architektura Flashcards
(6 cards)
narodziny secesji w architekturze
Ideę całościowego projektowania domu wraz z jego wnętrzem i wyposażeniem zapoczątkował w Wielkiej Brytanii Charles Robert Ashbee – architekt związany z Arts and
Crafts Movement. Urzeczywistnił ją Philip Webb w projekcie domu dla Williama Morrisa
– Red House. W ostatnich dekadach XIX wieku pracowano też nad
wyzwoleniem formy budynku z naśladownictwa stylów dawnych epok, czyli historyzmu.
Tak zrodziła się secesja w architekturze, styl czerpiący inspiracje z wyobraźni twórcy,
i z natury. W wielu miastach, np. w Brukseli, Paryżu, Monachium, Pradze, zabudowywano całe dzielnice nowymi domami. Przebudowywano i aranżowano wnętrza hoteli,
restauracji i kawiarń.
Architektoniczne dzieła, wynikające z dążenia do tego, by budowla wyrażała całokształt osiągnięć ówczesnej sztuki, obejmującej wszelkie dziedziny życia (,,Gesamtkunstwerke”), powstają w drugiej fazie secesji, kiedy w końcu lat 90. wybudowane zostają w tym duchu pierwsze domy mieszkalne.
Także ich architekci traktują siebie nie bacząc na pierwotne idee secesji nie tylko jako rzemieślników, ale i geniuszy. Tworzą oni architekturę zewnętrzną i wnętrza, umeblowanie, dywany, a nawet drugorzędne przedmioty codziennego użytku (Wolfgang Pehnt: Pehnt: „do pieczątki na biurku”). Victor Horta prowadzi pro dialog z zamawiającym tak dalece, że chciałby uważać swoje domy za portrety” ich mieszkańców. Ale w przypadku zestawów mieszkalnych” Horty, Gaudiego lub Van de Veldego jako nabywcy wchodzą w rachubę tylko przedstawiciele elity finansowej, którzy mogą także pozwolić sobie na rozwijanie wyszukanego gustu. gustu. Dla ludu, dla robotników, do których przecież według pierwotnych założeń adresowana była secesja, sztuka ta jest za droga. Ludowo-pedagogicznym intencjom jej szermierzy przeciwstawia się ponadto nieufność proletariatu wobec intelektualistów, którzy oferują mu zbawienie przez sztukę.
A zatem jest zrozumiałe to, co MeierGraefe pisze w podsumowaniu sztuki secesyjnej: „Wnosiliśmy zbyt wiele sztuki do naszego myślenia egzystencjalnego. Sztuka powinna być związana z życiem. Wymyślaliśmy wszystkie możliwe związki, ale były one zbyt artystyczne, żeby nie powiedzieć sztuczne. A im usilniej je wymyślaliśmy, tym bardziej życie cofało się przed naszymi pięknymi planami”
cechy architektury secesyjnej
W elewacjach budynków w stylu secesyjnym widoczne było stosowanie płynnych,
falistych linii. Nowy styl nie ograniczał się jednak wyłącznie do dekoracji. Istotne znaczenie miało odejście od tradycyjnego układu pomieszczeń na rzecz funkcjonalności oraz
zastosowanie dużych okien o często fantazyjnych kształtach i obramieniach. Wielkie
okna i prześwity zdobione bywały witrażami. Wraz z innymi elementami wyposażenia
wnętrza sprawiały wrażenie jednolitości stylowej. Wille otaczano ogrodami pełnymi fantazyjnych klombów, porośniętymi starannie dobranymi roślinami o pięknych formach. Ich
dopełnieniem były liczne oczka wodne. Secesja jest jednym z najbardziej rozpoznawanych stylów. W architekturze wyróżnia
ją: asymetria, swoboda kompozycyjna z tendencją do wertykalizmu, dekoracyjność,
bogata ornamentyka nawiązująca do natury, zastosowanie płynnych, falistych linii, łączenie różnych materiałów, np. żelaza, szkła, ceramiki, i idea całościowego projektowania
Dla secesji najistotniejsza była bogata ornamentyka.
W swobodnie wijących się
i przeplatających liniach pojawiały się przedstawienia floralne i animalistyczne, a także zmysłowe wizerunki kobiet. Reliefy często wypełniały całą powierzchnię zewnętrznych ścian,
a stosowane w nich ornamenty obejmowały także elementy wykończenia budynków, jak
balustrady schodów, balkonów, klamki, nadproża itp. Cały obiekt stawał się spójną
realizacją. W wysokiej klasy dokonaniach architektonicznych zaplanowany był niemal
każdy szczegół
powstawanie architektury secesyjnej
W projektach powstałych na przełomie XIX i XX wieku albo całościowo przygotowywano
koncepcję budowli, projektując dynamiczną, zróżnicowaną bryłę wraz z jej wnętrzem, czego
przykładem jest barcelońska Casa Batlló, albo – w większości przypadków – secesyjny
ornament nakładano na formę już istniejącą. Popularne też było, szczególnie na północy
Europy (np. w Wiedniu), wznoszenie budynków o prostej formie i zdobienie ich dekoracją
secesyjną. Przykładem takiej budowli jest pawilon stacji kolejki miejskiej w Wiedniu.
architektura secesji pozostawiła po sobie wiele istotnych dokonań
- widoczne dążenie do stworzenia godnych człowieka osiedli dla robotników
- duża liczba wygodnych, obszernych domów czynszowych, hoteli, domów towarowych i budowli komunalnych o czystych formach secesyjnych (które jednak nie reprezentują dzieł opracowanych przez twórców całościowo, z wzięciem pod uwagę pod uwagę wszelkich aspektów sztuki i życia „Gesamtkunstwerke”) lub w sposób eklektyczny splatających się z elementami historyzującymi
- mniej liczne budowle mieszkalne, teatry (Kolonia), muzea (Weimar), które zaprojektowali Endell, Olbrich, Horta, Van de Velde i in., jak też dzieła Gaudiego, jego domy mieszkalne, wille, kościół Sagrada Familia w Barcelonie, osiedle robotnicze Colonia Güell, park Güell, będące typowymi przykładami „Gesamtkunstwerke”
- artystyczne przedmioty codziennego użytku
- wpływ na „Neue Sachlichkeit” lat 20., na plastyczne formy ekspresjonizmu, antropozoficzny Goetheanizm, a nawet kościół pielgrzymkowy Le Corbusiera w Ronchamp, ale także na architekturę funkcjonalną.
