87

Hoe ligt het bij de nieuwe sociale of identiteitsbewegingen?

Answer 87

Deze organiseren zich vaak rondom een enkel thema, en ontstaan bottom up. Zijn door de secularisering flink gegroeid, er is behoefte aan nieuwe vormen van identiteit.

Question 88

Hoe zit het met het ontstaan van nieuwe culturele thema’s in de politiek?

Answer 88

Via die nieuwe sociale bewegingen kwamen er nieuwe thema’s bij de politiek op de agenda, voornamelijk rondom multiculturaliteit en ecologie.