Farmacokinetiek

Question 1

Wat is farmacokinetiek?

Answer 1

Farmacokinetiek beschrijft de processen waaraan een werkzame stof in het lichaam wordt onderworpen. Deze processen zijn absorptie, distributie, metabolisme en eliminatie.

Question 2

Wat is de biologische beschikbaarheid (F)?

Answer 2

Dit is de fractie van de toegediende dosis die onveranderd de algemene circulatie bereikt en voor werking beschikbaar komt ten opzichte van de intraveneuze toediening (AUC oraal/AUC iv)

Question 3

Welke onderdelen worden bij absorptie onderscheiden?

Answer 3

De snelheid waarmee de werkzame stof wordt opgenomen en de mate van de opname.

Question 4

Hoe varieert de biologische beschikbaarheid?

Answer 4

Van 0 (geen werkzame stof beschikbaar) tot 1 (alle werkzame stof beschikbaar)

Question 5

Hoe wordt het verlies berekend?

Answer 5

(1-F) × 100%

Question 6

Hoe treedt verlies op van werkzame beschikbare stof?

Answer 6

Bijvoorbeeld door orale toediening door afbraak van de werkzame stof in het maag-darmkanaal of de lever bij eerste passage.

Question 7

Hoe wordt de eerste passage in de lever genoemd?

Answer 7

First-pass effect

Question 8

Wat is de AUC?

Answer 8

De Area Under the Curve is de oppervlakte onder tijd-concentratie curve. Het zegt iets over de totale blootstelling aan een geneesmiddel.

Question 9

Wat is het verdelingsvolume (Vd)?

Answer 9

De maat voor de verdeling van de stof in het lichaam.

Question 10

Waarom heet het ook wel fictief volume?

Answer 10

Omdat het verdelingsvolume groter kan zijn dan het lichaamsgewicht.

Question 11

Wat heb je nodig om het verdelingsvolume te berekenen en hoe ziet de formule eruit?

Answer 11

Het kan worden berekend als men weet hoeveel geneesmiddel er in de patiënt aanwezig is en de bijbehorende plasmaconcentratie en kan worden gedefinieerd door de formule: C0 = F × D / Vd.

Question 12

Wat zegt een klein/groot verdelingsvolume?

Answer 12

Het verdelingsvolume zal klein zijn wanneer een relatief groot deel van de totale hoeveelheid geneesmiddel zich in het plasma bevindt, bijvoorbeeld door sterke binding aan plasma-eiwitten. Het verdelingsvolume is juist groot door sterk lipofiele eigenschappen.

Question 13

Waarvoor is het verdelingsvolume van belang?

Answer 13

Voor het bepalen van een oplaaddosis om snel een gewenste plasmaconcentratie te bereiken.

Question 14

Hoe wordt het verdelingsvolume uitgedrukt?

Answer 14

In relatie tot het lichaamsgewicht (L/kg).

Question 15

Waar en hoe vindt metabolisme plaats?

Answer 15

In de lever via biotransformatie middels type I-reacties en type II-reacties.

Question 16

Wat zijn type I-reacties en type II-reacties?

Answer 16

Metabolisering van stoffen middels type I-reacties betreft hydrolyse, oxidatie of reductie.
Type II-reacties worden ook wel conjugatie reacties genoemd en betreffen acetylering, gluconidering en sulfatering.

Question 17

Wat is het gevolg van metabolisering?

Answer 17

Beide typen reacties resulteren over het algemeen in een toegenomen oplosbaarheid in water van het molecuul, wat vervolgens door de nier of via de gal wordt uitgescheiden. Soms wordt een geneesmiddel pas biologisch actief na metabolisme. Dan spreken we van een prodrug.

Question 18

Wat is een belangrijk systeem bij metabolisering?

Answer 18

Het CYP450-enzymsysteem, waarvan CYP3A4 de belangrijkste is.

Question 19

Wat doet het CYP450-enzymsysteem?

Answer 19

Door interactie met bepaalde medicijnen en voedingsmiddelen kan enzymremming of inductie optreden. Het gevolg van deze interactie is een verhoogde of vertraagde afbraak van medicijnen.

Question 20

Bij welke medicijnen kan het CYP450-enzymsysteem problemen geven?

Answer 20

Bij medicijnen met een nauwe therapeutische breedte.

Question 21

Wat zijn enzyminhibitors?

Answer 21

Enzyminhibitors zoals, azolen (ketoconazol, intraconazol, miconazol), claritromycine, erytromycine, verapamil en grapefruitsap zorgen voor inhibitie van CYP3A4. De inhibitie van CYP3A4 door deze medicijnen zorgt voor het ontstaan van hogere bloedspiegels. Dit effect treedt direct op.

Question 22

Wat zijn enzyminducers?

Answer 22

Enzyminducers zoals, rifampicine (belangrijkste enzyminducer), anti-epileptica (carbamazepine, fenytoïne) en St. Janskruid hebben een inducerend effect op CYP3A4 en zorgen ervoor dat medicijnen sneller worden afgebroken. Hierdoor moet hoger gedoseerd worden. Dit effect treedt na dagen tot weken op. De dosering moet weer worden aangepast wanneer het inducerende middel gestopt wordt.

Question 23

Wat zijn de twee belangrijkste wegen van eliminatie?

Answer 23

Via de lever en de nieren.

Question 24

Hoe vindt eliminatie via de lever en de nieren plaats?

Answer 24

De nieren kunnen stoffen uitscheiden die goed wateroplosbaar zijn door filtratie of actieve tubulaire secretie. Een stof die minder hydrofiel is, wordt in de lever omgezet in hydrofiele stoffen via type I- en type II-reacties en verlaat het lichaam via de nieren of gal/feces

Question 25

Wat is klaring?

Answer 25

Een maat voor de eliminatiecapaciteit van de lever en nier

Question 26

Hoe wordt klaring gedefinieerd?

Answer 26

Als het volume plasma dat per tijdseenheid volledig wordt geklaard van het geneesmiddel (volume/tijd).

Question 27

Wat betekend klaring in steady state?

Answer 27

De hoeveelheid stof die per tijdseenheid wordt toegediend, is gelijk aan de hoeveelheid die per tijdseenheid wordt uitgescheiden, dus F × D/T = Cl × Css (Cl = klaring, Css = concentratie in de steady state).

Question 28

Wat is D/T

Answer 28

De onderhoudsdosis, welke alleen afhankelijk is van de klaring.

Question 29

Wanneer wordt een oplaaddosis gebruikt?

Answer 29

Als een snel effect gewenst is bij een lange T1/2. Dit is onafhankelijk van de klaring.

Question 30

Wat kan gezegd worden over het verdelingsvolume en de klaring in relatie tot de concentratie?

Answer 30

Het verdelingsvolume bepaalt hoeveel er gegeven moet worden om een bepaalde concentratie te halen en de klaring bepaalt hoeveel er gegeven moet worden om deze concentratie te behouden.

Question 31

Wat is het gevolg van nierinsufficiëntie?

Answer 31

Indien bij nierziekten de glomerulaire filtratie is verminderd, is er kans op accumulatie van medicijnen.

Question 32

Wat moet gedaan worden bij nierinsufficiëntie?

Answer 32

Meestal neemt de klaring van het door de nier uitgescheiden geneesmiddel met dezelfde factor af als de GFR. Dit effect is belangrijk voor geneesmiddelen die voor meer dan 50% geklaard worden door de nier. Het is belangrijk om bij een verminderde nierfunctie de dosis van het geneesmiddel aan te passen.

Question 33

Wat is de halfwaardetijd?

Answer 33

De tijdsduur die het lichaam nodig heeft om de plasmaconcentratie van de stof te halveren.

Question 34

Wat zijn de verbanden tussen de halfwaardetijd en het verdelingsvolume en de klaring?

Answer 34

De halfwaardetijd is evenredig met het verdelingsvolume en omgekeerd evenredig met
de klaring: T1/2 = 0.7 x Vd / Cl.

Question 35

Hoe wordt een constante plasmaconcentratie bereikt?

Answer 35

Indien bij herhaalde toediening de dagelijks geabsorbeerde fractie van de dosis gelijk is aan de geëlimineerde hoeveelheid, zal de plasmaconcentratie rond een nagenoeg constante waarde fluctueren. Dit plateau wordt bereikt na circa vijfmaal T1/2.

Question 36

Hoe heet de plateaufase ook wel?

Answer 36

De steady state

Question 37

Waarom is de steady state relevant?

Answer 37

Tijdens de steady state moet het klinisch effect van het geneesmiddel worden beoordeeld.

Question 38

Hoe lang duurt het na stoppen voordat een geneesmiddel uit het lichaam is?

Answer 38

4-5 halfwaardetijden